ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΜΟΛΙΣ 17 ΗΜΕΡΕΣ από τις επερχόμενες τουρκικές εκλογές και το ερώτημα που βρίσκεται στα χείλη των περισσότερων Τούρκων ψηφοφόρων αποτελεί αναμφίβολα έναν απροσδόκητο εφιάλτη για τον Τούρκο Πρόεδρο: «Πού είναι τελικά ο Ερντογάν και τι ακριβώς συμβαίνει με την υγεία του;».
Όλα ξεκίνησαν το βράδυ της Τρίτης, κατά τη διάρκεια μιας προγραμματισμένης προεκλογικής εμφάνισης του Τούρκου Προέδρου στο φιλοκυβερνητικό KANAL 7. Το στήσιμο της εκπομπής ήταν εν πολλοίς ίδιο και απαράλλαχτο με κάθε προηγούμενη προεκλογική τηλεοπτική εμφάνισή του. Στα δεξιά της αίθουσας του προεδρικού μεγάρου βρισκόταν μόνος του ο Τούρκος Πρόεδρος, καθισμένος σε μια επιβλητική καρέκλα, στη μέση ένας συντονιστής και στα αριστερά μια ομάδα τριών φίλα προσκείμενων δημοσιογράφων που απηύθυναν διαδοχικές και εξαιρετικά «χαϊδευτικές» ερωτήσεις στον Τούρκο ηγέτη.
Ξαφνικά, κατά τη διάρκεια της διατύπωσης μίας ακόμη εύκολης ερώτησης, από το μικρόφωνο άρχισαν να ακούγονται ασυνήθιστοι ήχοι. Πρώτα ακούστηκαν μια σειρά από βαριές ανάσες, έπειτα ένας αλλόκοτος και δυνατός θόρυβος, κάτι σαν ρόγχος.
Η πιο επίμονη και διαχρονική φήμη που αφορά την υγεία του Τούρκου Προέδρου, και τον κυνηγάει παραπάνω από μία δεκαετία, είναι πως πάσχει από καρκίνο του εντέρου.
Η κάμερα παρέμεινε κολλημένη στον δημοσιογράφο, το πρόσωπο του οποίου γινόταν ολοένα και πιο χλωμό, καθώς συνέχιζε την ερώτησή του, με τον τρόμο να ζωγραφίζεται στην έκφρασή του και να χρωματίζει τον τόνο της φωνής του. Ακολούθησαν μερικά δευτερόλεπτα σιωπής ώσπου ο δημοσιογράφος σηκώθηκε έντρομος από τη θέση του, ενώ στο παρασκήνιο ακούστηκαν οι ψίθυροι «Eyvah, eyvah» (Θεέ μου, Θεέ μου!).
Erdoğan'ın canlı yayınında apar topar reklama gidildi...
— Odatv (@odatv) April 25, 2023
Ευθύς αμέσως η μετάδοση διακόπηκε και το κανάλι πήγε σε διαφημίσεις, δίχως να δώσει καμία απολύτως εξήγηση. Το διαφημιστικό διάλειμμα διήρκεσε συνολικά ένα τέταρτο και στο μεταξύ στο τουρκικό διαδίκτυο ξέσπασε μια θύελλα φημολογίας και θεωριών συνωμοσίας σχετικά με το αλλόκοτο περιστατικό.
Όταν πλέον επανήλθε η μετάδοση από το Προεδρικό Μέγαρο, ένας εμφανώς ταλαιπωρημένος Ερντογάν ζήτησε συγγνώμη από τους τηλεθεατές και ανέφερε πως αντιμετώπιζε κάποια στομαχική διαταραχή λόγω της κόπωσης από τον προεκλογικό αγώνα. Στη συνέχεια πρόσθεσε πως σκέφτηκε να ακυρώσει την τηλεοπτική του εμφάνιση λόγω της αδιαθεσίας του, αλλά δεν ήθελε να απογοητεύσει τους ψηφοφόρους του. Τελικά η εκπομπή συνεχίστηκε για άλλα δέκα λεπτά, κλείνοντας αρκετά νωρίτερα απ' ό,τι είχε προγραμματιστεί.
