Μακριά από στερεότυπα: Η πρώτη μεγάλη έκθεση Ρομά καλλιτεχνών στην Ευρώπη

Μακριά από στερεότυπα: Η πρώτη μεγάλη έκθεση Ρομά καλλιτεχνών στην Ευρώπη Facebook Twitter
Malgorzata Mirga-Tas, «Πέρα από την Αίγυπτο» (2021)
0

ΟΤΑΝ Ο GABI JIMENEZ, ένας Γαλλοϊσπανός Ρομά ζωγράφος, άκουσε για πρώτη φορά πριν από αρκετά χρόνια ότι ένα μεγάλο μουσείο στη Γαλλία σχεδίαζε μια έκθεση για τον πολιτισμό και την ιστορία των Ρομά, δήλωσε ότι πίστευε ότι το αποτέλεσμα θα ήταν «ένα χάος».

Η ιστορία των Ρομά, έλεγε ο Jimenez, έχει εδώ και καιρό ειπωθεί από τους ξένους που τους απεικονίζουν στην καλύτερη περίπτωση ως περιπλανώμενους τεμπέληδες και στη χειρότερη ως μιαρούς κλέφτες.

Οι προηγούμενες εκθέσεις για τους Ρομά συνήθως παρουσίαζαν εικόνες με κουρελιασμένα παιδιά και γυναίκες που θήλαζαν πλάι σε αντίσκηνα. «Έλεγα στον εαυτό μου: "Πάλι τα ίδια στερεότυπα θα έχουμε"». Μόνο που αυτή τη φορά, οι Ρομά είναι εκείνοι που διαμορφώνουν την αφήγηση.

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης σύγχρονα έργα τέχνης που μαρτυρούν την ζωντανή πολιτιστική σκηνή των Ρομά, η οποία έχει προσελκύσει νέο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια.

Η έκθεση που θα διαρκέσει έως τις 4 Σεπτεμβρίου στο Μουσείο Πολιτισμών της Ευρώπης και της Μεσογείου στη Μασσαλία και περιλαμβάνει περίπου 200 έργα τέχνης και αντικείμενα, χαρακτηρίζεται ως η πρώτη του είδους της, συγκεντρώνοντας συνεισφορές από πολλούς Ρομά καλλιτέχνες και επιμελητές που μοιράζονται τον πολιτισμό τους με τους δικούς τους όρους.

Μακριά από στερεότυπα: Η πρώτη μεγάλη έκθεση Ρομά καλλιτεχνών στην Ευρώπη Facebook Twitter
Ceija Stojka, «Καταδίωξη στο δάσος του Άουσβιτς» (1994)

Με την ονομασία «Barvalo», που σημαίνει «πλούσιος» και «περήφανος» στη γλώσσα των Ρομά, η έκθεση αναδεικνύει αιώνες διακρίσεων και διώξεων σε βάρος των Ρομά, της μεγαλύτερης μειονότητας της Ευρώπης, με πάνω από 10 εκατομμύρια ανθρώπους. Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης σύγχρονα έργα τέχνης που μαρτυρούν την ζωντανή πολιτιστική σκηνή των Ρομά, η οποία έχει προσελκύσει νέο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια.

«Οι εκθέσεις για τους Ρομά ήταν πολύ σπάνιες και συχνά απέκλειαν τη φωνή των ίδιων των Ρομά», δηλώνει ο Jonah Steinberg, αναπληρωτής καθηγητής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Βερμόντ και συν-επιμελητής της έκθεσης. «Δεν θέλαμε να αναπαράγουμε κάτι τέτοιο. Η έκθεσή μας όφειλε να έχει ως γνώμονα την αντίληψη των  Ρομά».

Οι Ρομά –ένας γενικόλογος όρος που περιλαμβάνει μειονότητες γνωστές ως Τσιγγάνοι, Σίντι ή Ταξιδιώτες– πιστεύεται ότι κατάγονται από ανθρώπους που εγκατέλειψαν την ινδική υπο-ήπειρο πριν από περίπου 1.500 χρόνια και αργότερα μετανάστευσαν στην Ευρώπη σε μεγάλους αριθμούς κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα.

Εγκαταστάθηκαν σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο και έκτοτε αντιμετωπίζουν σφοδρές διώξεις. Στοχοποιήθηκαν, υπέστησαν πογκρόμ και υποδουλώθηκαν μέχρι τον 19ο αιώνα, ενώ στη συνέχεια αντιμετώπισαν την εξόντωση από τους ναζί. Σήμερα, πολλοί Ρομά εξακολουθούν να ζουν σε διαχωρισμένες κοινότητες, με περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση.

