Karin Krog: Η κορυφαία Ευρωπαία τραγουδίστρια της τζαζ

Karin Krog: η κορυφαία ευρωπαία τραγουδίστρια της τζαζ Facebook Twitter
H Krog, που πλέον πλησιάζει στα 88 της, δεν έχει έλθει να τραγουδήσει ποτέ στη χώρα μας
0


ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΠΟΣΟ ΓΝΩΣΤΗ ΕΙΝΑΙ,
στην Ελλάδα, η Karin Krog. Νομίζω λίγο, συγκριτικά. Την ξέρουν κάποιοι φανατικοί μουσικόφιλοι οπωσδήποτε, αλλά πολύς κόσμος, που μπορεί να ακούει με όρεξη μουσική, και να την «ψάχνει» όπως λέμε, σίγουρα την αγνοεί. Οι λόγοι είναι πολλοί.

Κατ’ αρχάς η Krog, που πλέον πλησιάζει στα 88 της, δεν έχει έλθει να τραγουδήσει ποτέ στη χώρα μας –προφανώς, γιατί κανείς δεν την κάλεσε– και αυτό, σίγουρα, είναι ένα θέμα. Έπειτα, η Krog δεν είναι μια ποπ τραγουδίστρια, παρότι έχει τραγουδήσει και ποπ, με το δικό της μοναδικό τρόπο. Περαιτέρω είναι μια Ευρωπαία (με αμερικάνικη τζαζ παιδεία φυσικά, αλλά όχι μόνο), κάτι που σημαίνει πως, για τους τζαζ ινστρούχτορες, υπολείπεται των Αμερικανίδων, μαύρων ή λευκών, στο χώρο της vocal jazz.

Γενικά, παρότι η Ευρώπη έχει πολύ μεγάλα ονόματα στο γυναικείο τζαζ τραγούδι, η τζαζ δημοσιογραφία δεν έχει φροντίσει αυτά τα ονόματα να τα προβάλλει, με τον τρόπο που προβάλλονται, και δικαίως, οι μεγάλες Αμερικανίδες (Billie Holliday, Ella Fitzgerald, Sarah Vaughan κ.ά.). Μπορείς να βρεις λίστες, εννοώ, στο διαδίκτυο με τις είκοσι ή τις τριάντα κορυφαίες ερμηνεύτριες της τζαζ και, ανάμεσά τους, να μην υπάρχει ούτε μία Ευρωπαία!

Με την Brown κοντά της έως και το 1969 η Krog θα αναπτύξει ένα τελείως «δικό της» στυλ ερμηνείας, φαινομενικά cool, αλλά με μεγάλη υπόγεια ένταση, και με μια ιδιαίτερη εκφορά του λόγου, που θα γίνει μέσα στα χρόνια, κάπως σαν σήμα κατατεθέν της.

Σχεδόν κάθε χώρα της Ευρώπης έχει να επιδείξει σπουδαίες τζαζ φωνές, με μερικές εξ αυτών, όπως η Σουηδέζα Monica Zetterlund (1937-2005), η Αγγλίδα Norma Winstone (γενν. 1941) ή η Ολλανδή Rita Reys (1924-2013) –μένω σε τρεις– να ξεπερνούν τα τοπικά πλαίσια, και να αναδεικνύονται σε πανευρωπαϊκές ή και σε παγκόσμιες τζαζ περσόνες. Γιατί, όταν η Zetterlund ηχογραφεί ολόκληρο δίσκο με τον μέγιστο πιανίστα της τζαζ Bill Evans τι άλλο θα μπορούσε να είναι;

Karin Krog: η κορυφαία ευρωπαία τραγουδίστρια της τζαζ Facebook Twitter
Karin Krog και Archie Shepp. Φωτ.: Odd Geir Sæther