Λίγα λεπτά αργότερα το επιτελείο του Προέδρου ανακοίνωσε κοφτά την ακύρωση όλων των προγραμματισμένων εμφανίσεών του σε συγκεντρώσεις και τελετές το επόμενο διήμερο, πυροδοτώντας έναν ακόμη γύρο ερωτημάτων για την κατάσταση της υγείας του, μόλις λίγες ημέρες προτού οι Τούρκοι πολίτες βρεθούν στις κάλπες για να αποφασίσουν για το μέλλον της χώρας.
Ένα κοινό, αλλά επτασφράγιστο μυστικό
Το εν λόγω τηλεοπτικό περιστατικό έγινε πρωτοσέλιδο στη γειτονική χώρα και προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον ακριβώς επειδή είναι εξαιρετικά σπάνιο να μεταδίδεται δημόσια κάτι τόσο αφιλτράριστο και αρνητικό για την υγεία του Τούρκου Προέδρου, ο οποίος εξάλλου φροντίζει πολύ προσεκτικά την εικόνα του – μάλιστα έχει φτάσει στο σημείο να ποινικοποιεί σχετικές αναφορές στην υγεία του.
Παρ' όλα αυτά, δεν είναι η πρώτη φορά που το ζήτημα της υγείας του Ερντογάν απασχολεί την κοινή γνώμη, περιβάλλεται ωστόσο πάντοτε από ένα πέπλο μυστηρίου και νεφελωδών πληροφοριών. Κατά τη διάρκεια της εικοσαετούς παρουσίας του στο επίκεντρο της τουρκικής πολιτικής σκηνής, έχουν υπάρξει ουκ ολίγα περιστατικά που προκάλεσαν ερωτήματα για την κατάστασή του. Η παραδοχή πως ο Τούρκος πολιτικός πάσχει από κάποιο χρόνιο και σοβαρό πρόβλημα υγείας είναι ταυτόχρονα κοινό και επτασφράγιστο μυστικό.
Το πρώτο σχετικό περιστατικό συνέβη το 2006, στο ξεκίνημα της πολυετούς πολιτικής του καριέρας, όταν λιποθύμησε την ώρα που βρισκόταν στο πρωθυπουργικό αυτοκίνητο. Μάλιστα, έλαβε μια κωμικοτραγική διάσταση, καθώς ο Τούρκος πολιτικός έμεινε κλειδωμένος όσο ήταν αναίσθητος στο όχημα επειδή ο οδηγός του βγήκε πανικόβλητος κι έτσι ενεργοποιήθηκε το αυτόματο κλείδωμα. Τελικά, έσπασαν τα παράθυρα του αυτοκινήτου με ένα σφυρί και ο Ερντογάν οδηγήθηκε εκτάκτως στο νοσοκομείο. Αργότερα, το επικοινωνιακό του επιτελείο ανέφερε πως αντιμετώπισε κάποιο θέμα σακχάρου και απέδωσε το περιστατικό στη σκληρή νηστεία του Ερντογάν, καθώς αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού.
Ωστόσο, η πιο επίμονη και διαχρονική φήμη που αφορά την υγεία του και κυνηγάει το όνομά του παραπάνω από μία δεκαετία είναι πως πάσχει από καρκίνο του εντέρου. Αυτή προέρχεται από την πληροφορία που κυκλοφόρησε πως κατά τη διάρκεια μιας πολύπλοκης ιατρικής επέμβασης στην οποία υπεβλήθη το 2011 του αφαίρεσαν ένα μεγάλο τμήμα του παχέος εντέρου, καθώς και από μια σειρά αλλαγών στην εμφάνιση και το παρουσιαστικό του που γίνονται ολοένα και πιο εμφανείς τα τελευταία χρόνια. Την εποχή της επέμβασης οι γιατροί αρνήθηκαν επίμονα πως η αφαίρεση του τμήματος του παχέος εντέρου έγινε λόγω της ύπαρξης κακοήθους όγκου. Μερικά χρόνια αργότερα, το προεδρικό επιτελείο κατηγόρησε το δίκτυο του αυτοεξόριστου ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν για τη διάδοση της φήμης πως επρόκειτο για καρκίνο.
