Τι να διαβάσεις και τι να δεις για τα 14 χρόνια απ’ την κατάρρευση της Lehman Brothers

Inventing Anna, American Psycho, Adam Tooze Facebook Twitter
Tα συγκεκριμένα αγόρια μπορούσαν να πάρουν ρίσκα, να παρακολουθήσουν την κατάρρευση του συστήματος και να επιβιώσουν. Εικονογράφηση: bianka/LiFO
0

ΤΟΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 2008 κατέρρευσε μία από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες των Ηνωμένων Πολιτειών, η Lehman Brothers. Ολόκληρη η αμερικανική οικονομία κλυδωνίστηκε. Το πάρτι τελείωνε, η φούσκα των ακινήτων έσκαγε. Μισθωτοί και εργάτες βυθίζονταν στη φτώχεια. Σταδιακά ακολούθησαν οι τράπεζες της Ευρώπης. Η κρίση στην Ευρωζώνη και τη χώρα μας. Το Brexit. Ο Τραμπ.

Οι εξελίξεις αυτές μάς καθορίζουν ακόμα. Ωραία και εμπνευσμένα τα memes για την κρίση του καπιταλισμού, τα «ok boomer» στα ψυχροπολεμικά επιχειρήματα για την ιερότητα της αγοράς, τα viral βιντεάκια στο TikTοk για τους φτωχούς-glamorous. Όμως στο μνημόσυνο της πεθαμένης επενδυτικής τράπεζας καλό είναι να πηγαίνεις ενημερωμένος/-η/-ο.

Κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά η Πολιτική οικονομία μιας κατάρρευσης του ιστορικού Adam Tooze. Καταπιάνεται λίγο πολύ με την ιστορία του τραπεζικού συστήματος και της ρύθμισής/διάσωσής του από το 2008 έως και το 2016 και είναι το θρίλερ των κρίσεων της συγκεκριμένης περιόδου. Δεδομένου ότι το 2008 ελάχιστα καταλάβαινα, αναζήτησα ένα βιβλίο που να βάζει τα πράγματα στη σειρά. Είναι αυτό το βιβλίο.

Αρκετά χρόνια μετά, το 2022, δύο τουλάχιστον γενιές βρίσκονται σε κατάσταση έχθρας ή απομάγευσης με το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι millennials και οι Gen Z δεν έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση σχεδόν για τίποτα. Έχουν, όμως, χρέη επειδή υπάρχουν ή σπούδασαν και είναι ιδιοκτήτες σπιτιού μόνο στη Mονόπολη, κι αυτό για λίγους γύρους πριν από τη σίγουρη χρεοκοπία.

Η ανάγνωσή του μου ’φερε στον νου το θρίλερ του 2000 American Psycho. Η γενικευμένη οργή που ακολούθησε την κατάρρευση των τραπεζών και τελικά τη διάσωσή τους με χρήματα των φορολογούμενων συχνά στρέφεται προς τους αρπακτικούς λύκους πολυεθνικών, τραπεζών και επενδυτικών funds που φέρθηκαν λίγο-πολύ σαν επισκέπτες σε καζίνο.

Το παιχνίδι, φυσικά, διεξαγόταν με χρήματα άλλων ‒ή με «αέρα» και φαντασιώσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης‒, οπότε τα συγκεκριμένα αγόρια μπορούσαν να πάρουν ρίσκα, να παρακολουθήσουν την κατάρρευση του συστήματος και να επιβιώσουν αυτής λαμβάνοντας κάποιο εντελώς προκλητικό ποσό για τις υπηρεσίες τους. Δεν πλήρωσαν για τα λάθη τους. Μάλλον ζουν κάπου άνετα ή συνεχίζουν την επαγγελματική τους καριέρα βγάζοντας υπερκέρδη. 

Στην ταινία, ο νεαρός μάγος του χρηματοπιστωτικού τομέα δεν κάνει και πολλά. Γυμνάζεται, παίρνει το γνωστό κατάλευκο ναρκωτικό της κοινωνικής του τάξης, έχει ένα μίνιμαλ εντυπωσιακό διαμέρισμα και περιποιείται τα μαλλιά και τα νύχια του. Του αρέσει να λέει πού εργάζεται ακόμη και χωρίς να ερωτηθεί. Αγωνιά μην τον ξεπεράσει κάποιος σε κάτι (καλύτερη επαγγελματική κάρτα; καλύτερο χτένισμα;) και είναι τόσο μα τόσο κενός, που η ταινία προοικονομεί την κατάρρευση. Όσο ανήθικα κι αν φερθεί, κανένας δεν δίνει δεκάρα. 

Αρκετά χρόνια μετά, το 2022, δύο τουλάχιστον γενιές βρίσκονται σε κατάσταση έχθρας ή απομάγευσης με το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι millennials και οι Gen Z δεν έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση σχεδόν για τίποτα. Έχουν, όμως, χρέη επειδή υπάρχουν ή σπούδασαν και είναι ιδιοκτήτες σπιτιού μόνο στη Mονόπολη, κι αυτό για λίγους γύρους πριν από τη σίγουρη χρεοκοπία.

