Helmut Lang: Από το θρυλικό rubber dress στα πρωτόγονα γλυπτά του

Helmut Lang: What remains behind Facebook Twitter
Helmut Lang, fist no.1 and fist no.4, 2015–17. Courtesy of the artist.
0

To 2005, ο Helmut Lang αποσύρθηκε από την επωνυμία ρούχων που έφερε το όνομά του, κλείνοντας ένα πολύτιμο κεφάλαιο στη μόδα των ’90s που ορίστηκε από τον πρωτοποριακό του μινιμαλισμό. Εγκαταστάθηκε σε μια αγροικία στα ανατολικά Χάμπτονς, φόρεσε Levi’s και μακό μπλουζάκια σαν στολή και, αφού ατένισε για μια τριετία τον ωκεανό, δήλωσε καλλιτέχνης. «Ήθελα να διερευνήσω όσα γνώριζα σε ένα διαφορετικό επίπεδο, να ωριμάσω», δήλωνε τότε σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Paper». 

Οι νεαροί δημοσιογράφοι και buyers των αρχών των ’90s που είχαν θεοποιήσει τη μόδα του Lang δεν αιφνιδιάστηκαν με αυτήν τη μετάβαση.  

Με ατελιέ στη Βιέννη και επιδείξεις στο Παρίσι, ο 40άρης τότε σχεδιαστής ηγείτο του κινήματος που ορισμένοι είχαν αρχίσει ήδη να ορίζουν ως «counter-couture». Επηρεασμένος από την κουλτούρα του λειτουργικού design στη μεταπολεμική Αυστρία όπου μεγάλωσε, ο αυτοδίδακτος Lang αφαίρεσε από την τέχνη του την υπερβολή των ’80s και δημιούργησε ρούχα που, παρά την οπτική τους απλότητα, ενσωμάτωναν πολλαπλά επίπεδα τεχνικής και καινοτομίας, έτσι ώστε το fashion design του να ανυψώνεται σε «τέχνη που φοριέται».

Η κλίμακα, οι κεχριμπαρένιες αποχρώσεις και οι υφές των γλυπτών φαίνονται φυσικά ανάμεσα στον ξύλινο σκελετό από σεκόγια του σπιτιού, τα εντυπωσιακά του χάλκινα τζάκια, τους εσωτερικούς του χώρους που ανοίγονται στη φύση.

Παραδοσιακές χειροποίητες τεχνικές εφαρμόζονταν σε high tech υλικά, και οι φόρμες του υπήρξαν πάντα γλυπτικές. Δουλεύοντας σε layers, με δέρμα και λάστιχο, μεταλλικά τούλια και οργάντζες, ο Lang δημιούργησε σχολή για το πώς η χρηστικότητα μπορεί να αποπνέει ερωτισμό. Το θρυλικό rubber dress του παραμένει μέχρι σήμερα σύμβολο μιας ανέμελης πορνογραφικής κομψότητας, κι έφτασε να γίνει θέμα προς ανάλυση στον «New Yorker». 

Από το θρυλικό rubber dress στα πρωτόγονα γλυπτά του Helmut Lang Facebook Twitter
H Τατιάνα Πάτιτζ φορώντας το θρυλικό rubber dress του Helmut Lang στην πασαρέλα το 1994.

Η πλούσια βιβλιογραφία για το υβρίδιο Lang στη σύγχρονη μόδα διαπιστώνει στα ρούχα του επιρροές από τα κινήματα του κλασικισμού και του πριμιτιβισμού. Σε αντίθεση με τον Azzedine Alaia ή την Alix Grès, που κι εκείνοι συνήθιζαν να ταιριάζουν στο ίδιο look tribal και αρχαιοελληνικές επιρροές, η ενοποίηση του Lang γινόταν με τραχύτητα, έτσι ώστε τα διαφορετικά στοιχεία να είναι εμφανή, όχι αφομοιωμένα. Χαρακτηριστικό τέτοιο κομμάτι είναι ένα λευκό βραδινό φόρεμα που σήμερα βρίσκεται στη συλλογή του Met, στο οποίο πλισαρισμένη οργάντζα και μεταξωτό σιφόν συνυπάρχουν με αρμαθιές από τρίχα αλόγου. 

Helmut Lang: What remains behind Facebook Twitter
Το λευκό βραδινό φόρεμα που σήμερα βρίσκεται στη συλλογή του Met, στο οποίο πλισαρισμένη οργάντζα και μεταξωτό σιφόν συνυπάρχουν με αρμαθιές από τρίχα αλόγου. 

