Ο David Lynch είναι ιδέα

Ο David Lynch είναι ιδέα Facebook Twitter
H καταβύθιση στο lynchian σύμπαν προϋποθέτει άνετα τη μαύρη κωμωδία
1

Προσπάθησα. Τον είχα ρωτήσει αρκετές φορές, τότε που μας έδιναν πρόσβαση σε σκηνοθέτες της προκοπής. Και, όπως και στην περίπτωση των βλοσυρών καλαμπουρτζήδων αδελφών Κοέν, δεν θυμάμαι τίποτε απ' όσα συζητήσαμε. «Εσείς τι νομίζετε» ρωτούσε πάντα, αντί να απαντήσει, με εκείνη την ακαταμάχητη ευγένειά του που αγγίζει την αφέλεια ‒ ο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας δεν ήταν σίγουρος αν επρόκειτο για ιδιοφυΐα ή ηλίθιο και, όταν τον συνάντησε, τον βάφτισε «Τζέιμς Στιούαρτ που έχει πάρει LSD».

Κατ' άλλους «ο Τζίμι Στιούαρτ από τον πλανήτη Άρη», ο Ντέιβιντ Λιντς απέφευγε συστηματικά να διευκρινίζει τις δυσερμήνευτες ταινίες του, το παράλογο και το αλλόκοτο, το όνειρο και την παράλληλη πραγματικότητα, τους νάνους και τα κουνέλια, με λίγα λόγια τα μυρμήγκια κάτω από γκαζόν, και δεν έχει παρεκκλίνει από την τακτική που δεν είναι στρατηγική, στυλ ή σνομπισμός αλλά μια πάγια πεποίθηση πως, όταν ένα έργο ακουμπά ταυτόχρονα στην αφήγηση και στην αφαίρεση, επαφίεται στο γούστο, στις προσλαμβάνουσες και στην αισθητική του αποδέκτη. Και έχει δίκιο.

«Αγαπώ τα χρήματα, όπως και οι άνθρωποι του Χόλιγουντ, απλώς δεν γυρίζω ταινίες για τα λεφτά» είχε πει.

Έχει εμφανιστεί σε μυριάδες τηλεοπτικά talk shows, έχει δώσει ουκ ολίγες συνεντεύξεις και πάντα μιλάει με υπεκφυγές ή προσεγγίσεις, χρησιμοποιεί θαυμαστικές εκφράσεις που δεν αναλύουν τίποτε το ουσιαστικό ή απλώς στριμώχνεται, χαμογελά και μέσα σε δυο-τρεις λέξεις στριμώχνει με τον τρόπο του τον δημοσιογράφο, πολλές φορές βάζοντας εκείνον να υπερθεματίσει, συχνά αυθαίρετα, στα νοήματα. «Πρόσκοπος, από τη Μισούλα της Μοντάνα» γράφει στο σπαρτιάτικο βιογραφικό του και τα υπόλοιπα, που είναι πολλά, τα συμπληρώνει στις ταινίες του.

Αλλά και στις επιμέρους οπτικοακουστικές και χειροποίητες εκφράσεις του: από τα τρομακτικά μικρού μήκους, τα ατμοσφαιρικά διαφημιστικά του, τον σχεδιασμό επίπλων, τα ζωγραφικά του έργα, που δεν σταμάτησε να παράγει, μετά την πρώτη, κρίσιμη φορά που ξαφνικά είδε έναν πίνακά του να κινείται και αποφάσισε να το γυρίσει στο σινεμά, έως τον καφέ που λάνσαρε και το δελτίο καιρού που εκφωνούσε σε μια φάση, εκδηλώνοντας, ανάγλυφα και λιτά, σαν ηθοποιός του βωβού, το ιδιαίτερο χιούμορ του. Διότι σε μια πολλαπλή ανάγνωση, η καταβύθιση στο lynchian σύμπαν (ελάχιστοι έχουν δει το επώνυμο τους ως μοντέλο αναφοράς) προϋποθέτει άνετα τη μαύρη κωμωδία, για τα μάτια που παρατηρούν και δεν βλέπουν απλώς. Και, για να μην το ξεχάσουμε, οι σκηνές σεξ ήταν πάντα γεγονός στις ταινίες του, όχι μια ακόμη ερωτική παρένθεση.

Ο David Lynch είναι ιδέα Facebook Twitter
Στα γυρίσματα του Eraserhead με τον πρωταγωνιστή Jack Nance, 1977.


