Οι Δερβίσηδες

Οι Δερβίσηδες στην Αθήνα Facebook Twitter
Ο εκστατικός στροβιλισμός των δερβίσηδων, ακόμα και ως θέαμα προς κατανάλωση, εξακολουθεί να συνεπαίρνει το διεθνές κοινό. Με τις υπέροχες λευκές τους ενδυμασίες, να μετεωρίζονται με τα χέρια ανοιχτά.
12

Το μυστικιστικό ισλαμικό τάγμα των Μεβλεβήδων, που στροβιλίζονται σε μια δίνη αναζήτησης της πνευματικής ένωσης με το θείο πνεύμα, ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα και είχε ως βάση του τη Μονή του Αγίου Χαρίτωνα έξω από το Ικόνιο. Ιδρυτής του τάγματος θεωρείται ο μεγάλος Πέρσης ποιητής Τζελαλαντίν Ρουμί Μεβλανά (το όνομά του σημαίνει «Ρωμιός», καθώς έζησε στο Ικόνιο, όπου ζούσαν κάποτε οι Ρωμαίοι, δηλαδή οι Βυζαντινοί). Οκτώ αιώνες οι Μεβλεβήδες δερβίσηδες εκτελούν το τελετουργικό Σεμά, φορώντας τα παραδοσιακά λευκά άμφια, τις μακριές φουστανέλες και τα μαύρα εξωτερικά ράσα που υπενθυμίζουν τον θάνατο και τα οποία βγάζουν όταν αρχίζουν να στροβιλίζονται. Το κωνικό καπέλο που επίσης φοράνε συμβολίζει την ταφόπετρα. Στριφογυρίζουν γύρω από το σώμα τους, αρχικά σε αργούς ρυθμούς, με ανοιχτά τα χέρια. Τείνουν τη δεξιά παλάμη τους προς τον ουρανό, γέρνουν λίγο το κεφάλι τους δεξιά με κλειστά τα μάτια και χαμηλώνουν την αριστερή παλάμη προς τη γη. Με αυτό τον τρόπο παίρνουν ευλογία από τον Θεό και τη διοχετεύουν στους ανθρώπους. Ο ασκητής ενώνεται με το πνεύμα. Καθώς περιδινίζονται σχηματίζουν έναν κύκλο γύρω από έναν εξ αυτών, τον σεΐχη, ο οποίος παίρνει τη θέση του κέντρου σε έναν κύκλο, μιμούμενος τη θέση του ήλιου, με τους πλανήτες να εκτελούν την τροχιά τους γύρω του. Η γαλήνια έκστασή τους παραμένει ίδια όση ώρα κρατάει αυτή η διαδικασία. Σαν ένα πνευματικό ταξίδι προς την τελειότητα.


Η ιστορία των δερβίσηδων Μεβλεβί είναι απόλυτα συνδεδεμένη με τη ζωή του Τζελαλαντίν Ρουμί. Γεννημένος το 1207 στο Μπαλκ του Χορασάν στο Αφγανιστάν, σπουδαίο θρησκευτικό κέντρο των Σούφι της εποχής, ήταν γιος του Μπάχα Βαλάντ, ηγέτη των ορθόδοξων θεολόγων, δάσκαλος του Ιερού Νόμου και ιδιοκτήτης ιερατικής σχολής «μεντρεσέ». Το έτος 1219 η οικογένεια αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Μπαλκ για να σωθεί από τις επιδρομές των Μογγόλων του Τζένγκις Χαν. Αρχικά εγκαταστάθηκαν στο Καραμάν, αλλά οριστική κατοικία της οικογένειας, μετά από πρόσκληση του σουλτάνου των Σελτζούκων Αλαντίν Καϊκουμπάτ, έγινε το Ικόνιο της Μικράς Ασίας. Εκεί προσφέρθηκαν στον πατέρα μεγάλες τιμές και όταν το 1231 απεβίωσε, οι μαθητές του μεντρεσέ που διηύθυνε ζήτησαν από τον Ρουμί να πάρει τη θέση του και να συνεχίσει τη διδασκαλία του. Οι χιλιάδες οπαδοί που τον ακολουθούσαν τον αποκαλούσαν «Μεβλανά», που σημαίνει «ο δάσκαλός μας».


