Το τέλος της χειραψίας Facebook Twitter

Η χειραψία θα επιστρέψει ξανά;

0

Υπάρxουν πολλά που εκφράζονται με μία χειραψία, ένα φιλί, μια αγκαλιά. Από τα βάθη της ιστορίας ένας τέτοιος χαιρετισμός χρησιμοποιείται για να σηματοδοτήσει τη φιλία, να οριστικοποιήσει μία επιχειρηματική συναλλαγή, ή να υποδείξει μία θρησκευτική αφοσίωση. Αλλά το να αγγίζεις τους αγνώστους, μπορεί επίσης να έχει και άλλα, λιγότερο ωφέλιμα αποτελέσματα, όπως το να ξεσπάσει μια επιδημία. 

Όσο οι φόβοι για τον COVID-19 ή κορωνοϊό, αυξάνονταν, η Γαλλία προειδοποίησε τους πολίτες της να σταματήσουν τα περίφημα φιλιά στα μάγουλα και παντού στον κόσμο οι εμπορικές συμφωνίες κλείνονται με ακουμπήματα των αγκώνων. Αλλά με μια ιστορία που πηγαίνει πίσω χιλιάδες χρόνια, ο κάθε χαιρετισμός είναι μία παγιωμένη συνήθεια που δεν είναι εύκολο να σταματήσεις. 

Μία δημοφιλής θεωρία για την καταγωγή της χειραψίας είναι ότι ξεκίνησε ως χειρονομία ειρήνης. Έπιανες σφιχτά τα χέρια του άλλου για να αποδείξεις ότι δεν κουβαλάς όπλο και τα κούναγες για να βεβαιωθείς ότι και ο απέναντί σου δεν είχε κρύψει τίποτα στα μανίκια του. Σε όλο τον αρχαίο κόσμο, η χειραψία έχει απεικονιστεί σε αγγεία, ταφόπλακες και πέτρινες πλάκες με σκηνές γάμων, που δείχνουν συμφωνίες με τους θεούς, νεαρούς πολεμιστές που φεύγουν για τον πόλεμο, και τους πρόσφατα νεκρούς που φτάνουν στην επόμενη ζωή. Στη λογοτεχνία την βρίσκεις στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια.  

Το τέλος της χειραψίας Facebook Twitter
Πέτρινο ανάθημα του 9ου αι. π.Χ. που απεικονίζει τον Ασσύριο βασιλιά Σαλμανασέρ Γ' να κάνει χειραψία με τον Βαβυλώνιο βασιλιά.
Το τέλος της χειραψίας Facebook Twitter
Αθηνά και Ήρα επιβεβαιώνουν τηνσυμμαχία τους με μια εγκάρδια χειραψία. Ανάγλυφο ψηφίσματος Σαμίων, 405-402 π.Χ., Moυσείο Ακρόπολης

Μία δημοφιλής θεωρία για την καταγωγή της χειραψίας είναι ότι ξεκίνησε ως χειρονομία ειρήνης. Έπιανες σφιχτά τα χέρια του άλλου για να αποδείξεις ότι δεν κουβαλάς όπλο και τα κούναγες για να βεβαιωθείς ότι και ο απέναντί σου δεν είχε κρύψει τίποτα στα μανίκια του.

Η μεγάλης γκάμας χρησιμότητα της χειραψίας, που χρησιμοποιείται στη φιλία, στον έρωτα αλλά και όταν κλείνουμε δουλειές, κάνει δύσκολη την ερμηνεία της. «Η χειραψία εξακολουθεί να είναι μια δημοφιλής εικόνα σήμερα επειδή κι εμείς την βλέπουμε σαν ένα περίπλοκο και ασαφές μοτίβο», γράφει η ιστορικός τέχνης Γκλένις Ντέιβις σε μία ανάλυση για τη χρήση της στην κλασική τέχνη. 

Στην Αμερική η δημοτικότητα της χειραψίας είναι πολύ πιθανό να προωθήθηκε από τους Χριστιανούς Φίλους του 18ουαιώνα. Στην προσπάθειά τους να βρουν μια πιο δημοκρατική μορφή χαιρετισμού που δεν σχετίζεται με την ιεραρχία και την κοινωνική τάξη των ανθρώπων, υιοθέτησαν την χειραψία, αντί για την υπόκλιση που γινόταν μέχρι τότε, ή το βγάλσιμο του καπέλου. «Στον χώρο τους, οι Φίλοι ακολουθούσαν την πρακτική της χειραψίας, χαιρετώντας έτσι τους πάντες, ασχέτου κοινωνικής θέσης, όπως κάνουμε ακόμα» γράφει ο ιστορικός Μάικλ Ζούκερμαν. 

