Ο David Lynch είναι ιδέα

Ο David Lynch είναι ιδέα Facebook Twitter
H καταβύθιση στο lynchian σύμπαν προϋποθέτει άνετα τη μαύρη κωμωδία
1

Προσπάθησα. Τον είχα ρωτήσει αρκετές φορές, τότε που μας έδιναν πρόσβαση σε σκηνοθέτες της προκοπής. Και, όπως και στην περίπτωση των βλοσυρών καλαμπουρτζήδων αδελφών Κοέν, δεν θυμάμαι τίποτε απ' όσα συζητήσαμε. «Εσείς τι νομίζετε» ρωτούσε πάντα, αντί να απαντήσει, με εκείνη την ακαταμάχητη ευγένειά του που αγγίζει την αφέλεια ‒ ο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας δεν ήταν σίγουρος αν επρόκειτο για ιδιοφυΐα ή ηλίθιο και, όταν τον συνάντησε, τον βάφτισε «Τζέιμς Στιούαρτ που έχει πάρει LSD».

Κατ' άλλους «ο Τζίμι Στιούαρτ από τον πλανήτη Άρη», ο Ντέιβιντ Λιντς απέφευγε συστηματικά να διευκρινίζει τις δυσερμήνευτες ταινίες του, το παράλογο και το αλλόκοτο, το όνειρο και την παράλληλη πραγματικότητα, τους νάνους και τα κουνέλια, με λίγα λόγια τα μυρμήγκια κάτω από γκαζόν, και δεν έχει παρεκκλίνει από την τακτική που δεν είναι στρατηγική, στυλ ή σνομπισμός αλλά μια πάγια πεποίθηση πως, όταν ένα έργο ακουμπά ταυτόχρονα στην αφήγηση και στην αφαίρεση, επαφίεται στο γούστο, στις προσλαμβάνουσες και στην αισθητική του αποδέκτη. Και έχει δίκιο.

«Αγαπώ τα χρήματα, όπως και οι άνθρωποι του Χόλιγουντ, απλώς δεν γυρίζω ταινίες για τα λεφτά» είχε πει.

Έχει εμφανιστεί σε μυριάδες τηλεοπτικά talk shows, έχει δώσει ουκ ολίγες συνεντεύξεις και πάντα μιλάει με υπεκφυγές ή προσεγγίσεις, χρησιμοποιεί θαυμαστικές εκφράσεις που δεν αναλύουν τίποτε το ουσιαστικό ή απλώς στριμώχνεται, χαμογελά και μέσα σε δυο-τρεις λέξεις στριμώχνει με τον τρόπο του τον δημοσιογράφο, πολλές φορές βάζοντας εκείνον να υπερθεματίσει, συχνά αυθαίρετα, στα νοήματα. «Πρόσκοπος, από τη Μισούλα της Μοντάνα» γράφει στο σπαρτιάτικο βιογραφικό του και τα υπόλοιπα, που είναι πολλά, τα συμπληρώνει στις ταινίες του.

Αλλά και στις επιμέρους οπτικοακουστικές και χειροποίητες εκφράσεις του: από τα τρομακτικά μικρού μήκους, τα ατμοσφαιρικά διαφημιστικά του, τον σχεδιασμό επίπλων, τα ζωγραφικά του έργα, που δεν σταμάτησε να παράγει, μετά την πρώτη, κρίσιμη φορά που ξαφνικά είδε έναν πίνακά του να κινείται και αποφάσισε να το γυρίσει στο σινεμά, έως τον καφέ που λάνσαρε και το δελτίο καιρού που εκφωνούσε σε μια φάση, εκδηλώνοντας, ανάγλυφα και λιτά, σαν ηθοποιός του βωβού, το ιδιαίτερο χιούμορ του. Διότι σε μια πολλαπλή ανάγνωση, η καταβύθιση στο lynchian σύμπαν (ελάχιστοι έχουν δει το επώνυμο τους ως μοντέλο αναφοράς) προϋποθέτει άνετα τη μαύρη κωμωδία, για τα μάτια που παρατηρούν και δεν βλέπουν απλώς. Και, για να μην το ξεχάσουμε, οι σκηνές σεξ ήταν πάντα γεγονός στις ταινίες του, όχι μια ακόμη ερωτική παρένθεση.

Ο David Lynch είναι ιδέα Facebook Twitter
Στα γυρίσματα του Eraserhead με τον πρωταγωνιστή Jack Nance, 1977.


