Το τέλος της χειραψίας Facebook Twitter

Η χειραψία θα επιστρέψει ξανά;

0

Υπάρxουν πολλά που εκφράζονται με μία χειραψία, ένα φιλί, μια αγκαλιά. Από τα βάθη της ιστορίας ένας τέτοιος χαιρετισμός χρησιμοποιείται για να σηματοδοτήσει τη φιλία, να οριστικοποιήσει μία επιχειρηματική συναλλαγή, ή να υποδείξει μία θρησκευτική αφοσίωση. Αλλά το να αγγίζεις τους αγνώστους, μπορεί επίσης να έχει και άλλα, λιγότερο ωφέλιμα αποτελέσματα, όπως το να ξεσπάσει μια επιδημία. 

Όσο οι φόβοι για τον COVID-19 ή κορωνοϊό, αυξάνονταν, η Γαλλία προειδοποίησε τους πολίτες της να σταματήσουν τα περίφημα φιλιά στα μάγουλα και παντού στον κόσμο οι εμπορικές συμφωνίες κλείνονται με ακουμπήματα των αγκώνων. Αλλά με μια ιστορία που πηγαίνει πίσω χιλιάδες χρόνια, ο κάθε χαιρετισμός είναι μία παγιωμένη συνήθεια που δεν είναι εύκολο να σταματήσεις. 

Μία δημοφιλής θεωρία για την καταγωγή της χειραψίας είναι ότι ξεκίνησε ως χειρονομία ειρήνης. Έπιανες σφιχτά τα χέρια του άλλου για να αποδείξεις ότι δεν κουβαλάς όπλο και τα κούναγες για να βεβαιωθείς ότι και ο απέναντί σου δεν είχε κρύψει τίποτα στα μανίκια του. Σε όλο τον αρχαίο κόσμο, η χειραψία έχει απεικονιστεί σε αγγεία, ταφόπλακες και πέτρινες πλάκες με σκηνές γάμων, που δείχνουν συμφωνίες με τους θεούς, νεαρούς πολεμιστές που φεύγουν για τον πόλεμο, και τους πρόσφατα νεκρούς που φτάνουν στην επόμενη ζωή. Στη λογοτεχνία την βρίσκεις στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια.  

Το τέλος της χειραψίας Facebook Twitter
Πέτρινο ανάθημα του 9ου αι. π.Χ. που απεικονίζει τον Ασσύριο βασιλιά Σαλμανασέρ Γ' να κάνει χειραψία με τον Βαβυλώνιο βασιλιά.
Το τέλος της χειραψίας Facebook Twitter
Αθηνά και Ήρα επιβεβαιώνουν τηνσυμμαχία τους με μια εγκάρδια χειραψία. Ανάγλυφο ψηφίσματος Σαμίων, 405-402 π.Χ., Moυσείο Ακρόπολης

Μία δημοφιλής θεωρία για την καταγωγή της χειραψίας είναι ότι ξεκίνησε ως χειρονομία ειρήνης. Έπιανες σφιχτά τα χέρια του άλλου για να αποδείξεις ότι δεν κουβαλάς όπλο και τα κούναγες για να βεβαιωθείς ότι και ο απέναντί σου δεν είχε κρύψει τίποτα στα μανίκια του.

Η μεγάλης γκάμας χρησιμότητα της χειραψίας, που χρησιμοποιείται στη φιλία, στον έρωτα αλλά και όταν κλείνουμε δουλειές, κάνει δύσκολη την ερμηνεία της. «Η χειραψία εξακολουθεί να είναι μια δημοφιλής εικόνα σήμερα επειδή κι εμείς την βλέπουμε σαν ένα περίπλοκο και ασαφές μοτίβο», γράφει η ιστορικός τέχνης Γκλένις Ντέιβις σε μία ανάλυση για τη χρήση της στην κλασική τέχνη. 

Στην Αμερική η δημοτικότητα της χειραψίας είναι πολύ πιθανό να προωθήθηκε από τους Χριστιανούς Φίλους του 18ουαιώνα. Στην προσπάθειά τους να βρουν μια πιο δημοκρατική μορφή χαιρετισμού που δεν σχετίζεται με την ιεραρχία και την κοινωνική τάξη των ανθρώπων, υιοθέτησαν την χειραψία, αντί για την υπόκλιση που γινόταν μέχρι τότε, ή το βγάλσιμο του καπέλου. «Στον χώρο τους, οι Φίλοι ακολουθούσαν την πρακτική της χειραψίας, χαιρετώντας έτσι τους πάντες, ασχέτου κοινωνικής θέσης, όπως κάνουμε ακόμα» γράφει ο ιστορικός Μάικλ Ζούκερμαν. 

