Τι να διαβάσεις και τι να δεις για τα 14 χρόνια απ’ την κατάρρευση της Lehman Brothers

Inventing Anna, American Psycho, Adam Tooze Facebook Twitter
Tα συγκεκριμένα αγόρια μπορούσαν να πάρουν ρίσκα, να παρακολουθήσουν την κατάρρευση του συστήματος και να επιβιώσουν. Εικονογράφηση: bianka/LiFO
0

ΤΟΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 2008 κατέρρευσε μία από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες των Ηνωμένων Πολιτειών, η Lehman Brothers. Ολόκληρη η αμερικανική οικονομία κλυδωνίστηκε. Το πάρτι τελείωνε, η φούσκα των ακινήτων έσκαγε. Μισθωτοί και εργάτες βυθίζονταν στη φτώχεια. Σταδιακά ακολούθησαν οι τράπεζες της Ευρώπης. Η κρίση στην Ευρωζώνη και τη χώρα μας. Το Brexit. Ο Τραμπ.

Οι εξελίξεις αυτές μάς καθορίζουν ακόμα. Ωραία και εμπνευσμένα τα memes για την κρίση του καπιταλισμού, τα «ok boomer» στα ψυχροπολεμικά επιχειρήματα για την ιερότητα της αγοράς, τα viral βιντεάκια στο TikTοk για τους φτωχούς-glamorous. Όμως στο μνημόσυνο της πεθαμένης επενδυτικής τράπεζας καλό είναι να πηγαίνεις ενημερωμένος/-η/-ο.

Κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά η Πολιτική οικονομία μιας κατάρρευσης του ιστορικού Adam Tooze. Καταπιάνεται λίγο πολύ με την ιστορία του τραπεζικού συστήματος και της ρύθμισής/διάσωσής του από το 2008 έως και το 2016 και είναι το θρίλερ των κρίσεων της συγκεκριμένης περιόδου. Δεδομένου ότι το 2008 ελάχιστα καταλάβαινα, αναζήτησα ένα βιβλίο που να βάζει τα πράγματα στη σειρά. Είναι αυτό το βιβλίο.

Αρκετά χρόνια μετά, το 2022, δύο τουλάχιστον γενιές βρίσκονται σε κατάσταση έχθρας ή απομάγευσης με το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι millennials και οι Gen Z δεν έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση σχεδόν για τίποτα. Έχουν, όμως, χρέη επειδή υπάρχουν ή σπούδασαν και είναι ιδιοκτήτες σπιτιού μόνο στη Mονόπολη, κι αυτό για λίγους γύρους πριν από τη σίγουρη χρεοκοπία.

Η ανάγνωσή του μου ’φερε στον νου το θρίλερ του 2000 American Psycho. Η γενικευμένη οργή που ακολούθησε την κατάρρευση των τραπεζών και τελικά τη διάσωσή τους με χρήματα των φορολογούμενων συχνά στρέφεται προς τους αρπακτικούς λύκους πολυεθνικών, τραπεζών και επενδυτικών funds που φέρθηκαν λίγο-πολύ σαν επισκέπτες σε καζίνο.

Το παιχνίδι, φυσικά, διεξαγόταν με χρήματα άλλων ‒ή με «αέρα» και φαντασιώσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης‒, οπότε τα συγκεκριμένα αγόρια μπορούσαν να πάρουν ρίσκα, να παρακολουθήσουν την κατάρρευση του συστήματος και να επιβιώσουν αυτής λαμβάνοντας κάποιο εντελώς προκλητικό ποσό για τις υπηρεσίες τους. Δεν πλήρωσαν για τα λάθη τους. Μάλλον ζουν κάπου άνετα ή συνεχίζουν την επαγγελματική τους καριέρα βγάζοντας υπερκέρδη. 

Στην ταινία, ο νεαρός μάγος του χρηματοπιστωτικού τομέα δεν κάνει και πολλά. Γυμνάζεται, παίρνει το γνωστό κατάλευκο ναρκωτικό της κοινωνικής του τάξης, έχει ένα μίνιμαλ εντυπωσιακό διαμέρισμα και περιποιείται τα μαλλιά και τα νύχια του. Του αρέσει να λέει πού εργάζεται ακόμη και χωρίς να ερωτηθεί. Αγωνιά μην τον ξεπεράσει κάποιος σε κάτι (καλύτερη επαγγελματική κάρτα; καλύτερο χτένισμα;) και είναι τόσο μα τόσο κενός, που η ταινία προοικονομεί την κατάρρευση. Όσο ανήθικα κι αν φερθεί, κανένας δεν δίνει δεκάρα. 