Ωστόσο, αξιόπιστες πηγές που βρίσκονται κοντά στον Τούρκο Πρόεδρο και έχουν γνώση του ιατρικού του φακέλου επιβεβαιώνουν στη LiFO, υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας, πως ο Ερντογάν χρειάζεται στενή και τακτική ιατρική παρακολούθηση τα τελευταία χρόνια, χωρίς ωστόσο να θέλουν να διευκρινίσουν το ακριβές χρόνιο νόσημα από το oποίο πάσχει. «Εκείνο που μπορούμε να πούμε είναι πως ο κ. Ερντογάν χρειάζεται, εδώ και τουλάχιστον δέκα χρόνια, μόνιμη ιατρική παρακολούθηση», αναφέρουν χαρακτηριστικά, χωρίς να θέλουν να σχολιάσουν περαιτέρω το πρόσφατο τηλεοπτικό περιστατικό.
Σημάδια κόπωσης, σενάρια συνωμοσιολογίας
Δύο είναι οι λόγοι για τους οποίους η τεράστια φημολογία σχετικά με την υγεία του Ερντογάν οργιάζει ανά τακτά χρονικά διαστήματα στη γείτονα χώρα. Πρώτον, επειδή, σε αντίθεση με τα περισσότερα κράτη που δημοσιεύουν τακτικές αναφορές για την κατάσταση των ηγετών τους, η υγεία του Τούρκου Προέδρου παραμένει διαχρονικά ένα καλά φυλαγμένο μυστικό. Δεύτερον, επειδή έχουν πλέον κυκλοφορήσει διάφορα αφιλτράριστα στιγμιότυπα όλα αυτά τα χρόνια που μοιάζει να επιβεβαιώνουν το εύθραυστο της υγείας του. Ιδιαίτερα σε μια χώρα που αγαπά τις θεωρίες συνωμοσίας, ο συνδυασμός των δύο αυτών παραγόντων τροφοδοτεί μια θύελλα φημών, αβάσιμων και μη, που θολώνουν περισσότερο το ήδη νεφελώδες τοπίο.
Μονάχα την τελευταία τριετία υπήρξαν διάφορες περίοδοι κατά τις οποίες ο Ερντογάν έκανε δημόσιες εμφανίσεις ή εμφανίστηκε σε τηλεοπτικές συνεντεύξεις σχετικά χλωμός και αδύναμος, είτε με ευδιάκριτες αλλαγές στην όψη είτε με εμφανές τρέμουλο στα χέρια ή στη φωνή του. Το 2021, μάλιστα, κυκλοφόρησε ένα επίσημο βίντεο από το επικοινωνιακό επιτελείο της προεδρίας, στο οποίο ο Ερντογάν, ενώ έκανε μια ομιλία για τον εορτασμό του Ιντ αλ-φιτρ, ξαφνικά διέκοψε, κοιτώντας απελπισμένος προς τον ουρανό και αφήνοντας ένα μακρόσυρτο επιφώνημα πόνου. Και εκείνη την φορά το περιστατικό αποδόθηκε στην κόπωση.
Μία ακόμη έντονη φημολογία είχε ξεσπάσει την άνοιξη του 2020, όταν ο Τούρκος Πρόεδρος ακύρωσε ξαφνικά, και χωρίς κάποια επίσημη αιτιολόγηση, μια σειρά από εμφανίσεις, προκαλώντας μια θεωρία συνωμοσίας στο Twitter που οργίαζε και τον ήθελε νεκρό.
