Ο Laraaji έπαιζε μουσική στον δρόμο και σε διάφορα πάρκα της Νέας Υόρκης πριν τον ανακαλύψει το 1979 ο Brian Eno και ηχογραφήσουν μαζί ένα από τα πιο κλασικά άλμπουμ της ambient. Αν και πλέον θεωρείται θρύλος του κινήματος τoυ new age στη μουσική και της ambient, κανείς δεν γνώριζε πολλά για τη ζωή του μέχρι πρόσφατα που το ενδιαφέρον γύρω από το έργο του αναζωπυρώθηκε. Για παράδειγμα, δεν ήταν ευρέως γνωστό ότι ξεκίνησε ως stand-up κωμικός και ηθοποιός προτού τα παρατήσει για να αφοσιωθεί στη μουσική.
Μου μιλάει για εκείνη την κρίσιμη ημέρα μέσω Zoom από το διαμέρισμά του στη Νέα Υόρκη και το μέρος που προτιμούσε να παίζει μουσική, το Washington Square Park στο Greenwich Village. «Οι μουσικοί πειραματίζονταν όσο ήθελαν εκεί πέρα. Ένα βράδυ, αφού τελείωσα την περφόρμανς και άρχισα να μετράω τα χρήματα που είχα μαζέψει, βρήκα ένα σημείωμα στη θήκη του οργάνου μου. Ήταν από τον Brian Eno που μου ζητούσε να συναντηθώ μαζί του για μια πιθανή συνεργασία.
Έτσι, την επόμενη ημέρα πήγα και τον βρήκα εκεί που ζούσε και συζητήσαμε για την ambient μουσική. Ήταν η πρώτη φορά που άκουγα τη λέξη ambient. Πρόσεξε ότι δεν ήμουν εξοικειωμένος με τον όρο, αλλά συμφωνήσαμε να πάμε σε ένα στούντιο ηχογράφησης στο Greenwich Village και να φτιάξουμε μαζί μουσική για τη σειρά των ambient άλμπουμ του. Έτσι κι έγινε, και έξι μήνες αργότερα κυκλοφόρησε το “Ambient 3: Day of Radiance”».
«Καταλάβαινα ότι έπρεπε να βρω το κέντρο μου εσωτερικά για να αισθάνομαι πιο άνετα με την έκθεση στα μίντια, έτσι ξεκίνησα να κάνω διαλογισμό και να εξερευνώ τις ανατολικές φιλοσοφίες. Αυτό μου άνοιξε τον δρόμο προς τον αυτοσχεδιασμό, άρχισα να κάνω αυθόρμητα μουσική που ακουγόταν πιο όμορφη και γαλήνια και με έβγαζε έξω, στον κόσμο».
Ο Brian Eno εντυπωσιάστηκε από τον τρόπο που ο Laraaji αυτοσχεδίαζε με τις ώρες και με τα μάτια κλειστά, κάνοντας διαλογισμό σαν να βρισκόταν σε trance κατάσταση, ντυμένος στα πορτοκαλί. Πορτοκαλί είναι και το φούτερ με το οποίο εμφανίζεται στην οθόνη του λάπτοπ για να μου μιλήσει. Το συγκεκριμένο χρώμα είναι το αγαπημένο του, «κατευθύνει την ενέργεια προς τη δημιουργία και την αυτοπραγμάτωση», όπως είχε δηλώσει παλιότερα στη «Vogue».
Τo «Day of Radiance» κυκλοφόρησε το 1980 και ήταν το πρώτο που κυκλοφόρησε επίσημα ως Laraaji – τo πραγματικό του όνομα είναι Edward Larry Gordon. Ο Eno ανέλαβε την παραγωγή και συμμετέχει ελάχιστα. Αναρωτιέμαι αν τον γνώριζε ως όνομα πριν από τη συνεργασία τους. «Δεν τον γνώριζα, ούτε είχα διαβάσει γι’ αυτόν, ούτε ήξερα ποια ήταν η ιστορία του. Έναν μήνα προτού με συναντήσει στο πάρκο, κάποιοι φαν του μου μίλησαν γι’ αυτόν και για τη δουλειά του με τον Robert Fripp, μου είπαν ότι έμοιαζε με τη δική μου, αλλά πριν προλάβω να τον ψάξω ή να τον ακούσω, εμφανίστηκε μπροστά μου από μόνος του».
Γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια, σπούδασε βιολί, πιάνο, τρομπόνι και τραγούδι, και αποφοίτησε από το Howard University, ένα από τα πιο ιστορικά πανεπιστήμια των ΗΠΑ, ανοιχτό στους μαύρους – πήρε πτυχίο στο πιάνο και την σύνθεση. Με το stand-up comedy ξεκίνησε να ασχολείται όταν μετακόμισε στη Νέα Υόρκη στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Όπως μου λέει κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, το έκανε «επειδή ήταν ένας γρήγορος τρόπος να βγάλω λεφτά, να νοικιάσω διαμέρισμα και να αγοράσω ένα πιάνο για να μπορώ να συνθέτω. Πήγαινα πολύ καλά, δούλευα μόνος μου ή με ομάδες και εμφανιζόμασταν στο Apollo Theater στο Greenwich Village ή κάναμε περιοδείες».