Ίσως να υπάρχει μια επιστημονική εξήγηση για τη δύναμη της συνήθειας αυτής που άντεξε στο χρόνο. Σε μια μελέτη του 2015, ερευνητές στο Ισραήλ κατέγραψαν σε βίντεο τις χειραψίες ανάμεσα σε εκατοντάδες αγνώστους και ανακάλυψαν ότι σχεδόν το ένα τέταρτο των συμμετεχόντων, αμέσως μετά, μύριζαν το χέρι τους. Ανέπτυξαν έτσι τη θεωρία ότι η χειραψία ίσως ασυναίσθητα να χρησιμοποιείται για να ανιχνεύσουμε χημικά σημάδια, και πιθανούς τρόπους επικοινωνίας όπως κάνουν και τα υπόλοιπα ζώα, μυρίζοντας το ένα το άλλο.  

Το τέλος της χειραψίας Facebook Twitter
Σήμερα ένα γρήγορο φιλί στο μάγουλο, γνωστό στα γαλλικά ως “la bise,” είναι ο συνήθης χαιρετισμός στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου.

Το φιλί ως χαιρετισμός έχει επίσης πλούσια ιστορία. Ενσωματώθηκε στον πρώιμο χριστιανισμό και χρησιμοποιήθηκε σε θρησκευτικές τελετές. «Στην Επιστολή του προς Ρωμαίους ο απόστολος Παύλος συμβούλευε τους πιστούς να χαιρετούν ο ένας τον άλλο με ένα άγιο φιλί» γράφει ο Άντι Σκοτ στο βιβλίο «Ένα Φιλί ή δύο: σε αναζήτηση του τέλειου χαιρετισμού». Τον Μεσαίωνα το φιλί χρησιμοποιούταν ως ένδειξη αφοσίωσης και για να σφραγίσει συμφωνίες όπως μεταφορές ιδιοκτησιών. 

Σήμερα ένα γρήγορο φιλί στο μάγουλο, γνωστό στα γαλλικά ως “la bise,” είναι ο συνήθης χαιρετισμός στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Η λέξη ίσως να έχει προέλθει από τους Ρωμαίους, οι οποίοι είχαν διαφορετικό όρο για κάθε είδος φιλιού και ονόμαζαν την ευγενική εκδοχή «basium». Στο Παρίσι, το σύνηθες είναι να δίνεις δύο φιλιά. Στην Προβηγκία χαιρετιούνται με τρία, ενώ στην κοιλάδα του Λίγηρα δίνουν τέσσερα. Το φιλί στο μάγουλο είναι επίσης συνηθισμένο σε χώρες όπως η Αίγυπτος, όπου εθιμοτυπικά δίνουν τρία φιλιά, καθώς και στη Λατινική Αμερική και στις Φιλιππίνες. 

Στη διάρκεια της πανούκλας τον 14ο αιώνα, το φιλί στο μάγουλο σταμάτησε και έπρεπε να περάσουν 400 χρόνια για να αναβιώσει η συνήθεια, μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Το 2009, το “la bise” σταμάτησε ξανά, προσωρινά, λόγω της γρίπης των χοίρων. Στο τέλος Φεβρουαρίου ο Υπουργός Υγείας της Γαλλίας έδωσε συμβουλές στον κόσμο να σταματήσουν τα φιλιά, επειδή αυξάνονταν τα κρούσματα του κορωνοϊού. «Σας συμβουλεύουμε να μειώσετε τις κοινωνικές επαφές σωματικής φύσης» είπε, «κι αυτό περιλαμβάνει και τα γρήγορα φιλιά».

Στη διάρκεια της πανούκλας τον 14ο αιώνα, το φιλί στο μάγουλο σταμάτησε και έπρεπε να περάσουν 400 χρόνια για να αναβιώσει η συνήθεια, μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Το 2009, το "la bise" σταμάτησε ξανά, προσωρινά, λόγω της γρίπης των χοίρων.

    

Στο βιβλίο της «Μην Κοιτάζετε, Μην Αγγίζετε» η επιστήμονας συμπεριφοράς Βαλ Κέρτις του πανεπιστημίου Υγιεινής και Τροπικών Φαρμάκων του Λονδίνου, λέει ότι ένας πιθανός λόγος της χειραψίας και του φιλιού ως χαιρετισμοί είναι για να δείξουν ότι ο άλλος είναι αρκετά έμπιστος για να μοιραστείτε τα μικρόβιά σας. Για αυτό το λόγο, οι συγκεκριμένες πρακτικές μπορεί να φεύγουν και να επανέρχονται ανάλογα με τους προβληματισμούς της δημόσιας υγείας. 

Σε μία μελέτη του 1929 μία νοσοκόμα που ονομαζόταν Λέιλα Γκίβεν έγραψε ένα άρθρο στο American Journal of Nursing θρηνώντας για το έθιμο «του αγγίγματος των δαχτύλων και του χτυπήματος της παλάμης» της νέας γενιάς που είχαν αντικαταστήσει τη χειραψία. Προειδοποίησε τα χέρια είναι «παράγοντες μετάδοσης βακτηριδίων» και παρέθεσε μελέτες που έδειχναν ότι η χειραψία μπορούσε να μεταδώσει εύκολα τα μικρόβια. Σαν συμπέρασμα, πρότεινε ότι οι Αμερικάνοι έπρεπε να υιοθετήσουν την Κινέζικη συνήθεια να πιάνουν και να κουνάνε τα δικά τους χέρια όταν χαιρετούν έναν φίλο. «Τουλάχιστον, τότε τα βακτήριά μας θα έμεναν στο σπίτι μας», έγραψε.

