PODCAST

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
Όταν βρέθηκε στις ΗΠΑ, η Φρίντα Κάλο πόζαρε για πολλούς σημαντικούς φωτογράφους, μεταξύ των οποίων η Ίμοτζεν Κάνιγχαμ, που έβγαλε αυτό το πορτρέτο το 1931.

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο;

0

Σαν σήμερα, στις 6 Ιουλίου 1907, γεννιέται η Μεξικανή ζωγράφος Μαγκνταλένα Κάρμεν Φρίντα Κάλο ι Καλντερόν, κόρη ενός άθεου Γερμανοεβραίου φωτογράφου και μιας Ισπανομεξικανής καθολικής.

Ακόμα και σε αυτές τις τυπικές πληροφορίες που συμπεριλαμβάνονται σε ένα βιογραφικό σημείωμα, η εκρηκτική Φρίντα Κάλο, η ζωγράφος που επηρεάστηκε από τη μεξικανική παράδοση αλλά και τον ρεαλισμό, τον συμβολισμό και τον υπερρεαλισμό, θα παρέμβει: θα αλλάξει τη χρονολογία της γέννησής της, ώστε να συμπίπτει με την έναρξη της Επανάστασης στο Μεξικό, το 1910, ενώ σύμφωνα με πηγές, η εβραϊκή καταγωγή του πατέρα της ήταν εφεύρημα που εξυπηρετούσε το αντιναζιστικό πνεύμα της κομμουνίστριας ζωγράφου.

Σε ηλικία έξι ετών, η Φρίντα θα προσβληθεί από πολιομυελίτιδα, που θα την αφήσει με το ένα της πόδι μικρότερο από το άλλο και ημιπαράλυτο. Με σκοπό να σπουδάσει ιατρική, εισέρχεται το 1922 στο Εθνικό Προπαρασκευαστικό Σχολείο της Πόλης του Μεξικού, όπου συναντά για πρώτη φορά τον Ντιέγκο Ριβέρα, που ζωγράφιζε μια τοιχογραφία στο αμφιθέατρο της σχολής.

Οι φεμινίστριες την έχουν λάβαρό τους, διότι είναι η μοναδική γυναίκα μέσα στον ωκεανό των ανδρών ζωγράφων. Οι ομοφυλόφιλοι τη θαυμάζουν, διότι είναι πρόσωπο του περιθωρίου που κατόρθωσε και ξεπέρασε όλα τα εμπόδια, σε πείσμα του κατεστημένου. Οι κομμουνιστές τη λατρεύουν, διότι υπήρξε δική τους.

Σε ηλικία δεκαοκτώ ετών, ένα τρομερό ατύχημα θα την αναγκάσει να υποστεί τουλάχιστον τριάντα εγχειρήσεις, καθηλώνοντάς την στο κρεβάτι για χρόνια. Δεν θα απαλλαγεί ποτέ από τον πόνο, ούτε θα μπορέσει να αποκτήσει παιδιά. Αναρρώνοντας, ξεκινά μαθήματα ζωγραφικής. Το 1929 θα δείξει τα έργα της στον Ντιέγκο Ριβέρα και την ίδια χρονιά θα παντρευτούν.

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
H Φρίντα Κάλο με τον Ντιέγκο Ριβέρα το 1939.

Η σχέση της με τον Ριβέρα θα είναι σχέση ζωής: η Φρίντα αλλάζει εμφάνιση υιοθετώντας το ντύσιμο των ιθαγενών Τεχουάνα, που θα γίνει το σήμα κατατεθέν της, ενώ αλλάζει σταδιακά και τον τρόπο που ζωγραφίζει. Παραμένει δίπλα του παρότι και οι δύο έχουν εραστές – ο Λέον Τρότσκι είναι ο πιο διάσημος δικός της, ενώ ανάμεσα στις ερωμένες του ζωγράφου συγκαταλέγεται και η μικρότερη αδελφή της Φρίντα, Κριστίνα.

