Μια περιγραφή του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου
Το 1975 ήταν το πρώτο έτος της μεταπολίτευσης. Ήδη από τον Αύγουστο του ’74 η δισκογραφία βρίσκεται σε μια νέα φάση, βασικά λόγω της επανόδου του Μίκη Θεοδωράκη στη χώρα, μετά από την πτώση της δικτατορίας – ένα γεγονός που, από την αρχή, καθίσταται κομβικό. Εννοώ πως ο Θεοδωράκης με τις δράσεις του, πολιτικές και πολιτιστικές, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και το κλίμα της δισκογραφίας, συμπαρασύροντας με τον έναν ή τον άλλον τρόπο μεγάλο μέρος του εντεχνολαϊκού τραγουδιού.
Το πολιτικό τραγούδι ή το τραγούδι με πολιτικά μηνύματα, αν θέλετε, μοιάζει κυρίαρχο και το 1975. Και ήταν πολύ λογικό αυτό. Και φυσικά ήταν αναμενόμενη και η ποιότητα των αναλόγων εκδόσεων, αφού οι «έντεχνοι» συνθέτες μας περνούσαν τότε την καλύτερη φάση τους. Όταν είσαι στην τέταρτη δεκαετία της ζωής σου (από τα 30 έως τα 40) είναι λογικό η δημιουργικότητά σου να πιάνει κορυφή.
Το 1975 ο Σταύρος Ξαρχάκος ήταν 36 ετών, το ίδιο και ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Δήμος Μούτσης ήταν 37, ο Χρήστος Λεοντής 35, ο Μάνος Λοΐζος 38, ο Χριστόδουλος Χάλαρης μόλις 29, ο Διονύσης Σαββόπουλος λίγο μεγαλύτερος στα 31, ο Λουκιανός Κηλαηδόνης στα 32, στους 40άρηδες ανήκαν ο Σταύρος Κουγιουμτζής (43) και ο Γιάννης Σπανός (41), ενώ ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις που ήταν πλέον 50άρηδες θεωρούνταν μάλλον «μεγάλοι», για τα μέτρα της εποχής. Υπήρχε λοιπόν αυτό το φοβερό ανθρώπινο δυναμικό στον τομέα της σύνθεσης, που προδιέγραφε και την υψηλή ποιότητα των ηχογραφημάτων.
Το ροκ, στην Ελλάδα, το είχε ήδη τοποθετήσει στο περιθώριο η ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος, καθ’ όλη τη διάρκεια του 1973, όπως το έχουμε πει πολλές φορές, ενώ το πρώτο εξάμηνο του ’74, επί χούντας Ιωαννίδη, το ροκ θα βρισκόταν, πραγματικά, στα αζήτητα.
Υπάρχει μία αναθεωρητική αντίληψη, που κυκλοφορεί εσχάτως και που εν ολίγοις λέει πως μετά από τη δικτατορία έπεσε η δημιουργικότητα στο τραγούδι (ας μην πω τώρα κάτι για τις άλλες Τέχνες), γιατί η έντονη πολιτικοποίηση της μεταπολίτευσης πήγε πίσω την έμπνευση των συνθετών, περιορίζοντάς την σε συγκεκριμένα μοτίβα κ.λπ.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως όσοι τα λένε αυτά θεωρούν πως η πολιτικοποίηση στα τραγουδιστικά ήθη, η οποία επιβλήθηκε κατ’ αυτούς από την παραδοσιακή αριστερά («ορθόδοξη» ή «αναθεωρητική») και τους αριστεριστές (ασχέτως αν στην πραγματικότητα ήταν ανάγκη και απαίτηση του κόσμου όλο αυτό), εμπόδισε το τραγούδι να ανεβεί πιο ψηλά, και πως η πιο σκληρή προληπτική λογοκρισία, επί δικτατορίας, «υποβοηθούσε» κατά μίαν έννοια το ταλέντο και την έμπνευση των συνθετών, εξαναγκάζοντάς τους να εφευρίσκουν πιο ποιητικούς τρόπους, για να πουν όσα ήθελαν να πουν, και όχι να καταφεύγουν στις... λαϊκίστικες ευκολίες (που τους παρείχε η ελευθερία της μεταπολίτευσης). Αυτή η αφ’ υψηλού κριτική, που υποκρύπτει κι ένα κάποιο, μικρό ή μεγαλύτερο, «ξέπλυμα» της δικτατορίας (έστω και από σπόντα), κεφαλαιώνεται στη νόθα πεποίθηση, των ιδίων κέντρων, πως η αποκαλούμενη «γενιά του Πολυτεχνείου» κατέστρεψε, δήθεν, τη χώρα.
