Ο Τσίπρας, η ήττα και το μετά

Μια παραίτηση με ανοιχτή έκβαση Facebook Twitter
Ο Αλέξης Τσίπρας δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να αντιληφθεί τι σημαίνει μια αριστερή σοσιαλδημοκρατία, έστω με τις ιδιομορφίες και τις αποκλίνουσες παραδόσεις στο εσωτερικό της. Φωτ.: Eurokinissi
0

O Αλέξης Τσίπρας έδωσε μια συγκεκριμένη μορφή και εικόνα στην κυβερνώσα «ριζοσπαστική αριστερά» της χώρας για πολλά χρόνια. Ξεκινώντας από την παραδοσιακή κομμουνιστική νεολαία στις αρχές της δεκαετίας του '90, έγινε η κεντρική, ηγετική φιγούρα της ελληνικής νεο-κομμουνιστικής αριστεράς τη δεκαετία του 2000. Η εποχή των κρίσεων που συντάραξε τη χώρα, το κομματικό σύστημα και τα ήθη οδήγησε τον Α. Τσίπρα στην πρωθυπουργία. Αν ο νεανικός ριζοσπαστισμός σφράγισε την αρχική δυναμική της πορείας, τα αντιμνημονιακά συναισθήματα και συνθήματα έδωσαν την αποφασιστική ώθηση στον επικαρπωτή μιας ευρύτερης εκλογικής δεξαμενής. Στη συνέχεια το ζητούμενο ήταν η επινόηση ενός αλά καρτ «τσιπρικού» παπανδρεϊσμού, η επιχείρηση «δημοκρατική προοδευτική παράταξη» και οι προσαρμογές που θα έφτιαχναν κάτι άλλο. Η επιχείρηση πέτυχε εν μέρει, τελικά όμως δεν μπόρεσε να βρει έναν τόπο ανάμεσα στον (ξεθυμασμένο) ριζοσπαστισμό και στην εκδοχή του κυβερνητικού κόμματος. Είχαν υπάρξει μεγάλα τραύματα, όπως η συμμαχία με τους Ανεξάρτητους Έλληνες και βεβαίως το καλοκαίρι του 2015 που διέψευσε τη ριζοσπαστική υπόσχεση δίχως να στήσει κάτι άλλο στη θέση της, πέρα από μια ρητορική μανιέρα και κάποιες πολιτικές αμφίθυμης διαχείρισης.

Έπειτα, ήρθε η υποτίμηση του αντιπάλου, το λάθος διάβασμα της πραγματικότητας, η αυταπάτη για μια κοινωνία που πάντα βράζει και ένα «καθεστώς που καταρρέει». Και οι ήττες. Ο Α. Τσίπρας είχε αποφασίσει να πάει «προς το κέντρο», όμως αυτό που φαντάζονταν διάφοροι ως ρεαλισμό ήταν οι κακές συμβάσεις της πολιτικής των εύκολων υποσχέσεων ή διάφορες ανερμάτιστες συμμαχίες (με αποταγμένους του καραμανλισμού, πρώην ΠΑΣΟΚ ή ΝΔ παράγοντες, μιντιακούς διαύλους που συντηρούσαν προσωπικές επιθέσεις και χολή).

Το ουσιαστικό ερώτημα είναι τι μπορεί να κάνει ένας οποιοσδήποτε αρχηγός για ένα κόμμα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ με τις συγκεκριμένες εκλογικές δεξαμενές αλλά και τις οργανωτικές παραδόσεις, τις μνήμες και τα συναισθήματα που παίζουν, πάντα, σημαντικό ρόλο στην ελληνική αριστερή ενδοχώρα.

Ο Αλέξης Τσίπρας δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να αντιληφθεί τι σημαίνει μια αριστερή σοσιαλδημοκρατία, έστω με τις ιδιομορφίες και τις αποκλίνουσες παραδόσεις στο εσωτερικό της. Άλλοτε ανέμιζε το ηθικό πλεονέκτημα της παράταξης κι άλλοτε απλώς περίμενε την κατάρρευση του νεοφιλελεύθερου Μητσοτάκη, αν δεν ενθάρρυνε την τάση ανθρώπων του χώρου του να λένε πως ζούμε σε μια ολοκληρωτική κατάσταση εξαίρεσης και άλλα παρόμοια.

Η παραίτησή του μπορεί να είναι μια τακτική κίνηση; Ένα τέχνασμα σαν αυτά που γνωρίζουμε από τα χρονικά των κομμάτων που βασίζονται υπερβολικά στο πρόσωπο ενός αρχηγού; Δεν μπορούμε να ξέρουμε. Αυτό που έχει περισσότερη σημασία είναι το πού μπορεί να κατευθυνθεί αυτός ο κομματικός χώρος που έχει υποστεί μια συντριπτική ήττα. Θα αναζητήσει μια διέξοδο προς έναν νεοπροοδευτικό ριζοσπαστισμό, θα επιχειρήσει να αναβαπτιστεί στην κινηματική λογική, στην προσπάθεια να ξαναγοητεύσει μια ορισμένη νεολαία; Ή θα επιδιώξει κάποιου είδους πολιτική συμφωνία με το ΠΑΣΟΚ με την επιδίωξη μιας γείωσης; Ή, τέλος, ο Αλέξης Τσίπρας θα γίνει ο σκιώδης αρχηγός μιας ελεγχόμενης νέας ηγεσίας που θα έβαζε στόχο να πάει γρηγορότερα προς την κατεύθυνση που επιδίωξε μα δεν κατάφερε εκείνος;

Το ουσιαστικό ερώτημα είναι τι μπορεί να κάνει ένας οποιοσδήποτε αρχηγός για ένα κόμμα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ με τις συγκεκριμένες εκλογικές δεξαμενές αλλά και τις οργανωτικές παραδόσεις, τις μνήμες και τα συναισθήματα που παίζουν, πάντα, σημαντικό ρόλο στην ελληνική αριστερή ενδοχώρα.