Το 1244, περιφερόμενος στα σουκ των εμπόρων, έπεσε πάνω σε έναν ρακένδυτο δερβίση, τον Σαμς-ι-Ταμπρίζ, από την Ταυρίδα της Περσίας. Τους δύο άντρες τους ένωσε μεγάλη αγάπη. Συνδέθηκαν, δε, τόσο βαθιά, που ο Ρουμί έλεγε ότι έκτοτε η ζωή του άλλαξε ριζικά. Μαζί του έζησε την απόλυτη ολοκλήρωση, ο Σαμς έγινε η απάντηση στην αναζήτηση του «αγαπημένου», του ζητούμενου των Σούφι, ο μοναδικός δρόμος που τον οδηγούσε στην ένωσή του με το Θεό. Εγκατέλειψε τους μαθητές του και αφοσιώθηκε σ' εκείνον. Εκείνοι εξοργίστηκαν από αυτή την εξωφρενική υποταγή του δασκάλου τους κι ανάγκασαν τον Σαμς να φύγει από την πόλη. Η απελπισία του Ρουμί τον οδήγησε στην ποίηση κι έτσι άρχισε να γράφει τους πρώτους στίχους του αφιερωμένους στον «Ήλιο της Ταυρίδας». Κάλεσε και μουσικούς, που με τους αυλούς τους, τα «νέι», έπαιζαν καθώς απήγγελλε στίχους σε κατάσταση έκστασης, στροβιλιζόμενος γύρω από τον εαυτό του με τα χέρια ψηλά.


Τελικά, οι μαθητές δολοφόνησαν τον Σαμς με τη σιωπηρή συγκατάθεση του ενός από τους δύο γιους του Ρουμί. Η σορός του τοποθετήθηκε στην αυλή του μεντρεσέ, όπου ο ερωτευμένος και συντετριμμένος μύστης άρχισε να στροβιλίζεται και να απαγγέλλει στίχους αφιερωμένους στον νεκρό «αγαπημένο». Έτσι έγινε και στη μνήμη εκείνου ίδρυσε το τάγμα των περιστρεφόμενων δερβίσηδων «Μεβλεβί», που στροβιλίζονται έκτοτε στον τελετουργικό χορό «Σεμά».


Στους αιώνες που ακολούθησαν, το τάγμα των δερβίσηδων Μεβλεβί εκπροσωπούσε τους ορθόδοξους Μουσουλμάνους, ένα από τα δύο επικρατέστερα τάγματα και περισσότερο αποδεκτό απ' ό,τι εκείνο των Μπεκτασήδων, που αποτέλεσε μια αίρεση η οποία διώχτηκε ανελέητα. Οι Μεβλεβί κυριάρχησαν στην κοινωνικο-θρησκευτική ζωή της αυτοκρατορίας και διαδόθηκαν από την Ανατολή μέχρι την Αίγυπτο και την Παλαιστίνη, αλλά και από τα Βαλκάνια μέχρι το Σεράγιεβο. Πάντως, κατά τον οθωμανικό μεσαίωνα, δηλαδή τον 15ο, 16ο και 17ο αιώνα, άκμασαν χιλιάδες αιρέσεις και υποδιαιρέσεις τους. Οι μοναχοί δερβίσηδες ζούσαν στους «τεκέδες», δηλαδή στα ισλαμικά αποκρυφιστικά μοναστήρια, έναν παράλληλο μυστικό κόσμο που τον αποκαλούσαν «Ταρικάτ». Όποιος ακολουθούσε αυτή την οδό, παρέμενε άγαμος και εντασσόταν σε ασκητική πειθαρχία με απαράβατους κανόνες. Οι δερβίσηδες πολλές φορές χρησιμοποιήθηκαν από Σουλτάνους σε πολιτικές εξεγέρσεις και κάθε είδους χειραγώγηση, ενώ κατά την Άλωση της Πόλης εμψύχωναν τους πολεμιστές.


Κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου το 1914, ένα τάγμα 800 Μεβλεβί δερβίσηδων στάλθηκε στην Παλαιστίνη να πολεμήσει και το 1923 εκπρόσωποί τους συναντήθηκαν με τον Κεμάλ. Παρ' όλα αυτά, δύο χρόνια μετά, με την επικράτηση των Νεότουρκων, ο ίδιος έθεσε εκτός νόμου οτιδήποτε θεωρούνταν οπισθοδρομικό, όπως τους Μεβλεβί. Δεν ήταν πριν από το 1954 που τελικά τους παραχωρήθηκε μερική νομιμότητα, καθαρά για τουριστικούς λόγους. Ποτέ δεν έπαψαν να λειτουργούν ανά την τουρκική επικράτεια παράνομα και κρυφά τάγματα. Ο εκστατικός στροβιλισμός των δερβίσηδων, ακόμα και ως θέαμα προς κατανάλωση, εξακολουθεί να συνεπαίρνει το διεθνές κοινό. Με τις υπέροχες λευκές τους ενδυμασίες, να μετεωρίζονται με τα χέρια ανοιχτά.