Ίσως να υπάρχει μια επιστημονική εξήγηση για τη δύναμη της συνήθειας αυτής που άντεξε στο χρόνο. Σε μια μελέτη του 2015, ερευνητές στο Ισραήλ κατέγραψαν σε βίντεο τις χειραψίες ανάμεσα σε εκατοντάδες αγνώστους και ανακάλυψαν ότι σχεδόν το ένα τέταρτο των συμμετεχόντων, αμέσως μετά, μύριζαν το χέρι τους. Ανέπτυξαν έτσι τη θεωρία ότι η χειραψία ίσως ασυναίσθητα να χρησιμοποιείται για να ανιχνεύσουμε χημικά σημάδια, και πιθανούς τρόπους επικοινωνίας όπως κάνουν και τα υπόλοιπα ζώα, μυρίζοντας το ένα το άλλο.  

Το τέλος της χειραψίας Facebook Twitter
Σήμερα ένα γρήγορο φιλί στο μάγουλο, γνωστό στα γαλλικά ως “la bise,” είναι ο συνήθης χαιρετισμός στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου.

Το φιλί ως χαιρετισμός έχει επίσης πλούσια ιστορία. Ενσωματώθηκε στον πρώιμο χριστιανισμό και χρησιμοποιήθηκε σε θρησκευτικές τελετές. «Στην Επιστολή του προς Ρωμαίους ο απόστολος Παύλος συμβούλευε τους πιστούς να χαιρετούν ο ένας τον άλλο με ένα άγιο φιλί» γράφει ο Άντι Σκοτ στο βιβλίο «Ένα Φιλί ή δύο: σε αναζήτηση του τέλειου χαιρετισμού». Τον Μεσαίωνα το φιλί χρησιμοποιούταν ως ένδειξη αφοσίωσης και για να σφραγίσει συμφωνίες όπως μεταφορές ιδιοκτησιών. 

Σήμερα ένα γρήγορο φιλί στο μάγουλο, γνωστό στα γαλλικά ως “la bise,” είναι ο συνήθης χαιρετισμός στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Η λέξη ίσως να έχει προέλθει από τους Ρωμαίους, οι οποίοι είχαν διαφορετικό όρο για κάθε είδος φιλιού και ονόμαζαν την ευγενική εκδοχή «basium». Στο Παρίσι, το σύνηθες είναι να δίνεις δύο φιλιά. Στην Προβηγκία χαιρετιούνται με τρία, ενώ στην κοιλάδα του Λίγηρα δίνουν τέσσερα. Το φιλί στο μάγουλο είναι επίσης συνηθισμένο σε χώρες όπως η Αίγυπτος, όπου εθιμοτυπικά δίνουν τρία φιλιά, καθώς και στη Λατινική Αμερική και στις Φιλιππίνες. 

Στη διάρκεια της πανούκλας τον 14ο αιώνα, το φιλί στο μάγουλο σταμάτησε και έπρεπε να περάσουν 400 χρόνια για να αναβιώσει η συνήθεια, μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Το 2009, το “la bise” σταμάτησε ξανά, προσωρινά, λόγω της γρίπης των χοίρων. Στο τέλος Φεβρουαρίου ο Υπουργός Υγείας της Γαλλίας έδωσε συμβουλές στον κόσμο να σταματήσουν τα φιλιά, επειδή αυξάνονταν τα κρούσματα του κορωνοϊού. «Σας συμβουλεύουμε να μειώσετε τις κοινωνικές επαφές σωματικής φύσης» είπε, «κι αυτό περιλαμβάνει και τα γρήγορα φιλιά».

Στη διάρκεια της πανούκλας τον 14ο αιώνα, το φιλί στο μάγουλο σταμάτησε και έπρεπε να περάσουν 400 χρόνια για να αναβιώσει η συνήθεια, μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Το 2009, το "la bise" σταμάτησε ξανά, προσωρινά, λόγω της γρίπης των χοίρων.

    

Στο βιβλίο της «Μην Κοιτάζετε, Μην Αγγίζετε» η επιστήμονας συμπεριφοράς Βαλ Κέρτις του πανεπιστημίου Υγιεινής και Τροπικών Φαρμάκων του Λονδίνου, λέει ότι ένας πιθανός λόγος της χειραψίας και του φιλιού ως χαιρετισμοί είναι για να δείξουν ότι ο άλλος είναι αρκετά έμπιστος για να μοιραστείτε τα μικρόβιά σας. Για αυτό το λόγο, οι συγκεκριμένες πρακτικές μπορεί να φεύγουν και να επανέρχονται ανάλογα με τους προβληματισμούς της δημόσιας υγείας. 