Πώς όμως τα παράτησε για να ασχοληθεί με την μουσική και με το new age συγκεκριμένα; «Εκείνη την εποχή είχα παίξει στην ταινία Putney Swope κι αυτό με έκανε να αφήσω λίγο την κωμωδία και να επικεντρωθώ στον εσωτερικό μου κόσμο. Καταλάβαινα ότι έπρεπε να βρω το κέντρο μου εσωτερικά για να αισθάνομαι πιο άνετα με την έκθεση στα μίντια, έτσι ξεκίνησα να κάνω διαλογισμό και να εξερευνώ τις ανατολικές φιλοσοφίες. Αυτό μου άνοιξε τον δρόμο προς τον αυτοσχεδιασμό, άρχισα να κάνω αυθόρμητα μουσική που ακουγόταν πιο όμορφη και γαλήνια και με έβγαζε έξω, στον κόσμο.
Κατά κάποιον τρόπο, με οδήγησε σε αυτό που ονομάζεται new age μουσική, δηλαδή πειραματική μουσική που δημιουργούν οι εσωτερικές εμπειρίες διαλογισμού. Κάπως σαν τη space μουσική που περιγράφει την ψυχολογική κατάσταση, την ευδαιμονία και την άνεση, αλλά έχει σχέση κυρίως με την κίνηση, χορευτική ή εσωτερική, και εκφράζει τη χαρά».
Όμως δεν έχει παρατήσει εντελώς την κωμωδία. Πιάνουμε την κουβέντα για τους πιο διάσημους κωμικούς στην Ελλάδα, με ρωτάει ονόματα για να τα τσεκάρει αργότερα στο διαδίκτυο. Παρακολουθεί ακόμη stand-up comedy, π.χ. τον Dave Chapelle που έχει δεχτεί πυρά τελευταία για τα τρανσφοβικά αστεία του. Τι σκέφτεται όταν ένας κωμικός που είναι αμφιλεγόμενος γνωρίζει τόση επιτυχία;
«Πρέπει να είσαι γενναίος και να έχεις καλούς δικηγόρους. Η κωμωδία ανεβάζει την ενέργεια και προκαλεί ενθουσιασμό. Μερικές φορές, για να γίνει αυτό, πρέπει να ρισκάρεις. Νομίζω ότι ο Dave Chappelle παίρνει μεγάλα ρίσκα, ίσως γι’ αυτό ο κόσμος θέλει να τον ακούει και να τον βλέπει να τολμά και να ρισκάρει, ασχέτως του αν προκαλεί νευρικό γέλιο. Οι άνθρωποι γελούν επειδή αισθάνονται άβολα με το θέμα».
Ο ίδιος έχει υιοθετήσει μια πιο θετική φιλοσοφία για την κωμωδία που ξεκίνησε να εφαρμόζει από την εποχή που έπαιζε στα πεζοδρόμια της Νέας Υόρκης. Ξαφνικά άρχισαν να τον προσκαλούν για να παίζει σε στούντιο που έκαναν γιόγκα και σε new age συνέδρια – κάποιος εκεί τον μύησε στην ιδέα του διαλογισμού μέσω του γέλιου. Στο Stegi.Radio Takeover την Κυριακή 3 Φεβρουαρίου, πέρα από τη συναυλία του στον Εκθεσιακό Χώρο, θα παρουσιάσει το Σάββατο ένα workshop γέλιου και διαλογισμού όπου θα δείξει μια πρακτική χαλάρωσης και μείωσης του άγχους.
«Το γέλιο είναι πολύ σημαντικό στη ζωή μας. Μέσα από το workshop ανακάλυψα ότι μερικοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν προκλήσεις επειδή δεν βρίσκονται σε σωστό σημείο στη ζωή τους ή επειδή δεν μεγάλωσαν σε ένα περιβάλλον με ανθρώπους που γελούσαν· τους παίρνει λίγο χρόνο για να γελάσουν και να νιώσουν καλά με αυτό. Ορισμένοι άνθρωποι κλαίνε κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου και εκεί συνειδητοποιείς ότι υπάρχει μια λεπτή γραμμή που χωρίζει το γέλιο από το κλάμα.