Αρχαιολογία & Ιστορία
12

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ρήνεια: Το νησί των νεκρών απέναντι από τη Δήλο

Ιστορία μιας πόλης / Ρήνεια, η άλλη Δήλος

Ένα νησί που δεν προοριζόταν για ζωή αλλά για θάνατο. Απέναντι από τη λαμπρή Δήλο, η Ρήνεια κουβαλά τα πιο σιωπηλά –και ίσως πιο ανθρώπινα– μυστικά του Αιγαίου. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ζώζη Παπαδοπούλου.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Ιστορία μιας πόλης / Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Στη μέση των Κυκλάδων, σ’ ένα νησί χωρίς μόνιμους κατοίκους, η γη κρύβει ακόμη φωνές. Αν ξέρεις πού να κοιτάξεις, η Δήλος αρχίζει να σου μιλά για θεούς που λατρεύτηκαν, εμπορικές αυτοκρατορίες που γεννήθηκαν, λαούς που ήρθαν και έφυγαν, και τελετές που παραμένουν μυστήριο. Το νησί αυτό υπήρξε κάποτε το κέντρο του κόσμου – και ακόμη κρατά μυστικά. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ζώζη Παπαδοπούλου.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Αρχαιολογία & Ιστορία / Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Η συγγραφέας, δημοσιογράφος και φεμινίστρια Λιλίκα Νάκου επισκέφθηκε το –υπό κρατική διαχείριση– πορνείο των Βούρλων τον Φλεβάρη του 1936, συνομίλησε με τις «γυναίκες της αμαρτίας» και μετέφερε τις εντυπώσεις της.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Τόσο οι γραπτές πηγές όσο και η εικονογραφία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας αποκαλύπτουν ότι οι θεοί και οι ήρωες ήταν μάλλον εκλεκτικότεροι των θνητών ως προς τη διατροφή τους. Και τα φαγητά τους έκρυβαν κίνητρα πέρα από την πείνα...
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Το βράδυ της 28ης Μαΐου 1987 ο 18χρονος Γερμανός προσγειώνεται με ένα Cessna στην Κόκκινη Πλατεία για να αποδείξει ότι «αν κάποιος σαν εμένα μπορεί να περάσει σώος και αβλαβής στην άλλη πλευρά, τότε δεν υπάρχει τόσο μεγάλος κίνδυνος, και ίσως να μπορούμε να τα βρούμε όλοι μεταξύ μας».
ΜΑΚΗΣ ΜΑΛΑΦΕΚΑΣ
Η Μεγαλόχαρη ως αστυνομικό λαγωνικό 

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τα «αντιλωποδυτικά θαύματα» της Παναγίας

Μια δημοσιογραφική έρευνα που έκανε το 1933 ο αστυνομικός ρεπόρτερ Ευστάθιος Θωμόπουλος κατέγραψε τους άθλους της Παναγίας· από την Κρήτη μέχρι τη Ροδόπη, οι πιστοί «έβλεπαν» τη δράση της, ένιωθαν ευγνώμονες και τη μαρτυρούσαν.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Ιστορία μιας πόλης / Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Τι το ιδιαίτερο συμβαίνει στο Βαθύ της Αστυπάλαιας και τι συνεχίζει να αποκαλύπτει η αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
«ΒΙΑΣ»: Τα αρχαιολογικά τοπία ως ζωντανά οικοσυστήματα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Καμπανούλες στους Δελφούς, Πέρδικες στο Σούνιο. Ό,τι φυτρώνει και ζει στους αρχαιολογικούς χώρους

