Οι απορρίψεις που κερδίζουν έδαφος την εποχή της πανδημίας

Το κύμα της «παραίτησης» είναι άλλη μια άρνηση με σημασία Facebook Twitter
Διάφορες αρνήσεις, με τον αργό και ήπιο τρόπο που φαντάζεται κανείς ότι θα λειτουργούσαν τέτοιου είδους συστήματα, φέρνουν ή υπόσχονται αλλαγές. Εικονογράφηση: Ατελιέ/LIFO
0

ΧΑΖΕΥΩ ΣΤΙΣ ΟΜΟΡΦΕΣ ιντερνετικές σελίδες του Φεστιβάλ Transmediale του Βερολίνου. Το θέμα του για το 2021-2022; Η άρνηση. Παρόλο που συχνά θεωρείται μια πράξη παθητική, λένε οι συντελεστές, έχει μεγάλη σημασία. Μια άρνηση μπορεί να είναι πράξη πολιτική, να ασκηθεί ατομικά ή συλλογικά, να είναι αρχή αλλαγών.

Ακολουθεί το γνωστό λεκτικό για την κλιματική αλλαγή και τις ανισότητες που πλέον συναντά κανείς σχεδόν σε κάθε έκθεση σύγχρονης τέχνης, ενώ εγώ έχω κολλήσει στην ιδέα ότι τα «όχι» έχουν αξία. Οι αρνήσεις δύσκολα βγαίνουν στην επιφάνεια. Συχνά είναι ήσυχες παραλείψεις ενεργειών. Άρα πώς βρίσκουν τη θέση τους σε μια κοινωνία επίδειξης;

Κι όμως. Διάφορες αρνήσεις, με τον αργό και ήπιο τρόπο που φαντάζεται κανείς ότι θα λειτουργούσαν τέτοιου είδους συστήματα, φέρνουν ή υπόσχονται αλλαγές. Από την άρνηση να τρως κρέας ή να χρησιμοποιείς το αυτοκίνητο ή ακόμα και το αεροπλάνο έχει γεννηθεί μια ζωηρή συζήτηση για την πολιτική οικολογία. Η άρνηση να αγοράζεις συγκεκριμένα προϊόντα (καινούργια, τεσταρισμένα σε ζώα, με μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, με πλαστικό περιτύλιγμα κ.λπ.) επίσης έχει φέρει αλλαγές.

Σε πιο ριζοσπαστικό επίπεδο, κάποιοι απορρίπτουν γενικώς την ιδέα της διαρκούς κατανάλωσης, που με τη σειρά της συνεπάγεται παραγωγή, άρα συνεχή κατασπατάληση πόρων. Δεν τους αρκεί τα πράγματα στα σούπερ-μάρκετ να συσκευάζονται σε χαρτί αντί για πλαστικό, θα ήθελαν ο κόσμος να καταναλώνει λιγότερο.

Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η πανδημία επιτάχυνε αυτές τις εξελίξεις. Οι άνθρωποι κατάλαβαν το «κόστος ευκαιρίας», αυτά που χάνουν όση ώρα είναι κλεισμένοι στο εταιρικό περιβάλλον. Στην Ελλάδα αυτές οι συνειδητοποιήσεις είναι εύκολες, αφού υπάρχει μια γενική δυσαρέσκεια με την αγορά εργασίας και τις συρρικνωμένες επιλογές.

Το «κύμα» παραιτήσεων που ήρθε τώρα είναι κι αυτό μια μορφή άρνησης. Άρνηση να περνάς το οκτάωρο ή το δεκάωρο με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Σηματοδοτεί την άρνηση να σε απασχολούν συγκεκριμένα ζητήματα, ενώ ταυτόχρονα αγνοείς άλλα.

Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η πανδημία επιτάχυνε αυτές τις εξελίξεις. Οι άνθρωποι κατάλαβαν το «κόστος ευκαιρίας», αυτά που χάνουν όση ώρα είναι κλεισμένοι στο εταιρικό περιβάλλον.

