«Βόυτσεκ»: Όταν η ομορφιά δεν είναι αρκετή

«Βόυτσεκ»: Όταν η ομορφιά δεν είναι αρκετή Facebook Twitter
Ο Γιώργος Γάλλος καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες να εκμαιεύσει την οδύνη του ήρωα που υποδύεται, στέκεται όμως αδύνατον να ενεργοποιηθεί το θυμικό μέσα σε ένα τόσο ψυχικά αποστειρωμένο πλαίσιο. Φωτο: Μιχάλης Κλουκίνας
0

Ο Βόυτσεκ βλέπει τα κομμένα κεφάλια που πέφτουν τις νύχτες πάνω στο γρασίδι. Ακούει φλογέρες και βιολιά στο λιβάδι, φωνές μέσα από τη γη.

Συλλαμβάνει ερεθίσματα που αγνοεί το ανθρώπινο αυτί, συνομιλεί με την κρυμμένη διάσταση των πραγμάτων, με τα φαντάσματα των αδικημένων που στοιχειώνουν τα δάση, ψάχνοντας για τη συμπόνια που στερήθηκαν όσο ήταν ζωντανοί.


Ο καλός στρατιώτης Βόυτσεκ τρώει μόνο μπιζέλια και ουρεί μέσα σ' ένα δοχείο: αυτή είναι η συμφωνία που έχει κάνει και υφίσταται καρτερικά τις συνέπειες, προκειμένου να εξασφαλίσει λίγα χρήματα για την οικογένειά του.

Το σώμα του υποφέρει από τα πειράματα στα οποία υποβάλλεται, αλλά το μυαλό δεν συρρικνώνεται. Αστράφτει σαν καθαρό μέταλλο που ξεμπροστιάζει οτιδήποτε νοθευμένο έρθει σ' επαφή μαζί του.

Απόλυτα εκτεθειμένος και ανυπεράσπιστος απέναντι στους «ανωτέρους» του, τον Γιατρό και τον Λοχαγό, υφίσταται ταπεινώσεις και εξευτελισμούς που θα τσάκιζαν την πιο παχύδερμη ψυχή. Είναι, όμως, εκείνοι που τελικά τρομάζουν από την υπαρξιακή ένταση του Βόυτσεκ.


«Στάσου μια στιγμή, Βόυτσεκ!» του φωνάζει ο Λοχαγός. «Τρέχεις μες στον κόσμο σαν κοφτερό ξυράφι, κι όποιον περάσει δίπλα σου τον σκίζεις».

Πώς είναι δυνατόν μια παράσταση, όπως αυτή που παρακολουθήσαμε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, να στέκεται με τόση ψυχρότητα απέναντι στο έργο του Μπύχνερ; Πώς είναι δυνατόν να μη μεταδίδει ούτε στο ελάχιστο την απόγνωση που εκλύεται από τον πυρήνα του;


Ηθικό και ανήθικο, λογικό και παράλογο, υποκείμενο και αντικείμενο: η κατάρα των απόλυτων διαχωρισμών, η απουσία της αμφιβολίας, τα συστήματα (φυσικής, ηθικής και ούτω καθεξής) ως βεβαιότητες, αυτά τα κατασκευασμένα ψέματα βασανίζουν τον Βόυτσεκ μέχρις εσχάτων.

«Κοιτάξτε, κύριε Λοχαγέ, τι όμορφος, πηχτός, γκρίζος ουρανός, σου 'ρχεται να του καρφώσεις ένα μπαστούνι και να κρεμαστείς από κει πάνω, μόνο και μόνο επειδή υπάρχει η παύλα ανάμεσα στο ναι και ξανά πάλι ναι – και όχι, κύριε Λοχαγέ, ναι και όχι; Φταίει το όχι για το ναι ή το ναι για το όχι; Πρέπει να το σκεφτώ».

«Βόυτσεκ»: Όταν η ομορφιά δεν είναι αρκετή Facebook Twitter
Το γεωμετρικό σκηνικό της Εύας Μανιδάκη ανταποκρίνεται εύστοχα στις απαιτήσεις του εγχειρήματος: ένα διώροφο μεταλλικό ημικύκλιο που εξασφαλίζει δύο επίπεδα δράσης. Φωτο: Μιχάλης Κλουκίνας


Αν η επιστήμη καταπιέζει και υποβαθμίζει σαδιστικά τον άνθρωπο, τότε δεν τη χρειαζόμαστε. Αν η κρατική εξουσία χαϊδεύει αυτάρεσκα το στέρνο της και χλευάζει τους υπηκόους της, τότε ας την καταργήσουμε.