Ποτέ δεν «το είχε» με τα λόγια. Απέφευγε τους μακροσκελείς διαλόγους, ενδεχομένως επειδή από μικρό παιδί αδυνατούσε να γκρουπάρει παραπάνω από μία χούφτα λέξεις. Το ξεκίνημά του ήταν επεισοδιακό. Προσπαθούσε επί πέντε χρόνια να μαζέψει χρήματα και πιστούς για να υλοποιήσει το Eraserhead και όταν το κατάφερε, με την πολύτιμη βοήθεια του παιδικού του φίλου και σπουδαίου σκηνογράφου Τζακ Φισκ, το γύρισε σχεδόν σε μία μέρα. Το κορυφαίο πειραματικό παζλ του 1977 παραμένει το αγαπημένο του φιλμ ‒ και του Κιούμπρικ, όπως του είχε εκμυστηρευτεί, κάτι που φάνηκε στη μεταγενέστερη Λάμψη. Ο ίδιος ο Λιντς το αποκαλεί πνευματικό φιλμ. Όταν του ζήτησαν να το σχολιάσει, η απάντησή του ήταν ένα ξερό «όχι». Του παίρνεις εξήγηση με το τσιγκέλι. Για το τι συμβολίζουν τα κουνέλια, μετά από παύση, βλέμμα λοξά προς τον ουρανό και τα δάχτυλά του να κάνουν μια περίεργη κίνηση, σαν να μετρά λεφτά στον αέρα, είπε «την αθωότητα».

Τον είχα δει ως και στον Τζέι Λένο να περιγράφει μια φάση κατά την οποία κόπιασε να μεταφέρει ένα ψυγείο από την αποθήκη στο σπίτι, χρησιμοποιώντας και ένα ποδήλατο, και ο εμβρόντητος Αμερικανός παρουσιαστής ολοκλήρωσε το πεντάλεπτο λέγοντας: «Ντέιβιντ, θα ήταν μεγάλη μας χαρά να μας επισκεφθείς σύντομα». Και δεν το έλεγε ειρωνικά. Παρά τη γνήσια απροθυμία του να αφήσει ήσυχους του κινηματογραφικούς του σουρεαλισμούς, η ευφορία των δημοσιογράφων όταν συναντούν έναν τόσο ανεπιτήδευτο δημιουργό, σε τέλεια αντίθεση με το περιεχόμενο του έργου του, παραμένει τόσο στέρεη, που δεν πειράζει κι αν το αποτέλεσμα των συνεντεύξεων αγγίζει το κενό ή ένα παρασουρεαλιστικό μικρό show, αν το δούμε αλλιώς.

Έπειτα, είναι και η μοναδική εμφάνισή του. Με το τσουλούφι πάντα να πετάει, το τσιγάρο να κρέμεται μονίμως από το στόμα και το τελευταίο κουμπί στο πουκάμισο αιωνίως κλειστό, αυτός ο θεριακλής ροκαμπιλάς είναι μια σφίγγα που στάζει γλύκα.

Ο David Lynch είναι ιδέα Facebook Twitter
Στα γυρίσματα του Inland Empire, 2006.


Μετά από αριστουργήματα όπως το Μπλε Βελούδο, η Ατίθαση Καρδιά, ο Άνθρωπος Ελέφαντας (που χρωστά στις μεταμεσονύχτιες προβολές του Eraserhead και τη διορατικότητα του Μελ Μπρουκς), το Twin Peaks και, φυσικά, το Mulholland Drive, που εγώ δεν το ξεχωρίζω από τον σύντροφό του, το Inland Empire, όσο και αν άρεσε μόνο σε 12 γενναίες ψυχές, ο πρόσκοπος θα παραλάβει ένα τιμητικό Όσκαρ μόλις φέτος, στην ειδική τελετή του ερχόμενου Οκτωβρίου.

Δεν θα ξεχάσω τη σκηνή όπου ο νικητής Ρον Χάουαρντ έλαμπε από ευτυχία, χαϊδεύοντας το Όσκαρ Σκηνοθεσίας για το Ένας υπέροχος ανθρωπος και, με το που σφύριξε λήξη η απονομή, ο Λιντς αντάλλαξε χειραψία με τον Ρόμπερτ Άλτμαν, σαν δύο ηττημένοι γίγαντες σε ξένο γήπεδο.