Στην Ελλάδα αυτές οι συνειδητοποιήσεις είναι εύκολες, αφού υπάρχει μια γενική δυσαρέσκεια με την αγορά εργασίας και τις συρρικνωμένες επιλογές. Ήδη το να «παραιτείται» κανείς φαίνεται να είναι μακριά από τις στοχευμένα αρνητικές συνδηλώσεις που υπονοούν μια ήττα, μια αποτυχία. Αντίθετα, φωτίζεται το ενδεχόμενο να αποχωρεί ή να αποτραβιέται κανείς για να κάνει κάτι άλλο που το νομίζει καλύτερο.

Πρόσφατα απασχόλησαν την επικαιρότητα και αρνήσεις συνεργασίας. Κάποιοι αρκετά διάσημοι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι σάπιο και ρυπαρό να συνεργάζεσαι με πλατφόρμες που διακινούν ιδέες της εναλλακτικής δεξιάς ή να αράζεις με πρόσωπα που οι ιδέες τους σού φέρνουν φρίκη (άρα και ο τρόπος ζωής τους).

Πολλοί απορρίπτουν αυτές τις αρνήσεις ως ασήμαντες, δεν αλλάζει τίποτα, λένε. Είμαι όμως σίγουρη ότι κάτι αλλάζει μέσα σ’ αυτόν τον άνθρωπο που επιλέγει πιο προσεκτικά πού να εργάζεται ή ποιους να συναναστρέφεται. Είναι τόσο λίγο αυτό; Κι είμαστε τόσο σίγουροι ότι όντως δεν έχει καμία επίδραση στο πώς σκέφτονται οι άλλοι;

Ανακάλυψα πρόσφατα δύο αρνήσεις που πολύ με γοήτευσαν. Πολλοί αρνούνται να «συνομιλούν» στα social ‒ τα οποία όμως διατηρούν για επαγγελματικούς λόγους. Μια μετακίνηση από το inbox των social στο email, ενώ δεν είναι μια ριζική έξοδος, ένα εντυπωσιακό unplug, μπορεί να ’χει σπουδαίες συνέπειες. Το email διεισδύει λιγότερο στην καθημερινότητα, χωρίς βιντεάκια, ενδείξεις για το ποιος είδε πότε τι και αλγοριθμικούς χειρισμούς, ασκεί μικρότερο έλεγχο στον χρήστη. Δεν σε βρίσκουν σαν βέλη τα μηνύματα.

Η δεύτερη: η άρνηση να δώσεις μια πληροφορία μέσα από το κινητό. Δεν είναι παράνοια να αγανακτεί κανείς πια μ’ αυτήν τη διαρκή συσσώρευση και επεξεργασία των προσωπικών μας δεδομένων. Οι διαφημίσεις φέρνουν ανατριχίλα με την ακρίβειά τους. Η εμπειρία της περιήγησης εύκολα γίνεται εφιάλτης: κάτι τρομακτικό, φτιαγμένο από σκόρπια ασύνδετη πληροφόρηση και εικόνες που αστραπιαία διέσχισαν τον νου σου. Μερικοί αρνούνται να ταΐσουν τη μηχανή. Λένε τα σημαντικά από κοντά και με τα κινητά κλειδωμένα και παραχωμένα κάπου. Μια άρνηση ρομαντική, που κερδίζει έδαφος.

Η άρνηση, όμως, τον τελευταίο καιρό έχει συνδεθεί με την περιφρόνηση της επιστημονικής αλήθειας (βλ. «αρνητές»). Ίσως, λοιπόν, να είναι κι αυτός ένας όρος που χρειάζεται να τον οικειοποιηθούν άλλα ρεύματα σκέψης, ομάδες και άτομα που θεωρούν ότι έχει αξία να λες μερικά, ήσυχα ή θορυβώδη, «όχι», αρνητές της ιδέας πως τα πράγματα έτσι είναι και δεν γίνεται αλλιώς.

