Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter

Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ

0

Ο Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ, ο Γερμανός ζωγράφος, ένας από τους σημαντικότερους εξπρεσιονιστές των αρχών του εικοστού αιώνα, που την περίοδο του Εθνικοσοσιαλισμού οι ναζί χαρακτήρισαν τα έργα του «εκφυλισμένη τέχνη», δεν αυτοκτόνησε, λένε σήμερα οι ειδικοί.

Αν και η ζωή του είχε εκτροχιαστεί τα τελευταία χρόνια, ο καλλιτέχνης δεν θα μπορούσε να αυτοπυροβοληθεί με το όπλο που τον σκότωσε το 1938 και υποστηρίζουν ότι είναι σχεδόν αδύνατον να πυροβόλησε ο ίδιος με το όπλο του δύο φορές.

«Αυτοκτονία χωρίς αμφιβολία» ήταν η ετυμηγορία της ελβετικής ιατρικής έκθεσης της 16ης Ιουνίου 1938, για τον θάνατο του Ερνστ Κίρχνερ από δύο πυροβολισμούς στο στήθος. Το όπλο, τύπου Μπράουνινγκ, είναι εξοπλισμένο με μια συσκευή ασφαλείας που σημαίνει ότι μπορεί να πυροδοτηθεί μόνο με ένα χέρι με μεγάλη δύναμη.

Δεδομένης της ανάκρουσης του όπλου από τον πρώτο πυροβολισμό και του τραυματισμού που θα είχε προκαλέσει η σφαίρα, είναι απίθανο ο Κίρχνερ να μπορούσε να πυροβολήσει για δεύτερη φορά, λέει ο Αντρέας Χαρτλ, ειδικός στα πυροβόλα όπλα. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι είναι συνηθισμένο για τους ανθρώπους που αυτοκτονούν να αυτοπυροβολούνται στο κεφάλι γιατί θα έπρεπε να κρατούν το όπλο πολύ περίεργα για να στοχεύσουν στο στήθος τους.

Ο Χαρτλ λέει επίσης ότι σε τόσο κοντινή απόσταση, η απελευθέρωση αερίου θα είχε κάψει δέρμα και ρούχα. Αλλά η ιατρική έκθεση -η οποία περιέχει και άλλες αντιφάσεις- περιέγραφε μόνο δύο μικρές τρύπες μεταξύ των πλευρών του ζωγράφου. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος τον πυροβόλησε από απόσταση, λέει ο Χαρτλ. Η ιατρική έκθεση ανέφερε επίσης ότι δύο μάρτυρες άκουσαν έναν πυροβολισμό (όχι δύο) και είδαν τον Κίρχνερ να πέφτει στο έδαφος, ενώ κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η «εσωτερική αναστάτωση του Κίρχνερ τον έφερε σε απόγνωση».

Γεννημένος το 1880 στο Ασάφενμπουργκ της Γερμανίας, ο Κίρχνερ σπούδασε αρχιτεκτονική στη Δρέσδη, αλλά αποφάσισε να αφιερωθεί στη ζωγραφική. Συμμετείχε ως εθελοντής στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά σύντομα κατέρρευσε και απολύθηκε από τον στρατό. Την περίοδο του πολέμου ζωγράφιζε πορτρέτα και λουόμενες γυναίκες.

Ο εθισμός του στα ναρκωτικά έγινε χειρότερος και τον Μάιο του 1938 ξαναχτυπήθηκε από κατάθλιψη. Ένας φίλος ανέφερε ότι είχε καταστρέψει γλυπτά και σχέδια και χρησιμοποίησε μερικούς από τους καλύτερους πίνακές του για να κάνει εξάσκηση στον στόχο.

Στις 7 Ιουνίου του 1905 ίδρυσε με τους Χέκελ, Μπλάιλ και Σμιντ Ρότλουφ την ομάδα Die Brucke (Η Γέφυρα). Σύμφωνα με τον Κίρχνερ, το όνομα υποδήλωνε μια «γέφυρα προς το μέλλον», παραπέμποντας στο έργο του Νίτσε. Όταν έκαναν την εμφάνισή τους στη Δρέσδη το φθινόπωρο του 1906, οι κριτικοί και το κοινό τους αντιμετώπισαν εχθρικά. Οι νέοι καλλιτέχνες δεν πτοήθηκαν και τα επόμενα χρόνια οργάνωσαν πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις.

Το 1911 ο Κίρχνερ πήγε στο Βερολίνο και ήρθε σε επαφή με τα μέλη της ομάδας «Μπλε Καβαλάρης». Εντυπωσιάστηκε από τον βερολινέζικο τρόπο ζωής, που ήταν πολύ διαφορετικός από αυτόν που είχε συνηθίσει. Στους πίνακες που φιλοτεχνήθηκαν στο Βερολίνο τις παραμονές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου φαίνεται ο θαυμασμός του για τον τρόπο ζωής και τον φανταχτερό κόσμο, που όμως έκρυβε την υποκρισία, την προσποίηση και μια βαθιά ηθική κατάπτωση την οποία ο Κίρχνερ παρουσίασε στα έργα του.

Ο Κίρχνερ κατέφυγε στο ορεινό θέρετρο του Νταβός το 1917 για να ξεφύγει από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και μετανάστευσε εκεί το 1918 για να κάνει μια νέα αρχή. Είχε φτάσει άρρωστος και αδυνατισμένος και εξαρτημένος από ναρκωτικά και αλκοόλ.

