ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΛΕΟΝ αμφιβολία ότι τα ενέσιμα φάρμακα για την παχυσαρκία έχουν αλλάξει το τοπίο στη διαχείριση του βάρους. Από τη σεμαγλουτίδη και τη λιραγλουτίδη, που έγιναν γνωστές με το Ozempic, το Wegovy, το Victoza και το Saxenda, μέχρι την τιρζεπατίδη με το Mounjaro, αλλά και το Zepbound, το οποίο δεν είναι ακόμη διαθέσιμο στην Ελλάδα, η χρήση των ενέσιμων φαρμάκων για τον διαβήτη τύπου ΙΙ και την παχυσαρκία έχει βοηθήσει χιλιάδες ανθρώπους που για χρόνια δυσκολεύονταν να ελέγξουν την πείνα, το φαγητό και τα κιλά τους, να νιώσουν ότι «κάτι επιτέλους δουλεύει».
Αφήνοντας στην άκρη τη συζήτηση για το ποιος πρέπει ή δεν πρέπει να τα λαμβάνει, αυτό που συστηματικά παρατηρούμε είναι πως γίνονται πολλά λάθη στη χρήση τους, με αποτέλεσμα να βλέπουμε από μεγάλη έως ολική επαναπρόσληψη του βάρους μετά τη διακοπή τους. Παρακάτω συνοψίζουμε τα πιο συχνά από αυτά και τι μπορούμε να κάνουμε για να τα αναγνωρίσουμε έγκαιρα και να τα αποφύγουμε.
Η χρήση των ενέσιμων φαρμάκων για τον διαβήτη τύπου ΙΙ και την παχυσαρκία έχει βοηθήσει χιλιάδες ανθρώπους που για χρόνια δυσκολεύονταν να ελέγξουν την πείνα, το φαγητό και τα κιλά τους, να νιώσουν ότι «κάτι επιτέλους δουλεύει».
1.
Αυξάνουμε τη δόση πολύ γρήγορα
Συχνά θα δούμε ανθρώπους να ανεβάζουν τη δόση των GLP-1 εξαιρετικά γρήγορα, στηριζόμενοι στις γενικές οδηγίες της λήψης του φαρμάκου και όχι στην προσωπική τους πορεία. Πάντα πρέπει να θυμόμαστε ότι ο μέσος όρος στην απώλεια βάρους είναι στατιστική και όχι εξατομικευμένη προσέγγιση: η σταδιακή και αργή αύξηση της δόσης θα βοηθήσει μακροχρόνια οδηγώντας σε καλύτερα αποτελέσματα αλλά και μεγαλύτερη ευαισθησία στο ίδιο το φάρμακο.
Υπάρχουν άνθρωποι που ανταποκρίνονται εξαιρετικά σε χαμηλές δόσεις για μήνες ή στο microdosing, δηλαδή σε δόσεις μικρότερες από τις ενδεδειγμένες, κι όμως, αυξάνουν τη δόση τους χωρίς να έχουν εξαντλήσει τα περιθώρια, απλώς γιατί ακολουθούν τις συνήθεις οδηγίες. Αυτό συχνά προκαλεί πεπτικές διαταραχές, υπερβολική ανορεξία, δυσκολία πρόσληψης πρωτεΐνης και πρόωρη αντίσταση στο φάρμακο.
Σε συνεργασία με τον γιατρό που μας έχει συστήσει και συνταγογραφήσει την αγωγή, προτού αυξήσουμε τη δόση, εξετάζουμε τον ρυθμό της απώλειας βάρους, τη γενικότερη αίσθηση που έχουμε, τα επίπεδα της ενέργειάς μας, τυχόν παρενέργειες, το αν τρώμε επαρκώς ή γυμναζόμαστε αρκετά ώστε η αύξηση να γίνεται μόνο όταν είναι απαραίτητη.
2.
Δεν προστατεύουμε τη μυϊκή μας μάζα
Ίσως το πιο σοβαρό ‒και ευτυχώς αναγνωρισμένο‒ πρόβλημα των ενέσιμων φαρμάκων για την παχυσαρκία αλλά και ένα από τα πιο συχνά επιχειρήματα ενάντια στη χρήση τους είναι η απώλεια της μυϊκής μάζας.
Η πραγματικότητα όμως είναι η εξής: τα GLP-1 μειώνουν την αίσθηση της πείνας, επιβραδύνουν την κένωση του στομάχου και κατά συνέπεια την πρόσληψη της τροφής, άρα και τις θερμίδες και τα θρεπτικά συστατικά που λαμβάνουμε. Αν δεν δώσουμε προτεραιότητα στην πρωτεΐνη και δεν εντάξουμε συστηματική μυϊκή ενδυνάμωση στην καθημερινότητά μας, είναι πολύ λογικό η γρήγορη απώλεια βάρους να έχει ως συνέπεια και απώλεια μυϊκού ιστού.
