Ο Γιάννης Κουνέλλης αποθεώνεται στη Βενετία

Ο Γιάννης Κουνέλλης αποθεώνεται στη Βενετία Facebook Twitter
Χωρίς Τίτλο, Tragedia civile (1975). Τοίχος καλυμμένος με φύλλα χρυσού, καλόγερος, παλτό, καπέλο, λάμπα. Φωτογραφία: Agostino Osio - Alto Piano. Ευγενική παραχώρηση: Fondazione Prada
0

Σίδερο, ύφασμα, κάρβουνα, σακάκια, χρώματα σκούρα, υλικά φτωχά. Πνεύμα ουμανιστικό, εγκαταστάσεις εμβληματικές. Μεταφυσικές διαστάσεις, βαρύτητα. Ποίηση, νοσταλγία, λύπη, θαυμασμός, μουσικές. Έργα που έχουν μυρωδιά από καφέ και χώμα. Γλυπτά που συνδέονται με μεγάλες στιγμές της ευρωπαϊκής τέχνης. Δημιουργίες που θυμίζουν πόσα πράγματα βρήκε στην arte povera η εικαστική αναζήτηση. 

Μέχρι τον ερχόμενο Νοέμβριο, το Fondazione Prada στη Βενετία τιμά μια κορυφαία μορφή της ευρωπαϊκής τέχνης και μια γέφυρα που ενώνει την Ελλάδα με την Ιταλία στήνεται πάνω από έργα που σημάδεψαν τη σύγχρονη τέχνη. Εξήντα μικρής και μεγάλης κλίμακας έργα διερευνούν το καλλιτεχνικό εκτόπισμα του Γιάννη Κουνέλλη, στήνοντας ένα σπάνιο ταξίδι στον χώρο και στον χρόνο, καθώς τα έργα συνδιαλέγονται με την ιστορία του κτιρίου και τα αριστουργήματα που ανήκουν στη συλλογή του. 

O Κουνέλλης συνέδεσε την τέχνη με τη ζωή με τον πιο απρόβλεπτο τρόπο, έκανε άλογα και πουλιά «ζωντανά» κομμάτια των έργων του. Έδωσε μεταφυσικές διαστάσεις στα πιο ταπεινά υλικά. Έφτιαξε μια νέα εικαστική γλώσσα και μας δίδαξε να την μιλάμε. Δημιούργησε έργα για να σχολιάσει τη νοσταλγία και την ποιητική δύναμη.

Δύο χρόνια μετά τον θάνατό του, η πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση που διοργανώνεται προς τιμήν του συγκεντρώνει περισσότερα από 60 έργα που δημιουργήθηκαν μεταξύ 1959 και 2015. Κάποια ανήκουν σε ιταλικά μουσεία, κάποια έφτασαν στη Βενετία από μεγάλους οργανισμούς του εξωτερικού και μερικά ανήκουν σε σημαντικές ιδιωτικές συλλογές ανά τον κόσμο. 

O Κουνέλλης συνέδεσε την τέχνη με τη ζωή με τον πιο απρόβλεπτο τρόπο, έκανε άλογα και πουλιά «ζωντανά» κομμάτια των έργων του. Έδωσε μεταφυσικές διαστάσεις στα πιο ταπεινά υλικά. Έφτιαξε μια νέα εικαστική γλώσσα και μας δίδαξε να την μιλάμε. Δημιούργησε έργα για να σχολιάσει τη νοσταλγία και την ποιητική δύναμη. Κρέμασε τα έργα του στις πιο ετερόκλητες τοποθεσίες. Αντικατέστησε τον καμβά με πόρτες, ντουλάπια, σκελετούς κρεβατιών, παράθυρα, καμπάνες, γύψινες μάσκες, ρούχα.

Ο Γιάννης Κουνέλλης αποθεώνεται στη Βενετία Facebook Twitter
Ο Γιάννης Κουνέλλης. Φωτογραφία: Αναστασία Βουτυροπούλου