Μια πρωτοποριακή επιστημονική προσέγγιση του πολιτιστικού τοπίου αποκαλύπτει έναν άγνωστο κόσμο χιλιάδων ζώων και φυτών σε είκοσι εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους της χώρας. 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Οι Αθηναίοι / Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Από τις ανασκαφές στην Επίδαυρο και τη Νάξο, ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας αφηγείται μια ζωή αφιερωμένη στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Και όπως λέει, το πιο πολύτιμο εύρημα δεν ήταν αρχαιολογικό – ήταν η γυναίκα του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Ιστορία μιας πόλης / Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Από το Ωδείο Αθηνών έως τη Σουηδία της εξορίας, ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος δεν υπήρξε μόνο ένας σπουδαίος αρχιτέκτονας, αλλά και ένας διανοούμενος που οραματίστηκε μια πιο δημοκρατική, λειτουργική και πολιτισμένη πόλη. Ποια είναι η παρακαταθήκη του στη σύγχρονη Ελλάδα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Λουκά Μπαρτατίλα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ

σχόλια

3 σχόλια
Ο οποιοσδηποτε μπορει να γινει μετοχος πολιτισμου και να παραγει/συνθεσει δικου του πολιτσμο στη συνεχεια- ειναι οπεν αξεςς. Αυτο εγινε με τους Ρωμιο-Περσο-Σελτζουκους, κατι παρομοιο εγινε στη συνεχεια και με τους Οθωμανους (από τον Ορχαν στον Βαγιαζητ περασαν 50 χρονια) στη συνεχεια αν και η Ρωμαιικη αυτοκρατορια ηταν σαφως εξασθενημενη και με μικροτερη επιρροη στη δευτερη περιπτωση. Χρησιμο ειναι να αναφερουμε πως και ο Πληθωνας Γεμιστος 'σπουδασε' (ερασμους) και στην Αδριανουπολη.Το οτι ο εκλεπτυσμενος Ρουμι 'ξενερρωνε' με τους αξεστους πλην όμως εξαιρετους και απειλητικους πολεμιστες νομαδες-τσομπανους-τουρκομανους ειναι απολυτως φυσιολογικο. Χρησιμες αναφορες σχετικα με την συνθετότατη (για τα σημερινα 'καθαρα' κ ευκολα κριτιρια) ταυτοτητα της ελιτ των Σελτζουκων του Ρουμ στα παρακατω λινκζRefs:http://www.academia.edu/2581242/Harem_Christianity_The_Byzantine_Identity_of_Seljuk_Princes_in_The_Seljuks_of_Anatolia_Court_and_Society_in_the_Medieval_Middle_East_Ed._A.C.S._Peacock_S.N._Yildiz._London_2012Manuel Komnenos Mavrozomes and His Descendants at the Seljuk Court: The Formation of a Christian Seljuk-Komnenian Elite Sara Nur Yildiz
«Οι Τούρκοι είναι πλασμένοι από το Θεό μόνο για να καταστρέφουν…μέχρι το τέλος του κόσμου αυτό θα συνεχίσουν να κάνουν» (Μεβλανά, Τζελαλετίν Ελ-Ρουμί) Τουρκική κουλτούρα... η κουλτούρα του Κούκου. Οι περιστρεφώμενοι Δερβίσιδες δεν έχουν πάνω τους ΤΙΠΟΤΑ Τουρκικό, ούτε προέλευση, ούτε διατήρηση, ούτε καν ανοχή. Το μόνο που συνδέει τους Δερβίσιδες με την τουρκική κουλτούρα είναι πως αυτή τους εκδίωξε, τούς έκαψε τους τεκέδες και οι Σούφι πλέον είναι μόνο τουριστικό αξιοθέατο. Παρόλα αυτά η Τουριστική ατραξιόν των περιστρεφόμενων καραγκιόζιδων ονομάζεται Τουρκική και χρηματοδοτείται από το Τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού σαν Τουρκική πολιτιστική κληρονομιά. Βέβαια πρέπει να γνωρίζουμε πως το ίδιο Υπουργείο παρουσιάζει Τούρκικους χορούς από την Μαύρη Θάλασσα (σε άλλες βέβαια χώρες) με ονομασίες όπως Sera Horon, tromakton και Tik. Τούρκικη πολιτιστική κληρονομιά.