Οπότε καμία έκπληξη δεν προκαλεί η περίεργα relatable ιστορία της επιτυχημένης σειράς του Νetflix «Inventing Anna». Η Άννα είναι μια ψεύτρα με προφανή ναρκισσισμό. Κάνει τη μεγάλη ζωή στη Νέα Υόρκη, «πουλιέται» στο Ιnstagram, όπως όλοι, λέει την ιστορία της καταπώς τη βολεύει και επιχειρεί να εξασφαλίσει τεράστιες χρηματοδοτήσεις από τραπεζικούς κολοσσούς προκειμένου να φτιάξει ένα ίδρυμα για καλλιτέχνες.

Η σειρά συνταιριάζει όμορφα τη λογική «fake it ’till you make it» (προσποιήσου μέχρι να τα καταφέρεις) που φαίνεται να είναι το πλάνο δράσης πολλών καλλιτεχνών (μάλλον εδώ χρειάζονται εισαγωγικά!) του Instagram και πολλών «γκουρού» του πολιτισμού. Η Άννα θέλει να στεγάσει το όραμά της ‒ στόχος μεγαλειώδης.

Αρκεί ένα καλό ντύσιμο, το κατάλληλο bio, η ακούραστη επένδυση σε γνωριμίες και επαφές, ένας χαλαρός ηθικός κώδικας και θα τα καταφέρεις! Η Άννα ξοδεύει χρήματα άλλων, τερματίζει πιστωτικές κάρτες, κόβει επιταγές, εξαπατά, ναρκισσεύεται και τελικά κλείνεται φυλακή. Η υπεράσπισή της είναι κυνική και επίκαιρη: από το τίποτα έφτιαξε μια εικόνα, την πούλησε και ο κόσμος την αγόρασε.

Τι κι αν ήταν από αέρα; Όταν τόσο πολύς κόσμος εκλαμβάνει την πρόσβαση στο χρήμα ως κάτι άδικο, ως θέμα καταγωγής/εμφάνισης/ονόματος/κοινωνικού κύκλου, πόσο περίεργο ηχεί το πλάνο δράσης της Άννας; Τιμωρήθηκαν ποτέ οι άνθρωποι που άφησαν αφερέγγυους τύπους σαν την Άννα να αλωνίζουν στα λόμπι και στις πολυτελείς αίθουσες των ισχυρότερων τραπεζών; Λογοδότησαν ή πήραν προαγωγή όσοι έδωσαν πάρα πολλά δάνεια; 

Παρά την εξοργιστικά ματαιόδοξη ζωή της και τη φανερή δυστυχία της, η Άννα έχει κάτι εκνευριστικά οικείο. Χαμένη και μπερδεμένη, μοιάζει το ταιριαστό ποπ είδωλο για έναν κόσμο που δεν ξέρει ακριβώς τι του γίνεται.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Μπρετ Ίστον Έλις απολαμβάνει να τρολάρει τους millennials

Βιβλίο / Ο Μπρετ Ίστον Έλις απολαμβάνει να τρολάρει τους millennials

Με αφορμή το νέο του βιβλίο, ο συγγραφέας μιλάει για την ικανότητα του να προκαλεί την οργή των millennials, για τον τρόπο που συνεχίζει να τον στοιχειώνει ο πρωταγωνιστής του περιβόητου βιβλίου του “American Psycho” και για την ηρεμία που έχει αποκτήσει στα 55 του
Φορολογήστε τους πλούσιους

Τι διαβάζουμε σήμερα / Φορολογήστε τους πλούσιους

Σήμερα: Παράδοση και «πρόοδος»• • • αέρας κεντροαριστεράς στην Ευρώπη • • • φορολογήστε τους πλούσιους • • • η Lehman Brothers της Κίνας; • • • άλογο εναντίον Ίντερνετ • • • ο Μαρξ είχε δίκιο
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Οπτική Γωνία / Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Έχουμε ένα καινούργιο συναίσθημα, όχι το κλασικό της εποχής των φασισμών, δηλαδή τον φόβο μη βρεθεί κανείς στη θέση των κατώτερων, όσων έμειναν πίσω ή «από κάτω». Πλέον βλέπει κανείς μένος για τα θύματα που μιλάνε.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Μποτιλιαρισμένοι στην Αθήνα: Δαπανούμε έναν μισθό στον δρόμο κάθε έτος