Σε μία μελέτη του 1929 μία νοσοκόμα που ονομαζόταν Λέιλα Γκίβεν έγραψε ένα άρθρο στο American Journal of Nursing θρηνώντας για το έθιμο «του αγγίγματος των δαχτύλων και του χτυπήματος της παλάμης» της νέας γενιάς που είχαν αντικαταστήσει τη χειραψία. Προειδοποίησε τα χέρια είναι «παράγοντες μετάδοσης βακτηριδίων» και παρέθεσε μελέτες που έδειχναν ότι η χειραψία μπορούσε να μεταδώσει εύκολα τα μικρόβια. Σαν συμπέρασμα, πρότεινε ότι οι Αμερικάνοι έπρεπε να υιοθετήσουν την Κινέζικη συνήθεια να πιάνουν και να κουνάνε τα δικά τους χέρια όταν χαιρετούν έναν φίλο. «Τουλάχιστον, τότε τα βακτήριά μας θα έμεναν στο σπίτι μας», έγραψε.

Με στοιχεία από το National Geographic. Επιμ.: Μ.Η./ LIFO

   

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Αθήνα της Μαρίας Κάλλας: Η πόλη που την πλήγωσε αλλά και τη διαμόρφωσε

Ιστορία μιας πόλης / Η Αθήνα της Κάλλας: Η πόλη που την πλήγωσε αλλά και τη διαμόρφωσε

Ποιος ήταν ο δεσμός της Μαρίας Κάλλας με την Αθήνα; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Βασίλη Λούρα, δημιουργό του ντοκιμαντέρ «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας».
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Στα άδυτα του Γεντί Κουλέ με τα άνθη του κακού

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Είμαστε στον τάφο βρε παιδιά, θέλετε να μπούμε ακόμη βαθύτερα;»

Τον Οκτώβρη του 1933, ο αστυνομικός ρεπόρτερ της εφημερίδας «Ακρόπολις», Ε. Θωμόπουλος, επισκέφθηκε τις φυλακές του Γεντί Κουλέ στη Θεσσαλονίκη, περιηγήθηκε στο εσωτερικό τους και μίλησε με κατάδικους και μελλοθάνατους.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
ΔΟΥΝΕΙΚΑ

Ρεπορτάζ / Σκάνδαλο παιδεραστίας στα Δουνέικα: Το αποκρουστικό πρόσωπο της «αγίας» ελληνικής κοινωνίας

Η υπόθεση παιδεραστίας στα Δουνέικα, ένα χωριό 900 κατοίκων κοντά στην Αμαλιάδα, τη δεκαετία του ’80, φέρνει στο φως όχι μόνο τα φρικιαστικά εγκλήματα «ευυπόληπτων πολιτών», αλλά και τη συνωμοσία της σιωπής και την υποκρισία που επικρατεί σε κλειστές κοινωνίες.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΦΛΙΟΣ
Διάλογος Μηλίων-Αθηναίων: Μαθήματα εξωτερικής πολιτικής από το 416 π.Χ

Ιστορία μιας πόλης / Διάλογος Μηλίων-Αθηναίων: Μαθήματα εξωτερικής πολιτικής από το 416 π.Χ

Γιατί ο Διάλογος Μηλίων και Αθηναίων είναι τόσος σημαντικός για το έργο του Θουκυδίδη; Ποια ήταν η αθηναϊκή αντίληψη για τη δύναμη και τη δικαιοσύνη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Σπύρο Ράγκο, καθηγητή αρχαίας ελληνικής φιλολογίας και φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, για όσα αποκαλυπτικά μάς λέει ακόμα και σήμερα ο διάλογος.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Η μοναχική διαδρομή του πρώτου Ευρωπαίου φιλέλληνα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο πρώτος Ευρωπαίος φιλέλληνας και η άγνωστη ιστορία του

Ο Γερμανός ιστορικός Μαρτίνος Κρούσιος πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του 16ου αιώνα μελετώντας την Ελλάδα της οθωμανικής κατοχής –τη γλώσσα, τα έθιμα, τα ρούχα, τα τραγούδια– χωρίς να φύγει ποτέ από την πατρίδα του.
THE LIFO TEAM
Η Αθήνα της Πηνελόπης Δέλτα

