Όχι άλλα δάκρυα για τις εφημερίδες

Όχι άλλα δάκρυα για τις εφημερίδες Facebook Twitter
Tο πρόβλημα της βιωσιμότητας των εφημερίδων παραμένει, είναι μεγάλο και αφορά όλο τον κόσμο. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0

Ο ΞΑΦΝΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ του καθημερινού φύλλου της «Αυγής» έφερε στην επιφάνεια ένα μεγάλο θέμα για το οποίο αποφεύγουμε ακόμα και οι άνθρωποι των μέσων να μιλάμε και αφορά τον ρόλο που παίζουν οι εφημερίδες στην εποχή μας, ο οποίος έχει αλλάξει με έναν καθοριστικό τρόπο. Παρότι η «Αυγή» είναι μια κομματική εφημερίδα, άρα ο ρόλος της δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτόν των υπόλοιπων εφημερίδων, αυτό που αναδείχθηκε από τη δημόσια συζήτηση μετά την απόφαση του μάνατζερ Κασσελάκη να την κλείσει είναι η βιωσιμότητα των εντύπων.

Στη συγκεκριμένη εφημερίδα το πρόβλημα δεν είναι τωρινό, έχει μεγάλη ιστορία. Η μειωμένη κυκλοφορία και επιρροή της μετράει πολλά χρόνια, αλλά στον ΣΥΡΙΖΑ είχαν πάρει την απόφαση να στηρίζεται από το κόμμα. Ο Κασσελάκης αποφάσισε να λύσει το πρόβλημα με την ιδιοκτησιακή αντίληψη με την οποία απολύει υπαλλήλους από το κόμμα. Χωρίς καμία διαβούλευση με τους εργαζόμενους, χωρίς σχέδιο, χωρίς προηγούμενη ενημέρωση, χωρίς καν στοιχειώδη ευαισθησία.

Όμως, το πρόβλημα της βιωσιμότητας των εφημερίδων παραμένει, είναι μεγάλο και αφορά όλο τον κόσμο. Πριν από τρεις μήνες το Reuters δημοσιοποίησε ένα ενδιαφέρον ρεπορτάζ από την Ιταλία. Σύμφωνα με αυτό, τα περίπτερα της χώρας, τα οποία επιβίωναν κυρίως από τα έσοδα που προέκυπταν από τις πωλήσεις εφημερίδων, τείνουν να εξαφανιστούν. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες έκλεισαν τα δύο τρίτα· μόνο την τελευταία τετραετία έκλεισαν 2.700. Τα περίπτερα κλείνουν γιατί οι Ιταλοί δεν αγοράζουν πια εφημερίδες. Το 2004 οι εφημερίδες πούλαγαν καθημερινά 9,54 εκατ. φύλλα, το 2014 ο αριθμός αυτός μειώθηκε στα 2,6 εκατ. φύλλα, ενώ τον Ιανουάριο του 2024 μόνο 950.000 Ιταλοί αγόρασαν εφημερίδες.

Στη χώρα μας η κατάσταση είναι ακόμα πιο δραματική. Μέσα σε έναν χρόνο είχαμε μείωση στις πωλήσεις των εντύπων κατά 3,2 εκατομμύρια, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία.

Kάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, όπου σε μικρό (στις σκανδιναβικές χώρες) ή μεγάλο (στην Ελλάδα) βαθμό οι εφημερίδες έχουν απώλειες, μειώνουν τις πωλήσεις τους –άρα μειώνεται και η επιρροή τους– και το αναγνωστικό τους κοινό περιορίζεται πια συνήθως σε μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπους οι οποίοι τις επιλέγουν κυρίως για λόγους ταύτισης και συνήθειας από τα περασμένα χρόνια.

Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης βασική πηγή πληροφόρησης των πολιτών έχει αναδειχθεί καταρχάς το διαδίκτυο και ακολουθούν οι τηλεοπτικοί σταθμοί, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης· τελευταίες έρχονται οι εφημερίδες. Τα σχετικά ποσοστά είναι συντριπτικά για τη χώρα μας, όπου η ενημέρωση γίνεται κατά κύριο λόγο από τα μέσα δικτύωσης, σε βαθμό δυσανάλογο σε σχέση με άλλες χώρες, κι αυτό είναι ένα ανησυχητικό φαινόμενο.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού όμως η κατάσταση σε ό,τι αφορά τις εφημερίδες δεν διαφέρει – το αντίθετο. Στις ΗΠΑ οι εφημερίδες έκλεισαν το 2023 με ρυθμό 2,5 την εβδομάδα από 2 την εβδομάδα που ήταν ο αντίστοιχος αριθμός το 2022. Από το 2005, από τις 9.000 εφημερίδες έχουν κλείσει οριστικά οι 3.000, με στρατιές δημοσιογράφων να έχουν χάσει τις δουλειές τους. Ακόμα και μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία και τηλεοπτικοί σταθμοί (CNN, LA Times, Vox, Business Insider κ.ά.) απολύουν εκατοντάδες δημοσιογράφους γιατί τα έσοδα έχουν μειωθεί και προέρχονται κατά κύριο λόγο από το διαδίκτυο.

Στη χώρα μας η κατάσταση είναι ακόμα πιο δραματική. Μέσα σε έναν χρόνο είχαμε μείωση στις πωλήσεις των εντύπων κατά 3,2 εκατομμύρια, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία. Όμως τα περίσσια δάκρυα για τον θάνατο των εφημερίδων δεν έχουν ιδιαίτερο νόημα. Ο κόσμος εδώ και χρόνια έχει μπει σε μια νέα εποχή χωρίς το «χαρτί», η οποία όμως κρύβει μεγάλους κινδύνους που αφορούν την παραπληροφόρηση η οποία διαχέεται εξαιρετικά εύκολα από το διαδίκτυο (κυρίαρχη πηγή διακίνησης fake news) αλλά και τη συγκέντρωση των βασικών πηγών πληροφόρησης στα χέρια λίγων και ισχυρών.

Για τη χώρα μας γνωρίζουμε τι συμβαίνει, δηλαδή ποιοι κατέχουν τα περισσότερα και ισχυρότερα μέσα. Όμως η Ελλάδα δεν πρωτοτυπεί ούτε σε αυτό. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, το 90% των καθημερινών εφημερίδων μεγάλης αναγνωσιμότητας και το σύνολο των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών ανήκουν σε επτά μεγάλους βιομήχανους με παράλληλες οικονομικές δραστηριότητες.

Αυτές οι παθογένειες στην πληροφόρηση δημιουργούν «ερήμους ειδήσεων», όπως χαρακτηρίζονται διεθνώς, δηλαδή περιοχές από τις οποίες απουσιάζουν ειδήσεις – και αυτό έχει να κάνει και με την ποιότητα και με την ποσότητά τους. Οι συνέπειες δεν είναι αμελητέες, αφορούν την ποιότητα και τη λειτουργία της δημοκρατίας καθαυτές. Οι πολίτες έχουν ελλιπή ή διαστρεβλωμένη πληροφόρηση και βάσει αυτής συμπεριφέρονται πολιτικά αλλά κοινωνικά. Η έννοια της πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής πολυμορφίας χάνεται.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στέλιος Νέστωρ: «Ό,τι έκανα, δεν το έκανα για να ρίξω τη δικτατορία αλλά γιατί ντρεπόμουνα» 

Θεσσαλονίκη / Στέλιος Νέστωρ: «Δεν ήμουν από αυτούς που κάθονται σπίτι τους, βγάζουν λεφτά, τρώνε και πίνουνε» 

Μια πολιτική φυσιογνωμία που έδινε πάντα ηχηρό «παρών» στα πολιτικά και πολιτιστικά πράγματα της Θεσσαλονίκης. Μιλώντας στη LiFO, ζωντανεύει ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της πόλης, από την Κατοχή και τη χούντα μέχρι την ίδρυση του Μεγάρου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Κοινωνική κατοικία: Μπορεί το παράδειγμα της La Borda να εφαρμοστεί στην Αθήνα;

Συνεταιριστική κατοικία / Μπορούμε να αντιγράψουμε τη Βαρκελώνη και να λύσουμε το στεγαστικό;