«Δεν σκότωσα ποτέ, αλλά είμαι έτοιμος να το κάνω, αν μου ποδοπατήσουν το δικαίωμα στην ελευθερία. Δεν δανείστηκα γλωσσικά αποσπάσματα, παρά μόνο από ανάγκη. Δεν αναζήτησα παρά μόνο όμορφα πράγματα. Μέτρησα την απόσταση μέσα από την αντικειμενικότητα. Είδα το ιερό στα αντικείμενα της καθημερινής χρήσης. Πίστεψα στο βάρος ως σωστό μέτρο. Αγάπησα τις φράσεις που δείχνουν την παρθενία ως υπέρτατη κατάσταση. Διέσχισα μονοπάτια δύσκολα, μέσα στο δάσος, ανηφορίζοντας προς το βουνό. Το μολύβι, τα μαλλιά, τα σύννεφα, η Μικρή Άρκτος που δείχνει τον Βορρά, ο Άνεμος. Δεν ξέρω να ζω έξω από τον λαβύρινθο της γλώσσας. Αγαπώ την ελιά, τ' αμπέλι και το στάρι. Θέλω την επιστροφή της ποίησης με όλα τα μέσα: με την άσκηση, την Παρατήρηση, τη μοναξιά, τον λόγο, την εικόνα, την εξέγερση. Ανικανοποίητος μέχρι το διηνεκές» έγραφε ο Γιάννης Κουνέλλης στον κατάλογο της έκθεσής του «From the Europe of Old» (Ολλανδία 1987), περιγράφοντας το σύμπαν του.  

Στο σύνολό τους τα έργα στο Fondazione Prada προσφέρουν μια λεπτομερή εικόνα του έργου του καλλιτέχνη. Συγχρόνως, αναδεικνύουν τη σημασία της ιταλικής τέχνης στο ευρύτερο διεθνές κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο και θυμίζουν πως οι Ιταλοί ένιωθαν πάντα τον Έλληνα εικαστικό δικό τους. «Έφτασα στη Ρώμη την Πρωτοχρονιά του 1956. Αυτή την πόλη την αγαπώ, η Ρώμη είναι ο εαυτός της και δεν χρειάζεται τίποτε άλλο» δήλωνε πάντα εκείνος για την πόλη όπου έζησε ως το τέλος και την οποία είχε ως ορμητήριο για το μεγάλο ταξίδι του στην τέχνη. 

Επίσης, την επιμέλεια του στησίματος υπογράφει, σε συνεργασία με το Αρχείο Κουνέλλη, μια μεγάλη προσωπικότητα των τεχνών, ο 79χρονος σήμερα Τζερμάνο Τσέλαντ, που διευθύνει το Fondazione Prada Milan από το 1995. Ο διάσημος ιστορικός τέχνης, κριτικός, θεωρητικός, επιμελητής εκατοντάδων εκθέσεων και εκδόσεων παγκοσμίως είναι εκείνος στον οποίο χρωστάμε τον όρο arte povera.

 
Ο Γιάννης Κουνέλλης αποθεώνεται στη Βενετία Facebook Twitter
Από αριστερά προς τα δεξιά: Χωρίς Τίτλο (1959). Μπουκάλια, κόντρα πλακέ / Χωρίς Τίτλο (1960). Ακρυλικό και σμάλτο σε καμβά / Χωρίς Τίτλο (1969). Λινάτσα, σπόροι, όσπρια, καφές. Φωτογραφία: Agostino Osio - Alto Piano. Ευγενική παραχώρηση: Fondazione Prada

Σε ό,τι αφορά το στήσιμο στη Βενετία, τα πρώτα έργα του Κουνέλλη (φιλοτεχνημένα μεταξύ 1960 και 1966) έχουν πάρει ήδη θέση σε δύο διαφορετικούς χώρους του πρώτου ορόφου. Είναι αυτοί οι πίνακες –οι μόνοι που ζωγράφιζε τότε, με ένα πολύ προσωπικό και ιδιότυπο πλαστικό λεξιλόγιο–, στον καμβά των οποίων συναντιόντουσαν αριθμοί, γράμματα, λέξεις, απίθανα σημάδια, συχνά θραύσματα από διαφημίσεις και πινακίδες που έβρισκε στους δρόμους της Ρώμης. Με αυτές τις απόπειρες ο Κουνέλλης εξέφρασε την πρώιμη επιθυμία του (που αργότερα μεταλλάχθηκε σε ταυτότητα) να αποδομήσει λέξεις και έννοιες. Άλλωστε, ήδη από το 1961 είχε αρχίσει να ζωγραφίζει πάνω σε εφημερίδες ως αντίδραση στις κοινωνικές και πολιτικές ανησυχίες της εποχής.

Πρόλογος ήταν όλα για να φτάσουμε στο 1967, τη χρονιά που συνδέθηκε με την arte povera, μια ακόμα καθαρά «πολιτική» πράξη, καθώς το κίνημα αδιαφορούσε για τα συμβατικά, συνήθη υλικά και την ελιτίστικη και έγκυρη γλώσσα του κόσμου της τέχνης και αναζητούσε τη δημιουργική έξαρση στα ασήμαντα αντικείμενα ή στο βαθύ συναίσθημα. Κάπως έτσι, υπολογίζοντας στην ολοκληρωμένη εμπειρία, ετοίμασε περφόρμανς, συμπεριέλαβε στα έργα του –γύρω στο 1970– μουσικούς και χορευτές, πειραματίστηκε με την όσφρηση χρησιμοποιώντας καφέ, και αργότερα μέχρι και γκράπα. 