Ποτέ δεν «το είχε» με τα λόγια. Απέφευγε τους μακροσκελείς διαλόγους, ενδεχομένως επειδή από μικρό παιδί αδυνατούσε να γκρουπάρει παραπάνω από μία χούφτα λέξεις. Το ξεκίνημά του ήταν επεισοδιακό. Προσπαθούσε επί πέντε χρόνια να μαζέψει χρήματα και πιστούς για να υλοποιήσει το Eraserhead και όταν το κατάφερε, με την πολύτιμη βοήθεια του παιδικού του φίλου και σπουδαίου σκηνογράφου Τζακ Φισκ, το γύρισε σχεδόν σε μία μέρα. Το κορυφαίο πειραματικό παζλ του 1977 παραμένει το αγαπημένο του φιλμ ‒ και του Κιούμπρικ, όπως του είχε εκμυστηρευτεί, κάτι που φάνηκε στη μεταγενέστερη Λάμψη. Ο ίδιος ο Λιντς το αποκαλεί πνευματικό φιλμ. Όταν του ζήτησαν να το σχολιάσει, η απάντησή του ήταν ένα ξερό «όχι». Του παίρνεις εξήγηση με το τσιγκέλι. Για το τι συμβολίζουν τα κουνέλια, μετά από παύση, βλέμμα λοξά προς τον ουρανό και τα δάχτυλά του να κάνουν μια περίεργη κίνηση, σαν να μετρά λεφτά στον αέρα, είπε «την αθωότητα».

Τον είχα δει ως και στον Τζέι Λένο να περιγράφει μια φάση κατά την οποία κόπιασε να μεταφέρει ένα ψυγείο από την αποθήκη στο σπίτι, χρησιμοποιώντας και ένα ποδήλατο, και ο εμβρόντητος Αμερικανός παρουσιαστής ολοκλήρωσε το πεντάλεπτο λέγοντας: «Ντέιβιντ, θα ήταν μεγάλη μας χαρά να μας επισκεφθείς σύντομα». Και δεν το έλεγε ειρωνικά. Παρά τη γνήσια απροθυμία του να αφήσει ήσυχους του κινηματογραφικούς του σουρεαλισμούς, η ευφορία των δημοσιογράφων όταν συναντούν έναν τόσο ανεπιτήδευτο δημιουργό, σε τέλεια αντίθεση με το περιεχόμενο του έργου του, παραμένει τόσο στέρεη, που δεν πειράζει κι αν το αποτέλεσμα των συνεντεύξεων αγγίζει το κενό ή ένα παρασουρεαλιστικό μικρό show, αν το δούμε αλλιώς.

Έπειτα, είναι και η μοναδική εμφάνισή του. Με το τσουλούφι πάντα να πετάει, το τσιγάρο να κρέμεται μονίμως από το στόμα και το τελευταίο κουμπί στο πουκάμισο αιωνίως κλειστό, αυτός ο θεριακλής ροκαμπιλάς είναι μια σφίγγα που στάζει γλύκα.

Ο David Lynch είναι ιδέα Facebook Twitter
Στα γυρίσματα του Inland Empire, 2006.


Μετά από αριστουργήματα όπως το Μπλε Βελούδο, η Ατίθαση Καρδιά, ο Άνθρωπος Ελέφαντας (που χρωστά στις μεταμεσονύχτιες προβολές του Eraserhead και τη διορατικότητα του Μελ Μπρουκς), το Twin Peaks και, φυσικά, το Mulholland Drive, που εγώ δεν το ξεχωρίζω από τον σύντροφό του, το Inland Empire, όσο και αν άρεσε μόνο σε 12 γενναίες ψυχές, ο πρόσκοπος θα παραλάβει ένα τιμητικό Όσκαρ μόλις φέτος, στην ειδική τελετή του ερχόμενου Οκτωβρίου.

Δεν θα ξεχάσω τη σκηνή όπου ο νικητής Ρον Χάουαρντ έλαμπε από ευτυχία, χαϊδεύοντας το Όσκαρ Σκηνοθεσίας για το Ένας υπέροχος ανθρωπος και, με το που σφύριξε λήξη η απονομή, ο Λιντς αντάλλαξε χειραψία με τον Ρόμπερτ Άλτμαν, σαν δύο ηττημένοι γίγαντες σε ξένο γήπεδο.