Σε γενικές γραμμές, το μυστηριώδες ζήτημα της υγείας του Τούρκου Προέδρου γίνεται τακτικά θέμα συζήτησης στα τουρκικά καφενεία και στα οικογενειακά τραπέζια, όπου ακούει κανείς συχνά να ψιθυρίζονται τραβηγμένα σενάρια για την κατάστασή του. Ένα από αυτά, το οποίο μάλιστα είναι ιδιαίτερα δημοφιλές στους κύκλους της αντιπολίτευσης, θέλει τον Ερντογάν να χρησιμοποιεί τα τελευταία χρόνια τον προσωπικό γιατρό του Πούτιν για να αντιμετωπίσει τον καρκίνο του εντέρου, γεγονός που, σύμφωνα με τις νύξεις πολλών Τούρκων, ίσως εξηγεί και την αναθέρμανση των διπλωματικών σχέσεων με τη Ρωσία.
Τίποτε από αυτά δεν μπορεί, φυσικά, να επιβεβαιωθεί σε ένα καθεστώς κατά το οποίο η παραμικρή λεπτομέρεια της εικόνας του Ερντογάν περνάει από τον προσεκτικό έλεγχο του επικοινωνιακού του επιτελείου και του στενά ελεγχόμενου ενημερωτικού συστήματος. Ωστόσο, είναι αναμφίβολο πως η συνήθης ενέργεια και δυναμικότητα που παρουσιάζει ο Ερντογάν, ένας δεινός πολιτικός και campaigner, αυτή την φορά απουσιάζει αισθητά. Ειδικά σε μια αναμέτρηση τόσο κρίσιμη και αμφίρροπη, θα περίμενε κανείς ένα πιο γεμάτο προεκλογικό πρόγραμμα και έναν πιο ισχυρό τόνο στις ομιλίες και στις τοποθετήσεις του.
Στο μεταξύ, το μεσημέρι της Πέμπτης, ο Tούρκος υπουργός Υγείας έβαλε τέλος στην φημολογία αναφέροντας πως η υγεία του προέδρου είναι καλή και πως θα συνεχίσει το καθημερινό του πρόγραμμα το συντομότερο δυνατόν. «Τα συμπτώματα της λοιμώδους γαστρεντερίτιδας που τον έχει προσβάλει έχουν περιορισθεί», διευκρίνισε ο Φαρετίν Κοτσά.
Ωστόσο, ήδη η πρόσφατη περιπέτεια υγείας του μοιάζει να κοστίζει αισθητά στην προεκλογική του καμπάνια. Η πολυαναμενόμενη επίσκεψή του στον πυρηνικό σταθμό Ακούγιου, όπου μάλιστα είχε αφήσει να εννοηθεί πως θα παρευρισκόταν και ο Ρώσος ομόλογός του, ακυρώθηκε, με τον Τούρκο ηγέτη να συμμετέχει τελικά μέσω τηλεδιάσκεψης. Το ίδιο συνέβη και στην κρίσιμη προεκλογική συγκέντρωση που προγραμμάτιζε στην πόλη του Μέρσιν, όπου τελικά δεν θα δώσει το «παρών», παρότι η περιοχή αναμένεται να είναι εξαιρετικά κρίσιμη στις επικείμενες εκλογές.
Ενώ, λοιπόν, η εύθραυστη κατάσταση του Ερντογάν προκαλεί πλήθος ακυρώσεων αλλά και ένα πιθανό πλήγμα στην προεκλογική του εικόνα, μια νέα φήμη πως υπέστη καρδιακή προσβολή έκανε τον γύρο του τουρκικού διαδικτύου. Η εν λόγω θεωρία θέλει την οικογένειά του να είναι συγκεντρωμένη γύρω από το κρεβάτι του νοσοκομείου και παραδόξως μοιάζει να πρωτοδιαδόθηκε από λογαριασμούς συνδεδεμένους με την κινεζική κρατική τηλεόραση.
Το γραφείο του Προέδρου, φυσικά, διέψευσε αμέσως τις φήμες, ωστόσο, καθώς σε δύο ημέρες οι Τούρκοι του εξωτερικού θα κληθούν να προσέλθουν στις κάλπες, η ζημιά στην εικόνα του, όποια και να είναι η ακριβής κατάσταση της υγείας του, έχει γίνει ήδη.