Ενώ στην Ευρώπη παρατηρείται αναζωπύρωση των συνεταιριστικών στεγαστικών κινημάτων, στην Ελλάδα, ειδικά στην Αθήνα, η στεγαστική κρίση οξύνεται. Το παράδειγμα της La Borda στη Βαρκελώνη θα μπορούσε να δώσει τη λύση, χρειάζεται όμως πολιτική βούληση.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας»

Βασιλική Σιούτη / Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας

Η κυβέρνηση αξιοποίησε τη ρύθμιση για τη φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη για να αλλάξει την πολιτική ατζέντα και να ενισχύσει την απήχησή της στο συντηρητικό κοινό, παρά τις διαφοροποιήσεις ακόμη και μέσα στην κυβερνητική παράταξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

Οπτική Γωνία / Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

«Ό,τι όμως και αν υπήρξε ο Διονύσης Σαββόπουλος, είχε τη δόνηση, τον λοξό τόνο, μια διάθεση μεταμόρφωσης και γιορτής. Επέστρεφε σε μια πάμφωτη αυλή, περιμένοντας τους φίλους, το νόημα της συνάθροισης».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
ΕΠΕΞ Στην εποχή του Οφθαλμού

Ιλεκτρίσιτυ / Στην εποχή του Οφθαλμού

Οι κρίσεις ευνοούν την εξουσία, διατηρώντας ένα επίπεδο φόβου μες στην κοινωνία, νομιμοποιώντας μέτρα που ανακουφίζουν τον φόβο αυξάνοντας τον έλεγχο, και δημιουργώντας ευκαιρίες για τη διοχέτευση του κεφαλαίου.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Μετά τα ερείπια της Γάζας: ποιος μπορεί να χτίσει ξανά την ελπίδα;;

Οπτική Γωνία / Η Γάζα μετά τον πόλεμο: Υπάρχει ελπίδα;

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Μαρία Γαβουνέλη, αναλύει τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης, τον ρόλο της Ευρώπης και της Ελλάδας και το αβέβαιο μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Ακροβατώντας / Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Οι μοναχικοί θάνατοι ηλικιωμένων ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που ολοένα εντείνεται και στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, μήπως πειστούν οι αρμόδιοι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Ρεπορτάζ / Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Η προκήρυξη διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που αφορούν τη χρήση της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου ως ποδηλατοδρόμου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την οριστική απώλεια μιας εμβληματικής υποδομής με υψηλή ιστορική, τουριστική και συγκοινωνιακή αξία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οπτική Γωνία / Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν ξανά τη φθορά εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να δείχνουν ανήμπορες να ανατρέψουν το κλίμα απαξίωσης, όπως και οι νέοι παίκτες – που είναι παλιοί. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Υγεία / «Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Δημήτρης Δασκαλάκης: Ο διακεκριμένος ελληνικής καταγωγής λοιμωξιολόγος, που παραιτήθηκε πρόσφατα από επιτελική θέση  καταγγέλλοντας το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ για εξωθεσμικές πιέσεις και αντιεπιστημονικές πρακτικές, μιλά για την απόφασή του, τη δημόσια υγεία στην Αμερική, τον Covid, τον HIV αλλά και την αφύπνιση του επικίνδυνου «ιού» του φασισμού.   
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Ρεπορτάζ / Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Πάνω από 312.000 θανατώσεις ζώων, φόβοι για lockdown και απειλή για μείωση των εξαγωγών του εθνικού προϊόντος μας εξαιτίας της ευλογιάς των προβάτων. Εμβολιασμός ή εκρίζωση του ιού; Ειδικοί μιλούν στη LiFO για το τι διακυβεύεται πραγματικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Social Media / Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Kαθορίζει την εικόνα μας, τη διάθεσή μας, τα οικονομικά μας, καθορίζει τον τρόπο που ζούμε. Θα έλεγε κανείς πως, μετά την έλευσή του, μια πετυχημένη selfie, σαν την περίφημη selfie των Oscar του 2014, αλλάζει τον μικρόκοσμο που ζούμε. Ο Χαράλαμπος Τσέκερης, κύριος ερευνητής ΕΚΚΕ και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής, αναλύει το φαινόμενο Instagram.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