Και παρ' ότι το Χόλιγουντ δεν τον αγάπησε πραγματικά, ο Λιντς δεν τα έβαλε μαζί του. «Αγαπώ τα χρήματα, όπως και οι άνθρωποι του Χόλιγουντ, απλώς δεν γυρίζω ταινίες για τα λεφτά» είχε πει για να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Το αντίθετο, διατείνεται πως ποτέ δεν αντιμετώπισε πρόβλημα χρηματοδότησης, αλλά ο μεγαλύτερός του κόπος ήταν να κατεβάσεις ιδέες, να ξημερώσει για εκείνον η λαμπρή ημέρα που θα ερωτευόταν μία από τις δημιουργικές του σκέψεις, ώστε να την πάει παρακάτω.


«Οι ιδέες υπαγορεύουν τα πάντα. Αν δεν τους είσαι πιστός, είσαι νεκρός».

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Οθόνες
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

6 αποκαλυπτικά ντοκιμαντέρ για τη ζωή και τον κόσμο που ζούμε τώρα

Οθόνες / 6 αποκαλυπτικά ντοκιμαντέρ για τη ζωή και τον κόσμο που ζούμε τώρα

Το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου πρόβαλε φέτος ταινίες πολιτικά φορτισμένες που οραματίζονται ένα μέλλον χωρίς σύνορα. Έξι από αυτές έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση χάρη στην αισθητική και την προβληματική τους.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Βίκι Κριπς στη LIFO: «Καθένας επιλέγει το δικό του δηλητήριο»

Οθόνες / Βίκι Κριπς: «Καθένας επιλέγει το δικό του δηλητήριο»

Η ηθοποιός που στάθηκε σαν ίση προς ίσο απέναντι σε ολόκληρο Ντάνιελ Ντέι-Λιούις μιλάει στη LiFO σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης με αφορμή την κυκλοφορία του «Hot Milk», που συμπεριλαμβάνει γυρίσματα στη χώρα μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ο ξεχασμένος απαγωγέας Τόνι Κυρίτσης, που ενέπνευσε τον Γκας Βαν Σαντ για το Dead Man's Wire

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «Dead Man’s Wire»: Η χλιαρή επιστροφή του Γκας βαν Σαντ

Μετά από πέντε χρόνια ο Αμερικανός σκηνοθέτης επανέρχεται με την ξεχασμένη ιστορία ενός απαγωγέα, κάνοντας μια βιογραφία με νόημα, που όμως δεν προσθέτει κάτι στη φιλμογραφία του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
To αριστουργηματικό Ran του Κουροσάβα και 8 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Οθόνες / To αριστουργηματικό Ran του Κουροσάβα και 8 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Μια ταινία βασισμένη σε βιβλίο του Στίβεν Κινγκ, η επιστροφή του Ντάρεν Αρονόφσκι, η καλύτερη ταινία του Κουροσάβα σε επανέκδοση και το τέταρτο μέρος της σειράς ταινιών θρίλερ «Το Κάλεσμα» – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
«Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ» ζωντανεύει στη Βενετία

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ» ζωντανεύει στη Βενετία

Έκκληση από τους συντελεστές της ταινίας της Κάουτερ Μπεν Χάνια να σταματήσουν επιτέλους οι δολοφονίες παιδιών στη Γάζα, με αφορμή το σπαρακτικό τηλεφώνημα της 6χρονης Παλαιστίνιας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
A House of Dynamite

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «House of Dynamite»: Η Κάθριν Μπίγκελοου πατάει το κουμπί – και μας κόβει την ανάσα

Με χειρουργική ακρίβεια, η πρώτη γυναίκα που τιμήθηκε με Όσκαρ σκηνοθεσίας μας πείθει ανατριχιαστικά για τον επικείμενο πυρηνικό όλεθρο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο μάγος του Κρεμλίνου

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «Ο μάγος του Κρεμλίνου»: Ο ρυθμιστής του Πούτιν δεν χωρά σε ταινία

Πίσω από το ψυχρό πρόσωπο της εξουσίας, κρύβεται ο ψίθυρος ενός σύγχρονου Ρασπούτιν. Ο Ολιβιέ Ασαγιάς τον ακολουθεί – αλλά μήπως τον πρόδωσε η φόρμα;
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
No other choice

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «No other choice»: Η ταινία που θα οδηγήσει τον Παρκ Τσαν-γουκ στα Όσκαρ