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Social Media / Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Kαθορίζει την εικόνα μας, τη διάθεσή μας, τα οικονομικά μας, καθορίζει τον τρόπο που ζούμε. Θα έλεγε κανείς πως, μετά την έλευσή του, μια πετυχημένη selfie, σαν την περίφημη selfie των Oscar του 2014, αλλάζει τον μικρόκοσμο που ζούμε. Ο Χαράλαμπος Τσέκερης, κύριος ερευνητής ΕΚΚΕ και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής, αναλύει το φαινόμενο Instagram.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Οπτική Γωνία / Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Το κόστος ζωής, η ανισότητα, η διαφθορά, ο νεποτισμός, η βιαιότητα των δυνάμεων καταστολής: αυτά είναι τα ζητήματα που απασχολούν τα κινήματα της Γενιάς Ζ και όχι τόσο τα memes ή τα καρτούν.
THE LIFO TEAM
Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Οπτική Γωνία / Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Δεν μιλάμε πια για ειδικούς αναλυτές θεμάτων ασφάλειας, αλλά για έναν νέο τύπο τηλεοπτικού ιεροκήρυκα: ο αστυνομικός που εξηγεί, καθοδηγεί και κρίνει τα πάντα «με τάξη και ασφάλεια».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αναστασία Ντραγκομίροβα: «Στήριξη δεν υπάρχει από πουθενά, αλλά έχω μάθει να μην γκρινιάζω»

Αθλητισμός / Αναστασία Ντραγκομίροβα: «Στήριξη δεν υπάρχει, αλλά έχω μάθει να μην γκρινιάζω»

H ανερχόμενη αθλήτρια του ελληνικού στίβου έχει μάθει να μην αφήνει το παρελθόν να την κρατά πίσω, τροφοδοτείται από το συναίσθημα, έχει στόχο τους Ολυμπιακούς και ζωγραφίζει παντού, ακόμα και στο δέρμα της.
ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ
Γιατί ανοίγει ξανά η υπόθεση θανάτου της Μαίρης Χρονοπούλου

Ρεπορτάζ / Γιατί ανοίγει ξανά η υπόθεση θανάτου της Μαίρης Χρονοπούλου

Δύο χρόνια μετά τον θάνατο της αγαπητής ηθοποιού, η υπόθεση βρίσκεται στο Τμήμα Ανθρωποκτονιών και ερευνάται εκ νέου. Κοντινοί της άνθρωποι ισχυρίζονται ότι «δεν ήταν ατύχημα, αλλά εγκληματική ενέργεια».
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Οπτική Γωνία / Αμπντελά Ταϊά: «Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Ο Μαροκινός συγγραφέας και σκηνοθέτης, κάτοικος Γαλλίας πλέον και γνωστός στην Ελλάδα από το υπέροχο μυθιστόρημα «Η ζωή με το δικό σου φως», μιλά με θαυμασμό για την εξέγερση της νεολαίας που συνταράσσει την πατρίδα του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Συνέντευξη / Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Μετά από μισό αιώνα στο «Βήμα», ο Νίκος Χασαπόπουλος μιλά για πρώτη φορά για την πιο δύσκολη απόφαση της ζωής του, τις στιγμές που έζησε δίπλα σε Λαμπράκη, Ψυχάρη και πρωθυπουργούς, αλλά και για το μεγάλο λάθος του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Οπτική Γωνία / Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Έχουμε ένα καινούργιο συναίσθημα, όχι το κλασικό της εποχής των φασισμών, δηλαδή τον φόβο μη βρεθεί κανείς στη θέση των κατώτερων, όσων έμειναν πίσω ή «από κάτω». Πλέον βλέπει κανείς μένος για τα θύματα που μιλάνε.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