Αποδήμησε στο Λονδίνο για να συμπληρώσει τις σπουδές της (στο Royal College of Art), να ανοίξει τους ορίζοντές της και να βρει την τύχη της. Η πίστη της, εντέλει, δικαιώθηκε: εκλέχθηκε λέκτορας στο τμήμα Animation του London College of Communication και πρόσφατα της απονεμήθηκε το κορυφαίο βραβείο ψηφιακής τέχνης Lumen Prize για το εξαιρετικό ταινιάκι της Apodemy – μια εραλδική Αθήνα εγκλωβισμένη σ' ένα δυσοίωνο παρόν με τα παιδιά-πουλιά της να προσπαθούν να δραπετεύσουν στο μέλλον, ξορκίζοντας το παρελθόν αλλά και εμπνεόμενα, τρόπον τινά, από αυτό. Πιστεύει ότι τις ευκαιρίες τις φτιάχνουμε τελικά μόνοι μας, παραμένοντας ενεργοί και γεμάτοι περιέργεια για τον κόσμο, κι ότι η ψηφιακή επανάσταση που ζούμε είναι συναρπαστική, πλην εύθραυστη. Η ίδια, πάντως, δηλώνει ευτυχής όσο μπορεί να ζωγραφίζει στον χρόνο και να μοιράζεται συναισθήματα, εικόνες και ήχους.
#quote#
Τι σημαίνει για σένα το Lumen Prize και πόσο σημαντική είναι αυτή η διάκριση;
Ήταν σίγουρα μεγάλη η τιμή, ειδικά καθώς η έκθεση περιείχε μια πανσπερμία μορφών εικαστικής αφήγησης: εκτυπώσεις, διαδράσεις, ταινίες, παιχνίδια, εγκαταστάσεις – όταν βρίσκεσαι ανάμεσα σε τέτοια ποικιλία από πλατφόρμες, είναι δύσκολο να φανταστείς πώς θα διαβαστεί το έργο σου ανάμεσά τους. Επίσης, η Αποδημία είναι για μένα μια ταινία που αφορά το δημόσιο δράμα μας κι αυτό την κάνει ακόμα πιο προσωπική. Περιέχει την Αθήνα τού σήμερα, με τα εγκαταλειμμένα γιαπιά και την ομίχλη από τις ξυλόσομπες, μαζί με τα κίτρινα τρόλεϊ που έπαιρνα ως φοιτήτρια, τότε που όλα έμοιαζαν πολλά υποσχόμενα και δεν βλέπαμε τι ερχόταν καταπάνω μας.
Πότε άρχισες να ασχολείσαι με την ψηφιακή τέχνη; Πώς οδηγήθηκες εκεί και ποια μέσα χρησιμοποιείς;
Στα τέλη της δεκαετίας του '90 ξεκίνησα να πειραματίζομαι με τον υπολογιστή, φτιάχνοντας παραλλαγές παραμυθιών σαν κολάζ από κινούμενες εικόνες. Σπούδαζα ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου, αλλά είχα τη λαχτάρα να ζωγραφίσω στον χρόνο και η ψηφιακή τέχνη μού επέτρεψε να πειραματιστώ με απόλυτη ελευθερία.
Πόσο έχει μεταμορφώσει την καλλιτεχνική δημιουργία η χρήση των νέων μέσων και της ψηφιακής τεχνολογίας; Παρέχουν σίγουρα περισσότερες ευκολίες, αλλά μήπως δημιουργούν, ταυτόχρονα, νέες δυσκολίες και προκλήσεις;
Στράφηκα στην ψηφιακή τεχνολογία γιατί ένιωθα την ανάγκη να φτιάξω ταινίες, χτίζοντας και κινώντας τον κόσμο μόνη μου. Η παγίδα βρίσκεται βέβαια ακριβώς σ' αυτή την αυτάρκεια: μερικές φορές καταλήγεις να απομονώνεσαι και να χάνεις τον προσανατολισμό σου. Γι' αυτό, το να είσαι μέρος μιας ομάδας, να επισκέπτεσαι άλλα στούντιο και να ακούς την κριτική των συναδέλφων σου βοηθά πολύ.
Υπήρξες κι εσύ «αποδημητικό πουλί». Η μέχρι στιγμής λονδρέζικη εμπειρία σου; Θα μπορούσες, πιστεύεις, να πραγματοποιήσεις κάτι απ' όσα ονειρευόσουν, αν είχες παραμείνει Αθήνα;
Το Λονδίνο με υποδέχτηκε πολύ φιλικά, γιατί ήμουν μια φοιτήτρια ανάμεσα σε πολλούς άλλους με το ίδιο πάθος. Τα πράγματα είναι σαφώς δυσκολότερα μετά την αποφοίτηση, όταν συνειδητοποιείς ότι είσαι ένας ακόμα από τους δεκάδες χιλιάδες που ψάχνουν μια ευκαιρία. Από τις σπουδές ζωγραφικής μπήκα στον κόσμο των ταινιών μικρού μήκους και του πειραματικού animation, σε φεστιβάλ και οθόνες. Ήταν μια απελευθέρωση για μένα, γιατί δεν ήξερα τους κανόνες και έπρεπε, κατά κάποιον τρόπο, να τους ορίσω μόνη μου. Όμως τις ευκαιρίες τις φτιάχνουμε κι εμείς μόνοι μας, παραμένοντας ενεργοί και γεμάτοι περιέργεια για τον κόσμο. Δύσκολο να απαντήσω τι θα γινόταν αν είχα παραμείνει Αθήνα. Μπορεί να μην είχα κάνει τόσο animation, να δούλευα περισσότερο με φωτογραφία και βίντεο.