Είναι σαν να ανοίγεται μια συναισθηματική πύλη μέσα σου. Το γέλιο είναι πολύ σημαντικό στοιχείο στις σχέσεις, είτε στις ρομαντικές είτε στις οικογενειακές. Ανεβάζει την ενέργεια, όταν είσαι κολλημένος και αισθάνεσαι βαριά κατάθλιψη, ελαφραίνει την κατάσταση, κάνει τον κόσμο να αισθάνεται λιγότερο απομονωμένος. Θυμάμαι τον παππού μου, που ήταν αγρότης στη Βιρτζίνια, και γελούσε πολύ δυνατά, ακόμα και πάνω από τις καλλιέργειες».
Φέτος, κλείνει τα 80. Η συνεργασία του με τον Eno του έδωσε διεθνή απήχηση, τη δυνατότητα να ξεφύγει από τα στενά όρια του καλτ καλλιτέχνη, τουλάχιστον για μικρό χρονικό διάστημα – αν μην τι άλλο τον βοήθησε να ταξιδέψει και να αποκτήσει κύρος. Το πιο πιθανό είναι να έχει ακούσει κανείς κομμάτια του χωρίς να το ξέρει. Αντίθετα, την τελευταία δεκαετία το όνομά του έχει αρχίσει να ξανακούγεται έντονα στους μουσικούς κύκλους με μια σειρά από επισημες επανακυκλοφορίες ολόκληρης της δισκογραφίας του. Η δουλειά του σε μεγάλο βαθμό ήταν αταξινόμητη και ξεχασμένη, επειδή την κυκλοφορούσε ο ίδιος σε κασέτες και σε CD, χρησιμοποιούνταν κυρίως για διαλογισμό. Όρισμένες ηχογραφήσεις μάλιστα τις είχε ξεχάσει και ο ίδιος.
«Μάλλον έγινε επειδή περνούσα τόσο καλά. Ο νέος κόσμος καταλαβαίνει τη θετική ενέργεια της μουσικής μου. Η μουσική με έχει κάνει να αισθάνομαι ότι η ζωή μου είναι χρήσιμη, με έχει βοηθήσει να ανακαλύψω μια καλύτερη πλευρά του εαυτού μου. Κάποιος που με ακούει μπορεί να βιώσει μια πιο ελαφριά, πιο θετική ενέργεια, την οποία μπορεί να αναδείξει και να μοιραστεί με τον κόσμο. Η μητέρα μου με δίδαξε πως το να είμαι ευγενικός, να εξυπηρετώ τους άλλους και να εμπιστεύομαι την εσωτερική μου φωνή. Έχω πάει πολύ μακριά επειδή άκουσα αυτή την εσωτερική φωνή και πήρα ρίσκα που το πρακτικό μου μυαλό δεν θα μου επέτρεπε».
Πέντε άλμπουμ του Laraaji που πρέπει να γνωρίζεις
Ambient 3:Day of Radiance
Αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα της σειράς του Eno είναι ότι δεν έχει πολλά ηλεκτρονικά όργανα. Ο Laraaji χρησιμοποιεί κυρίως τσίτερ και σαντούρι.
Laraaji - Ambient 3: Day of Radiance (1980)
Celestial Vibration
Το ντεμπούτο άλμπουμ του που κυκλοφόρησε με το κανονικό του όνομα το 1978. Οι ηχογραφήσεις του ανακαλύφθηκαν από έναν φοιτητή που τις αγόρασε στο ebay το 2021 και τις επανακυκλοφόρησε πέρσι σε ένα τετραπλό άλμπουμ με τίτλο «Segue to Infinity», που περιέχει το πρώιμο έργο του.
Laraaji (Edward Larry Gordon) - Celestial Vibration
Vision Songs Vol. 1
Ηχογραφημένο σε ένα μικρό δωμάτιο και σε διάφορα δωμάτια σε πνευματικά θέρετρα το 1984, κυκλοφόρησε σε κασέτα και είναι μια απίθανη μείξη γκόσπελ με new age.
Laraaji: Vision Songs Vol. 1
Unicorns in Paradise
Ηχογραφημένο το 1981, το 36χορδο τσίτερ, που είναι το αγαπημένο όργανο του Laraaji, δημιουργεί μια γαλήνια ατμόσφαιρα που είχε τεράστια επιρροή στους DJs των chill-out δωματίων των ravers τη δεκαετία του ’90!
Laraaji - Unicorns in Paradise
Flow Goes the Universe
Ένα δίσκος που επανακυκλοφόρησε πρόσφατα. Hχογραφήθηκε κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του Laraaji στο Τόκιο και κυκλοφόρησε επίσημα το 1992 από τη βρετανική All Saint Records. Αποτυπώνει ακριβώς αυτό που περιγράφεται ως «μουσική για διαλογισμό».
Laraaji - Flow Goes The Universe
O Laraaji θα εμφανιστεί στο Stegi.Radio Takeover την Κυριακή 3 Φεβρουαρίου.
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για το Stegi.Radio Takeover εδώ.