Το 1975 υπήρξε μια χρονιά «σταθμός» για το ελληνικό τραγούδι, όταν μάλιστα στη Δύση είχαν διαψευστεί όλα τα οράματα των late sixties, για μια άλλου τύπου, εναλλακτική κοινωνία – με τους χίπις είτε να κουρεύονται, να φοράνε γραβάτες, και να ενσωματώνονται στο σύστημα, συμβάλλοντας τα μάλα στη συντηρητική αναδίπλωση, είτε να αυτο-απομονώνονται σε διάφορες θρησκευτικές και παραθρησκευτικές σέχτες, στην άκρη του πουθενά, και πάντως μακριά από την κοινωνία, προκειμένου να σώσουν την ψυχή τους.
Έτσι, όταν ο Φώτης Τερζάκης έγραφε στο βιβλίο του «Οι Αντίποδες του ’60» [Πρίσμα, 1992] πως «από το 1974 και μετά, χρονολογία όπου συμβατικά προσδιορίζουμε την έναρξη της κρίσης και αυτού του μοντέλου (σ.σ. του μεταπολεμικού καπιταλισμού), το κοινωνικό κίνημα της δεκαετίας του ’60 αποδυναμώθηκε σοβαρά» ήξερα πως αυτό που έγραφε δεν συμπεριλάμβανε αναγκαστικά και την ελληνική περίπτωση.
Η πρώτη πετρελαϊκή κρίση, το 1973-74, σήμανε το τέλος της «ουτοπίας» στη Δύση (μπορεί να υπήρχαν κι άλλοι επιμέρους ή κατά τόπους λόγοι, αλλά το σήμα τότε έπεσε). Ο άνθρωπος προσανατολίστηκε στο πώς να επιβιώσει στη δύσκολη πια καθημερινότητα των ανατιμήσεων και της νέας φτώχειας, συσπειρώθηκε γύρω από την οικογένειά του, έγινε περισσότερο φιλοτομαριστής και βασικά οπισθοχώρησε σε όνειρα και κατακτήσεις. Ενταφίασε την «ουτοπία» και μαζί το μοναδικό της σάουντρακ, που ήταν, φυσικά, το ροκ. Αυτά έξω. Εδώ, όμως, τι;
Το ροκ, στην Ελλάδα, το είχε ήδη τοποθετήσει στο περιθώριο η ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος, καθ’ όλη τη διάρκεια του 1973, όπως το έχουμε πει πολλές φορές, ενώ το πρώτο εξάμηνο του ’74, επί χούντας Ιωαννίδη, το ροκ θα βρισκόταν, πραγματικά, στα αζήτητα. Όπως στα αζήτητα θα βρισκόταν, για άλλους λόγους, στη Δύση. Χοντρικά, το 1975 στην Ελλάδα, δεν υπήρχε κανένας λόγος για ν’ ακούει κάποιος ροκ (ελληνικό ή ξένο).