Ο Steinberg λέει ότι η έκθεση συνέπεσε με τον αυξανόμενο ενθουσιασμό για την τέχνη των Ρομά στην Ευρώπη με το κοινό να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το «πώς οι καταπιεσμένες κοινότητες και κοινωνίες μιλούν για τον εαυτό τους».

Μακριά από στερεότυπα: Η πρώτη μεγάλη έκθεση Ρομά καλλιτεχνών στην Ευρώπη Facebook Twitter
Gabi Jimenez, «Καραβάνι κάτω από δύο κυπαρίσσια» (2001)

Επεσήμανε το άνοιγμα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Ρομά για τις Τέχνες και τον Πολιτισμό στο Βερολίνο το 2017 και την εμφάνιση μιας νέας γενιάς Ρομά κινηματογραφιστών. Η αναγνώριση της Mirga-Tas, της πρώτης Ρομά καλλιτέχνιδας που εκπροσώπησε μια χώρα στην Μπιενάλε της Βενετίας, είναι επίσης σημάδι της αλλαγής των καιρών.

«Πολύ συχνά, οι Ρομά παρουσιάζονταν ως άνθρωποι που δεν έχουν κάτι να επιδείξουν, παρά τον πλούσιο πολιτισμό τους», λέει ο Steinberg. «Επιτέλους σήμερα αναγνωρίζεται παγκοσμίως το γεγονός ότι οι φωνές τους έχουν αποσιωπηθεί και πρέπει να ακουστούν».

Η εικαστική έκθεση «Barvalo» θα πραγματοποιηθεί στο Μουσείο Πολιτισμών της Ευρώπης και της Μεσογείου στη Μασσαλία έως τις Σεπτεμβρίου 2023.

Με στοιχεία από The New York Times

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT
Project Mycelium: Η διάβρωση, η αναγέννηση και τα μανιτάρια που φυτρώνουν σε μια φανταστική τουαλέτα της Κάλλας

Εικαστικά / Μια πρωτοποριακή συνάντηση τέχνης, επιστήμης, ιστορίας και οικολογίας

Στο Project Mycelium, τρία εντυπωσιακά κοστούμια, που θα μπορούσαν να φοράνε η Μαρία Κάλλας, η βασίλισσα Αμαλία και ο Ιωάννης Καποδίστριας, καταβροχθίζονται από ζωντανούς μύκητες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Εικαστικά / Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Η 27χρονη εικαστικός μιλά για τη διαδρομή της από την Αθήνα στο Λος Άντζελες, για το πώς το ερωτικό πάθος μεταμόρφωσε την τέχνη της, καθώς και για τη μυστικιστική διάσταση στα έργα της. Για τη γνωριμία της με τη Lana Del Rey απέφυγε να μιλήσει.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
«Η εμμονή του βλέμματος»: Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

The Review / Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

Ποιο είναι το αποκαλούμενο «εθνικό αφήγημα» που υπηρετεί η Εθνική Πινακοθήκη; Ο Χρήστος Παρίδης συζητά με τον δημοσιογράφο και επιμελητή εκθέσεων Δημήτρη Τρίκα για τη νέα επετειακή έκθεση στη μνήμη του Παναγιώτη Τέτση, η οποία μόλις εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου / Περικλής Βυζάντιος: από το Παρίσι της Μπελ Επόκ στο φως της Ύδρας 

Εικαστικά / Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου

Μια ανασκόπηση της ζωής και του έργου του ζωγράφου, που ήταν γνωστός για τα ελληνικά τοπία και την Ύδρα, με αφορμή την αναδρομική έκθεση του Περικλή και του Ντίκου Βυζάντιου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
 Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Εικαστικά / Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Με αφορμή την αναδρομική έκθεση στη Συλλογή Peggy Guggenheim στη Βενετία, έφτασε η στιγμή να ανακαλύψουμε τη ζωγράφο που θεωρείται εθνικός θησαυρός για την Πορτογαλία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Εικαστικά / Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Μια νέα έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι με πορτρέτα της κόρης του Ανρί Ματίς, Μαργκερίτ, προσφέρει μια νέα οπτική στο έργο του μεγάλου Γάλλου καλλιτέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