Εξακολουθεί η βρετανική πρωτεύουσα να θεωρείται μητρόπολη της παγκόσμιας τέχνης;
Νομίζω ότι τα πράγματα είναι πιο δύσκολα τώρα, γιατί έχουν κοπεί οι επιχορηγήσεις κι ο ανταγωνισμός είναι μεγαλύτερος. Αλλά ναι, τον κρατά τον τίτλο. Είναι ανεξάντλητο φυτώριο καλλιτεχνών και διαθέτει καταπληκτικές γκαλερί και μουσεία για κάθε γούστο, πολλά από τα οποία έχουν μόνιμες εκθέσεις με δωρεάν είσοδο. Όταν μπορείς να πας στην Tate Modern και να δεις Κουνέλλη απέναντι σε Ντε Κίρικο, όλα γίνονται φωτεινότερα.
Στην Ελλάδα μιλάμε συχνά για «κυκλώματα», «άκρες», «υψηλές γνωριμίες» κ.λπ. Πόσο σημαντικά είναι αυτά εκεί;
Η Αγγλία δείχνει γενικά μια ανοχή στους νεοαφιχθέντες, και ειδικά το Λονδίνο έχει έναν έντονα πολυπολιτισμικό χαρακτήρα. Πιθανόν, σε ορισμένες περιπτώσεις να παίζουν αυτά που λες, θα είναι όμως η εξαίρεση, όχι ο κανόνας. Προσωπικά, πάντως, ουδέποτε ένιωσα ότι χρειαζόμουν «κάποιο γνωστό» για να πάω σε μια συνέντευξη για δουλειά.
Τέχνη για την τέχνη ή τέχνη «στρατευμένη» σε κάποιο όραμα ή σκοπό; Έχει καν νόημα μια τέτοια ερώτηση;
Προσωπικά, μ' ενδιαφέρει πολύ η μετάδοση μιας ιδέας μέσω εικόνων και ήχων που σου επιτρέπουν να βυθίζεσαι σε νέα ύδατα. Αυτή η ιδέα μπορεί να είναι ταυτόχρονα πολιτική, αισθησιακή, ποιητική. Μπορεί να είναι ένα παραμύθι ή ένα όραμα, μπορεί να είναι και στρατευμένη. Μόνο όταν λείπει το αισθησιακό μέρος γίνεται απλή προπαγάνδα.
Τι σε συγκινεί περισσότερο στα σύγχρονα καλλιτεχνικά ρεύματα; Ποιους δημιουργούς εκτιμάς περισσότερο;
Με συγκινεί, Θοδωρή, το ότι, παρά την κρίση και ενάντιά σε αυτήν, υπάρχουν άνθρωποι που ονειρεύονται, συνομιλούν και συν/εργάζονται. Παρακολουθώ τη δουλειά του Πάνου Μιχαήλ για την ωραία διαύγεια της φωτογραφίας του, που έχει ταυτόχρονα οξύτητα και λεπτότητα. Την Ελεάννα Μαρτίνου, που χαρτογραφεί το απέραντο. Τον Αλέξανδρο Παπαδόπουλο, που με τα κείμενά του φτιάχνει μαζί σινεμά, ταινία και μαγικό αφηγητή στο κεφάλι του αναγνώστη.
Υπάρχει μια διάχυτη αίσθηση ότι «όλα έχουν γίνει» στην τέχνη, που πλέον απλώς ανακυκλώνει ρεύματα και τάσεις, άλλοτε περισσότερο, άλλοτε λιγότερο εμπνευσμένα. Πόσο πιθανή είναι, άραγε, μια επόμενη «επανάσταση»; Μήπως τη «ζούμε» ήδη;
Κάθε εποχή μοιρολογεί το τέλος του κόσμου. Σαφώς, τα πράγματα συνεχίζουν να εξελίσσονται, ίσως όμως τα ήθη σήμερα να είναι λίγο συντηρητικότερα. Η επανάσταση που ζούμε είναι η ευκολία της μετάδοσης πληροφορίας μέσω του Διαδικτύου. Είναι, ωστόσο, μια πολύ εύθραυστη επανάσταση: κινείται με ηλεκτρισμό, αλλά δυστυχώς κάθε σκληρός δίσκος κάποια στιγμή σβήνει. Είδα πρόσφατα μια πολύ ωραία έκθεση στο V&A, το «Memory Palace»: φαντάζεται μια μελλοντική κοινωνία, η οποία έχει χάσει όλες τις ψηφιακές της αναμνήσεις και ζει μια αγροτική δικτατορία.
Από την πατρίδα τι σου λείπει περισσότερο και τι καθόλου;
Πάντα είναι στο μυαλό μου η Ελλάδα, αλλά η καθημερινότητα περιπλέκει κάπως τα πράγματα. Το ότι έχω οικογένεια στο Λονδίνο με κρατά εδώ, ίσως όμως σε λίγα χρόνια τα πράγματα να αλλάξουν. Από την Ελλάδα μου λείπουν βασικά οι αγαπημένοι μου άνθρωποι. Δεν μου λείπει καθόλου η χρυσαυγίτικη θρασυδειλία και ό,τι την εξέθρεψε.
Στο Λονδίνο, στην Αγγλία, τι δεν θα άλλαζες;
Τη στωικότητα των Άγγλων, όταν περιμένουν στην ουρά.
Το επόμενο πρότζεκτ σου;
Μια καταναγκαστική μητέρα που κουκουλώνει τα παιδιά της.
=====
Επισκέψου ψηφιακά την Κατερίνα Αθανασοπούλου: www.kineticat.co.uk & vimeo.com/katerinath
To «Apodemy» πρωτοπαρουσιάστηκε στους Εικαστικούς Διαλόγους 2012 στο Πάρκο Αναψυχής στην Ακαδημία Πλάτωνος, σε παραγωγή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.
σχόλια