Μέχρι το 1932, είχε καταφύγει και πάλι σε φάρμακα - αυτή τη φορά στο Eudokal, ένα παράγωγο μορφίνης που είχε συνταγογραφήσει ο γιατρός του. Η άνοδος των ναζί στην πατρίδα του πιθανότατα συνέβαλε στην κατάθλιψη και τις διαταραχές του ύπνου που τον ταλαιπωρούσαν: 32 από τα έργα του εμφανίστηκαν στην έκθεση Degenerate Art του 1937, με τα οποία οι ναζί προσπάθησαν να γελοιοποιήσουν και να υποτιμήσουν τους σύγχρονους καλλιτέχνες. Επίσης, απομακρύνθηκε από την ακαδημία καλλιτεχνών του Βερολίνου. Από το 1935 ήδη, το έργο του κρίθηκε ως «εκφυλισμένο» από το ναζιστικό καθεστώς και το 1937 περισσότερα από 600 έργα του είτε πωλήθηκαν είτε καταστράφηκαν.

Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Με την Έρνα Σίλινγκ στο στούντιό του στο Βερολίνο, περ. 1912-14. Φωτο: © Kirchner Museum Davos

Ο εθισμός του στα ναρκωτικά έγινε χειρότερος και τον Μάιο του 1938 ξαναχτυπήθηκε από κατάθλιψη. Ένας φίλος ανέφερε ότι είχε καταστρέψει γλυπτά και σχέδια και χρησιμοποίησε μερικούς από τους καλύτερους πίνακές του για να κάνει εξάσκηση στον στόχο.

Στις 12 Ιουνίου, απέσυρε την πρόταση γάμου του στην Έρνα Σίλινγκ, η οποία είχε μετακομίσει από το Βερολίνο στο Νταβός για να ζήσει μαζί του. Παρά την κατάθλιψη, η κατάστασή του δεν ήταν αυτοκτονική. Πιθανώς θα μείνει για πάντα μυστήριο η ταυτότητα του δολοφόνου του. 

Η ζωγραφική του Κίρχνερ ξεχωρίζει για τα εκτυφλωτικά της χρώματα. Υπέγραφε πίνακες με το ψευδώνυμο Louis de Marsalle. Ο Κίρχνερ άλλοτε ζωγράφιζε με χρώμα, άλλοτε έκανε σκίτσα, άλλοτε πειραματιζόταν με τη γλυπτική. Ήταν ανοιχτός σε νέα ρεύματα.

Τα έργα του, στα οποία προσπαθούσε να αποτυπώσει την αυθόρμητη, απροσδιόριστη ελευθερία των σωμάτων, ξεχωρίζουν για την πλαστικότητα των γραμμών αλλά και τις επιρροές από την Αρτ Νουβό. Κατέφυγε στην αναζήτηση αισθητικών προτύπων στον ρομαντισμό του 19ου αιώνα. Το αποτέλεσμα ήταν ιδιαίτερα πρωτότυπο και σίγουρα κάτι εντελώς νέο. Ο παλιός ρομαντισμός «παντρεύτηκε» με τον εξπρεσιονισμό και τις νέες εικαστικές φόρμες.

Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Ernst Ludwig Kirchner, Η κοιλάδα Sertig το φθινόπωρο, 1925-26 © Kirchner Museum Davos
Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Ernst Ludwig Kirchner, Δρόμος στο Taunus (Autostrasse im Taunus), 1916. Virginia Museum of Fine Arts
Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Ernst Ludwig Kirchner, Αυτοπροσωπογραφία, 1925. Kirchner Museum Davos
Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Ernst Ludwig Kirchner, Τοξότες, 1935–1937, Kirchner Museum Davos
Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Ernst Ludwig Kirchner, Όρθιο γυμνό με καπέλο, 1910, Φραγκφούρτη, Μουσείο Σταίντελ
Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Ernst Ludwig Kirchner, Nollendorfplatz, 1912, Stiftung Stadtmuseum, Bερολίνο.
Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Ernst Ludwig Kirchner, Τρεις λουόμενες, 1913, Σίδνεϋ, Art Gallery of New South Wales
Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Ernst Ludwig Kirchner, Η κοκότα με τα κόκκινα, μεταξύ 1914 και 1925, Μαδρίτη, Museo Thyssen-Bornemisza
Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Ernst Ludwig Kirchner, Καθιστή γυναίκα (ή Dodo), 1907, Μόναχο, Pinakothek der Moderne
Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Ernst Ludwig Kirchner, Μαρτσέλα, 1909–10. Moderna Museet, Στοκχόλμη
Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Ernst Ludwig Kirchner, Ημίγυμνη γυναίκα με καπέλο, 1911, Κολωνία, Museum Ludwig
Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Ernst Ludwig Kirchner, Ο Κόκκινος Πύργος στο Halle, 1915, Museum Folkwang
Δεν ήταν αυτοκτονία: Το μυστήριο με τον θάνατο του ζωγράφου Ερνστ Κίρχνερ έρχεται στο φως Facebook Twitter
Ο Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ.
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Εικαστικά / Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Μια διεθνής έκθεση με 241 φωτογραφίες, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν δει το φως δημοσιότητας και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ζωής της πιο διάσημης ζωγράφου του 20ού αιώνα, κάνει στάση το φθινόπωρο στη συμπρωτεύουσα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