> «Οι Τούρκοι είναι πλασμένοι από το Θεό μόνο για να καταστρέφουν…μέχρι το τέλος του κόσμου αυτό θα συνεχίσουν να κάνουν» (Μεβλανά, Τζελαλετίν Ελ-Ρουμί)Διαβάζω ότι ο Celaleddin εννοούσε όχι τους Τούρκους, αλλά τους Τουρκμένους και μάλιστα ο γιος του, ο Veled Çelebi, είχε προτείνει στον σουλτάνο τη σφαγή των Τουρκμένων.
Ωραία, για κάνε τώρα τον κόπο και πές μας τις ουσιώδεις πολιτιστικές διαφορές των Τουρκμένων από τους Τούρκους.Δεν υπάρχουν.- πέρα όμως απ αυτές τις ανθυπολεπτομέρειες ο Ρούμι είχε καταλάβει τι σημαίνει για τον πολιτισμένο -τότε- κόσμο η κάθοδος των ορδών από την Μογγολία των Τούρκων,Τουρκένων, Οσμανλίδων, Ουιγούζων, Μογγόλων, Τουρκομάνων κλπ κλπ, σήμαινε πολύ πολύ πρωτόγονο αίμα και καταστροφή. Και βέβαια ο μεγάλος ήταν μέσα σε ότι είπε.-
Πρώτον: είπε κάτι τέτοιο ο Celaleddin; Στο Διαδίκτυο βρίσκω παντού μία και μόνη πηγή, το βιβλίο «Türkler'in Tarihi» του Avcıoğlu. Καλό θα ήταν να διασταυρωθεί, αλλά για την ώρα ας το δεχτούμε.Δεύτερον: ο Celaleddin προφανώς διέκρινε μεταξύ Σελτζούκων και Τουρκμένων. Άρα κάποια διαφορά θα είχαν.
Χρησιμες δημοσιευσεις που μπορει να βοηθησουν την συζητηση 1) Harem Christianity: The Byzantine Identity of Seljuk PrincesRustam Shukurov2) Manuel Komnenos Mavrozomes and His Descendants at the Seljuk Court: The Formation of a Christian Seljuk- Komnenian Elite Sara Nur Yildiz
@γουατιζλοβ 1.3.2013 | 20:46Τα άρθρα online:[Harem Christianity στο Academia.edu](http://bit.ly/YG3hjv)[Harem Christianity στο Google Books](http://bit.ly/XJKvM3)["Manuel Komnenos Mavrozomes στο Academia.edu](http://bit.ly/15pnYq0)Στο Academia.edu κάνεις μια εγγραφή (δωρεάν) και μετά κατεβάζεις ό,τι θέλεις (επίσης δωρεάν).
> Τζελαλαντίν Ρουμί Μεβλανά (το όνομά του σημαίνει «Ρωμιός», καθώς έζησε στο Ικόνιο, όπου ζούσαν κάποτε οι Ρωμαίοι, δηλαδή οι Βυζαντινοί) Οι Άραβες ονόμαζαν το Βυζάντιο «Rûm», δηλαδή «Ρωμανία», διότι ήταν η (Ανατολική) Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Όταν οι Σελτζούκοι Τούρκοι εγκαταστάθηκαν στη Μικρά Ασία και ίδρυσαν εκεί το σουλτανάτο τους, το κράτος αυτό ονομάστηκε ομοίως «Rûm». (Στη συνέχεια Rûm ονομάστηκε και η Οθωμανική Αυτοκρατορία). Ο Celaleddin Rûmî υπηρέτησε στην αυλή των Σελτζούκων, άρα ήταν κι αυτός «Ρωμαίος» (Rûmî).
Το 'Βυζαντιο' και οι ιδιοι οι 'Βυζαντινοι' Ρωμανια το ονομαζαν μεχρι το τελος (1453)και οι ιδιοι ονομαζονταν Ρωμαιοι. Ο 'Βυζαντινος' αυτοκρατορας τιτλοφορουνταν «εν Χριστώ τω θεώ πιστός βασιλεύς και αυτοκράτωρ Ρωμαίων» επισης μεχρι το τελος. Ο ορος Βυζαντιο ειναι μεταγενεστερος και κατα καποιο τροπο τεχνητος με αλλα λογια δε θα ηταν κατανοητος απο τους ανθρωπους εκεινης της εποχης με το νοημα που εχει πλεον ο όρος. Ο 'Βυζαντινος' της εποχης θα καταλαβαινε τον ορο Βυζαντιο ως την αρχαιζουσα ονομασια της Κων/πολης. Ενδιαφερον ειναι πως το Ναυπλιο ως κτηση της Γαληνοτατης Δημοκρατιας της Βενετιας ονομαζοταν επισημως 'Napoli di Romania'. Οι τσιγγανοι αυτοαποκαλουνται Ρομά και οι Βλαχοι (του Μετσοβου ας πουμε) αυτοαποκαλουνται 'Αρμανοι'. κτλ κτλ κτλ