Και παρ' ότι το Χόλιγουντ δεν τον αγάπησε πραγματικά, ο Λιντς δεν τα έβαλε μαζί του. «Αγαπώ τα χρήματα, όπως και οι άνθρωποι του Χόλιγουντ, απλώς δεν γυρίζω ταινίες για τα λεφτά» είχε πει για να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Το αντίθετο, διατείνεται πως ποτέ δεν αντιμετώπισε πρόβλημα χρηματοδότησης, αλλά ο μεγαλύτερός του κόπος ήταν να κατεβάσεις ιδέες, να ξημερώσει για εκείνον η λαμπρή ημέρα που θα ερωτευόταν μία από τις δημιουργικές του σκέψεις, ώστε να την πάει παρακάτω.


«Οι ιδέες υπαγορεύουν τα πάντα. Αν δεν τους είσαι πιστός, είσαι νεκρός».

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Οθόνες
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βασίλη και Δάφνη, πώς γυρίσατε την πιο αφοπλιστική ερωτική σκηνή του ελληνικού σινεμά;

Lifo Videos / Βασίλη και Δάφνη, πώς γυρίσατε την πιο αφοπλιστική ερωτική σκηνή του ελληνικού σινεμά;

Ο βραβευμένος σκηνοθέτης και σεναριογράφος Βασίλης Κεκάτος, μαζί με την πρωταγωνίστριά του, Δάφνη Πατακιά, μιλούν για όσα έζησαν στα γυρίσματα της ταινίας «Οι άγριες μέρες μας» – μιας ιστορίας με χαρακτήρες που είναι «γλυκά τσογλανάκια».
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
«Made in Vain»: Γιατί ένας άνθρωπος θέλει να γίνει bodybuilder;

Οθόνες / «Made in Vain»: Γιατί ένας άνθρωπος θέλει να γίνει bodybuilder;

Ένα αποκαλυπτικό ελληνικό ντοκιμαντέρ που αποτυπώνει την ωμή αλήθεια για το άθλημα του bodybuilding –έναν κόσμο όπου δοκιμάζονται τα όρια σώματος και πνεύματος– έρχεται στις αίθουσες την Πέμπτη 29 Μαΐου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Είναι η «Κιούκα» η «ελληνική ταινία της χρονιάς»;

The Review / Τι είναι αυτό που κάνει την ταινία «Κιούκα» να συζητιέται τόσο;

O Χρήστος Παρίδης συνομιλεί με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την ταινία «Κιούκα: Πριν το τέλος του καλοκαιριού» του 31χρονου Κωστή Χαραμουντάνη. Πώς καταφέρνει το όραμα ενός millennial σκηνοθέτη να ξεχωρίζει στο σύγχρονο ελληνικό σινεμά — και γιατί αξίζει την προσοχή μας;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ρίτσαρντ Γκιρ: Η αβάσταχτη γοητεία της σεμνότητας 

Οθόνες / Ρίτσαρντ Γκιρ: Η αβάσταχτη γοητεία της σεμνότητας 

Με αφορμή την έξοδο του «Oh, Canada» στις εγχώριες αίθουσες, ανατρέχουμε στο σύνολο της καριέρας ενός σταρ που οι περισσότεροι θεωρούμε δεδομένο, ίσως επειδή όσα κάνει στην οθόνη φαντάζουν τόσο ανεπιτήδευτα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Κάν’ το όπως ο Γκοντάρ

Ανταπόκριση από τις Κάννες / Κάν’ το όπως ο Γκοντάρ

Ως άλλος Αμερικανός στο Παρίσι του ’60, ο Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ με τη φετινή του συμμετοχή, το ασπρόμαυρο «Nouvelle Vague», αποτίνει φόρο τιμής στον θρυλικό auteur του γαλλικού Νέου Κύματος, υπενθυμίζοντάς μας την τέχνη (και το θράσος) της νεότητας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στις σχολικές γιορτές ο Θοδωρής Σελέκος ζήλευε τα φτερά αγγέλου που είχε ο φίλος του ο Παναγιώτης

Οθόνες / Στις σχολικές γιορτές ο Θοδωρής Σελέκος ζήλευε τα φτερά αγγέλου που είχε ο φίλος του ο Παναγιώτης