Έτσι, αν στη μουσική Δύση δεν θα συνέβαινε απολύτως τίποτα, το 1975, γιατί η κοινωνία είχε επιστρέψει ξανά φοβισμένη στο καβούκι της –αν μου ζητούσαν να ονοματίσω τη χειρότερη χρονιά στη μουσική ιστορία της Δύσης, από την εμφάνιση των Beatles και μετά, θα έδειχνα, ασυζητητί, το ’75–, στην Ελλάδα η ευρεία Αριστερά, μαζί με το εντεχνολαϊκό, το πολιτικό, το σατιρικό και το αντάρτικο τραγούδι της, εξακολουθούσε να κρατάει ψηλά τη σημαία, να αντιστέκεται στα γήπεδα, στους δρόμους και στα... λημέρια της Πλάκας, δίχως να θεωρεί τίποτα δεδομένο, συνεχίζοντας να οραματίζεται και να ελπίζει.
Το λέω, γιατί σχεδόν αμέσως μετά από τους πανηγυρισμούς της πολιτικής αλλαγής, τον Ιούλη του ’74, όλα θα επανατοποθετούνταν, ξανά από την αρχή, στο καθημερινό πεδίο, αφού οτιδήποτε θα ξέφευγε της νέας κοινοβουλευτικής νομιμότητας αντιμετωπιζόταν από το «καραμανλικό» κράτος με βία. Μαρτυρούν γι’ αυτό τα γεγονότα της εποχής, τα οποία άλλοτε επιχειρούσε να περιγράψει το τραγούδι (πάντα με τη δαμόκλειο σπάθη της προληπτικής λογοκρισίας επάνω του), αλλά και ο κινηματογράφος, που μπορούσε (στο μη ελεγχόμενο, αυστηρά, από το κράτος κομμάτι του) να ξεφύγει. Δες τις ταινίες «Αγώνας» (1975) της Ομάδας των Έξι (Θόδωρος Μαραγκός, Φοίβος Οικονομίδης κ.ά.), «Μαντούδι ’76» (1977) του Γιώργου Αντωνόπουλου, «Παιδεία» (1977) του Γιάννη Τυπάλδου, «Ο Αγώνας των Τυφλών» (1977) της Μαρίας Χατζημιχάλη-Παπαλιού, «Αντίσταση» (1977) της Μαρίας Καραβέλα κ.λπ., οι οποίες περιέγραφαν αδρά το αγωνιστικό πνεύμα της πρώιμης μεταπολίτευσης (των μεγάλων απεργιών, των δομικών προβλημάτων του κράτους, που παρέμεναν ανέπαφα παρά την πολιτική αλλαγή, της προβολής της ιστορίας ως δύναμη αφετηρίας νέων αγώνων κ.λπ.), γνωρίζοντας, άλλες λιγότερο και άλλες περισσότερο, σοβαρά εμπόδια στη διανομή τους και βεβαίως απαγορεύσεις. Το τι συνέβη στην πορεία θα είχε ένα ενδιαφέρον να περιγραφεί, έστω και με κάποιες επικεφαλίδες, αλλά εδώ το θέμα μας είναι το μουσικό 1975 και το βάρος, στη συνέχεια του άρθρου, δεν μπορεί παρά να πέσει στους δίσκους και τα τραγούδια εκείνου του έτους.
Οι δίσκοι
Ο Μίκης Θεοδωράκης, κατ’ αρχάς, το 1975, κυκλοφορεί το επικό-αγωνιστικό “Canto General” [Minos και Columbia] σε ποίηση Pablo Neruda, με την Μαρία Φαραντούρη και τον Πέτρο Πανδή, όπως και τις λυρικές «Μπαλλάντες» [Minos] σε ποίηση Μανόλη Αναγνωστάκη, ξανά με τον Πανδή και τη νεαρή Μαργαρίτα Ζορμπαλά. Και οι δύο δίσκοι ανήκουν, οπωσδήποτε, στην αφρόκρεμα του θεοδωρακικού έργου από τα σέβεντις. (Για το “Canto General” έχω γράψει, παλαιότερα, αναλυτικό κείμενο εδώ). Το 1975 ο Μάνος Χατζιδάκις δεν κυκλοφορεί κάτι καινούριο, καθώς περνάει από διάφορες κρατικές θέσεις (σύμβουλος του ΕΙΡΤ & διευθυντής μουσικών προγραμμάτων, διευθυντής προγράμματος της ραδιοφωνίας, αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής), που λογικά του τρώνε χρόνο – το λέω, γιατί το άλμπουμ του «Ο Καπετάν Μιχάλης και ο Κύκλος του C.N.S.» [Νότος], που κυκλοφόρησε τότε, περιείχε παλαιότερα τραγούδια του.