Ιστορία μιας πόλης / Η Αθήνα της Πηνελόπης Δέλτα

Ποια είναι η σημασία του μυθιστορήματος «Οι Ρωμιοπούλες»; Με ποιο τρόπο αποτυπώθηκε η Αθήνα στη ζωή και το έργο της Πηνελόπης Δέλτα; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον ιστορικό Τάσο Σακελλαρόπουλο, υπεύθυνο των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, για τη σχέση της συγγραφέως με την πόλη που τη σημάδεψε.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μια επίσκεψη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932 / «Γέλια καμπάνιζαν σαν καγχασμοί του Σατανά!» / Φρίκη και ανθρώπινα ράκη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Γέλια καμπάνιζαν σαν καγχασμοί του Σατανά!»: Στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932

Τα dirty '30s & late '20s «ακολουθούν» τον δημοσιογράφο Χρήστο Εμ. Αγγελομάτη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932 και διασώζουν εικόνες αποτροπιασμού που δύσκολα περιγράφονται. Παρά «τις άναρθρες κραυγές» και «τα στριγκά ξεφωνητά» που άκουσε στην είσοδο, ο ρεπόρτερ πέρασε την πύλη. Τι αντίκρισε;
DIRTY '30S & LATE '20S
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιον θεωρούσαν «άσχημο» στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν και «άσχημα» αγαλματίδια στην αρχαία Αθήνα

Μικρά αγαλματίδια ή γλυπτά λατρευτικού ή θρησκευτικού συνήθως χαρακτήρα, που απεικονίζουν ανθρώπινες ή ζωικές μορφές: τα ειδώλια. Είναι όλα oμοιόμορφα ή υπάρχουν και ενδιαφέρουσες, συχνά αναπάντεχες, διαφοροποιήσεις; H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την Αναστασία Μεϊντάνη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Η ιστορία του κούρου Αριστοδίκου που στάθηκε ορόσημο της ελληνικής τέχνης

Αρχαιολογία / Κούρος Αριστόδικος: Ένα άγαλμα ορόσημο στην αρχαία ελληνική Τέχνη

Το άγαλμα, λίγο μεγαλύτερο του φυσικού μεγέθους, έχει ύψος 1,95 μ., είναι σμιλεμένο σε παριανό μάρμαρο, χρονολογείται από τους μελετητές γύρω στα 510-500 π.Χ., αποτελεί το τελευταίο δείγμα της μεγάλης σειράς των αττικών κούρων και αποκαλύπτει ποιες ήταν οι ταφικές συνήθειες στην Αθήνα εκείνης της εποχής.
THE LIFO TEAM
Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής και πώς λειτουργούσαν;

Ιστορία μιας πόλης / Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής;

Πώς ήταν η καθημερινότητα στην Αθήνα της γερμανικής Κατοχής; Ποιες στρατηγικές ανέπτυξαν οι Αθηναίοι για να επιβιώσουν; Πώς και πού έβρισκαν τρόφιμα; Πώς επηρέασε η παρουσία των κατακτητών τις μετακινήσεις των κατοίκων της πόλης; H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για την καθημερινή ζωή στην κατοχική Αθήνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Στην αρχαία Αθήνα, ο λαγός δεν ήταν μόνο θήραμα, αλλά και σύμβολο ερωτικής επιθυμίας και γονιμότητας, ενώ χρησιμοποιούνταν επίσης ως προσφορά στους θεούς. Ο Ξενοφών έγραψε για το κυνήγι του, ενώ εμφανίζεται συχνά στην τέχνη - στα αγγεία, στις παραστάσεις συμποσίων, ακόμη και σε ταφικά μνημεία. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την Κάτια Μαργαρίτη ρίχνοντας φως στο παρελθόν ενός ζώου που είχε πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι ίσως φανταζόμαστε.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Γεννήθηκε σαν σήμερα  / Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Στις 15 Απριλίου 1489 γεννήθηκε ο αρχιτέκτονας που έφτιαξε από τριακόσια τριάντα έργα. Ανάμεσα σε αυτά, το Τέμενος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1550 -1557) και το Κουρσούμ Τζαμί ή Τζαμί του Οσμάν Σαχ στα Τρίκαλα, το μοναδικό του έργο που σώζεται στην Ελλάδα.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
«Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / «Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Πόσο μπορεί να συμβάλει ένα βιβλίο στη σεξουαλική χειραφέτηση των Ελληνίδων; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Παναγιώτα Βογιατζή για την Ντόρα Ρωζέττη και τη γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Αθήνα των αρχών του 20ού αώνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Αρχαιολογία & Ιστορία / Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Το σημαντικότερο σωζόμενο έργο της κλασικής ξαναζωντανεύει 23 αιώνες μετά με τη βοήθεια της αρχαιομετρίας, της τεχνητή νοημοσύνη και της καλλιτεχνικής δημιουργίας σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασή του που ανοίγει νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
THE LIFO TEAM