Ο Θοδωρής Σελέκος μεγάλωσε στο Νέο Ηράκλειο και ασχολείται με τον κινηματογράφο . Στα πρώτα του βήματα ήταν μέρος της κολεκτίβας ATH KIDS. Έχει σκηνοθετήσει βιντεοκλίπ για καλλιτέχνες όπως ο Ethismos, ο Saske, οι Sworr και διαφημιστικά για brands όπως η Muerte Inc. Παλιότερα άκουγε περισσότερη hip-hop μουσική. Τώρα ακούει jazz και soul. Η πρώτη ταινία μικρού μήκους του ονομάζεται «Can you water a garden with tears?». Του αρέσει η ησυχία και οι αργές ταινίες.
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΚΟΥΛΑΚΗ
Χολιγουντιανή απόβαση στην Κρουαζέτ, μια πολιτική διαμαρτυρία αλλά και «ψαλίδι» στο γυμνό

Κάννες 2025 / Χολιγουντιανή απόβαση στην Κρουαζέτ, μια πολιτική διαμαρτυρία αλλά και «ψαλίδι» στο γυμνό

Στην τελετή έναρξης του Φεστιβάλ Καννών, ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο εξαπέλυσε για ακόμη μία φορά σφοδρή κριτική κατά της αμερικανικής πολιτικής, μια μικρή γαλλική ταινία εγκαινίασε το φεστιβάλ, ενώ οι λαμπερές σταρ υποχρεώθηκαν να περιορίσουν τις ημίγυμνες εμφανίσεις τους στο κόκκινο χαλί.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ποιος είναι τελοσπάντων αυτός ο Λεός Καράξ;

Οθόνες / Λεός Καράξ: Ποιος είναι ο σκηνοθέτης του Holy Motors;

«Δεν είμαι εγώ», δηλώνει ο ασυμβίβαστος Γάλλος δημιουργός στον τίτλο της φιλμικής του αυτοβιογραφίας, εντείνοντας το μυστήριο γύρω από το πρόσωπό του και προσθέτοντας ακόμη μία ψηφίδα σε ένα συναρπαστικό καλλιτεχνικό work in progress.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Ένκε Φεζολλάρι

Μυθολογίες / «Όποτε θέλω να κλάψω, βλέπω το The Hours»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Ένκε Φεζολλάρι

Το πρώτο ερωτικό σκίρτημα ήρθε με το Persona του Μπέργκμαν. Όταν είδε το Happy Together του Wong Kar-Wai, ήθελε να ουρλιάξει. Τα παθιασμένα συναισθήματα έχουν τον πρώτο λόγο στην κινηματογραφική λίστα του ηθοποιού και σκηνοθέτη.
«Becoming Led Zeppelin»: Το χρονικό του βαρύτερου ροκ συγκροτήματος όλων των εποχών

Pulp Fiction / Led Zeppelin: Ένα ντοκιμαντέρ για το «βαρύτερο» ροκ συγκρότημα όλων των εποχών

Το ντοκιμαντέρ «Becoming Led Zeppelin» του Μπέρναρντ ΜακΜάχον παρουσιάζει την ιστορία του θρυλικού hard rock συγκροτήματος, φωτίζοντας το background των μελών του και τις περιστάσεις που οδήγησαν στην ίδρυσή του, φτάνοντας μέχρι και την κυκλοφορία του δεύτερου άλμπουμ τους και την απαρχή της απόλυτης δόξας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
movies

Οθόνες / Η Σταχτοπούτα αλλιώς και 5 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Το διάσημο παραμύθι γίνεται ταινία τρόμου, εφηβικά δράματα και η καινούργια σκηνοθετική δουλειά του διεθνούς φήμης Έλληνα διευθυντή φωτογραφίας Φαίδωνα Παπαμιχαήλ – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM

σχόλια

1 σχόλια
Στην κριτική και στην κατανόηση ενός έργου τέχνης δεν παίζει κανένα ρόλο το γούστο,δεν μιλάμε για φαγητό.Ο Λιντς κατανοεί αυτό που έλεγε ο Αντόρνο στην Αισθητική του Θεωρία.Ο αινιγματικός χαρακτήρας της τέχνης είναι η μεγαλύτερη γοητεία της.To Inland Empire,το Twin Peaks και το Eraserhead είναι οι καλύτερες δουλειές του Λιντς και μορφολογικά και σε πνευματικό περιεχόμενο.Το Mulholland Dr. έχει αρκετά κομμάτια που γίνεται βαρετό και λιγότερο ενδιαφέρον μορφολογικά ειδικά μέχρι το μέσον της ταινίας.