Δρόμοι Παλιοί
Στο χώρο του αγωνιστικού τραγουδιού, που περιέπλεε ή και ακουμπούσε την «παραδοσιακή αριστερά» άνετα θα μπορούσαν να ενταχθούν μερικοί δίσκοι που έγραψαν ιστορία το 1975, όπως ήταν το «Καπνισμένο Τσουκάλι» [Columbia] του Χρήστου Λεοντή σε ποίηση και αφήγηση Γιάννη Ρίτσου, με βασικούς ερμηνευτές τον Νίκο Ξυλούρη και την Τάνια Τσανακλίδου, βεβαίως οι «Παραστάσεις» [Columbia] του ιδίου συνθέτη με τους ίδιους ερμηνευτές (συν τους Μανώλη Μητσιά και Γιώργο Μεράντζα), τα «Νέγρικα» [Minos] του Μάνου Λοΐζου, σε στίχους Γιάννη Νεγρεπόντη, με την Μαρία Φαραντούρη και τον Μανώλη Ρασούλη, ένα σημαντικό προδικτατορικό έργο, που θα κυκλοφορούσε εκείνη τη χρονιά για πρώτη φορά (δες κι εδώ για περισσότερα), «Τα Αγροτικά» [Minos] του Θωμά Μπακαλάκου, σε στίχους Διονύση Τζεφρώνη, με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου (επίκαιρα ξανά, κατά μίαν έννοια), ενώ πολιτικά μηνύματα εξέπεμπαν και οι δίσκοι του Γιάννη Μαρκόπουλου «Αφιέρωμα» [Columbia] και «Ανεξάρτητα» [Columbia], με ερμηνευτές τους/τις Χαράλαμπο Γαργανουράκη, Λιζέττα Νικολάου, Βίκυ Μοσχολιού, Λάκη Χαλκιά, Νίκο Ξυλούρη, Αλεξάνδρα και Παύλο Σιδηρόπουλο. Επίσης ένας πολύ σημαντικός δίσκος της «άλλης» αριστεράς, που διανεμήθηκε το 1975, ήταν τα «Πολιτικά Τραγούδια» [Lyra] του Θάνου Μικρούτσικου σε ποίηση Βολφ Μπίρμαν και Ναζίμ Χικμέτ, με ερμηνευτές την Μαρία Δημητριάδη και τον ίδιο τον συνθέτη.
Μπαλάντα για τους ασφαλίτες
Στο «έντεχνο» του ’75, με λίγες πολιτικές αναφορές ή και καθόλου, ανήκουν κι άλλοι δίσκοι φυσικά, όπως οι συγκλονιστικοί φολκ «Δροσουλίτες» [Columbia] του Χριστόδουλου Χάλαρη σε στίχους Νίκου Γκάτσου (για πολλούς η κορυφαία προσφορά του στο ελληνικό τραγούδι) με την Δήμητρα Γαλάνη και τον Χρύσανθο, η προχωρημένη «Τετραλογία» [Columbia] του Δήμου Μούτση, βασισμένη σε ποίηση των Σεφέρη, Καβάφη, Ρίτσου και Καρυωτάκη, με τους Μανώλη Μητσιά, Χρήστο Λεττονό και Άλκηστη Πρωτοψάλτη, το «Στα Ψηλά τα Παραθύρια» [Minos] του Σταύρου Κουγιουμτζή με τον Γιώργο Νταλάρα και την Άννα Βίσσυ (έτσι την γράφει ο δίσκος, με «υ») και ακόμη η πολύ σπουδαία «Τρίτη Ανθολογία» [Lyra] του Γιάννη Σπανού με τον Κώστα Καράλη και την Αρλέτα. Αυτά είναι τα βασικά. Από τα «άγνωστα» θα προσέθετα μόνο το LP του Δημήτρη Μηλιού σε στίχους Κωστή Μαλκότση «Στα Νότια και στα Βόρεια» [Sonora], με την Γεωργία Λόγγου να τραγουδά αποστομωτικά το φοβερό «Μόναχο ’74 (Η μάνα η Τούρκα η μάνα η Γκρέκα)» και άλλα διάφορα.