Στα 15 χρόνια που ασχολείται αποκλειστικά με την τέχνη, ο Lang διατήρησε αυτήν του την προσήλωση στα υλικά, πλάθοντας γλυπτά με αισθαντική υφή στον αχυρώνα του σπιτιού του που έχει μετατρέψει σε στούντιο. Αυτά που παρουσιάζει τώρα στο Λος Άντζελες, βλοσυρά μορφώματα από εύπλαστα υλικά (κερί, λάστιχο, ρητίνη και αφρολέξ), δεν έχουν κάποιο προαποφασισμένο νόημα. «Η συναισθηματική τους βαρύτητα (των υλικών) προέρχεται από αυτό που κάνω μ' αυτά», είπε ο ίδιος στο Artnet, αναφερόμενος στη μεθοδολογία με την οποία προσεγγίζει την ύλη. Ο αφρός, μουλιασμένος μαζί με τα άλλα υλικά, συσπάται και δένεται σε φόρμες αφηρημένες αλλά παραστατικές, που μοιάζουν με γροθιές ή ακαθόριστα ανθρώπινα μέλη. Υπάρχει κάτι αποτρόπαιο σε αυτά τα γλυπτά, που ενώ η σύστασή τους θυμίζει βρεγμένους σπόγγους ή κολλώδη κέικ, οι φιγούρες τους ταλαντεύονται ανάμεσα στη σπλαχνική παραμόρφωση και τον αισθησιασμό, σαν ένα εκκρεμές που από την επιθυμία σε εκτοξεύει στην αποστροφή. Ανάμεσα στα γλυπτά, δύο μικρά επιτοίχια έργα εξυμνούν την υλικότητα, τοποθετώντας τις πρώτες ύλες –το πλαστικό, ή σελάκη, και το κερί– σε κάδρο. 

Helmut Lang: What remains behind Facebook Twitter
Η κλίμακα, οι κεχριμπαρένιες αποχρώσεις και οι υφές των γλυπτών φαίνονται φυσικά ανάμεσα στον ξύλινο σκελετό από σεκόγια του σπιτιού, τα εντυπωσιακά του χάλκινα τζάκια, τους εσωτερικούς τους χώρους που ανοίγονται στη φύση. Courtesy of the artist.

Τα έργα της έκθεσης «What Remains Behind» εκτίθενται στο Schindler House στο δυτικό Χόλιγουντ, ένα αριστούργημα του μοντερνισμού που από το 1994 λειτουργεί ως δορυφόρος του Μουσείου Εφαρμοσμένων Τεχνών (ΜΑΚ) της Βιέννης. «Η αρχιτεκτονική αυτού του ιστορικού σπιτιού έχει κάτι το μεταφυσικό», παρατηρεί ο επιμελητής της έκθεσης και επί σειρά ετών συνεργάτης του Lang, Neville Wakefield. «Το αισθάνεσαι στο πώς συνομιλεί το φως με τον χώρο, στα όρια ανάμεσα στο εσωτερικό και το εξωτερικό, στα σιωπηλά σημεία ανάμεσα στις κάθετες πλάκες μπετόν». Μέσα σε αυτόν τον γυμνό χώρο, χειροπιαστό όσο και χιμαιρικό, που δημιούργησε μεταξύ 1921-22 ο Αυστριακός αρχιτέκτονας Rudolf Schindler, το έργο του Lang, ενός επίσης Αυστριακού εμιγκρέ, προσφέρει τη δική του εκδοχή για την ανθρώπινη κατάσταση.

Ενώ τα γλυπτά δεν δημιουργήθηκαν για να παρουσιαστούν εκεί, η εμπειρία του Wakefield σε site-specific επιμελητικά πρότζεκτ (υπήρξε καλλιτεχνικός διευθυντής και συνεπιμελητής στην εγκατάσταση «Desert X» στην Coachella το 2023) βοήθησε στην αποτελεσματική τους σύνδεση με τον χώρο. 

Helmut Lang: What remains behind Facebook Twitter
O αυτοδίδακτος Lang αφαίρεσε από την τέχνη του την υπερβολή των '80s και δημιούργησε ρούχα που, παρά την οπτική τους απλότητα, ενσωμάτωναν πολλαπλά επίπεδα τεχνικής και καινοτομίας.

