«Αδώνια», το Πάσχα των αρχαίων Ελλήνων

«Αδώνια», το Πάσχα των αρχαίων Ελλήνων Facebook Twitter
0

«Αδώνια», το Πάσχα των αρχαίων Ελλήνων Facebook Twitter
Ο Άδωνις είναι πανάρχαιος σημιτικός θεός και η λατρεία του, μέσω της Κύπρου, πέρασε στην Ελλάδα στις αρχές του 7ου αι. π.Χ..

 

Παίρνοντας αφορμή από την Ανάσταση του Χριστού θα ανατρέξουμε στην ιστορία ενός θεού της Αρχαιότητας και στον τρόπο με τον οποίο εορτάζονταν ο πρόωρος θάνατός του και η ανάσταση, μια και παρουσιάζει ομοιότητες με τον τρόπο που οι χριστιανοί γιορτάζουμε τα Πάθη και την Ανάσταση του Ιησού.

Ο Άδωνις είναι πανάρχαιος σημιτικός θεός και η λατρεία του, μέσω της Κύπρου, πέρασε στην Ελλάδα στις αρχές του 7ου αι. π.Χ.. Σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν γιος του Κινύρα και της κόρης του Μύρρας, των οποίων την αιμομιξία προκάλεσε η Αφροδίτη. Η θεά μόλις αντίκρυσε την ομορφιά του βρέφους το ερωτεύθηκε παράφορα, το έβαλε σε μια λάρνακα και το παρέδωσε στην Περσεφόνη, τη θεά του Κάτω Κόσμου, μέχρι να μεγαλώσει. Όταν ο Άδωνις ενηλικιώθηκε, η Περσεφόνη, ερωτευμένη μαζί του κι εκείνη, αρνήθηκε να τον αποχωριστεί. Στη διαμάχη των δύο θεαινών παρενέβη ο Δίας, ο οποίος όρισε ο Άδωνις να περνά τέσσερις μήνες με την Περσεφόνη στον Κάτω Κόσμο, τέσσερις μήνες με την Αφροδίτη και για τέσσερις μήνες να… ξεκουράζεται, αν και εκείνος τους αφιέρωνε στη θεά του Έρωτα. Κατά τη διάρκεια ενός κυνηγιού, όμως, ο Άρης, τυφλωμένος από ζήλεια, μεταμορφώνεται σε αφηνιασμένο κάπρο και σκοτώνει τον Άδωνη. Από το αίμα του βάφτηκαν κόκκινα τα τριαντάφυλλα κι από τα δάκρυα της Αφροδίτης φύτρωσαν παπαρούνες. Η Αφροδίτη εκπλιπαρεί την Περσεφόνη να της δώσει τον νέο πίσω και οι δύο θεές αποφασίζουν να περνούν μαζί του από έξι μήνες, συμβολίζοντας τη νίκη του έρωτα επί του θανάτου.

Προς τιμή του Άδωνη κάθε χρόνο, την άνοιξη κατά την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία, στην κυρίως Ελλάδα, εορτάζονταν τα «Αδώνια», γιορτή στην οποία έπαιρναν μέρος μόνο γυναίκες. Η πρώτη ημέρα των Αδωνίων ονομάζονταν «Αφανισμός» και ήταν ημέρα πένθους για το θάνατο του θεού

Προς τιμή του Άδωνη κάθε χρόνο, την άνοιξη κατά την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία, στην κυρίως Ελλάδα, εορτάζονταν τα «Αδώνια», γιορτή στην οποία έπαιρναν μέρος μόνο γυναίκες. Η πρώτη ημέρα των Αδωνίων ονομάζονταν «Αφανισμός» και ήταν ημέρα πένθους για το θάνατο του θεού. Μέσα στα σπίτια τοποθετούσαν κέρινα ή ξύλινα ομοιώματα του θεού πάνω σε νεκρινές κλίνες και τα στόλιζαν με λουλούδια, κλαδιά και καρπούς. Γύρω του άναβαν λιβάνια και άλλα θυμιάματα. Στη συνέχεια, οι γυναίκες με λυμμένα μαλλιά, ξυπόλητες και γυμνόστηθες περιέφεραν τα ομοιώματα του θεού στους δρόμους θρηνώντας και ψάλλοντας ειδικά άσματα, τα «Αδωνίδια», με τη συνοδεία ενός μικρού, πένθιμου αυλού που ονομαζόταν «γίγγρας». Μαζί τους στην περιφορά μετέφεραν και τους λεγόμενους «Κήπους του Αδώνιδος». Πρόκειται για γλάστρες που φύτευαν οκτώ ημέρες πριν με φυτά που αναπτύσσονται αλλά και μαραίνονται γρήγορα, όπως σιτάρι, μαρούλι, μάραθο, τις οποίες, αφού πότιζαν τις ανέβαζαν στις στέγες των σπιτιών. Στο τέλος της περιφοράς τα ομοιώματα και οι «κήποι» ρίχνονταν στη θάλασσα, σε πηγή ή ποτάμι, με παρακλήσεις να επιστρέψει ο θεός από τον Κάτω Κόσμο. Η δεύτερη μέρα των «Αδωνίων», η «Εύρεσις», ήταν ημέρα χαράς και εορτασμού για την ανάσταση του θεού, κατά τη διάρκεια της οποίας θυσίαζαν αγριόχοιρους και έτρωγαν πλούσια γεύματα.