Αν ο έρωτας προσφέρει μόνο κόλαση, τότε ας τον ξεκάνουμε κι αυτόν. Ο Βόυτσεκ βλέπει αυτό που κανένας δεν τολμά να δει, αντιλαμβάνεται ενστικτωδώς την ουσία των πραγμάτων, ακόμη κι αν εκφράζεται αινιγματικά, παραληρηματικά, ακατανόητα.


Δεν έχει από πουθενά να κρατηθεί, σαν το σκυλάκι του Γκόγια που πνίγεται μέσα σε μια κιτρινόμαυρη χοάνη. Δεν αναδύεται, όμως, ως ήρωας των φτωχών ή ως μάρτυρας του προλεταριάτου· είναι ένας άνθρωπος κακοποιημένος απ' όλες τις μορφές εξουσίας, οι οποίες επιδιώκουν αυτό που ο Φουκό αποκαλεί «ποινικοποίηση της ύπαρξης».


Ο ήρωας του Μπύχνερ στέκεται πέρα από τις συνήθεις κατηγορίες της «ενοχής» και της «αθωότητας». Δεν είναι ούτε «κακός» ούτε «καλός». Προσπαθώντας να κατανοήσει το παράλογο της ύπαρξης, καταβάλλοντας μια ύστατη προσπάθεια να ορθώσει το ανάστημά του, ο Βόυτσεκ διαπράττει την πλέον αρχετυπική πράξη, τον φόνο.

Τελικά, συνθλίβεται κραυγάζοντας: «Ο πόνος εμένα μου αξίζει / Και τη ζωή μου όλη την ορίζει».


Κανένας ποτέ δεν θα ξεριζώσει το μυστήριο από την καρδιά του Βόυτσεκ. Θα εκπέμπεται αμείωτο ως το τέλος του χρόνου. Επειδή ως ήρωας παραείναι μεγάλος και σημαντικός. Επειδή η απόγνωσή του –η απόγνωση όλων των Βόυτσεκ του κόσμου– δεν θ' ανακουφιστεί ποτέ.

«Βόυτσεκ»: Όταν η ομορφιά δεν είναι αρκετή Facebook Twitter
Τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα, εμπνευσμένα από το vintage σύμπαν του τσίρκου και του πιερότου, μπορεί να μην ερεθίζουν σημαντικά το φαντασιακό του θεατή αλλά εντάσσονται αρμονικά στο σύνολο. Φωτο: Μιχάλης Κλουκίνας

Πώς είναι δυνατόν μια παράσταση, όπως αυτή που παρακολουθήσαμε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, να στέκεται με τόση ψυχρότητα απέναντι στο έργο του Μπύχνερ; Πώς είναι δυνατόν να μη μεταδίδει ούτε στο ελάχιστο την απόγνωση που εκλύεται από τον πυρήνα του;


Η φροντισμένη αισθητική δεν είναι αρκετή όταν έχουμε να κάνουμε με τέτοια κείμενα. Πράγματι, σε επίπεδο όψης αυτός ο Βόυτσεκ κερδίζει τις εντυπώσεις.

Το γεωμετρικό σκηνικό της Εύας Μανιδάκη ανταποκρίνεται εύστοχα στις απαιτήσεις του εγχειρήματος: ένα διώροφο μεταλλικό ημικύκλιο που εξασφαλίζει δύο επίπεδα δράσης, ενώ περικλείει έναν κυκλικό δίσκο που θυμίζει πότε ρουλέτα –παραπέμποντας στα παιχνίδια της Μοίρας– και πότε πίνακα σκοποβολής, με τον Βόυτσεκ-«στόχο» να στέκεται συχνά στο κέντρο του.

Τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα, εμπνευσμένα από το vintage σύμπαν του τσίρκου και του πιερότου, μπορεί να μην ερεθίζουν σημαντικά το φαντασιακό του θεατή (το τσίρκο, άλλωστε, έχει υπάρξει κοινό σημείο αφετηρίας για πολλά ανεβάσματα του έργου στο παρελθόν), αλλά εντάσσονται αρμονικά στο σύνολο.

Οι υποβλητικοί φωτισμοί της Ελευθερίας Ντεκώ, σε συνδυασμό με τη διαρκή «ομίχλη» που τυλίγει τη σκηνή καθώς και το παιχνίδι με τις σκιές στο βάθος της συνεισφέρουν τα μάλα στη δημιουργία μιας σαγηνευτικής ατμόσφαιρας με έντονες οπτικές αντιθέσεις.


Επιπλέον, παρατηρούμε κατά τη διάρκεια της παράστασης μερικές όμορφες συνθέσεις που προκύπτουν από τη μελετημένη τοποθέτηση και ανάδειξη των σωμάτων στον χώρο: η Μαρία (Έλενα Μαυρίδου) στέκεται και νανουρίζει με το πόδι το παιδί της που κοιμάται στο πάτωμα, ενώ εκείνη καμαρώνει σαν παγόνι για τα σκουλαρίκια που στραφταλίζουν στ' αυτιά της.

Λίγο αργότερα, φορώντας μόνο το κομπινεζόν της, θα βρεθεί να «αιωρείται» μπλεγμένη στα κάγκελα με μια δέσμη «ουράνιου» φωτός να πέφτει διαγωνίως επάνω της, την ώρα που μετανοεί για την προδοσία της.

«Βόυτσεκ»: Όταν η ομορφιά δεν είναι αρκετή Facebook Twitter
H Μαρία (Έλενα Μαυρίδου) φορώντας μόνο το κομπινεζόν της την ώρα που μετανοεί για την προδοσία της. Φωτο: Μιχάλης Κλουκίνας


Το εξπρεσιονιστικό παίξιμο των ηθοποιών, η καταφυγή τους στα «σχήματα», στη λογική μιας ανούσιας καρικατούρας (Χάρης Χαραλάμπους-Λοχαγός, Σωτήρης Τσακομίδης-Γιατρός) και στην άγονη αποστασιοποίηση έχει ως αποτέλεσμα την εξόντωση του συναισθήματος από το σώμα της παράστασης.

Ο λόγος δεν αγγίζει καμία χορδή. Κάτι ξύλινο και ανούσια επιτηδευμένο σκιάζει όλες τις δράσεις και αλληλεπιδράσεις.


Ο Γιώργος Γάλλος καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες να εκμαιεύσει την οδύνη του ήρωα που υποδύεται, στέκεται όμως αδύνατον να ενεργοποιηθεί το θυμικό μέσα σε ένα τόσο ψυχικά αποστειρωμένο πλαίσιο.

Ο χρόνος κυλά βασανιστικά αργά για τον θεατή, που δεν μπορεί να αντέξει δύο ώρες μόνο με «ατμόσφαιρα» και γοητευτικές εικόνες. Σημαντικό πράγμα η ομορφιά, αλλά στο θέατρο, όπως και στη ζωή, δεν είναι ποτέ αρκετή από μόνη της.

Info

Γκέοργκ Μπύχνερ - Βόυτσεκ

Σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου

Σκηνικό: Εύα Μανιδάκη

Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα

Φωτισμοί: Ελευθερία Ντεκώ

Πρωταγωνιστούν: Γιώργος Γάλλος, Έλενα Μαυρίδου, Σωτήρης Τσακομίδης, Χάρης Χαραλάμπους, Λευτέρης Πολυχρόνης κ.ά.

Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, Ηρώων Πολυτεχνείου & Βασ. Γεωργίου, Πειραιάς, 210 4143310, 210 4142320

Τετάρτη 19.00, Πέμπτη 20.30, Παρασκευή 20.30, Σάββατο 18.00 & 21.00, Κυριακή 19.00

 

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ερωτευμένος με τον Κρέοντα

Θέατρο / Ο Rasche αγάπησε τον Κρέοντα περισσότερο από την Αντιγόνη

«Η εκφορά του λόγου παραδίδεται αμαχητί σε μια άκρατη δραματικότητα, σε ένα υπερπαίξιμο, σε μια βεβιασμένη εμφατικότητα, σε έναν στόμφο παλιακό που θα νόμιζε κανείς πως έχει εξαλειφθεί πλέον. Η σοβαροφάνεια σε όλο το (γοερό) μεγαλείο της». Έτσι ξεκίνησε φέτος η Επίδαυρος.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στο ζόφο του πολέμου