Αρκετά χρόνια μετά, το 2022, δύο τουλάχιστον γενιές βρίσκονται σε κατάσταση έχθρας ή απομάγευσης με το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι millennials και οι Gen Z δεν έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση σχεδόν για τίποτα. Έχουν, όμως, χρέη επειδή υπάρχουν ή σπούδασαν και είναι ιδιοκτήτες σπιτιού μόνο στη Mονόπολη, κι αυτό για λίγους γύρους πριν από τη σίγουρη χρεοκοπία.

Οπότε καμία έκπληξη δεν προκαλεί η περίεργα relatable ιστορία της επιτυχημένης σειράς του Νetflix «Inventing Anna». Η Άννα είναι μια ψεύτρα με προφανή ναρκισσισμό. Κάνει τη μεγάλη ζωή στη Νέα Υόρκη, «πουλιέται» στο Ιnstagram, όπως όλοι, λέει την ιστορία της καταπώς τη βολεύει και επιχειρεί να εξασφαλίσει τεράστιες χρηματοδοτήσεις από τραπεζικούς κολοσσούς προκειμένου να φτιάξει ένα ίδρυμα για καλλιτέχνες.

Η σειρά συνταιριάζει όμορφα τη λογική «fake it ’till you make it» (προσποιήσου μέχρι να τα καταφέρεις) που φαίνεται να είναι το πλάνο δράσης πολλών καλλιτεχνών (μάλλον εδώ χρειάζονται εισαγωγικά!) του Instagram και πολλών «γκουρού» του πολιτισμού. Η Άννα θέλει να στεγάσει το όραμά της ‒ στόχος μεγαλειώδης.

Αρκεί ένα καλό ντύσιμο, το κατάλληλο bio, η ακούραστη επένδυση σε γνωριμίες και επαφές, ένας χαλαρός ηθικός κώδικας και θα τα καταφέρεις! Η Άννα ξοδεύει χρήματα άλλων, τερματίζει πιστωτικές κάρτες, κόβει επιταγές, εξαπατά, ναρκισσεύεται και τελικά κλείνεται φυλακή. Η υπεράσπισή της είναι κυνική και επίκαιρη: από το τίποτα έφτιαξε μια εικόνα, την πούλησε και ο κόσμος την αγόρασε.

Τι κι αν ήταν από αέρα; Όταν τόσο πολύς κόσμος εκλαμβάνει την πρόσβαση στο χρήμα ως κάτι άδικο, ως θέμα καταγωγής/εμφάνισης/ονόματος/κοινωνικού κύκλου, πόσο περίεργο ηχεί το πλάνο δράσης της Άννας; Τιμωρήθηκαν ποτέ οι άνθρωποι που άφησαν αφερέγγυους τύπους σαν την Άννα να αλωνίζουν στα λόμπι και στις πολυτελείς αίθουσες των ισχυρότερων τραπεζών; Λογοδότησαν ή πήραν προαγωγή όσοι έδωσαν πάρα πολλά δάνεια; 

Παρά την εξοργιστικά ματαιόδοξη ζωή της και τη φανερή δυστυχία της, η Άννα έχει κάτι εκνευριστικά οικείο. Χαμένη και μπερδεμένη, μοιάζει το ταιριαστό ποπ είδωλο για έναν κόσμο που δεν ξέρει ακριβώς τι του γίνεται.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Μπρετ Ίστον Έλις απολαμβάνει να τρολάρει τους millennials

Βιβλίο / Ο Μπρετ Ίστον Έλις απολαμβάνει να τρολάρει τους millennials

Με αφορμή το νέο του βιβλίο, ο συγγραφέας μιλάει για την ικανότητα του να προκαλεί την οργή των millennials, για τον τρόπο που συνεχίζει να τον στοιχειώνει ο πρωταγωνιστής του περιβόητου βιβλίου του “American Psycho” και για την ηρεμία που έχει αποκτήσει στα 55 του
Φορολογήστε τους πλούσιους

Τι διαβάζουμε σήμερα / Φορολογήστε τους πλούσιους

Σήμερα: Παράδοση και «πρόοδος»• • • αέρας κεντροαριστεράς στην Ευρώπη • • • φορολογήστε τους πλούσιους • • • η Lehman Brothers της Κίνας; • • • άλογο εναντίον Ίντερνετ • • • ο Μαρξ είχε δίκιο
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