«Αν ο πόλεμος είναι ένα εργοστάσιο, τι παράγει; Αίμα; Καταστροφή; Ή μήπως πλούτο και εξουσία;», διερωτάται το «μότο» της παράστασης που συνυπογράφουν δύο Σύροι δημιουργοί, ο σκηνοθέτης Ομάρ Αμπουσαάντα και ο συγγραφέας Μοχάμαντ Αλ Άταρ, στην τρίτη κατά σειρά συνεργασία τους που μετά το Βερολίνο και το θέατρο Volksbühne ανεβαίνει αρχές Νοεμβρίου στη Στέγη.
Ιδού τι μου είπε για το συγκεκριμένο θεατρικό έργο, τη σχέση με του με το σύγχρονο θέατρο αλλά και την αρχαία ελληνική τραγωδία, το προσωπικό του όραμα, την κατάσταση στη Συρία σήμερα καθώς και την εμπειρία από τις επαφές που είχε με συμπατριώτες του πρόσφυγες ο Ομάρ, λίγο προτού έρθει στην Αθήνα για το ανέβασμα της παράστασης «Factory».
Ό,τι δηλαδή μπορέσαμε να πούμε καθώς για ευνόητους λόγους απέφυγε τις πλέον αιχμηρές ερωτήσεις, προτιμώντας να «μιλήσει» περισσότερο μέσα από το έργο του.
Μπορεί οι καιροί να είναι χαλεποί, παρουσιάζοντας όμως τα έργα μου στο κοινό και συνομιλώντας ύστερα μαζί του, βρίσκω πολλές ταυτόσημες ιδέες και απόψεις. Πιστεύω ακόμα επομένως στον άνθρωπο και την ικανότητά του να στοχάζεται και να αλλάζει, χαράζοντας ένα καλύτερο μέλλον για τον ίδιο και το γένος μας συνολικά.
• Αυτό που συνέβη στη Συρία φυσικά είχε, εννοείται, μεγάλο αντίκτυπο και στην καλλιτεχνική της σκηνή... πολλοί δημιουργοί αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν ενώ όσοι προτίμησαν να παραμείνουν και να εξακολουθήσουν να εργάζονται, αντιμετώπιζαν και αντιμετωπίζουν πλήθος αντιξοότητες, από λογοκρισία και διώξεις μέχρι όλα τα δεινά και τους κινδύνους που φέρνει ένας πόλεμος. Νομίζω ότι η μεγαλύτερη αλλαγή στην οπτική και των μεν και των δε ήταν ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τη ζωή και τον θάνατο, είτε καλλιτεχνικά, είτε βιωματικά. Οι Σύριοι καλλιτέχνες πλέον δημιουργούμε κυριολεκτικά «με το πιστόλι στον κρόταφο». Δεν ξέρω υπό αυτές τις συνθήκες αν το αποτέλεσμα βγαίνει καλύτερο, σίγουρα πάντως είναι ειλικρινές!
• Στην Αθήνα και τη Στέγη παρουσιάζω τη νέα μου δουλειά, το «Εργοστάσιο» (Factory), που συνέγραψε ο συνεργάτης μου Μοχάμαντ Αλ Άταρ και εστιάζει στο σκάνδαλο της γαλλικών συμφερόντων τσιμεντοβιομηχανίας Lafarge στη Συρία. Η μεγάλη αυτή τσιμεντοβιομηχανία συνέχισε, ξέρεις, απρόσκοπτα τη λειτουργία της σε όλη τη διάρκεια του εμφυλίου, στις παραμονές του οποίου εγκαινιάστηκε (2010), ακόμα και όταν η περιοχή όπου βρίσκεται είχε καταληφθεί από τις δυνάμεις του ISIS, κάτι μάλλον παράδοξο... ή μήπως όχι; Η υπόθεση του Factory εκτυλίσσεται μέσα από τη ζωή ενός εργάτη που απασχολείται στο συγκεκριμένο εργοστάσιο.
