ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΣΧΕΔΟΝ ερχόμαστε σε επαφή στο ιατρείο με ανθρώπους που έχουν ένα κοινό παράπονο: ότι δεν μπορούν να χάσουν βάρος, παρά την προσπάθεια και τις συνεχόμενες διατροφές που κάνουν. Τι συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις; Γιατί μια διατροφή δεν οδηγεί στο επιθυμητό και αναμενόμενο αποτέλεσμα ενώ την τηρούμε ευλαβικά;
Προβλήματα με τον θυρεοειδή
Ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας που συντονίζει τη λειτουργία των κυττάρων του σώματός μας. Όταν όμως δεν λειτουργεί σωστά, μπορεί να παράγει είτε περισσότερη είτε λιγότερη θυροξίνη, την κύρια ορμόνη του.
Στην περίπτωση που η παραγωγή της θυροξίνης είναι χαμηλή, τα κύτταρα λειτουργούν πιο αργά, κάτι που οδηγεί στη μείωση του μεταβολισμού και τη δυσκολία στην απώλεια βάρους. Παράλληλα, τα ίδια προβλήματα μπορούμε να δούμε όταν ο ασθενής με υποθυρεοειδισμό δεν παίρνει τη σωστή δοσολογία θυροξίνης σε καθημερινή βάση.
Αλλαγή στις καπνιστικές συνήθειες
Πιθανότατα όλοι θα έχουμε ακούσει ή γνωρίσει ανθρώπους, οι οποίοι κόβοντας το κάπνισμα πήραν τουλάχιστον πέντε με δέκα κιλά στους επόμενους έξι με δώδεκα μήνες. Αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους, με πιο σημαντικό τη στέρηση της νικοτίνης.
Η νικοτίνη είναι μια διεγερτική ουσία για τον μεταβολισμό μας, που κάνει τα κύτταρα του οργανισμού μας να λειτουργούν πιο γρήγορα. Με κάθε τσιγάρο καίμε 17 περίπου επιπλέον θερμίδες, το οποίο αν το αναγάγουμε στο σύνηθες πακέτο ανά ημέρα των χρόνιων καπνιστών, σημαίνει ένα μεσαίο γεύμα.
Παράλληλα, η διακοπή του καπνίσματος προκαλεί μια αμηχανία στον καπνιστή, ο οποίος συχνά θα αντικαταστήσει το τσιγάρο με το φαγητό και μάλιστα με σνακ έντονα σε γεύση και υφή όπως ξηρούς καρπούς, γλυκά, πατατάκια κ.λπ.
Αλλαγή στην άσκηση και στη δραστηριότητα
Όταν η συζήτηση στρέφεται γύρω από τη σωματική δραστηριότητα, το προφανές που θα φέρουμε στον νου μας είναι η άσκηση και η πιθανή μείωση της συχνότητας, της διάρκειας και της έντασής της.
Ωστόσο, συχνά ξεχνάμε τη σημασία της κίνησης καθόλη τη διάρκεια της ημέρας. Για παράδειγμα, πολλές φορές θα ακούσουμε για ανθρώπους που είδαν το βάρος τους να αυξάνεται χωρίς να καταλαβαίνουν τον λόγο, παραβλέποντας πως από μια δουλειά με αρκετή ορθοστασία και κίνηση (π.χ. στην εστίαση, σε κατάστημα κ.λπ.) πήγαν σε μια αμιγώς καθιστική δουλειά, ή πως σταμάτησαν να περπατούν για τη δουλειά τους και ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν το αυτοκίνητο.
Φαρμακευτικές αγωγές
Υπάρχουν φαρμακευτικές αγωγές που λειτουργούν επιβαρυντικά στον μεταβολισμό μας, όπως και φάρμακα τα οποία μπορεί να επηρεάσουν τη συμπεριφορά μας με το φαγητό, μειώνοντας τις αντιστάσεις μας και τα όρια που θέτουμε στους εαυτούς μας.
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τόσο τα κορτιζονούχα φάρμακα, όσο και αρκετά ψυχοφάρμακα, ειδικά αυτά της παλαιότερης γενιάς. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως σταματάμε την αγωγή: αντιθέτως προσαρμόζουμε τη διατροφή λαμβάνοντας υπόψη τις αγωγές που παίρνουμε.
Στον αντίποδα, υπάρχουν φάρμακα που ευνοούν την απώλεια βάρους όπως για παράδειγμα η μετφορμίνη, για την αντιμετώπιση της αντίστασης στην ινσουλίνη και του σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, και εδώ θα δούμε αρκετούς ασθενείς να παίρνουν βάρος όταν ολοκληρώνουν τη θεραπεία και διακόπτουν την αγωγή.