Ο Κορεάτης σκηνοθέτης παραμένει ένας από τους μεγάλους σύγχρονους κινηματογραφιστές, αν και η αντικαπιταλιστική του σάτιρα «No other choice» δεν είναι η καλύτερή του ταινία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Είναι σαν να κάνεις τον Δράκουλα χορτοφάγο»: Γιατί το σέξι τέρας του Φρανκενστάιν που παίζει ο Τζέικομπ Ελόρντι είναι λάθος

Οθόνες / Γιατί το σέξι τέρας του νέου «Φρανκενστάιν» είναι λάθος

Στη διασκευή του κλασικού μυθιστορήματος της Μέρι Σέλεϊ από τον Γκιγιέρμο ντελ Τόρο πρωταγωνιστεί ο «εξωφρενικά όμορφος» Τζέικομπ Ελόρντι στον ρόλο του τέρατος – πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα μια ταινία χωρίς ειρμό. 
THE LIFO TEAM
O Στίβεν Κινγκ στο σινεμά: Οι 10 καλύτερες μεταφορές

Οθόνες / O Στίβεν Κινγκ στο σινεμά: Οι 10 καλύτερες μεταφορές

Είναι εντυπωσιακός ο αριθμός διασκευών του έργου του δημοφιλούς συγγραφέα που θα δούμε στο πανί, στο γυαλί και στο σανίδι, κι αυτό στάθηκε αφορμή για ένα αφιέρωμα στις καλύτερες ταινίες που ενέπνευσαν τα γραπτά του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Φρανκενστάιν: Ένα θεσπέσιο μελόδραμα που σε παρασύρει και σε ματώνει

Ανταπόκριση από τη Βενετία / Φρανκενστάιν: Ένα θεσπέσιο μελόδραμα που σε παρασύρει και σε ματώνει

O Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο θα έκανε την Μέρι Σέλεϊ περήφανη. Ο δικός του Φρανκενστάιν κατορθώνει να μην προδώσει το πνεύμα του πολυδιασκευασμένου μυθιστορήματός της.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
After the Hunt: Το #MeToo στα χέρια του Λούκα Γκουαντανίνο είναι μια μπερδεμένη υπόθεση

Ανταπόκριση από τη Βενετία / After the Hunt: Το #MeToo στα χέρια του Γκουαντανίνο είναι μια μπερδεμένη υπόθεση

Ο Λούκα Γκουαντανίνο νοσταλγεί τη χαμένη τέχνη του διαλόγου, αλλά το After the Hunt χάνει το δίκιο του στην ακαδημαϊκή φλυαρία και τις σεναριακές αστοχίες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όλα του γάμου δύσκολα: 10 ταινίες για να δείτε μετά το «Ρόουζ εναντίον Ρόουζ»

Οθόνες / Όλα του γάμου δύσκολα: 10 ταινίες για να δείτε μετά το «Ρόουζ εναντίον Ρόουζ»

Από το «Awful Truth» του Λίο ΜακΚάρεϊ στο «Gone Girl» του Ντέιβιντ Φίντσερ κι από τις μπεργκμανικές «Σκηνές από έναν γάμο» στο «Revolutionary Road» του Σαμ Μέντες, ανατρέχουμε σε δέκα ταινίες για όσους ενώθηκαν ενώπιον Θεού κι ανθρώπων «μέχρι να τους χωρίσει ο θάνατος».   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΒΟΥΓΟΝΙΑ

Ανταπόκριση από τη Βενετία / «Βουγονία»: Κριτική για τη νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου

«Είναι περιπέτεια η "Βουγονία", fun και πιο περίπλοκη απ’ ότι δείχνει» - Ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος καταγράφει τις εντυπώσεις του από την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας στο 82ο Φεστιβάλ Βενετίας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

1 σχόλια
Στην κριτική και στην κατανόηση ενός έργου τέχνης δεν παίζει κανένα ρόλο το γούστο,δεν μιλάμε για φαγητό.Ο Λιντς κατανοεί αυτό που έλεγε ο Αντόρνο στην Αισθητική του Θεωρία.Ο αινιγματικός χαρακτήρας της τέχνης είναι η μεγαλύτερη γοητεία της.To Inland Empire,το Twin Peaks και το Eraserhead είναι οι καλύτερες δουλειές του Λιντς και μορφολογικά και σε πνευματικό περιεχόμενο.Το Mulholland Dr. έχει αρκετά κομμάτια που γίνεται βαρετό και λιγότερο ενδιαφέρον μορφολογικά ειδικά μέχρι το μέσον της ταινίας.