«Ο ελέφαντας και η περιστέρα», όπως είχε περιγράψει το ζευγάρι η μητέρα της Φρίντα Κάλο, θα χωρίσουν το 1939 για να ξαναπαντρευτούν έναν χρόνο αργότερα. Η υγεία της ζωγράφου συνεχώς επιδεινώνεται, οι πίνακές της έχουν πρωταγωνίστρια την ίδια και τις πληγές της, ενώ αναζητά καταφύγιο στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Σκέπτεται συνεχώς την αυτοκτονία αλλά δεν το αποφασίζει για χάρη του Ριβέρα: «Η ματαιοδοξία μου, που με κάνει να νομίζω ότι μπορεί να του λείψω», όπως γράφει στο ημερολόγιό της, τη συγκρατεί.

Παρότι ο Αντρέ Μπρετόν θα ενθουσιαστεί με τη δουλειά της και θα την καλέσει να εκθέσει τα έργα της στο Παρίσι, περιγράφοντάς την ως «αυτοδίδακτη σουρεαλίστρια», η ίδια δεν θα αποδεχτεί τον τίτλο. «Δεν ζωγραφίζω όνειρα ή εφιάλτες, αλλά τη δική μου πραγματικότητα» θα τονίσει.

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
H Φρίντα Κάλο με τον διασημότερο εραστής της, Λέον Τρότσκι.

Το 1953 θα πραγματοποιηθεί η πρώτη της ατομική έκθεση στην Πόλη του Μεξικού, ενόσω η ίδια βρίσκεται στο νοσοκομείο. Φτάνει στα εγκαίνια με ασθενοφόρο και ξαπλωμένη σε ένα κρεβάτι στο κέντρο της αίθουσας συζητά με τους επισκέπτες. Λίγους μήνες αργότερα, στις 13 Ιουλίου 1954, πεθαίνει από πνευμονική εμβολή, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή. Υπερβολική δόση ηρεμιστικών, θα είναι η ανεπίσημη και ανεπιβεβαίωτη, μέχρι σήμερα, φήμη.


Πέθανε η «Φρίντα Κάλο, καλλιτέχνις, γυναίκα του Ντιέγκο Ριβέρα» θα γράψουν οι New York Times για τη ζωγράφο που, όσο ζούσε, το πάθος της επισκίασε την τέχνη της. Τίποτα, τότε, δεν προμήνυε ακόμα τη μετά θάνατον δόξα που θα ακολουθούσε.

Ο ιστορικός τέχνης Γιώργος Μυλωνάς μίλησε στο LIFO.gr για τη σημασία του έργου της Φρίντα Κάλο, σήμερα αλλά και τις αιτίες που οδήγησαν στην περίφημη «Φρινταμάνια» των τελευταίων δεκαετιών:

«Η Φρίντα Κάλο δεν αντιμετωπίζεται ως ζωγράφος ούτε από το κοινό, ούτε από τους κριτικούς. Οι φεμινίστριες την έχουν λάβαρό τους, διότι είναι η μοναδική γυναίκα μέσα στον ωκεανό των ανδρών ζωγράφων. Οι ομοφυλόφιλοι τη θαυμάζουν, διότι είναι πρόσωπο του περιθωρίου που κατόρθωσε και ξεπέρασε όλα τα εμπόδια, σε πείσμα του κατεστημένου. Οι κομμουνιστές τη λατρεύουν, διότι υπήρξε δική τους. Και ας προσθέσουμε εδώ το κύμα των διανοουμένων και δημοσιογράφων που αναζητούσαν (πριν από δυο-τρεις δεκαετίες) με μια κάποια αγωνία "την αυθεντική έκφραση της λαϊκής δημιουργίας". Αυτά τα ρεύματα οδήγησαν στην περιβόητη "Φρινταμάνια". Προέκυψε όχι απλώς μια βαθιά εκτίμηση του έργου της Φρίντα Κάλο, αλλά η χαρακτηριστική μορφή της σε ποτήρια, κούπες, πιάτα, σελιδοδείκτες, ρολόγια, ταπετσαρίες τοίχου, καθρέπτες τσέπης, κουτιά φωτογραφιών και ζαχαρωτών, τσάντες κ.λπ.

