Σκλάβοι στα δεσμά τους
ΕΝΑ ΠΟΛΥΠΟΣΤ
Περιέργως, ενώ τα δύο τελευταία καλοκαίρια μου ήταν (για να το πω κομψά) χάλια, εξακολουθώ να δαμάζω την ανήμερη μισανθρωπία μου. Και προσπαθώ. Και βγαίνω. Και όλα τα σχετικά. Κατά βάθος θα ήθελα να εξαφανιστώ στα πιο απάτητα μέρη του πλανήτη ή να εγκαταβιώσω στο δωμάτιό μου που αποπνέει ολοένα το χνώτο της κομψής κατάθλας με όλα τα σέα και τα μέα της αυτάρκειας: Τα βιβλία μου, οι μηχανές μου, αυτό το ωραίο πήλινο κουτί από το Λούξορ. «Χτίζω το σπιτάκι μου και λέω καλά είναι εδώ», δηλαδή σκλάβοι στα δεσμά τους. Ταινίες δεν αντέχω να δω, επαναφέρουν την συνείδηση του αίματος, εννοώ ξανακούω το αίμα μου να κυλάει μοχθηρά στις φλέβες ― κι αυτό είναι κάτι που δεν το επιθυμώ, θέλω τα αισθήματά μου να βομβούν στη ζούλα αυτή την εποχή, χωρίς πολλά πολλά, διότι τα φοβάμαι, μη κάνω κάτι κακό. Και τα βράδια που καμμιά φορά πάει να με πιάσει κράμπα, το ίδιο κάνω. Ακινητώ κι η κράμπα εξατμίζεται. Δεν είναι πάντοτε δειλία ή αδράνεια το να κάνεις το κουνέλι· καμμιά φορά είναι κάπως σαν prep, η ύψιστη συσπείρωση, ίσως και κάπως σαν αγάπη.
POLAROIDS από το καλοκαίρι του 2025
H νέα polaroid I2 είναι καλή, αλλά διαπιστώνω ότι η παλιά που είχα πριν 30 χρόνια και βάλε, έβγαζε καλύτερα χρώματα και πιο ευκρινείς φωτογραφίες (έχω κρατήσει τις polaroids από τις χημειοθεραπείες του πατέρα μου ― δεν ξέρω αν η κιτρινίλα είναι του χαρτιού ή του προσώπου του).
Δεν έχει τόσο νόημα η ευκρίνεια στην φωτογραφία βέβαια, αντιθέτως δίνει ένα κλινικό φως στα πράγματα, σαν κατακόρυφος ήλιος, που αν δεν είσαι μάγκας δεν βρίσκεις τόπο να σταθείς. Το φιλμ, με τον ωραίο κόκκο του, το ένυλο μαύρο, το σχεδόν σάρκινο βάθος του και η polaroid με την ονειρική αχλή, βοηθάνε πολύ να κρύψεις τις αστοχίες του υλικού, την ωμότητα των πραγμάτων (εκτός και είναι αυτό που θες να δείξεις).
Γενικώς, πιστεύω ότι η ευκρίνεια (που πανω της επενδύουν τόσο οι νέες μηχανές) είναι ξυράφι επικίνδυνο και υπερεκτιμημένο. Από μόνη της δεν λέει τίποτα.
♦
ΚΑΙ ΤΩΡΑ Η ΜΑΡΩ ΣΕΦΕΡΗ ΑΣ ΚΑΤΕΒΕΙ ΤΑ ΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΒΙΛΛΑΣ ΓΑΛΗΝΗ
Η κυρία Μαρίκα Λόντου κατεβαίνει τα σκαλιά της Βίλλας Γαλήνη στον Πόρο. Είναι Αύγουστος του 1938. Δεν έχει ξεσπάσει ο πόλεμος, μαίνεται όμως ο έρωτάς της με τον Σεφέρη. Αν κρίνουμε από τις σκιάσεις στις καμπύλες του κορμιού της, είναι καταμεσήμερο. Περιέργως, μοιάζει γυμνή― θυμίζει αρχαίο άγαλμα. Πάει για μπάνιο. Πιθανόν εκεί θα συναντήσει τον Σεφέρη. Σε αυτή τη βίλλα θα γράψει ο ποιητής την «Κίχλη» τον Οκτώβριο του 1946.
Δεν ήξερα αυτή τη φωτογραφία. Μ' αρέσει, έχει κάτι τεταμένο...
Παναγιά μου, τα οστά μου!
Σε ένα καταγώγιο στο Πέραμα που δεν υπάρχει πια.
