Μακριά από στερεότυπα: Η πρώτη μεγάλη έκθεση Ρομά καλλιτεχνών στην Ευρώπη

Μακριά από στερεότυπα: Η πρώτη μεγάλη έκθεση Ρομά καλλιτεχνών στην Ευρώπη Facebook Twitter
Malgorzata Mirga-Tas, «Πέρα από την Αίγυπτο» (2021)
0

ΟΤΑΝ Ο GABI JIMENEZ, ένας Γαλλοϊσπανός Ρομά ζωγράφος, άκουσε για πρώτη φορά πριν από αρκετά χρόνια ότι ένα μεγάλο μουσείο στη Γαλλία σχεδίαζε μια έκθεση για τον πολιτισμό και την ιστορία των Ρομά, δήλωσε ότι πίστευε ότι το αποτέλεσμα θα ήταν «ένα χάος».

Η ιστορία των Ρομά, έλεγε ο Jimenez, έχει εδώ και καιρό ειπωθεί από τους ξένους που τους απεικονίζουν στην καλύτερη περίπτωση ως περιπλανώμενους τεμπέληδες και στη χειρότερη ως μιαρούς κλέφτες.

Οι προηγούμενες εκθέσεις για τους Ρομά συνήθως παρουσίαζαν εικόνες με κουρελιασμένα παιδιά και γυναίκες που θήλαζαν πλάι σε αντίσκηνα. «Έλεγα στον εαυτό μου: "Πάλι τα ίδια στερεότυπα θα έχουμε"». Μόνο που αυτή τη φορά, οι Ρομά είναι εκείνοι που διαμορφώνουν την αφήγηση.

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης σύγχρονα έργα τέχνης που μαρτυρούν την ζωντανή πολιτιστική σκηνή των Ρομά, η οποία έχει προσελκύσει νέο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια.

Η έκθεση που θα διαρκέσει έως τις 4 Σεπτεμβρίου στο Μουσείο Πολιτισμών της Ευρώπης και της Μεσογείου στη Μασσαλία και περιλαμβάνει περίπου 200 έργα τέχνης και αντικείμενα, χαρακτηρίζεται ως η πρώτη του είδους της, συγκεντρώνοντας συνεισφορές από πολλούς Ρομά καλλιτέχνες και επιμελητές που μοιράζονται τον πολιτισμό τους με τους δικούς τους όρους.

Μακριά από στερεότυπα: Η πρώτη μεγάλη έκθεση Ρομά καλλιτεχνών στην Ευρώπη Facebook Twitter
Ceija Stojka, «Καταδίωξη στο δάσος του Άουσβιτς» (1994)

Με την ονομασία «Barvalo», που σημαίνει «πλούσιος» και «περήφανος» στη γλώσσα των Ρομά, η έκθεση αναδεικνύει αιώνες διακρίσεων και διώξεων σε βάρος των Ρομά, της μεγαλύτερης μειονότητας της Ευρώπης, με πάνω από 10 εκατομμύρια ανθρώπους. Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης σύγχρονα έργα τέχνης που μαρτυρούν την ζωντανή πολιτιστική σκηνή των Ρομά, η οποία έχει προσελκύσει νέο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια.

«Οι εκθέσεις για τους Ρομά ήταν πολύ σπάνιες και συχνά απέκλειαν τη φωνή των ίδιων των Ρομά», δηλώνει ο Jonah Steinberg, αναπληρωτής καθηγητής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Βερμόντ και συν-επιμελητής της έκθεσης. «Δεν θέλαμε να αναπαράγουμε κάτι τέτοιο. Η έκθεσή μας όφειλε να έχει ως γνώμονα την αντίληψη των  Ρομά».

Οι Ρομά –ένας γενικόλογος όρος που περιλαμβάνει μειονότητες γνωστές ως Τσιγγάνοι, Σίντι ή Ταξιδιώτες– πιστεύεται ότι κατάγονται από ανθρώπους που εγκατέλειψαν την ινδική υπο-ήπειρο πριν από περίπου 1.500 χρόνια και αργότερα μετανάστευσαν στην Ευρώπη σε μεγάλους αριθμούς κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα.

Εγκαταστάθηκαν σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο και έκτοτε αντιμετωπίζουν σφοδρές διώξεις. Στοχοποιήθηκαν, υπέστησαν πογκρόμ και υποδουλώθηκαν μέχρι τον 19ο αιώνα, ενώ στη συνέχεια αντιμετώπισαν την εξόντωση από τους ναζί. Σήμερα, πολλοί Ρομά εξακολουθούν να ζουν σε διαχωρισμένες κοινότητες, με περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση.

Ο Steinberg λέει ότι η έκθεση συνέπεσε με τον αυξανόμενο ενθουσιασμό για την τέχνη των Ρομά στην Ευρώπη με το κοινό να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το «πώς οι καταπιεσμένες κοινότητες και κοινωνίες μιλούν για τον εαυτό τους».

Μακριά από στερεότυπα: Η πρώτη μεγάλη έκθεση Ρομά καλλιτεχνών στην Ευρώπη Facebook Twitter
Gabi Jimenez, «Καραβάνι κάτω από δύο κυπαρίσσια» (2001)

Επεσήμανε το άνοιγμα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Ρομά για τις Τέχνες και τον Πολιτισμό στο Βερολίνο το 2017 και την εμφάνιση μιας νέας γενιάς Ρομά κινηματογραφιστών. Η αναγνώριση της Mirga-Tas, της πρώτης Ρομά καλλιτέχνιδας που εκπροσώπησε μια χώρα στην Μπιενάλε της Βενετίας, είναι επίσης σημάδι της αλλαγής των καιρών.

«Πολύ συχνά, οι Ρομά παρουσιάζονταν ως άνθρωποι που δεν έχουν κάτι να επιδείξουν, παρά τον πλούσιο πολιτισμό τους», λέει ο Steinberg. «Επιτέλους σήμερα αναγνωρίζεται παγκοσμίως το γεγονός ότι οι φωνές τους έχουν αποσιωπηθεί και πρέπει να ακουστούν».

Η εικαστική έκθεση «Barvalo» θα πραγματοποιηθεί στο Μουσείο Πολιτισμών της Ευρώπης και της Μεσογείου στη Μασσαλία έως τις Σεπτεμβρίου 2023.

Με στοιχεία από The New York Times

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το Fondation Louis Vuitton υποδέχεται 270 έργα του Gerhard Richter σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση

Εικαστικά / Gerhard Richter: «Τώρα που δεν απέμειναν ιερείς ή φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες είναι οι σημαντικότεροι άνθρωποι στον κόσμο»

270 έργα ενός από τους σημαντικότερους εν ζωή ζωγράφους θα εκτεθούν το φθινόπωρο στο Fondation Louis Vuitton σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Εικαστικά / Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Μια διεθνής έκθεση με 241 φωτογραφίες, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν δει το φως δημοσιότητας και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ζωής της πιο διάσημης ζωγράφου του 20ού αιώνα, κάνει στάση το φθινόπωρο στη συμπρωτεύουσα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