Παρόλο που ζωγράφισε περιστασιακά μερικά πορτρέτα από παραγγελία, η Κάλο δεν πούλησε πολλά έργα εν ζωή. Είχε μάλιστα μόνο μία ατομική έκθεση στη διάρκεια της ζωής της, στο Μεξικό, το 1953, μόλις έναν χρόνο πριν από τον θάνατό της, σε ηλικία 47 χρόνων. Σήμερα οι τιμές των έργων της ανέβηκαν στα ύψη: χάρη στη Μαντόνα έφθασε το 1 εκατομμύριο δολάρια. Τον Μάιο του 2006, η αυτοπροσωπογραφία της, Roots (Ρίζες), πουλήθηκε για 5,62 εκατομμύρια δολάρια σε δημοπρασία των Sotheby's στη Νέα Υόρκη, σημειώνοντας ρεκόρ για έργο της Λατινικής Αμερικής και καθιστώντας τη Φρίντα κορυφαία γυναίκα ζωγράφο στην τέχνη.

Σήμερα πια κάθε έργο της βρίσκεται σε επίπεδα κοντινά στον Πικάσο και τους άλλους πρωταθλητές των τιμών στις δημοπρασίες. Η βιογραφία της πουλήθηκε σε εκατομμύρια αντίτυπα ως βιβλίο που τιμά τον Εθνικό Μήνα της Γυναίκας για τις φεμινίστριες, και ως ηχηρό χαστούκι στα μούτρα του καπιταλισμού, κατά άλλους.

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
Τον Μάιο του 2006, η αυτοπροσωπογραφία της, Roots (1943), πουλήθηκε για 5,62 εκατομμύρια δολάρια σε δημοπρασία των Sotheby's στη Νέα Υόρκη.

Είναι αλήθεια ότι η λατρεία της Κάλο δεν οφείλεται μόνο σε αυτά, αλλά και σε τυχαία γεγονότα που τη σημάδεψαν στη ζωή της. Η Φρίντα έπαθε πολιομυελίτιδα παιδούλα. Στα 18 της χρόνια ένα τραμ συγκρούστηκε με το λεωφορείο όπου επέβαινε. Ένα μέταλλο τρύπησε την κοιλιά της και βγήκε από το αιδοίο της. Η σπονδυλική της στήλη έσπασε σε τρία σημεία. Έσπασαν επίσης πλευρά και λεκάνη, ενώ το ένα της πόδι έγινε κομμάτια. Και όμως, επέζησε. Και όχι μόνον αυτό αλλά έγινε και ατίθαση ερωμένη. Από τον Ντιέγκο Ριβέρα ως τον Τρότσκι, πέρασε με άνεση μέσα από τον έρωτα πολλών ανδρών αλλά και γυναικών.

Πέραν όμως από τα προσωπικά της θέματα και προβλήματα, τι σημαίνει για την τέχνη σήμερα η Φρίντα Κάλο; Αφού οι ζωγράφοι της εποχής ανακάλυψαν και υιοθέτησαν τη γιαπωνέζικη και την αφρικανική τέχνη, ήταν επόμενο να γίνει δεκτή με επαίνους μια ζωγραφική που στηρίζεται (ή αυτό λέει) στην αρχαία μεξικανική παράδοση. Οι πίνακές της, ριζωμένες σε μεξικάνικα πορτρέτα του 19ου αιώνα, ενσωμάτωσαν στοιχεία της μεξικανικής ποπ κουλτούρας και του προκολομβιανού πρωτογονισμού.

Η ανταπόκρισή της στο αίτημα της τέχνης ήταν, λοιπόν, ουσιαστική. Κι αυτό δεν το χρωστάει στον για ένα φεγγάρι εραστή της, τον Αντρέ Μπρετόν, αλλά στην ουσία της μοντέρνας τέχνης, όπως την εξέφρασε ο Έζρα Πάουντ, στρέφοντας την προσοχή μας στους Ιάπωνες, τους Κινέζους, αλλά και στους μεσαιωνικούς τροβαδούρους, αναζητώντας μιαν άλλη αυθεντικότητα. Δεν νομίζω ότι θα άξιζε να πέσουμε σε ψυχαναλυτική ερμηνεία του έργου της, ούτε στην πολιτική αντιδικία μαζί της, όπως έκανε ο περίφημος συμπατριώτης της, ποιητής Οκτάβιο Παζ. Μπορεί κανείς να δει ένα έργο της χωρίς να τον επηρεάζει η αναπηρία της ή ο χαρακτήρας της; Αυτό έχει σημασία».

Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
Φωτογραφία από την κηδεία της Φρίντα Κάλο.
Γιατί όλοι λατρεύουν τη Φρίντα Κάλο; Facebook Twitter
Το φέρετρο της Φρίντα Κάλο καλυμμένο με το σύμβολο του κομμουνισμού.
Εικαστικά
0

PODCAST

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Silvina Der Meguerditchian και ο κόσμος της ανθεκτικής μνήμης

Εικαστικά / Τα «χαλιά μνήμης» της Silvina Der Meguerditchian στην γκαλερί Kalfayan

«Εστιάζω σε μέρη με ταραχώδη ιστορία. Με τα χρόνια, η δουλειά μου με τη μνήμη με έκανε να δίνω μεγάλη προσοχή σε μικρές λεπτομέρειες που συχνά η επίσημη ιστορία παραβλέπει»: Στα έργα της νέας της έκθεσης η διεθνούς φήμης καλλιτέχνις ενσωματώνει φωτογραφίες που έχει τραβήξει η ίδια από πόλεις όπως το Χαλέπι και η Βηρυτός.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ονειρεύονται τα ηλεκτρικά πρόβατα;

Εικαστικά / Τα ερωτήματα του Homo sapiens σε μια έκθεση για την τεχνητή νοημοσύνη

Σε τέσσερα ιστορικά αθηναϊκά κτίρια εικαστικοί και ακαδημαϊκοί επιχειρούν να απαντήσουν στα μεγάλα ερωτήματα της ψηφιακής εποχής για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το μέλλον του σύγχρονου ανθρώπου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του σημαντικού Γερμανού καλλιτέχνη Thomas Schütte στην Αθήνα 

Εικαστικά / Τραχύτητα και χιούμορ: Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του Thomas Schütte στην Αθήνα 

Μνημειακού τύπου γλυπτά, επιτοίχια κεραμικά, παραμορφωμένα πρόσωπα, λουλούδια και άγγελοι, μια έκρηξη χρωμάτων: Το μικροσύμπαν του σπουδαίου καλλιτέχνη στην γκαλερί Bernier/ Eliades.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Εικαστικά / Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή υποδέχεται την αναδρομική έκθεση ενός διεθνούς φήμης ανένταχτου Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς, γνωστού για το πολύπλευρο και στοχαστικό έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Γεννήθηκε Σαν Σήμερα / Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Τα ρεαλιστικά γλυπτά του, που εκφράζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα αλλά και τις αδυναμίες, εξακολουθούν να είναι σήμερα ιδιαίτερα δημοφιλή και να συγκεντρώνουν πλήθη φιλότεχνων όπου και αν εκτίθενται.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Εικαστικά / Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Μια έκθεση στη Royal Academy of Arts του Λονδίνου φέρνει στο προσκήνιο μετά από έξι αιώνες τη θρυλική καλλιτεχνική «μονομαχία» μεταξύ Ντα Βίντσι και Μικελάντζελο με δυο έργα που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Φωτογραφία / Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Πορτρέτα διάσημων και σκηνές δρόμου περιλαμβάνονται στην έκθεση «Irving Penn: Centennial» που διοργανώνεται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και παρουσιάζεται στην Ισπανία
LIFO NEWSROOM
Tependris vs Tependris

Εικαστικά / Tependris vs Tependris

Μια αναδρομική έκθεση με πίνακες και γλυπτά, εικονογραφήσεις και ηχογραφήσεις, έργα του Κωνσταντίνου Κακανιά από το 1996 μέχρι σήμερα, με θεματικές που εκτείνονται από τα βαθιά παιδικά τραύματα μέχρι το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον πολυδιάστατο καλλιτέχνη.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΠΕΤΗΣ
Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Εικαστικά / Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Η National Portrait Gallery του Λονδίνου φιλοξενεί μια από τις κορυφαίες εικαστικές εκθέσεις της χρονιάς παγκοσμίως, μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του Βρετανού καλλιτέχνη που άλλαξε την προσωπογραφία, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη ζωγραφική της φιγούρας με σπαραγμό, απελπισία και ευαισθησία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