Ηχογραφήσεις με κορυφαίους αμερικανούς τζαζμεν έχει βεβαίως και η Karin Krog. Είναι αξέχαστα τα άλμπουμ της “Some Other Spring” [Sonet, 1970] με τον θρύλο τενόρο σαξοφωνίστα Dexter Gordon, “Hi-Fly” [Compendium, 1976], με τον άσσο του τενόρο και πολύ αγαπητό στην Ελλάδα Archie Shepp, “I Remember You...” [Spotlite, 1981] με τον επίσης κορυφαίο τενορίστα Warne Marsh και τον κοντραμπασίστα Red Mitchell κ.λπ. Θέλω να πω πως μ’ αυτές και με άλλες συνεργασίες, με top ευρωπαίους μουσικούς (όπως τον κιθαρίστα Terje Rypdal ή τον σαξοφωνίστα-κλαρινίστα John Surman) η Krog έχει καταθέσει τα διαπιστευτήριά της από νωρίς, και κανείς δεν μπορεί να υποτιμήσει ούτε την εντελώς ξεχωριστή φωνή της, ούτε βεβαίως τα δισκογραφικά διαμάντια της.

Η Karin Krog εμφανίζεται για πρώτη φορά στο Penguin Club του Όσλο, το 1955, ακριβώς πριν από 70 χρόνια, όταν ήταν στα 18 της, και μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’50 έχει γίνει «πρώτο όνομα» στην τοπική τζαζ σκηνή, οδηγώντας από το 1962 και μετά τα δικά της σχήματα.

Karin Krog: η κορυφαία ευρωπαία τραγουδίστρια της τζαζ Facebook Twitter
Η Karin Krog. Πηγή: karinkrog.no

Το 1964 η νορβηγίδα τραγουδίστρια κάνει το πρώτο προσωπικό LP της, που είχε τίτλο “By Myself” [Philips] ερμηνεύοντας λίγα πρωτότυπα και πολλά στάνταρντ, δείχνοντας περίτρανα τη βαθειά παιδεία της, στο κλασικό, κατ’ αρχάς, τζαζ ρεπερτόριο. Προς αυτό την βοηθά, ασυζητητί, η δασκάλα της, η Αμερικανίδα Anne Brown – για χάρη της οποίας ο George Gershwin είχε ξαναγράψει τον ρόλο της Bess, μετατρέποντάς τον σε πρωταγωνιστικό, στην ιστορική όπερά του “Porgy and Bess”, το 1935.

Με την Brown κοντά της έως και το 1969 η Krog θα αναπτύξει ένα τελείως «δικό της» στυλ ερμηνείας, φαινομενικά cool, αλλά με μεγάλη υπόγεια ένταση, και με μια ιδιαίτερη εκφορά του λόγου, που θα γίνει μέσα στα χρόνια, κάπως σαν σήμα κατατεθέν της. Οι συλλαβές, και από ’κει και πέρα οι λέξεις, γεμίζουν το στόμα της, ρολάροντας μέσα σ’ αυτό, για να βγουν προς τα «έξω» κατά κύματα, αφήνοντας άναυδο τον ακροατή.

Karin Krog: η κορυφαία ευρωπαία τραγουδίστρια της τζαζ Facebook Twitter
Karin Krog και John Surman. Φωτ.: C.F.Wesenberg

Η διάθεση της Krog είναι ταυτοχρόνως φιλοπαίγμων και δημιουργική. «Παίζει» εννοώ με τις λέξεις, προβάλλοντας σ’ αυτές τα βάθη των σημασιών που, κάθε φορά, επιθυμεί. Όταν την ακούς, φερ’ ειπείν, να τραγουδάει για την «άνοιξη» (“You must believe in spring”) ή για το καλοκαίρι (“Once upon a summertime”), σ’ εκείνο το εντυπωσιακό άλμπουμ, με τις συνθέσεις του Michel Legrand από το 1974, αμέσως αντιλαμβάνεσαι όχι μόνο την υψηλή τεχνική της, αλλά και το αίσθημα με το οποίο αποδίδει αυτές τις ασυναγώνιστες μελωδίες.