«Αδώνια», το Πάσχα των αρχαίων Ελλήνων Facebook Twitter
Η γιορτή των «Αδωνίων» παραπέμπει άμεσα στον εορτασμό του Πάσχα, γεγονός που αποδεικνύει τις βαθιές ρίζες των συγκεκριμένων εθίμων. Η αντικατάσταση του Άδωνη από το Χριστό έρχεται να ταυτίσει στη συνείδηση των Ελλήνων τη Φύση με το Θεό.

Ο Άδωνις αποτελεί προσωποποίηση του μυστηρίου της βλάστησης και η γιορτή του είναι μια τελετουργία που αποβλέπει στην αναζωογόνηση της γης με τη βοήθεια του νερού. Ο θάνατός του αντιπροσωπεύει το μαρασμό της φύσης κατά τη διάρκεια του χειμώνα και η ανάστασή του την αναγέννησή της με τον ερχομό της άνοιξης. Η παραμονή του κοντά στην Περσεφόνη συμβολίζει το φύτεμα του σπόρου και η επιστροφή του στην Αφροδίτη τη βλάστησή του.

Από τα «Αδωνίδια» σώζεται ο «Επιτάφιος Αδώνιδος» του βουκολικού ποιητή Βίωνα από τη Σμύρνη. Κατάλοιπο των «Αδωνιδίων» είναι ένα παραδοσιακό τραγούδι της Ηπείρου που συνοδεύεται από το ανάλογο παιχνίδι, ο «Ζαφείρης», που παίζεται την Πρωτομαγιά. Ένα αγόρι παριστάνει τον πεθαμένο, τα κορίτσια το στολίζουν με λουλούδια και το μοιρολογούν και ξαφνικά σηκώνεται. Παρόμοια έθιμα συναντάμε και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.

Αν και κατά τα πρώτα χρόνια οι Πατέρες της Εκκλησίας καταδίκαζαν τα αρχαία ταφικά τελετουργικά δρώμενα, η προσήλωση των Ελλήνων σε αυτά ήταν τόσο ισχυρή που αναγκάστηκαν να τα ενσωματώσουν στην χριστιανική λατρεία. Η γιορτή των «Αδωνίων» παραπέμπει άμεσα στον εορτασμό του Πάσχα, γεγονός που αποδεικνύει τις βαθιές ρίζες των συγκεκριμένων εθίμων. Η αντικατάσταση του Άδωνη από το Χριστό έρχεται να ταυτίσει στη συνείδηση των Ελλήνων τη Φύση με το Θεό.

0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η αθέατη ιστορία των κτιρίων του Μουσείου Μπενάκη

Ιστορία μιας πόλης / Η αθέατη ιστορία των κτιρίων του Μουσείου Μπενάκη

Από το Μουσείο Ελληνικού Πολιτισμού στο Κολωνάκι μέχρι το Μουσείο της οδού Πειραιώς και από το Μουσείο Παιχνιδιών στο Π. Φάληρο μέχρι την οικία της Πηνελόπης Δέλτα στην Κηφισιά, τα κτίρια του Μουσείου Μπενάκη είναι από μόνα τους έργα τέχνης. Ο επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη Γιώργης Μαγγίνης ξεναγεί την Αγιάτη Μπενάρδου στα ιδιαίτερα κτίρια του που βρίσκονται σε κάθε γωνιά της πόλης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Κύλιξ του Μάκρωνα: μια ακόμα υπόθεση παράνομης απόκτησης στοιχειώνει το ΜΕΤ

Αρχαιολογία & Ιστορία / Κύλικα του Μάκρωνα: Μία ακόμα υπόθεση παράνομης απόκτησης αρχαιοτήτων στοιχειώνει το ΜΕΤ

Η αναγέννηση μιας κύλικας και οι τριγμοί στο Μet από την απόκτηση της συλλογής κεραμικών, ενώ μια αλυσίδα αρχαιοκάπηλων και εμπόρων παίζει ρόλο στις αγορές του μουσείου.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η νησιωτική Μεσόγειος ως ζώσα πραγματικότητα και ως «κατασκευή»

Αρχαιολογία & Ιστορία / Οι νησιωτικές ταυτότητες της Μεσογείου στο πέρασμα των αιώνων

Η δρ. Αναστασία Χριστοφιλοπούλου μας «ξεναγεί» στη θαυμάσια έκθεση «Islanders: The making of a Mediterranean», η οποία φιλοξενείται μέχρι τις 4/6 στο Μουσείο Fitzwilliam του Πανεπιστημίου του Cambridge, και που, εκτός από υψηλή επισκεψιμότητα, παρουσιάζει και ιδιαίτερο ελληνικό ενδιαφέρον.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Σχολεία-Παρθεναγωγεία

Αρχαιολογία & Ιστορία / 12 θρυλικά σχολεία που ίδρυσαν οι Έλληνες στα Βαλκάνια και τη Μικρά Ασία

Στο λεύκωμα «Σχολείων Εγκώμιον» η φωτογράφος, γραφίστρια και επιμελήτρια εκδόσεων Μαρία Στέφωση αναδεικνύει τα σχολεία που συντήρησε μέσα σε συνθήκες δύσκολες και αντίξοες ο απόδημος ελληνισμός.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Πλάτωνας και τα ελαττώματά του

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο Πλάτωνας και τα ελαττώματά του

Τι είδους άνθρωπος ήταν ο Πλάτων και τι αδυναμίες είχε; Η απάντηση φαίνεται να κρύβεται σε 13 επιστολές, όμως οι μελετητές δεν μπορούν να απαντήσουν με σιγουριά για τη γνησιότητά τους.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

ΘΕΜΑΤΑ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

THE GOOD LIFO ΔΗΜΟΦΙΛΗ