Θέατρο / Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στον ζόφο του πολέμου

Σε μια περίοδο που ο πόλεμος αποτελεί βασικό συστατικό της καθημερινότητάς μας, μια παράσταση εξετάζει όσα μεσολαβούν μεταξύ γεγονότος και πληροφορίας και πώς διαμορφώνουν την τελική καταγραφή και την ιστορική μνήμη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Θέατρο / Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Όταν η Πίπα Μπάκα ξεκίνησε να κάνει oτοστόπ από την Ιταλία για να φτάσει στην Ιερουσαλήμ δεν φαντάστηκε ότι αυτό το ταξίδι-μήνυμα ειρήνης θα κατέληγε στον βιασμό και τη δολοφονία της. Mια παράσταση που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών αναφέρεται στην ιστορία της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Θέατρο / Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Τα «Κακά σκηνικά» είναι «μια κωμική κόλαση» αφιερωμένη στη ζοφερή ελληνική πραγματικότητα, μια απόδραση από τα χάλια της χώρας, του θεάτρου, του παγκόσμιου γεωπολιτικού γίγνεσθαι, ένα ξόρκι στην κατάθλιψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χρήστος Παπαδόπουλος: «Κάθε μορφή τέχνης χρειάζεται το εσωτερικό βάθος»

Θέατρο / Χρήστος Παπαδόπουλος: «Mε αφορά πολύ το "μαζί"»

Το «τρομερό παιδί» από τη Νεμέα που συμπληρώνει φέτος δέκα χρόνια στη χορογραφία ανοίγει το φετινό 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με τους Dance On Ensemble και το «Mellowing», μια παράσταση για τη χάρη και το σθένος της ωριμότητας.  
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κάνεις χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη σου ανάγκη

Χορός / «Κάνουμε χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη μας ανάγκη»

Με αφορμή την παράσταση EPILOGUE, ο διευθυντής σπουδών της σχολής της Λυρικής Σκηνής Γιώργος Μάτσκαρης και έξι χορευτές/χορεύτριες μιλούν για το δύσκολο στοίχημα τού να ασχολείται κανείς με τον χορό στην Ελλάδα σήμερα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μαρία Κωνσταντάρου: «Ερωτεύτηκα αληθινά στα 58»

Οι Αθηναίοι / Μαρία Κωνσταντάρου: «Δεν παίζω πια γιατί δεν υπάρχουν ρόλοι για την ηλικία μου»

Μεγάλωσε χωρίς τη μάνα της, φώναζε «μαμά» μια θεία της, θυμάται ακόμα τις παιδικές της βόλτες στον βασιλικό κήπο. Όταν είπε πως θέλει να γίνει ηθοποιός, ο πατέρας της είπε «θα σε σφάξω». Η αγαπημένη ηθοποιός που έπαιξε σε μερικές από τις σημαντικότερες θεατρικές παραστάσεις αλλά και ταινίες της εποχής της είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Γιάννος Περλέγκας ανεβάζει τον «Κατσούρμπο» του Χορτάτση

Θέατρο / Γιάννος Περλέγκας: «Ο Κατσούρμπος μας είναι μια απόπειρα να γίνουμε πιο αθώοι»

Ο Γιάννος Περλέγκας σκηνοθετεί το έργο του Χορτάτση στο πλαίσιο του στο πλαίσιο του Κύκλου Ρίζες του Φεστιβάλ Αθηνών. Τον συναντήσαμε στις πρόβες όπου μας μίλησε για την αξία του Κρητικού συγγραφέα και του έργου του και την ανάγκη για περισσότερη λαϊκότητα στο θέατρο. Κάτι που φιλοδοξεί να μας δώσει με αυτό το ανέβασμα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασίλης Παπαβασιλείου

Απώλειες / Βασίλης Παπαβασιλείου (1949-2025): Ένας σπουδαίος διανοητής του ελληνικού θεάτρου