Karin Krog - You Must Belive In spring

Από το μέσο των σίξτις έως και το μέσο των σέβεντις η Karin Krog συμπλέει και με την ευρύτερη ποπ της εποχής της. Έτσι, την ακούμε να τραγουδάει το κλασικό “Sunny” του Bobby Hebb, το 1966 και σε r&b στυλ, μα και σε τζαζ, να κάνει ένα τζαζ-ψυχεδελικό αριστούργημα, το άλμπουμ “Joy” [Sonet, 1968], όταν θα συνεργαζόταν με τους συμπατριώτες της Arild Andersen, Palle Danielsson, Jan Garbarek κ.ά. (νέοι όλοι τότε στο χώρο, αλλά τρανά ονόματα πιο μετά), δημιουργώντας στην πορεία ένα καμάρι του fusion, το μοναδικό LP “We Could be Flying” [Polydor], ακριβώς στο μέσο της δεκαετίας του ’70, με τον πιανίστα Steve Kuhn, τον μπασίστα Steve Swallow και τον ντράμερ Jon Christensen. Η ερμηνεία της στο τραγούδι με τον ίδιο τίτλο, με τη μουσική του Michel Colombier και τους στίχους του Paul Williams, που είχε πρωτοπεί η Lani Hall το 1972, αποτελεί φαινόμενο…

We Could Be Flying

Τι μαθαίναμε εμείς, εδώ, στην Ελλάδα, για όλα αυτά εκείνη την εποχή; Απολύτως τίποτα – παρότι από πολύ νωρίς το όνομά της είχε γραφτεί στο περιοδικό «Μοντέρνοι Ρυθμοί»! Ήταν στο τεύχος #57, στις 15 Νοεμβρίου του 1966, όταν κάποιοι θα διάβαζαν το ακόλουθο στην τζαζ στήλη του Κώστα Νίκα:

«Το επίκεντρο της γενικής προσοχής στο Όσλο συγκεντρώνει το Κλαμπ 7, που διαθέτει γνωστούς για την αξία τους τζάζμεν: Ντέξτερ Γκόρντον (τενόρο), Τέρζυ Μπζόρκλαντ (πιάνο), Περ Λόμπεργκ (μπάσο). Κάθε Σάββατο παίζει το κουαρτέτο του Γιάν Γκαρμπάρεκ, ενώ την Κυριακή φιλοξενεί το κουιντέτο του Ντίτλερ Έκλοφ και την τραγουδίστρια Καρίν Κρογκ με το τρίο της».

Karin Krog: η κορυφαία ευρωπαία τραγουδίστρια της τζαζ Facebook Twitter
Karin Krog και Dexter Gordon. Φωτ.: Randi Hultin

Σωστή πληροφορία, αλλά κατά βάση... κενού περιεχομένου, αφού ήταν αδύνατον εκείνη την εποχή, και για πολλές έκτοτε δεκαετίες, να βρεις ηχογραφήσεις της Karin Krog στα ελληνικά δισκοπωλεία. Και δεν ξέρω, αν μετά από τους «Μοντέρνους Ρυθμούς» του ’66 ήταν το «Jazz & Τζαζ», στις αρχές των 2000s πια, εκείνο που θα έγραφε ξανά για την Karin Krog, με αφορμή μια συλλογή που θα την έκανε ευρύτερα γνωστή και στη χώρα μας, την “Raindrops, Raindrops” [Crippled dick hot wax!, 2002] και η οποία συγκέντρωνε θαυμάσιες εγγραφές της από το 1966 έως το 1985, με στόχευση στα mid-seventies.

Karin Krog 'Sunny' live 1967

Κορυφαία φάση στην πορεία της Karin Krog θεωρείται η συνεργασία της με τον τρανό Dexter Gordon (1923-1990), ένα από τα πιο μεγάλα τενόρο-σαξόφωνα στην ιστορία της τζαζ. Karin και Dexter συναντήθηκαν για πρώτη φορά στο Neptun Jazz Club του Μπέργκεν, στη Νορβηγία, το 1963, για να συνδεθούν από τότε με φιλική-καλλιτεχνική σχέση. Η ιδέα για την ηχογράφηση ενός κοινού άλμπουμ θα προέκυπτε το 1967, όταν και οι δύο θα εμφανίζονταν σ’ ένα σόου της δανικής TV – αν και τελικώς το πράγμα θα έπαιρνε μια πιο σοβαρή τροπή μόλις έξι μήνες πριν από την εγγραφή του δίσκου τους, στο Arne Bendiksen στούντιο του Όσλο, στις 10 Μαΐου 1970.