Η κλίμακα, οι κεχριμπαρένιες αποχρώσεις και οι υφές των γλυπτών φαίνονται φυσικά ανάμεσα στον ξύλινο σκελετό από σεκόγια του σπιτιού, τα εντυπωσιακά του χάλκινα τζάκια, τους εσωτερικούς του χώρους που ανοίγονται στη φύση. Το σπίτι συνδυάζει στοιχεία παραδοσιακού ιαπωνικού και βιενέζικου design, με δύο συνδεόμενα διαμερίσματα σε σχήμα L για δυο οικογένειες, συρόμενα πάνελ αντί για πόρτες και στιβαρούς τσιμεντένιους τοίχους, και θεωρείται ένα διαχρονικό –μάλιστα είναι το πρώτο– δείγμα αρχιτεκτονικού μοντερνισμού, χτισμένο το 1922 στη Νότια Καλιφόρνια. Τα γλυπτά του Lang μέσα σ' αυτό –έναν τόπο ανάμεσα στο παρελθόν και το τώρα– φαντάζουν σύγχρονα και συγχρόνως πρωτόγονα, θίγοντας τη διαρκή εμμονή του με το θέμα της μνήμης, ιδιαίτερα με τις ιστορίες που μεταφέρουν τα υλικά από τις προηγούμενες χρήσεις τους.

Η ιδέα της μνήμης και της απουσίας έχει αποκτήσει μια νέα συναισθηματική δριμύτητα στο Λος Άντζελες μετά τις πυρκαγιές του Ιανουαρίου που αφάνισαν ύλη και ιστορίες ανθρώπων. Τα υλικά μιλούν για το παρελθόν, αν επιβιώσουν μέσα στον χρόνο… 

Helmut Lang: What remains behind στο MAK Center for Art and Architecture, Schindler House, Λος Άντζελες, έως 4 Μαΐου 2025 

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Dilara Findikoglou: H μάγισσα του σκότους

Μόδα & Στυλ / Είναι η Dilara Findikoglou o νέος Alexander McQueen;

Πριν λίγο καιρό, πολλοί δεν γνώριζαν την ύπαρξή της, ώσπου η σχεδιάστρια αποκάλυψε τις άσωτες Αφροδίτες της σε μια αποθήκη που στεγάζει το μακροβιότερο goth club του Λονδίνου και – μόνη της, κυριολεκτικά – αποκατέστησε τη φήμη της πόλης ως τόπου που θρέφει τις πιο αλλόκοτες «φωνές» της μόδας.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Roberto Cavalli (1940-2024): Ο σχεδιαστής που ταύτισε την υπερβολή με την επιτυχία

Μόδα & Στυλ / Roberto Cavalli (1940-2024): Ο σχεδιαστής που ταύτισε την υπερβολή με την επιτυχία

Πλασαρίστηκε σαν ροκ σταρ και αγάπησε όσοι λίγοι designers τις γυναίκες. Ο Ιταλός δημιουργός έφυγε από τη ζωή στα 83 του, αφήνοντας πίσω του ένα εξεζητημένο σύννεφο από aninal prints, σέξι εμπριμέ και ένα «εγχειρίδιο» για το πώς ένας σχεδιαστής μπορεί να είναι πιο αναγνωρίσιμος από τη μόδα που παράγει.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ρόι Λιχτενστάιν: Ο πρωτοπόρος της pop art που έβαλε τον Mίκι Μάους στα μουσεία

Σαν σήμερα / Ρόι Λιχτενστάιν: Ήταν όντως ο «χειρότερος καλλιτέχνης» της εποχής του;

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης της pop art που με το γενναίο έργο του ειρωνεύτηκε το κλασικό, έβαλε τον Mίκι Μάους σε μουσεία και γκαλερί και άλλαξε οριστικά τους κανόνες της σύγχρονης τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μόλις τελείωσε το αριστούργημά του, ο Γκογκέν επιχείρησε να αυτοκτονήσει

Εικαστικά / Μόλις τελείωσε το αριστούργημά του, ο Γκογκέν επιχείρησε να αυτοκτονήσει

Ο πίνακας με τίτλο «Από πού ερχόμαστε; Τι είμαστε; Πού πάμε;» θα ήταν η τελευταία του διαθήκη, ένα έργο που θα έλυνε επιτέλους, όπως ο ίδιος έλεγε, το «παράδοξο μεταξύ του κόσμου των συναισθημάτων και του κόσμου του μυαλού».
THE LIFO TEAM
Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Εικαστικά / Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Το πρώτο διεθνές πολυθεματικό φεστιβάλ ποίησης «Σολοικισμός», έρχεται το Σάββατο 25 και την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025 στον Ελαφότοπο, στα Ζαγοροχώρια. Ο εμπνευστής και καλλιτεχνικός διευθυντής του μίλησε στη LifO.
M. HULOT
Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Εικαστικά / Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Η καλλιτεχνική πρωτοπορία εκτός συνόρων και έργα που ενσωματώνουν και συνάμα απεικονίζουν φυσικά τοπία και τις απροσδιόριστες ανθρώπινες παρεμβάσεις που αυτά προδίδουν, στο νέο πρόγραμμα του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε – ενεργεί, αντιδρά και μεταβάλλεται συνεχώς»