Δήμητρα Γαλάνη - Ο Δροσουλίτης
Τα λεγόμενα «σατιρικά τραγούδια» και τα αντίστοιχα άλμπουμ, που αποκτούσαν όλο και πιο σημαντικό «πρόσωπο» στη δισκογραφία, ασκούσαν επίσης πολιτική κριτική, με πρώτο ανάμεσά τους το «Ελλαδέξ» [Columbia] του Γιάννη Λογοθέτη, για το οποίο έγραψα προσφάτως (δες εδώ), ενώ και στο άλλο LP του Λογοθέτη, από το ’75, το «Τραγούδια με Νόημα» [Columbia], υπήρχαν επίσης κομμάτια με πολιτικές προεκτάσεις, όπως το «Ήρθαν κάτι Αμερικάνοι» με τον Θύμιο Καρακατσάνη – αν και η μεγάλη προσφορά εκείνου του δίσκου ήταν η καταγραφή του μεγάλου καλλιτέχνη Τάκη Μηλιάδη σε τρία τραγούδια. Στους σατιρικούς δίσκους με νόημα μπορείς να εντάξεις και τα «Απλά Μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας» [Columbia] του Λουκιανού Κηλαηδόνη σε στίχους Γιάννη Νεγρεπόντη, όπως και τον «Πρωταθλητή» [Minos] του Θέμη Ανδρέαδη, ο οποίος ανάμεσα σε άλλα θα διασκεύαζε και τον «Πολιτευτή» του Σαββόπουλου.
Σε μια κατηγορία υπό τον τίτλο «ιδιαιτερότητες» θα μπορούσαμε να εντάξουμε κάποια λίγα άλμπουμ του ’75, που δεν ήταν ούτε «έντεχνα», ούτε «σατιρικά», ούτε «λαϊκά», ούτε κάτι άλλο. Πρώτο και καλύτερο το «10 Χρόνια Κομμάτια» [Lyra] του Διονύση Σαββόπουλου – ένας δίσκος με παλαιότερο υλικό, που σ’ ένα μέρος του δεν θα μπορούσε να κυκλοφορήσει (και δεν κυκλοφόρησε) στη δεκαετία 1965-1974. Να θυμηθούμε τα ιστορικά τραγούδια «Η παράγκα», «Στη συγκέντρωση (της Ε.Φ.Ε.Ε.)» και «Η θανάσιμη μοναξιά του Αλέξη Ασλάνη». Κοντά στα «10 Χρόνια Κομμάτια» τοποθετώ και το LP «Η Ατέλειωτη Εκδρομή του Γκαϊφύλια» [Minos] του Θανάση Γκαϊφύλια, έναν πολύ σημαντικό δίσκο του πνεύματος της πρώιμης μεταπολίτευσης, παρότι περιείχε και παλαιότερες συνθέσεις (όπως, εξάλλου, συνέβαινε και με το «10 Χρόνια Κομμάτια»).