Αφού έχεις περάσει τα Τσιμέντα Ηρακλής (σα μνημείο), τον μικρό, βρόμικο ταρσανά όπου τις νύχτες τα ζευγάρια χαϊδεύονται μέσα σε κλειστά αμάξια, έρχεται η αποφορά της Ιχθυόσκαλας, η υψικάμινος του Κερατσινίου και τέλος ο κεντρικός δρόμος που πάει στο Πέραμα. Τόπος βαρύς. Μόνο οι ποιητές τον αγάπησαν. Στα δεξιά μεγάλες δεξαμενές με πετρέλαιο και ψηλά, στα βράχια, αυθαίρετα από ελενίτ, γυμνό τούβλο και λιωμένα υλικά - ανηφορικά, χαοτικά δρομάκια στρωμένα με τσιμέντο ή γαρμπίλι. Τα απογεύματα οι άντρες πλένουν τα αμάξια τους με το σορτσάκι κι ένα τσιγάρο λοξά στα χείλη, σε κοιτάνε καχύποπτοι· η γύρη από τα κατσιασμένα πεύκα έχει βάψει τα καπό χρυσά.
Στο τέλος του κεντρικού δρόμου, που ακολουθεί την παραλία, είναι μια στροφή που δίνει λίγο την αίσθηση αδιέξοδου. Εδώ είναι μια ταβέρνα που αγαπάω. Αυτήν την Κυριακή παίζουν τέσσερις μουσικοί από την Ικαρία. Βιολί, κιθάρα, μπουζούκι, και ο τέταρτος ξύνει με μια χτένα το κομπολόι του - κάνει έναν ήχο τσαχπίνικο, κροταλιστό. Λένε τραγούδια ρεμπέτικα, όχι από τα συνηθισμένα. Κι οι άνθρωποι που τρώνε σεμνά, με τις οικογένειες ή το αίσθημά τους, τους ακούνε με τη δέουσά δοτικότητα - το πρώτο συστατικό της μέθεξης.
Τα περισσότερα στο τραπέζι είναι από τη δίπλα θάλασσα. Γλυκός γόνος, κυδώνια που έχουν ακόμα άμμο και πρέπει να τα πλύνεις με λεμόνι, γαρίδες και ψιλή μαρίδα, ζουμερό χταπόδι με άσπρη μπαμπακένια σάρκα. Και υλικά από τις γύρω γειτονιές: ζοχοί, σταμναγκάθια, ψωμί απ’ το φούρνο, κρασί βαρελίσιο. Λένε πως αυτές οι γειτονιές είναι μολυσμένες, όμως εγώ τα υλικά τους τα βρίσκω καθαρά. Ποτέ δεν χαλάστηκα. Βρίσκα την τιμιότητά τους σχεδόν συγκινητική. Το μαγαζί το δουλεύει μια παρέα που μοιάζουν φίλοι, μάλλον παλιά φρικιά, με κότσο, ευθύ βλέμμα - της περιοχής. Ξέρουν τους πελάτες όλους με το μικρό τους όνομα. Χαίρονται όταν χαίρεσαι. Σιγοτραγουδάνε όταν ανάβει το κέφι.
Και ανάβει συχνά - τ’ απογεύματα της Κυριακής. Την περασμένη Κυριακή, την τιμητική της είχε κάποια Φρόσω. Όμορφη, νέα, σίγουρη! Όταν σηκώθηκε κι άρχισε το τσιφτετέλι, το μαγαζί λαμπάδιασε. Μέλι άρχισε να τρέχει από το στόμα των παικτών! Μια φίλη της, μεσόκοπη, με γυαλιά μυωπίας, η Κλεονίκη, τη συνόδεψε. Οι άντρες κάθισαν οκλαδόν και φώναζαν: Παναγιά μου, τα οστά μου! Χαρά κι ευφροσύνη πλημμύρισαν όλα τα πρόσωπα. Ένα ζευγάρι εσχατόγερων, τακτικό, μπήκε αγκαζέ, κάθισε σε ένα ακριανό τραπέζι, ήπιε κρασί με μήλο και κοίταζε τη σκηνή ανέκφραστο κι αμίλητο - η γριούλα με τα βυθισμένα μάγουλα δεν έβγαλε καν το παλτό της. Εγώ, μάλλον αταίριαστος (αν και από εδώ είναι η φύτρα μου), προσπαθούσα να ζήσω τη στιγμή. Από τραγούδι σε τραγούδι, το φως της μέρας έγινε σα γάλα κι έδωσε ένα ένυλο γαλάζιο στους καπνούς της αίθουσας. Κατά τις 6 η Φρόσω έφυγε χωρίς να θέλει, με τραβομαλλητά, οι μουσικοί αφήσαν στυ καρέκλες τα όργανα, μοιράστηκαν τα ευρώ τους, και άναψαν τα φώτα.