Η αφήγηση στη Βενετία ολοκληρώνεται με εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας (εντός και εκτός του κτιρίου) που δημιούργησε ο Κουνέλλης από τα τέλη της δεκαετίας του '80. Μεταλλικές, κατά κύριο λόγο, κατασκευές σε συνδυασμό με αντικείμενα ποικίλης προέλευσης: από μουσικά όργανα έως σάκους, από γύψο σε πέτρες, παλτά σε γυαλιά και μηχανικά εργαλεία μέχρι θραύσματα επίπλων. 

«Σε κάθε στιγμή της καλλιτεχνικής του αναζήτησης ο Γιάννης Κουνέλλης ανέπτυξε μια πολύ προσωπική σχέση με τον πολιτισμό και την ιστορία, αποφεύγοντας τόσο τη σοφιστικέ όσο και την ευλαβική προσέγγιση» αναφέρει ο επιμελητής της εντυπωσιακής έκθεσης. 

Κακά τα ψέματα, στην πόλη όπου χτυπά αυτό το διάστημα η καρδιά της εικαστικής δημιουργίας και που φέτος όλα περιστρέφονται γύρω από τον τίτλο «May you live in interesting times», μια άλλη έκθεση υπενθυμίζει στους επισκέπτες ότι περίπου επί πέντε δεκαετίες μια σπάνια προσωπικότητα του μοντερνισμού συνέβαλε καθοριστικά στο να ζούμε σήμερα σε ενδιαφέρουσες εικαστικά εποχές... 

Ο Γιάννης Κουνέλλης αποθεώνεται στη Βενετία Facebook Twitter
Στο πάτωμα: Χωρίς Τίτλο (2011). Παλτά, καπέλα, παπούτσια. Στο βάθος: Χωρίς Τίτλο (1965). Φωτογραφία: Agostino Osio - Alto Piano. Ευγενική παραχώρηση: Fondazione Prada
Ο Γιάννης Κουνέλλης αποθεώνεται στη Βενετία Facebook Twitter
Χωρίς Τίτλο (1980). Φλάουτο, βιολί, ταμπούρλο, τρομπέτα, σάλπιγγα, τσέλο, μαντολίνο, φιάλες υγραερίου, φλόγες. Φωτογραφία: Agostino Osio - Alto Piano. Ευγενική παραχώρηση: Fondazione Prada
Ο Γιάννης Κουνέλλης αποθεώνεται στη Βενετία Facebook Twitter
Χωρίς Τίτλο (2013). Σίδερο, καφές. Φωτογραφία: Agostino Osio - Alto Piano. Ευγενική παραχώρηση: Fondazione Prada
Ο Γιάννης Κουνέλλης αποθεώνεται στη Βενετία Facebook Twitter
Αριστερά: Χωρίς Τίτλο (2004). Ρολά μολύβδου, ύφασμα. Δεξιά: Χωρίς Τίτλο (2013). Ξύλο, μέταλλο, ύφασμα, λάμπα, καμβάς. Φωτογραφία: Agostino Osio - Alto Piano. Ευγενική παραχώρηση: Fondazione PradaUntitled, 2004lead rolls, fabric (452 elements)rightJannis KounellisUntitled, 1973wood, oil lamp, canvas, metal, cloth
Ο Γιάννης Κουνέλλης αποθεώνεται στη Βενετία Facebook Twitter
Χωρίς Τίτλο (1993-2008). Ντουλάπες, σιδερένια καλώδια / Χωρίς Τίτλο (2004). Ρολά μολύβδου,ύφασμα. Φωτογραφία: Agostino Osio - Alto Piano. Ευγενική παραχώρηση: Fondazione Prada
Ο Γιάννης Κουνέλλης αποθεώνεται στη Βενετία Facebook Twitter
Χωρίς Τίτλο (1971). Λαδομπογιά σε καμβά, καρέκλα, τσελίστας. Φωτογραφία: Agostino Osio - Alto Piano. Ευγενική παραχώρηση: Fondazione Prada
Ο Γιάννης Κουνέλλης αποθεώνεται στη Βενετία Facebook Twitter
Χωρίς Τίτλο (2015). Σίδερο, κάρβουνο. Φωτογραφία: Agostino Osio - Alto Piano. Ευγενική παραχώρηση: Fondazione Prada
Εικαστικά
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