Οπτική Γωνία / Κάθε χρόνο χάνουμε 110 ώρες από τη ζωή μας κολλημένοι στο τιμόνι

Πώς μπορεί να μειωθεί άμεσα το μποτιλιάρισμα στους δρόμους της πρωτεύουσας; Γιατί η λεωφόρος Κηφισού δεν θα αδειάσει ποτέ; Ο συγκοινωνιολόγος και καθηγητής του ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Βασιλική Σιούτη / Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Οι εκ των υστέρων αποκαλύψεις για τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν κατέδειξαν τις πραγματικές ισορροπίες στο πεδίο των διεθνών σχέσεων: καμία πλευρά δεν κερδίζει άνευ ανταλλαγμάτων και οι διεθνείς σχέσεις δεν καθορίζονται από προσωπικές συμπάθειες.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Βασιλική Σιούτη / Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Την ώρα που η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τα Τέμπη και με την ακρίβεια, που προκαλεί κοινωνική δυσφορία, ο Νίκος Δένδιας εμφανίζεται ως μεταρρυθμιστής που θα οδηγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις στη νέα εποχή.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Ακροβατώντας / Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Αξιολογώντας ως πιο σημαντικό ένα τροχαίο από τη συνάντηση Τραμπ - Νετανιάχου, τα κυρίαρχα μέσα αναδεικνύουν το ασήμαντο χάριν τηλεθέασης, εξυπηρετώντας συγκεκριμένες σκοπιμότητες που θα μετατοπίσουν το ενδιαφέρον της κοινωνίας από τα σημαντικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Joe Coughlin: «Η τρίτη ηλικία δεν είναι κρουαζιέρες ή πατερίτσες»

Οπτική Γωνία / Joe Coughlin: «Γηρατειά δεν είναι μόνο κρουαζιέρες, πατερίτσες και να είσαι με το ένα πόδι στον τάφο»

Ο φιλέλληνας καθηγητής εξετάζει τις όψεις της μακροζωίας, πιστεύει πως στην Ελλάδα αυτό το φαινόμενο μπορεί να συνδυαστεί άνετα με το lifestyle και μιλάει με τρόπο ασυνήθιστο για το γήρας.
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Οπτική Γωνία / Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Ο δημιουργός του Greekonomics μιλά στη LiFO για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος αλλά και τις επιθέσεις που δέχτηκε πρόσφατα για κάποιες «άβολες αλήθειες» που επισήμανε αναφορικά με τα διαπλεκόμενα συμφέροντα πολιτικών, οικονομικών «καρτέλ» και ΜΜΕ στην Ελλάδα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Οπτική Γωνία / Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Από την Ουκρανία και την κρίση στη Γαλλία μέχρι τις αποφάσεις Τραμπ, η Ευρώπη περνάει κρίση ταυτότητας. Πώς επηρεάζεται η χώρα μας; Μιλά στη LiFO ο Σωτήρης Ντάλης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης του τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κάποτε στην Αμερική…

Ακροβατώντας / Η αμερικανική δημοκρατία οδεύει προς το τέλος της

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει επιδοθεί σε ανελέητο κυνηγητό όσων αμφισβητούν την αλήθεια της. Κυνηγάει δημοσιογράφους, παρουσιαστές, ακτιβιστές, αντιφρονούντες, δικαστές, όποιον τολμήσει να την αμφισβητήσει.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Χωρίς αναισθητικό, χωρίς δικαιώματα: Τι συμβαίνει με τις θρησκευτικές σφαγές στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Χωρίς αναισθητικό: Τι συμβαίνει με τις θρησκευτικές σφαγές για halal και kosher στην Ελλάδα;

Παρά τις προσπάθειες νομιμοποίησης του εβραϊκού και ισλαμικού τρόπου σφαγής των ζώων χωρίς αναισθητοποίηση, το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα δεν έχει αλλάξει. Η σχεδιαζόμενη Εθνική Στρατηγική Halal επαναφέρει το θέμα.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
H εξέγερση της «κανονικότητας»

Οπτική Γωνία / H εξέγερση της «κανονικότητας»

Μια τάση που θέλει να προσελκύσει μετριοπαθή ακροατήρια, αντλώντας από μια ψευδή εκδοχή της Ιστορίας, η οποία θέλει τον δυτικό πολιτισμό να υποφέρει ή να παρακμάζει γιατί τάχα έπεσε θύμα του ανθρωπισμού του.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
EPEJERGAS HIV/AIDS: Σύντομα θα αποτελεί παρελθόν;

Οπτική Γωνία / HIV/AIDS: Σύντομα θα αποτελεί παρελθόν;

Οι κρίσιμοι σταθμοί μιας δύσκολης πορείας που ξεκίνησε το 1981, οπότε πιστοποιήθηκαν τα πρώτα κρούσματα HIV, μέχρι σήμερα, που στόχος πια είναι η πλήρης ύφεση της νόσου, με ορίζοντα την επίτευξη της ίασης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Πάνος Ρούτσι: Ο απεργός πείνας που συγκλονίζει την Ελλάδα

Οπτική Γωνία / Πάνος Ρούτσι: Ο απεργός πείνας που συγκλονίζει την Ελλάδα

Επιστρατεύοντας το ύστατο μέσο πίεσης, ο Πάνος Ρούτσι ζητά δικαιοσύνη για τα Τέμπη και άδεια για να ξεθάψει το παιδί που έχασε στο μοιραίο τρένο, ώστε να ταυτοποιηθεί και να γίνουν τοξικολογικές εξετάσεις.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