Με στοιχεία από το National Geographic. Επιμ.: Μ.Η./ LIFO

   

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος και η έρευνα του για τους κατοίκους της Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος της Αθήνας

Πρωτοπορία, όραμα, κοσμοπολιτισμός: Τα υλικά με τα οποία ήταν φτιαγμένος ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Μαριάννα Χαριτωνίδου για την δράση, την έρευνά του για τους κατοίκους της Αθήνας, την παρακαταθήκη του στην πόλη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ρεπορτάζ / Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ποιος είναι ο διαβόητος Βρετανός λαθρέμπορος από την εταιρεία του οποίου ανακτήθηκαν πρόσφατα εκατοντάδες αρχαιότητες μετά από μακροχρόνια διεκδίκηση από το ελληνικό Δημόσιο;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Σχέδια για τις Απόκριες του 1933 και τα έθιμα της Παλιάς Αθήνας

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Οι παληές αθηναϊκές Απόκρηες»: Πώς γιορτάζονταν πριν έναν αιώνα;

Μια σειρά από σχέδια που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Παναθήναια» σχετικά με τις Απόκριες και άρθρα από το περιοδικό «Μπουκέτο» για τα αποκριάτικα έθιμα της παλιάς Αθήνας.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Πού μπορούμε να δούμε το Ανάκτορο των Γιγάντων σε μια βόλτα μας στο κέντρο της πόλης και τι συμβολίζουν τα γλυπτά που υπάρχουν στο πρόπυλο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον αρχαιολόγο Γιάννη Θεοχάρη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ιστορία μιας πόλης / ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ποια ήταν η ολιγομελής ομάδα ΠΕΑΝ που έμεινε στην ιστορία για τις ριψοκίνδυνες δράσεις της ενάντια στους Ναζί; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου για την Πανελλήνιο Ένωση Αγωνιζομένων Νέων.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Ιστορία μιας πόλης / Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Στις 2 Αυγούστου του 338 π.Χ. ο Φίλιππος Β’ οδηγεί τους Μακεδόνες σε μία μάχη η έκβαση της οποίας θα αλλάξει τον κόσμο. Τι σήμανε για τη Μακεδονία, την Αθήνα και τον ελλαδικό χώρο η Μάχη της Χαιρώνειας; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Παναγιώτη Ιωσήφ, συνεπιμελητή της έκθεσης που έχει ως θέμα την ιστορική μάχη και τρέχει αυτό το διάστημα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια (πριν έναν αιώνα)

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, πριν από έναν αιώνα

Η LiFO, σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, θα παρουσιάσει μια σειρά από ανέκδοτα και σπάνια ντοκουμέντα για διάφορα θέματα από τη λαμπρή, ή και όχι τόσο, ιστορία του τόπου μας. Ξεκινάμε με τον ιστορικό σταθμό του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, που δεν ήταν πάντοτε υπόγειος.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ιστορία μιας πόλης / Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ποιοι κάνουν χρήση ναρκωτικών στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ελλάδα και ποιο είναι το κοινωνικό αποτύπωμα των ναρκωτικών στην Αθήνα της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον ιστορικό και ερευνητή Κωστή Γκοτσίνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινότητα πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Μια νέα έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο αποκαλύπτει τη ζωή των Ρωμαίων που έζησαν μέσα στις τάξεις του στρατού της Αυτοκρατορίας και την υπηρέτησαν πιστά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα, διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου-Ιδρύματος Αλεξανδρινού Πολιτισμού, που σκάβει στην Αλεξάνδρεια από το 1998 μιλά για τις ανασκαφές που πραγματοποιεί εκεί, τα μέχρι στιγμής ευρήματα, τον Μεγαλέξανδρο, τη σχέση του με την Αίγυπτο και το πολυσυζητημένο ντοκιμαντέρ του Netflix, στο οποίο συμμετείχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Τα κτίρια του Αλέξανδρου Νικολούδη υπάρχουν παντού στην Αθήνα. Όμως γιατί γνωρίζουμε τόσο λίγα γι' αυτόν τον αρχιτέκτονα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Αμαλία Κωτσάκη.
THE LIFO TEAM
Βυζάντιο και Αφρική: Μια έκθεση με τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αφρική και Βυζάντιο: Τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Μέσα από σπάνια αντικείμενα η νέα έκθεση του Met αφηγείται την κεντρική θέση της Αφρικής στα διηπειρωτικά δίκτυα εμπορίου και πολιτιστικών ανταλλαγών με το Βυζάντιο.
THE LIFO TEAM
Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Πνύκα, Νυμφών, Φιλοπάππου: Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τη Λήδα Κωστάκη και τον Μάρκο Κατσιάνη για τους τρεις λόφους που βρίσκονται απέναντι από την Ακρόπολη (Πνύκας, Νυμφών και Μουσών-Φιλοπάππου) και καθόρισαν την εξέλιξη του αστικού ιστού της Αθήνας.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