Διονύσης Σαββόπουλος - Η παράγκα με κιθάρα
Υπάρχει εντύπωση πως το 1975 η ελληνική μουσική σκηνή... ανταρτοκρατείτο. Υπερβολές. Ήταν λογικό ένα είδος λαϊκού τραγουδιού, σκληρά απαγορευμένο για τριάντα χρόνια, να βρει κι αυτό τον τρόπο να επικοινωνήσει με το πλατύ κοινό, μετά από τη «νομιμοποίηση» της κομμουνιστικής αριστεράς. Φυσικά, υπήρχαν και κάποιες μπουάτ στην Πλάκα στις οποίες παίζονταν αντάρτικα, αλλά η δισκογραφία έχει να παρουσιάσει μόνον ένα βασικό αντάρτικο δίσκο εκείνη τη χρονιά. Το LP του Πάνου Τζαβέλλα «Τραγούδια από το Αντάρτικο Λημέρι του» [Minos]. Ο δίσκος περιείχε και αντάρτικα λαϊκά, και παραδοσιακά, μα και συνθέσεις του Τζαβέλλα, με πρώτη και καλύτερη τη διαχρονική «Ο κυρ Παντελής» (με κομμένη φυσικά την καίρια λέξη «σκατά», που είχε αντικατασταθεί από την ανόητη «σπαρτά»).
Πάνος Τζαβέλλας-Έντιμε άνθρωπε κυρ Παντελή
Οι ποπίστες και οι ποπίστριες έβγαζαν συμπαθητικούς δίσκους και το 1975, αλλά από το χώρο του ελληνικού ροκ το μόνο άλμπουμ που θα μετρούσε αληθινά, εκείνη τη χρονιά, ήταν «Ο Σιδερένιος Άνθρωπος» [Pan-Vox] των Ηλία Ασβεστόπουλου / 2002 (λεπτομέρειες εδώ). Καλή ήταν και η «Καινούργια Μέρα» [Lyra] του Στέλιου Φωτιάδη, με Βλάσση Μπονάτσο, Δέσποινα Γλέζου και Δημήτρη Ψαριανό, συμπαθητικό ήταν το «Κοίτα το Φως» [Philips] της Ελπίδας, ενώ το κορυφαίο ποπ άλμπουμ του 1975 ήταν, ασυζητητί, το «Λευκά Φτερά» [Polydor] του Κώστα Τουρνά.
Δεν μπορεί (1975) - Κώστας Τουρνάς
Το 1975 ανθούσε, επίσης, το λαϊκό και ρεμπέτικο τραγούδι. Η ρεμπετοαναβίωση είχε προχωρήσει και το 2LP του Γιώργου Νταλάρα «50 Χρόνια Ρεμπέτικο Τραγούδι» [Minos] ήταν πολύ καλό, παρότι δεν ήταν, εκεί, όλα τα τραγούδια ρεμπέτικα. Αλλά το τι είναι ρεμπέτικο παραμένει ακόμη... αδιευκρίνιστο, αφού οι ρεμπετολόγοι (παλιοί και πιο νέοι) διαφωνούν μεταξύ τους. Προσωπικά συμφωνώ με όσους υποστηρίζουν πως ρεμπέτικο τραγούδι είναι μόνο το προπολεμικό πειραιώτικο. Καλό ανάλογο δίσκο βγάζει και ο Γιάννης Πουλόπουλος, το 1975, το «12 Ρεμπέτικα» [Lyra], ενώ ακόμη καλύτερο ήταν το πρώτο LP της Ρεμπέτικης Κομπανίας «Τα Μπλε Παράθυρα» [Zodiac]. Επίσης στο ίδιο πάνω-κάτω κλίμα κινείται και η Χάρις Αλεξίου με τον δίσκο της «12 Λαϊκά Τραγούδια» [Minos], από τον οποίο θα έβγαινε μια τεράστια επιτυχία της εποχής, η «Δημητρούλα μου» (του Παναγιώτη Τούντα).