Ο μυϊκός μας ιστός, ωστόσο, ρυθμίζει τον γλυκαιμικό μας έλεγχο, την όρεξή μας, τον μεταβολισμό μας, την ισορροπία και τη δύναμή μας αλλά συμβάλλει και στη μακροζωία. Χάνοντας, λοιπόν, μυϊκό ιστό, θα έχουμε πιο αργό μεταβολισμό στη φάση της συντήρησης, μεγαλύτερη αντίσταση στην ινσουλίνη και η επαναπρόσληψη του βάρους θα είναι ευκολότερη. Αντιθέτως, όταν η χρήση των GLP-1 γίνεται στη σωστή δοσολογία με επαρκή πρόσληψη πρωτεΐνης και θρεπτικών συστατικών και παράλληλη μυϊκή ενδυνάμωση, το σώμα μας θα προστατεύει τον μυϊκό ιστό, ενώ χάνει λίπος.
3.
Παίρνουμε την αγωγή χωρίς ιατρική παρακολούθηση
Τα ενέσιμα φάρμακα δεν είναι συμπληρώματα διατροφής ούτε και υποκατάστατα γευμάτων· είναι φάρμακα και, όπως κάθε άλλο φάρμακο, χρήζουν ιατρικής και στη συγκεκριμένη περίπτωση και διατροφικής παρακολούθησης. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παρακολουθούνται όχι μόνο η απώλεια βάρους αλλά και οι παρενέργειές τους, η πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, διάφοροι βιοχημικοί δείκτες αλλά και η γενικότερη πορεία και κλινική εικόνα του λήπτη του φαρμάκου. Αυτό απαιτεί επαγγελματική καθοδήγηση και όχι γενικές οδηγίες από φίλους και social media.
4.
Δεν κάνουμε σταδιακή μείωση και διακοπή
Όπως η γρήγορη αύξηση δόσης δημιουργεί προβλήματα, το ίδιο ισχύει και με την απότομη διακοπή. Πολλοί θα σταματήσουν την αγωγή απότομα είτε γιατί έφτασαν στο επιθυμητό βάρος, είτε γιατί είχαν παρενέργειες, είτε λόγω κόστους. Το αποτέλεσμα; Ξαφνική επιστροφή της όρεξης, την οποία συχνά αισθανόμαστε πιο έντονη από πριν, που σε μεγάλο ποσοστό οδηγεί σε επαναπρόσληψη βάρους.
Η σταδιακή μείωση ή το «tapering», όπως αποκαλείται, λειτουργεί ως μια «ομαλή προσγείωση» η οποία επιτρέπει στο σώμα μας να προσαρμοστεί, να αποφύγουμε τα υπερφαγικά επεισόδια, να εδραιώσουμε τις νέες μας διατροφικές συνήθειες. Υπάρχουν αρκετά πρωτόκολλα διακοπής, με σταδιακή μείωση και αραίωση της δόσης, ενώ σε περιπτώσεις χρόνιας και νοσογόνου παχυσαρκίας μια μικρή χρόνια δόσης συντήρησης πιθανόν να είναι απαραίτητη.
5.
Βλέπουμε τα φάρμακα ως τη λύση, όχι ως το παράθυρο ευκαιρίας που πραγματικά είναι
Το πιο κοινό λάθος είναι ότι αντιμετωπίζουμε τα GLP-1 ως αυτόνομη λύση και όχι ως αυτό που πραγματικά είναι: ένα πραγματικά σπουδαίο εργαλείο, το οποίο μπορεί να μας βοηθά να χάσουμε βάρος, αλλά το δύσκολο έργο το αναλαμβάνουμε εμείς οι ίδιοι. Το φάρμακο θα μας δώσει μια καταπληκτική ευκαιρία να βελτιώσουμε τη σχέση μας με το φαγητό, να κάνουμε συστηματικά καλύτερες επιλογές στη διατροφή μας, να χτίσουμε καλύτερες συνήθειες, μειώνοντας παράλληλα αυτό που εύστοχα αποκαλείται «food noise».
Το φάρμακο δεν θα μας εκπαιδεύσει να τρώμε πιο σωστά, να διαχειριζόμαστε το άγχος, να ξεχωρίζουμε την οργανική από τη συναισθηματική πείνα, να οργανώνουμε σωστά το φαγητό μας.
Τα ενέσιμα φάρμακα δεν μπορούν να επιδιορθώσουν τον τρόπο ζωής μας, μπορούν ωστόσο να κάνουν πιο εύκολη την αλλαγή του. Τα επόμενα χρόνια θα δούμε ακόμη περισσότερα φάρμακα της ίδιας κατηγορίας στην αγορά· ήδη κυκλοφορούν τα πρώτα σε μορφή χαπιών και σίγουρα θα έχουμε περισσότερα στοιχεία για δοσολογίες και μακροχρόνια χρήση. Από την πλευρά μας οφείλουμε να τα δούμε ως εργαλεία και όχι ως λύση. Έτσι τα αποτελέσματα θα είναι και εγγυημένα και μακροχρόνια.