Ο δίσκος, που είχε τίτλο “Some Other Spring / Blues and Ballads”, θα άνοιγε με το γνωστό “Some other spring”, που θεωρείται αξεπέραστο στην ερμηνεία της Billy Holiday, θα συνέχιζε με το “Blue Monk” του Thelonious Monk, για να ακολουθήσει το “How insensitive” του Antônio Carlos Jobim (έξοχη εδώ η Krog!), ενώ μεταξύ των υπολοίπων θα ξεχώριζε και το αφιέρωμα στον Little Jimmy Scott, τη «φωνή των αγγέλων», με την Karin, τον Dexter και τους υπολοίπους του team (τον πιανίστα Kenny Drew, τον μπασίστα Niels-Henning Ørsted Pedersen και τον ντράμερ Espen Rud) να αποδίδουν τα “I wish I knew” και “Everybody’s somebody’s fool”.

Karin Krog & Dexter Gordon - How Insensitive

Από τα σέβεντις, που ήταν η πολύ μεγάλη εποχή της Karin Krog, ξεχωρίζουν επίσης τα άλμπουμ της: α. “George Gershwin + Karin Krog” [Polydor, 1974], με τη Νορβηγίδα να τραγουδά, μοναδικά, τα αριστουργήματα των George & Ira Gershwin, συνοδεία κουαρτέτου, β. “Hi-Fly” [Compendium, 1976] με τον μεγάλο Archie Shepp δίπλα της, μα και με άλλους μουσικούς, μαζί με τις συνθέσεις βεβαίως των Duke Ellington, Randy Weston, Carla Bley, Mal Waldron κ.ά. και γ. “Cloud Line Blue” [Polydor, 1979], μια δισκάρα, που συνδύαζε τζαζ, αυτοσχεδιασμό και ηλεκτρονικά, σε συνεργασία με τον βρετανό πνευστό John Surman.

Στα έιτις η Karin Krog θα κάνει κυρίως «προχωρημένους» δίσκους, όπως το “Such Winters of Memory”, ξανά με τον John Surman, μα και με τον ντράμερ Pierre Favre, στην ECM το 1983, θα περιοδεύσει εκτενώς, με συναυλίες σε Αυστραλία (1985), Ιαπωνία (1988), Ουγγαρία (1989), Σοβιετική Ένωση (1990), Ινδονησία (1992) και Βουλγαρία (1994), ιδρύοντας από το 1987 τη δική της δισκογραφική Meantime Records και κυκλοφορώντας από τα 90s και μετά πάνω από δεκαπέντε άλμπουμ με την ίδια ως leader. Το πιο πρόσφατο έχει τίτλο “Live”, κυκλοφόρησε πέρυσι, και καταγράφει μια συναυλία της στο κλαμπ BLÅ του Όσλο, από τον Σεπτέμβριο του 2019.

Πάντα υπάρχει καιρός, για να ανακαλύψουν όλες και όλοι αυτή τη μεγάλη τραγουδίστρια...

Once Upon a Summertime

Μουσική
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

105’ με τον Rack

Μουσική / Rack: «Έχω φάει σφαλιάρες γιατί τις ζήταγα, αλλά η ζωή μου πλέον έχει αλλάξει»

Γιος του Λεκτικού Επεξεργαστή και με καριέρα που εκτοξεύτηκε νωρίς, ο δημοφιλής ράπερ έχει αλλάξει ρότα. Στα 25 του, πιο ήρεμος από ποτέ, απολαμβάνει μια φήμη που έφτασε μέχρι το Χόλιγουντ.
M. HULOT
Στην Κόνιτσα, σε ένα τριήμερο γλέντι με ρουμανικό fusion, ποντιακά και ηπειρώτικα

Μουσική / Στην Κόνιτσα, σε ένα τριήμερο γλέντι με ρουμανικό fusion, ποντιακά και ηπειρώτικα

Το ακριτικό διαβαλκανικό φεστιβάλ του Christopher King και της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση ξεσήκωσε για άλλη μια χρονιά άτομα κάθε ηλικίας και καταγωγής με παραδοσιακή μουσική απρόσμενη και συναρπαστική.
M. HULOT
Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη που έγινε λαϊκό ορατόριο από τον Μίκη Θεοδωράκη