Εικαστικά / Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε»

Η εικαστικός μιλάει για την εγκατάσταση με την οποία θα εκπροσωπήσει στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2026 την Κύπρο, για την επιρροή της χώρας στο έργο της και για τη θέση του καλλιτέχνη στη σύγχρονη κοινωνία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το μαγευτικό, υπερβατικό σύμπαν της Yayoi Kusama προσγειώνεται στην Ευρώπη

Εικαστικά / Tα πλοκάμια και οι κολοκύθες της Yayoi Kusama προσγειώνονται στην Ευρώπη

Από τη Βασιλεία ξεκίνησε η ευρωπαϊκή περιοδεία της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης της πιο διάσημης και πιο επιτυχημένης εν ζωή εικαστικού στον κόσμο, με περισσότερα από 300 έργα που καλύπτουν επτά δεκαετίες.
THE LIFO TEAM
Τι μυστήριο κρύβει η ιστορία της αυτοπροσωπογραφίας του Κουρμπέ;

Εικαστικά / «Ο απελπισμένος»: Ο περίφημος πίνακας του Κουρμπέ εκτίθεται ξανά μετά από 20 χρόνια

Ίσως το πιο γνωστό έργο του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου, «Ο απελπισμένος» θα εκτεθεί στο Μουσείο Ορσέ αρχικά και έπειτα στο Μουσείο Art Mill στη Ντόχα. Ποια είναι η ιστορία του; Σε ποιον ανήκει τώρα ο πίνακας;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα έκθεση αναδεικνύει τη συμβολή των γυναικών στην τέχνη της γεωμετρικής αφαίρεσης

Εικαστικά / Έξι γυναίκες. Έξι πρωτοποριακές καλλιτέχνιδες της γεωμετρικής αφαίρεσης

Έργα των Όπυ Ζούνη, Etel Adnan, Samia Halaby, Saloua Raouda Choucair, Ebtisam Abdulaziz και Lubna Chowdhary, αποτελούν το υλικό της έκθεσης του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη που ξεκίνησε μόλις.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Εικαστικά / Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Αμέτρητες είναι οι ιστορίες που κρύβονται πίσω από την έκδοση «Ελληνικαί Εθνικαί Ενδυμασίαι», φέρνοντας στο φως την επίδραση που άσκησε η ενδυμασία στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και στην κυρίαρχη μόδα του Μεσοπολέμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Και λοιπόν τι;»: Μία έκθεση στον Ταύρο «φωτίζει» το θρυλικό άλμπουμ των Εν Πλω

Εικαστικά / «Οι Εν πλω άφησαν πίσω τραγούδια που συνδέουν όσους ονειρεύονται με παρόμοιο τρόπο»

Έγιναν θρύλοι της εγχώριας μουσικής σκηνής με την κυκλοφορία ενός μόνο άλμπουμ. Μετά, εξαφανίστηκαν. Ο Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, ο Απόστολος Βασιλόπουλος και η Μαρία-Θάλεια Καρρά επιμελήθηκαν, μετά από δεκαετή έρευνα, μια έκθεση για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ελληνικής δισκογραφίας. Mίλησαν στη LifO.
M. HULOT
Με Chryssa και Iannis Xenakis η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Εικαστικά / Με Chryssa και Ιάννη Ξενάκη η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Μέσα από 100 έργα και 40 καλλιτέχνες επιχειρείται η διερεύνηση της διεθνούς εξέλιξης του κινήματος το οποίο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 επαναπροσδιόρισε ριζικά την έννοια του καλλιτεχνικού έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Εικαστικά / Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Από την έκθεση του Juergen Teller στο ολοκαίνουργιο Onassis Ready, στην ποιητική αρχιτεκτονική του Πικιώνη και στις έξι πρωτοποριακές γυναικείες φωνές της γεωμετρικής αφαίρεσης. Αυτόν τον μήνα οι λέξεις «μουσείο» και «γκαλερί» θα ακούγονται πολύ συχνά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