Όχι άλλα δάκρυα για τις εφημερίδες

Όχι άλλα δάκρυα για τις εφημερίδες Facebook Twitter
Tο πρόβλημα της βιωσιμότητας των εφημερίδων παραμένει, είναι μεγάλο και αφορά όλο τον κόσμο. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0

Ο ΞΑΦΝΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ του καθημερινού φύλλου της «Αυγής» έφερε στην επιφάνεια ένα μεγάλο θέμα για το οποίο αποφεύγουμε ακόμα και οι άνθρωποι των μέσων να μιλάμε και αφορά τον ρόλο που παίζουν οι εφημερίδες στην εποχή μας, ο οποίος έχει αλλάξει με έναν καθοριστικό τρόπο. Παρότι η «Αυγή» είναι μια κομματική εφημερίδα, άρα ο ρόλος της δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτόν των υπόλοιπων εφημερίδων, αυτό που αναδείχθηκε από τη δημόσια συζήτηση μετά την απόφαση του μάνατζερ Κασσελάκη να την κλείσει είναι η βιωσιμότητα των εντύπων.

Στη συγκεκριμένη εφημερίδα το πρόβλημα δεν είναι τωρινό, έχει μεγάλη ιστορία. Η μειωμένη κυκλοφορία και επιρροή της μετράει πολλά χρόνια, αλλά στον ΣΥΡΙΖΑ είχαν πάρει την απόφαση να στηρίζεται από το κόμμα. Ο Κασσελάκης αποφάσισε να λύσει το πρόβλημα με την ιδιοκτησιακή αντίληψη με την οποία απολύει υπαλλήλους από το κόμμα. Χωρίς καμία διαβούλευση με τους εργαζόμενους, χωρίς σχέδιο, χωρίς προηγούμενη ενημέρωση, χωρίς καν στοιχειώδη ευαισθησία.

Όμως, το πρόβλημα της βιωσιμότητας των εφημερίδων παραμένει, είναι μεγάλο και αφορά όλο τον κόσμο. Πριν από τρεις μήνες το Reuters δημοσιοποίησε ένα ενδιαφέρον ρεπορτάζ από την Ιταλία. Σύμφωνα με αυτό, τα περίπτερα της χώρας, τα οποία επιβίωναν κυρίως από τα έσοδα που προέκυπταν από τις πωλήσεις εφημερίδων, τείνουν να εξαφανιστούν. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες έκλεισαν τα δύο τρίτα· μόνο την τελευταία τετραετία έκλεισαν 2.700. Τα περίπτερα κλείνουν γιατί οι Ιταλοί δεν αγοράζουν πια εφημερίδες. Το 2004 οι εφημερίδες πούλαγαν καθημερινά 9,54 εκατ. φύλλα, το 2014 ο αριθμός αυτός μειώθηκε στα 2,6 εκατ. φύλλα, ενώ τον Ιανουάριο του 2024 μόνο 950.000 Ιταλοί αγόρασαν εφημερίδες.

Στη χώρα μας η κατάσταση είναι ακόμα πιο δραματική. Μέσα σε έναν χρόνο είχαμε μείωση στις πωλήσεις των εντύπων κατά 3,2 εκατομμύρια, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία.

Kάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, όπου σε μικρό (στις σκανδιναβικές χώρες) ή μεγάλο (στην Ελλάδα) βαθμό οι εφημερίδες έχουν απώλειες, μειώνουν τις πωλήσεις τους –άρα μειώνεται και η επιρροή τους– και το αναγνωστικό τους κοινό περιορίζεται πια συνήθως σε μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπους οι οποίοι τις επιλέγουν κυρίως για λόγους ταύτισης και συνήθειας από τα περασμένα χρόνια.

Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης βασική πηγή πληροφόρησης των πολιτών έχει αναδειχθεί καταρχάς το διαδίκτυο και ακολουθούν οι τηλεοπτικοί σταθμοί, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης· τελευταίες έρχονται οι εφημερίδες. Τα σχετικά ποσοστά είναι συντριπτικά για τη χώρα μας, όπου η ενημέρωση γίνεται κατά κύριο λόγο από τα μέσα δικτύωσης, σε βαθμό δυσανάλογο σε σχέση με άλλες χώρες, κι αυτό είναι ένα ανησυχητικό φαινόμενο.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού όμως η κατάσταση σε ό,τι αφορά τις εφημερίδες δεν διαφέρει – το αντίθετο. Στις ΗΠΑ οι εφημερίδες έκλεισαν το 2023 με ρυθμό 2,5 την εβδομάδα από 2 την εβδομάδα που ήταν ο αντίστοιχος αριθμός το 2022. Από το 2005, από τις 9.000 εφημερίδες έχουν κλείσει οριστικά οι 3.000, με στρατιές δημοσιογράφων να έχουν χάσει τις δουλειές τους. Ακόμα και μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία και τηλεοπτικοί σταθμοί (CNN, LA Times, Vox, Business Insider κ.ά.) απολύουν εκατοντάδες δημοσιογράφους γιατί τα έσοδα έχουν μειωθεί και προέρχονται κατά κύριο λόγο από το διαδίκτυο.

Στη χώρα μας η κατάσταση είναι ακόμα πιο δραματική. Μέσα σε έναν χρόνο είχαμε μείωση στις πωλήσεις των εντύπων κατά 3,2 εκατομμύρια, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία. Όμως τα περίσσια δάκρυα για τον θάνατο των εφημερίδων δεν έχουν ιδιαίτερο νόημα. Ο κόσμος εδώ και χρόνια έχει μπει σε μια νέα εποχή χωρίς το «χαρτί», η οποία όμως κρύβει μεγάλους κινδύνους που αφορούν την παραπληροφόρηση η οποία διαχέεται εξαιρετικά εύκολα από το διαδίκτυο (κυρίαρχη πηγή διακίνησης fake news) αλλά και τη συγκέντρωση των βασικών πηγών πληροφόρησης στα χέρια λίγων και ισχυρών.

Για τη χώρα μας γνωρίζουμε τι συμβαίνει, δηλαδή ποιοι κατέχουν τα περισσότερα και ισχυρότερα μέσα. Όμως η Ελλάδα δεν πρωτοτυπεί ούτε σε αυτό. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, το 90% των καθημερινών εφημερίδων μεγάλης αναγνωσιμότητας και το σύνολο των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών ανήκουν σε επτά μεγάλους βιομήχανους με παράλληλες οικονομικές δραστηριότητες.

Αυτές οι παθογένειες στην πληροφόρηση δημιουργούν «ερήμους ειδήσεων», όπως χαρακτηρίζονται διεθνώς, δηλαδή περιοχές από τις οποίες απουσιάζουν ειδήσεις – και αυτό έχει να κάνει και με την ποιότητα και με την ποσότητά τους. Οι συνέπειες δεν είναι αμελητέες, αφορούν την ποιότητα και τη λειτουργία της δημοκρατίας καθαυτές. Οι πολίτες έχουν ελλιπή ή διαστρεβλωμένη πληροφόρηση και βάσει αυτής συμπεριφέρονται πολιτικά αλλά κοινωνικά. Η έννοια της πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής πολυμορφίας χάνεται.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