«Αυτό, λοιπόν, το οφείλω στο θέατρο: τη σωτηρία από την κακομοιριά μου»: Ο σκηνοθέτης, μεταφραστής, ηθοποιός και δάσκαλος Βασίλης Παπαβασιλείου πέθανε σε ηλικία 76 ετών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΟΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Θέατρο / Δημήτρης Γκοτσόπουλος: «Ήμουν ένα αγρίμι που είχε κατέβει από τα βουνά»

Ο ταλαντούχος ηθοποιός φέτος ερμηνεύει τον Νεοπτόλεμο στον «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή. Πώς κατάφερε από ένα αγροτικό περιβάλλον να πρωταγωνιστήσει σε μεγάλες τηλεοπτικές επιτυχίες και γιατί πέρασε ένα ολόκληρο καλοκαίρι στην Πολύαιγο, διαβάζοντας «Βάκχες»;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Θέατρο / Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Ο κορυφαίος Έλληνας σκηνοθέτης διασκευάζει φέτος τις τραγωδίες του Οιδίποδα σε ένα ενιαίο έργο και μιλά στη LiFO, για το πώς η μοίρα είναι μια παρεξηγημένη έννοια, ενώ σχολιάζει το αφήγημα περί «καθαρότητας» της Επιδαύρου, καθώς και τις ακραίες αντιδράσεις που έχει δεχθεί από το κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΓΙΑ 28 ΜΑΙΟΥ Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Θέατρο / Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Σαν σήμερα, το 1943, γεννήθηκε η Ελληνίδα σοπράνο που διέπρεψε για μια ολόκληρη δεκαετία στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά κάηκε εξαιτίας μιας σειράς ιδιαίτερα απαιτητικών ρόλων, τους οποίους ερμήνευσε πολύ νωρίς. Ο κόντρα τενόρος Άρης Χριστοφέλλης, ένας από τους λίγους στην Ελλάδα που γνωρίζουν σε βάθος την πορεία της, περιγράφει την άνοδο και την πτώση της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Θέατρο / Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Από τους Αγίους Σαράντα της Αλβανίας μέχρι τη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, η ζωή του βραβευμένου ηθοποιού, τραγουδιστή και σεναριογράφου είναι μια διαρκής προσπάθεια συμφιλίωσης με την απώλεια. Η παράσταση «Μια άλλη Θήβα» τον καθόρισε, ενώ ο ρόλος του στο «Brokeback Mountain» τού έσβησε κάθε ομοφοβικό κατάλοιπο. Δηλώνει πως αυτό που τον ενοχλεί βαθιά είναι η αδράνεια απέναντι σε όσα συμβαίνουν γύρω μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μιχαήλ Μαρμαρινός: Το έπος μάς έμαθε να αναπνέουμε ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΑΡΚΕΤΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ

Θέατρο / Μιχαήλ Μαρμαρινός: «Από μια κοινωνία της αιδούς, γίναμε μια κοινωνία της ξεδιαντροπιάς»

Με τη νέα του παράσταση, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επιστρέφει στην Οδύσσεια και στον Όμηρο και διερευνά την έννοια της φιλοξενίας. Αναλογίζεται το «απύθμενο θράσος» της εποχής μας, εξηγεί τη στενή σχέση του έπους με το βίωμα και το θαύμα που χάσαμε και παραμένει σχεδόν σιωπηλός για τη νέα του θέση ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Θέατρο / 13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Τέχνη με φαντασία, αστείρευτη δημιουργία, πρωτοποριακές προσεγγίσεις: ένα επετειακό, εορταστικό, πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα για τα 70 χρόνια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μέσα από 83 επιλογές από το θέατρο, τη μουσική και τον χορό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κυνηγώντας τον χαμένο χρόνο σε ένα έργο για την εξουσία

Θέατρο / «Δελφίνοι ή Καζιμίρ και Φιλιντόρ»: Ένα έργο για τη μόνιμη ήττα μας από τον χρόνο

Ο Θωμάς Μοσχόπουλος σκηνοθετεί και γράφει ένα έργο-παιχνίδι, εξετάζοντας τις σχέσεις εξουσίας, τον δημιουργικό αντίλογο και τη μάταιη προσπάθεια να ασκήσουμε έλεγχο στη ζωή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