• Είχα κι εγώ αρχικά σκεφτεί τη φυγή, διάλεξα όμως εντέλει να μείνω και να το παλέψω στη Δαμασκό, την πόλη που ανδρώθηκα, σπούδασα, ξεκίνησα δουλειά... Πιστεύω εξάλλου ότι η παρουσία αλλά και η δουλειά μου εδώ είναι πολύ σημαντικότερες από ό,τι αν βρισκόμουν στο εξωτερικό, κι ας μην μπορώ ακόμα να εκφραστώ όπως θέλω στη χώρα μου. Αισιοδοξώ πάντως ότι σύντομα θα έρθει η ώρα αυτή.
• Το θέατρο είναι η δική μου προσωπική πράξη αντίστασης σε αυτούς τους τόσο σκοτεινούς όχι μόνο για τη Συρία και τη Μέση Ανατολή αλλά την ανθρωπότητα ολόκληρη καιρούς, ένα αίσθημα που μοιραζόμαστε νομίζω πολλοί νέοι καλλιτέχνες όπου γης.
• Ναι, έχω συναντηθεί με συμπατριώτες μου πρόσφυγες που πέρασαν κι από την Ελλάδα, συνεργάστηκα μάλιστα με ορισμένους από αυτούς στη Γερμανία. Τι θες να σου πω, ναι, ήταν τρομακτική η εμπειρία της προσφυγιάς και του ταξιδιού που έκαναν μέχρι την Ευρώπη, τραγικές ήταν επίσης οι συνθήκες που αντιμετώπισαν στη χώρα σας. Ζήσανε πράγματα και καταστάσεις στην πορεία αυτή που ευχαρίστως θα διέγραφαν από τη μνήμη τους και τους κατανοώ απόλυτα γι΄αυτό, μολονότι τέτοιες μνήμες οφείλουν να διατηρούνται ώστε να «διδάσκουν».
• Συχνά πάλι διαβάζω ότι οι πρόσφυγες «πήραν το δρόμο προς την ελευθερία». Δεν πρόκειται περί αυτού ακριβώς, πήραν μάλλον έναν δρόμο που θα τους βοηθήσει να συνεχίσουν τη ζωή τους και να δουν τι μπορούν να κάνουν στο εξής.
• Λατρεύω πράγματι τους μεγάλους αρχαίους τραγικούς κι εμπνέομαι συχνά από αυτούς. Είχα συμμετάσχει προπολεμικά ως ηθοποιός σε παραστάσεις αρχαίων τραγωδιών ενώ ως σκηνοθέτης, πλέον, συνέθεσα μια τριλογία βασισμένη στις Τρωάδες, την Αντιγόνη και την Ιφιγένεια εν Αυλίδι, με τον χορό να αποτελούν γυναίκες πρόσφυγες από τη Συρία. Το εγχείρημα αυτό με δίδαξε ομολογουμένως πολλά, είδα με διαφορετικό μάτι τα αρχαία κείμενα, τα «ανακάλυψα» ξανά επανανοηματοδοτώντας τα. Πρόκειται άλλωστε για ιστορίες που προέκυψαν σαν αποτέλεσμα πολέμων, ακριβώς όπως στη συριακή περίπτωση.
• Όχι, δεν είμαι πεσιμιστής κι ας μίλησα πριν για «σκοτάδια». Μπορεί οι καιροί να είναι χαλεποί, παρουσιάζοντας όμως τα έργα μου στο κοινό και συνομιλώντας ύστερα μαζί του, βρίσκω πολλές ταυτόσημες ιδέες και απόψεις. Πιστεύω ακόμα επομένως στον άνθρωπο και την ικανότητά του να στοχάζεται και να αλλάζει, χαράζοντας ένα καλύτερο μέλλον για τον ίδιο και το γένος μας συνολικά.
Info
Omar Abusaada – Mohammad Al Attar, The Factory
Σκηνοθεσία: Omar Abusaada
Κείμενο: Mohammad Al Attar
Σχεδιασμός Σκηνικών & Κοστουμιών: Bissane Al Charif
Βίντεο: Rami Farah, Samer Ajouri
Φωτισμοί: Denise Potiatz
Βοηθός Σκηνοθέτη: Amer Okdeh
Σχεδιασμός Μασκών: Mohamad Omran
Με τους: Lina Murad, Ramzi Choukair, Saed Al Ghefari, Mustafa Kur και Saleh Katbeh (μουσικός)
Συμπαραγωγή: Ruhrtiennale με την Volksbühne Berlin
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
Κεντρική Σκηνή
8-11/11, 20:30