Συμφωνική Μουσική - Ιστορίες / Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη που έγινε λαϊκό ορατόριο από τον Μίκη Θεοδωράκη

Η Ματούλα Κουστένη διερευνά τη σχέση του ποιητή με τον συνθέτη, την αφετηρία της δημιουργίας του μεγάλου έργου «Άξιον Εστί» και την πορεία του μέχρι την πρώτη ηχογράφηση.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Νανά Τράντου: «Οι συναυλίες δεν θα πεθάνουν ποτέ, είναι μια εμπειρία»

Μουσική / Νανά Τράντου: «Οι συναυλίες δεν θα πεθάνουν ποτέ, είναι μια εμπειρία»

Η artistic και managing director της High Priority Promotions, η μόνη γυναίκα με αυτήν τη θέση στην Ελλάδα, μιλά για τις συναυλίες, τη μουσική σήμερα, τις αλλαγές σε καλλιτέχνες και κοινό και το Memory Corner με τα ιδιαίτερα vintage ρούχα, την άλλη μεγάλη της αγάπη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Q Lazzarus: Tο τραγικό στόρι του θρυλικού κομματιού «Goodbye Horses».

Μουσική / Q Lazzarus: Tο τραγικό στόρι του θρυλικού κομματιού «Goodbye Horses»

Για χρόνια η Q Lazzarus του «Goodbye Horses», μία από τις πιο αδικημένες ερμηνεύτριες στην ιστορία της ποπ μουσικής, παρέμενε μια μυστηριώδης φιγούρα, τώρα όμως ένα μουσικό ντοκιμαντέρ φωτίζει τη ζωή της.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
Eddie Dark: «Γράφω μουσική επειδή έχω σιχαθεί τα πάντα»

Μουσική / Eddie Dark: «Γράφω μουσική επειδή έχω σιχαθεί τα πάντα»

Από μικρός ένιωθε αποσυνάγωγος. Πιστεύει ότι τα κόμικς είναι η μόνη μορφή τέχνης που είναι τελείως αφιλτράριστη και πιστεύει ότι η γενιά του θα μείνει στην ιστορία ως η γενιά που έχασε τα καλά πράγματα στο τσακ. Ο μουσικός Eddie Dark είναι ο Αθηναίος της εβδομάδας.
M. HULOT
Ερμής

Μουσική / Ermis: «Το τρέμολο του μπουζουκιού ήταν ο αγαπημένος μου ήχος από νιάνιαρο»

O περιζήτητος νέος συνθέτης που έχει συνεργαστεί με τον Good Job Nicky, τη Μαρίνα Σάττι, τη Χάρις Αλεξίου και τον Sidarta επαναπροσδιορίζει τον ήχο του μπουζουκιού και της κλασικής μουσικής με σεβασμό και τόλμη.
M. HULOT
Άξιζαν κάτι καλύτερο τα «100 Χρόνια Ελληνικής Δισκογραφίας»

Daily / Άξιζαν κάτι καλύτερο τα «100 Χρόνια Ελληνικής Δισκογραφίας»

Τα δώδεκα επεισόδια της ομώνυμης σειράς βρίσκονται στο Ertflix, η παρακολούθηση της σειράς όμως υπονομεύεται συχνά από την συμβατική και στεγνή προσέγγιση, και η στημένη παρουσία της Χάρις Αλεξίου στο ρόλο της παρουσιάστριας-αφηγήτριας δεν βοηθάει.  
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Πολυαγαπημένη μου Βίβιαν»: Στο φως η επιστολή που έγραψε ο Μάλκολμ ΜακΛάρεν στην Βίβιαν Γουέστγουντ λίγο πριν τον θάνατό του

Μουσική / Η επιστολή μεταμέλειας του Μάλκολμ ΜακΛάρεν προς τη Βίβιαν Γουέστγουντ, λίγο πριν τον θάνατό του

Τα αποκαλυπτήρια μιας επιστολής γεμάτης μετάνοια αλλά και πικρία, την οποία έγραψε –αλλά δεν έστειλε ποτέ– ο διαβόητος μάνατζερ των Sex Pistols προς την πρώην σύντροφο και συνοδοιπόρο του.
THE LIFO TEAM