Οι νεκρικές κάλπες και τα μεγάλα μνημειακά αγγεία που υποδέχονταν την τέφρα ή κρατούσαν συντροφιά σε όσους αποδημούσαν παραμένουν από τα πιο αξιοθαύμαστα έργα της αθηναϊκής κεραμικής και αγγειογραφίας. Με ανάγλυφες παραστάσεις λαξεμένες σε μάρμαρο και πέτρα ή ζωγραφικές σκηνές για τη ζωή των συμποσίων, της παλαίστρας και του γυναικωνίτη, τα αγγεία αυτά αποτελούν το καύχημα μεγάλων μουσείων του κόσμου. Από τα πιο συγκινητικά εκθέματα στο ισόγειο του Μουσείου Μπενάκη είναι οι μαρμάρινες επιτύμβιες λουτροφόροι και λήκυθοι αττικών εργαστηρίων (340-370 π.Χ.) με τις σκηνές αποχαιρετισμού –χειραψίας, δηλαδή, του νεκρού με τους αγαπημένους του–, και μια στρογγυλή κάλπη με καπάκι, πιθανότατα από την Ελευσίνα, με ανάγλυφα δελφίνια να την κυκλώνουν, που το πρωτότυπό της βρίσκεται στο Altes Museum του Βερολίνου.
Κι όμως, η συσχέτιση των αγγείων αυτών με τον θάνατο τα κράτησε κλεισμένα στο ημίφως των μουσείων. Οι επιμελητές χαμήλωναν τη φωνή καθώς αναφέρονταν σ' αυτά και οι δημιουργικοί υπεύθυνοι των πωλητηρίων δίσταζαν να τα προτείνουν ως έμπνευση στους συνεργάτες τους.
Από τον κόσμο του design έρχεται αυτήν την άνοιξη μια δήλωση ότι ο θάνατος μπορεί να γίνει ελκυστικός ή τουλάχιστον να διασκεδαστεί η φόρτιση που τον περιβάλλει.
Κάθε δημιουργός απέδωσε στην τεφροδόχο του τα χαρακτηριστικά της αρχικής της λειτουργίας, αυτά δηλαδή ενός αντικειμένου φροντίδας, μνήμης και συνέχειας, πλάθοντας εντυπωσιακά δοχεία τελευταίας κατοικίας.
Η Alessi παρουσιάζει στο Μιλάνο το «Τελευταίο Δοχείο», μια συλλογή, όπως καταλάβατε, τεφροδόχων από μια λαμπρή παράταξη 10 διεθνών σχεδιαστών και αρχιτεκτόνων – ανάμεσά τους ο David Chipperfield και ο Daniel Libeskind, ο Philip Starck, ο Mario Tsai, ο Michele De Lucchi και ο Michael Anastassiades.
Κάθε δημιουργός απέδωσε στην τεφροδόχο του τα χαρακτηριστικά της αρχικής της λειτουργίας, αυτά δηλαδή ενός αντικειμένου φροντίδας, μνήμης και συνέχειας, πλάθοντας εντυπωσιακά δοχεία τελευταίας κατοικίας.
Το μεταλλικό «Τραγούδι του Κύκνου» του Anastassiades συμβολίζει την αναγέννηση, κι έχει σχήμα αυγού, όπως κυκλικό είναι και το έργο του Chipperfield, ο οποίος με μια επάργυρη ατσάλινη σφαίρα φαντάστηκε «μια διακριτική παρουσία για βαθιά προσωπικές στιγμές». Το «Ασημένιο Νήμα» της Audrey Large, ένα ανεστραμμένο μαρμάρινο βάζο, μιλά για τη σύνδεση του φυσικού με τον πνευματικό κόσμο, ενώ το «Κρυμμένο στη Ζωή» του Tsai συστήνεται ως ένα «καθημερινό, μύχιο αντικείμενο» και έχει τη μορφή ανοιχτού βιβλίου με ανακλαστική επιφάνεια που ακουμπά σε βάση, για να μπορεί να τοποθετηθεί σε ένα ράφι, ανάμεσα σε βιβλία και διακοσμητικά.
Η μοναδική αυτή συλλογή του γνωστού ιταλικού οίκου με τα οικιακά αξεσουάρ γεννήθηκε στο πλαίσιο της πειραματικής πλατφόρμας Il Tornitore Matto που δημιούργησαν ο Αλμπέρτο Αλέσι με τον βιομηχανικό σχεδιαστή Τζούλιο Ιακέτι, ο οποίος και επιμελήθηκε το στήσιμο της έκθεσης στην Biblioteca Ostinata.
Σε ποιον απευθύνεται; Στους λάτρεις της εκζήτησης, αφενός, σε εκείνους που θέλουν να περιβάλλονται από καλοσχεδιασμένα αντικείμενα με ένα βαθύτερο νόημα. Όσο κι αν ξενίζει η ιδέα, όμως, αυτά τα δοχεία του αποχαιρετισμού στοχεύουν και σε συγγενείς τεθνεώτων που αναζητούν «εστέτ» υποδοχείς για την τέφρα των αγαπημένων τους.
Ακραία έκφανση του lifestyle, θα μου πείτε. Κι όμως…
Biblioteca Ostinata, via Osti 6, 20122 Μιλάνο, 8-12 Απριλίου