Αντίσταση στην ινσουλίνη
Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο από μόνο του στη διαχείριση του βάρους, αλλά και ένα ζήτημα που αντιμετωπίζει αρκετός κόσμος, άνδρες και γυναίκες. Ο ασθενής έστω και με ήπια αντίσταση στην ινσουλίνη θα συναντήσει μεγαλύτερη δυσκολία στην απώλεια βάρους και θα χρειαστεί περισσότερη βοήθεια, ίσως και παράλληλη φαρμακευτική στήριξη για ένα διάστημα.
Υπερβολικό άγχος
Πέρα από τα εμφανή συμπτώματα, το άγχος συνοδεύεται από μια σειρά αλλαγών σε ορμονικό επίπεδο, με βασικότερη την αυξημένη έκκριση της κορτιζόλης, η οποία και αυτή μειώνει τον μεταβολισμό μας. Για να το διαπιστώσουμε αυτό θα χρειαστεί εξέταση πρωινής κορτιζόλης, μια ώρα μετά την έγερση, ή διαφορετικά μέτρηση με συλλογή ούρων 24ώρου.
Υπνική άπνοια
Υπολογίζεται πως τέσσερις στους δέκα ενήλικες με παχυσαρκία πάσχουν από υπνική άπνοια, ενώ αυτό μπορεί να συμβαίνει ακόμη και σε ανθρώπους με υπέρβαρο ή φυσιολογικό βάρος.
Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από απόφραξη των αεραγωγών κατά τη διάρκεια του ύπνου, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα ο ασθενής να ξυπνά πολλές φορές μέσα στη νύχτα και να μην το θυμάται καν το πρωί.
Οι άνθρωποι που πάσχουν από υπνική άπνοια μπορεί να κοιμούνται έξι ή και παραπάνω ώρες αλλά ξυπνούν με έντονο αίσθημα κόπωσης και συχνά θα παρατηρήσουν τον μεταβολισμό τους να μειώνεται και να δυσκολεύονται να χάσουν βάρος.
Άλλα προβλήματα ύπνου
Μαζί με την άπνοια, και η αϋπνία εδνέχεται να οδηγήσει σε αύξηση βάρους μέσω διαφόρων μηχανισμών. Για αρχή, ο ασθενής που πάσχει από αϋπνία είναι περισσότερο πιθανό να στραφεί στο φαγητό, τόσο κατά τη διάρκεια της νύχτας, όσο και κατά τη διάρκεια της ημέρας, για να έχει περισσότερη ενέργεια. Παράλληλα, η αϋπνία οδηγεί σε αυξημένη κορτιζόλη, η οποία όπως είδαμε προηγουμένως οδηγεί σε αύξηση του βάρους.
Περιεμμηνόπαυση και εμμηνόπαυση
Η περίοδος που προηγείται της εμμηνόπαυσης συνοδεύεται και από μια μεγάλη αλλαγή σε ορμονικό επίπεδο. Μαζί με τα υπόλοιπα συμπτώματα, οι γυναίκες σε αυτή τη φάση της ζωής τους θα παρατηρήσουν μια αύξηση του βάρους ή μια δυσκολία στην απώλεια και τη διατήρησή του.
Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει λύση ή πως είναι καταδικασμένες να πάρουν βάρος, αλλά σε εκείνη την περίοδο θα πρέπει να δείξουν μεγαλύτερη προσοχή στη διατροφή και την άσκησή τους ώστε να αναχαιτίσουν αυτό το φαινόμενο.
Δεν ακολουθούμε τη διατροφή όπως νομίζουμε
Επιλέξαμε να κλείσουμε με αυτό το ζήτημα που είναι ίσως και το πιο σύνηθες πρόβλημα στην προσπάθειά μας να χάσουμε βάρος. Όταν έχουμε περάσει αρκετό καιρό σε μια διατροφή είναι αρκετά λογικό να κουραστούμε, να βαρεθούμε αλλά και να δίνουμε μικρότερη σημασία στις λεπτομέρειες.
Αυτό μπορεί να σημαίνει λίγο μεγαλύτερες ποσότητες, λίγο πιο συχνό φαγητό απ’ έξω, περισσότερο αλκοόλ ή κάποια γλυκίσματα, ή σνακς που δεν καταγράφουμε συνειδητά, αλλά αθροιστικά πάνε πίσω την προσπάθειά μας.
Ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο εδώ είναι να καταγράψουμε για ένα διάστημα ακριβώς τι τρώμε, πότε και σε τι ποσότητες και να το συζητήσουμε με έναν ειδικό διατροφής για να δούμε τι μπορούμε να βελτιώσουμε.