Από την παλιά φρουρά έχουμε τον Βασίλη Τσιτσάνη και τον δίσκο του «Σκοπευτήριο» [Columbia] με τις συμμετοχές των Βίκυς Μοσχολιού, Δήμητρας Γαλάνη και Λιζέττας Νικολάου (από εδώ η επιτυχία «Της γερακίνας γιός»), τον Λουκά Νταράλα με το «Εγώ και το Ρεμπέτικο» [Sonora], τον Γιώργο Ζαμπέτα με τα «Ντοκουμέντα» του στην Olympic (δες εδώ για λεπτομέρειες) και ακόμη τον Σπύρο Ζαγοραίο με το καλτ «Ένας Μάγγας στο Βοτανικό» [Panivar], με την επιτυχία «Ε ντε λα μαγγέ ντε βοτανίκ». Στην πρώτη γραμμή και ο Μανώλης Αγγελόπουλος με το «Μια Φωτιά» [Pan-vox], ο πρωτοεμφανιζόμενος με LP Κώστας Καφάσης, που σπάει τα ταμεία με το «Γέλα Κυρία μου» [Pan-Vox] του Κώστα Ψυχογιού (δες κι εδώ), ο Κώστας Καρουσάκης με το «Βάλε μου να Πιω» [Olympic], ο Γιώργος Κοινούσης με το «Αστεία και Σοβαρά» [Zodiac], για το οποίο επίσης έγραψα εσχάτως (δες εδώ), ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης με το LP «Μικροί Καϋμοί» [Columbia], σε στίχους Κώστα Βίρβου, με την επιτυχία «Ένα αμάξι με δυο άλογα» και πάνω απ’ όλους κι απ’ όλα ο Στέλιος Καζαντζίδης με το «Υπάρχω» [Minos], με τα ανεπανάληπτα τραγούδια των Χρήστου Νικολόπουλου-Πυθαγόρα (δες κι εδώ).
Ένας αλήτης πέθανε - Γιώργος Νταλάρας
Τέλος και στο λεγόμενο ελαφρολαϊκό τραγούδι, το 1975, κυκλοφορούν μερικοί πολύ καλοί δίσκοι για το είδος αυτό, που συνδέθηκε με την πιο αστικοποιημένη διασκέδαση και τα μεγάλα μαγαζιά της παραλίας. Πρώτος και καλύτερος (δίσκος) το «Έρχονται Στιγμές» [Minos] του Γιάννη Πάριου, οι «Αντιθέσεις» [Columbia] του Γιώργου Χατζηνάσιου, με τον Περικλή Περάκη και την Αιμιλία Νομικού, το «Θα Συναντηθούμε» [Columbia] του Ευάγγελου Πιτσιλαδή, με λόγια του Γιάννη Κιούρκα και με ερμηνείες από τον Σταμάτη Κόκοτα, το πρώτο προσωπικό LP της Χριστιάνας στην Polydor, το «Τι Παράπονα Είχες» [Columbia] του Κωστή Χρήστου και βεβαίως το «Νο 3» [Columbia] του Λευτέρη Μυτιληναίου – με το φοβερό τραγούδι των Γιώργου Κατσαρού-Κώστα Ρουβέλα «Δεν είναι ίδιες οι καρδιές».
Λευτέρης Μυτιληναίος - Δεν Είναι Ίδιες Οι Καρδιές
Απ’ όλα τα προηγούμενα είναι ολοφάνερο πως, το 1975, η ελληνική δισκογραφία ήταν στις πολύ μεγάλες δόξες της, με το έτος αυτό να λογίζεται ως ορόσημο για το χώρο του τραγουδιού μας – αφού οι συγκεκριμένοι δίσκοι, με τα τραγούδια τους, εξακολουθούν να ακούγονται παντού, σε γιορτές, γλέντια, συναυλίες, ραδιόφωνο, τηλεόραση, YouTube, playlists κ.λπ. μισόν αιώνα αργότερα. Δεν είναι για να απορούμε...
Αρλέτα - Ο Θρήνος Της Μάνας