Ο γυρισμός είναι ωραίος, γιατί έχεις πιει πάντα λιγάκι παραπάνω. Περνάς ξυστά από το μικρό επίνειο για τη Σαλαμίνα - τα Παλούκια. Τα μικρά, ψωραλέα φέρι, μοιάζουν με τα αδέσποτα που γυρίζουν στο λιμάνι - πατικωμένο τρίχωμα απ’ το κατράμι. Στις γειτονιές που απλώνονται περιφερειακά με τα χαμηλά σπίτια, φτιαγμένα σιγά σιγά, με ασυνάρτητες επιστρώσεις, κατοικημένα από ναυτικούς και ψαράδες, επικρατεί σιγή - σα να βρίσκεσαι στην άκρη του κόσμου. Μπορεί όμως αυτή να είναι μια εντελώς προσωπική σου αίσθηση, επειδή είναι Κυριακή βράδυ και δεν έχεις πια πού να πας.
Η ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ
ΕΕ72 Ένα περιοδικό μόδας που επιτέλους δεν σφίγγεται να αποδείξει πόσο κουλά ψαγμένο είναι
ΜΟΥ ΗΡΘΕ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ του Edward Enninful (πρώην διευθυντή της βρεττανικής Vogue), το ΕΕ72. Και μου άρεσε πολύ. Αποπνέει χαλαρότητα και ήρεμη δύναμη. Χωρίς να κατατρύχεται από τη φασέικη αγωνία να δείχνει μοντέρνο (πράγμα που έχει κάνει τα μοδάτα περιοδικά μετά τη Vogue να είναι όλα τα ίδια: κουλαμάρες μιας βεβιασμένης, ομοιόμορφης παραδοξότητας) ενθυλακώνει σατανικά τα τολμηρότερα αιτήματα του meta γκλάμουρ το οποίο αντιμετωπίζει τη μόδα περίπου ως μια εκ των καλών τεχνών, ως μια δημιουργική γιορτή που σπας και λίγο πλάκα με τον εαυτό σου, πειραματίζεσαι σαρδόνια αλλά και μέ γνώση, πέρα από το αυτοκρατορικό σφίξιμο της Γουίντουρ ή το άγαρμπο πέσιμο των λόκαλ Vogue στην πρωτοπορία, που είναι πάντα αλλήθωρο, διότι πρωτίστως έχει το νου στο λογιστήριο, συνεπώς μπαναλοποιεί κάθε τι ιδιοφυές προκειμένου να κάνει το ψώνιο της η μάζα.
Δηλαδή, εδώ δεν θα δεις πρησμένες μορφές σαν την Λορίν Σάντσεζ στο εξώφυλλο, ούτε δικαιωματισμούς που κανείς κατά βάθος δεν πιστεύει ― έχει μια ησυχία και τρυφερότητα το όλον (ακόμη και στα κείμενα), έναν προοδευτικό αέρα, κάτι αντικαθεστωτικό, αν μου επιτρέπεται να πω ― κι επίσης μια καινοφανή δομή στη διαδοχή των ενοτήτων, φωτογραφία αυστηρά αναλογική, lay out ήσυχο όπως πρέπει.
Δεν έχει καθόλου διαφημίσεις με την συνήθη μορφή των καταχωρίσεων και επιχειρηματικά δεν ξέρω αν σταθεί. Εγώ πάντως (αν και σπανίως πια αγοράζω χάρτινα περιοδικά) θα το αγοράζω
4 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΥΣΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΠΡΟΓΟΝΩΝ ΜΟΥ
Πολύ θα ήθελα να δω και τις θείες των άλλων. Αλλά όχι στις φωτογραφίες του γάμου τους. Όταν πλένουν πιάτα, ας πούμε.
Καλοκαίρι 2025 στο νησί. H μάνα μου. Ετών 87.
Ο παραθερισμός της θείας μου, ετών 70. Μετά του συζύγου της. Στο βάθος η θάλασσα έχει καεί στο φιλμ και η κεκλιμένη αρωκάρια του Αγίου. Όλα λίγο σκονισμένα, τα μάτια καθαρά.
♦
ΑΣ ΤΕΛΕΙΩΣΟΥΜΕ ΜΕ ΚΑΤΙ ΕΥΦΡΟΣΥΝΟ ΠΟΥ ΣΥΝΔΥΑΖΕΙ ΤΟ ΒΟΥΚΟΛΙΚΟ ΜΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΜΕ ΤO ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙ ΕΧΩ ΣΤΗ ΝΤΟΥΛΑΠΑ ΜΟΥ ΔΥΟ ΣΕΝΙΑ LOEWE