Είναι δυνατή μια ριζοσπαστική σοσιαλδημοκρατία δίχως την κουλτούρα της περικύκλωσης, τις αντιδεξιές απλουστεύσεις, την περιφρόνηση για τις αποχρώσεις και για το έργο της πολιτικής και οικονομικής διαχείρισης; Ή υπάρχει ένα σύμπαν κοινωνικού θυμού που πρέπει να το εκφράσει η αριστερά και να μην το αφήσει στους νέους «αντισυστημικούς» βιότοπους;

Ο Αλέξης Τσίπρας προσπάθησε να φτιάξει έναν ΣΥΡΙΖΑ πιο τακτικιστή και πολιτικό, λιγότερο θεωρητικό και διανοουμενίστικο. Αυτό όμως το δοκίμασε συχνά με λογικές λαϊκίστικης μίμησης, δίχως να προωθήσει τους δεσμούς με πραγματικά λαϊκά υποκείμενα και κοινωνικούς χώρους. Όπως είπε ένας φίλος, ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ένα «α-στρατηγικό» κόμμα, δεν είχε στρατηγική θέαση, κι αυτό εξηγεί το ότι δεν ήξερε κανείς ποια ήταν η θέση του για τον πόλεμο στην Ουκρανία, για τη θέση της χώρας στο διεθνές σύστημα, για τη σχέση του με άλλες δυνάμεις στα δεξιά ή στα αριστερά του. Για παράδειγμα, νιώθει πάντα πως το ΚΚΕ είναι ένα άλλο «προοδευτικό κόμμα» με το οποίο θα μπορούσε να συνεργαστεί πολιτικά (αν αυτό είχε άλλη γραμμή); Πιστεύει πως το ΠΑΣΟΚ είναι το «πιο διεφθαρμένο συστημικό κόμμα» (όπως λένε κατ' ιδίαν πολλά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ) ή ότι είναι ο βασικός σύμμαχος; Ποιες είναι οι διεθνείς αναφορές του σημερινού ΣΥΡΙΖΑ; 

Όπως και αν έχει, ο εθελούσιος «παραμερισμός» του Αλέξη Τσίπρα μπορεί να οδηγήσει σε κάποια αποσαφήνιση ή σε διάφορες κινήσεις στη βάση θεμιτών φιλοδοξιών από συγκεκριμένα πρόσωπα. Μπορεί να σκεφτεί κανείς πως το καλό θα ήταν μια εκδοχή αριστεράς ικανής και πρόθυμης να συνομιλεί με τους άλλους δίχως σύνδρομα μεγαλείου και δίχως περιφρόνηση σε ό,τι έχει χτιστεί συλλογικά εδώ και δεκαετίες.

Δεν είναι εύκολο φυσικά. Και γιατί, εκτός των άλλων, πέραν των άλλων, ο ίδιος ο Τσίπρας υπήρξε προϊόν μιας πολιτικής κουλτούρας που ευλογεί κυρίως τις δάφνες της, αντλώντας δόξα ακόμα και από τις ήττες της. Μπορεί όμως να συμβούν και εκπλήξεις.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Οπτική Γωνία / Αμπντελά Ταϊά: «Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Ο Μαροκινός συγγραφέας και σκηνοθέτης, κάτοικος Γαλλίας πλέον και γνωστός στην Ελλάδα από το υπέροχο μυθιστόρημα «Η ζωή με το δικό σου φως», μιλά με θαυμασμό για την εξέγερση της νεολαίας που συνταράσσει την πατρίδα του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Συνέντευξη / Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Μετά από μισό αιώνα στο «Βήμα», ο Νίκος Χασαπόπουλος μιλά για πρώτη φορά για την πιο δύσκολη απόφαση της ζωής του, τις στιγμές που έζησε δίπλα σε Λαμπράκη, Ψυχάρη και πρωθυπουργούς, αλλά και για το μεγάλο λάθος του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Οπτική Γωνία / Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Έχουμε ένα καινούργιο συναίσθημα, όχι το κλασικό της εποχής των φασισμών, δηλαδή τον φόβο μη βρεθεί κανείς στη θέση των κατώτερων, όσων έμειναν πίσω ή «από κάτω». Πλέον βλέπει κανείς μένος για τα θύματα που μιλάνε.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Μποτιλιαρισμένοι στην Αθήνα: Δαπανούμε έναν μισθό στον δρόμο κάθε έτος

Οπτική Γωνία / Κάθε χρόνο χάνουμε 110 ώρες από τη ζωή μας κολλημένοι στο τιμόνι

Πώς μπορεί να μειωθεί άμεσα το μποτιλιάρισμα στους δρόμους της πρωτεύουσας; Γιατί η λεωφόρος Κηφισού δεν θα αδειάσει ποτέ; Ο συγκοινωνιολόγος και καθηγητής του ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Βασιλική Σιούτη / Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Οι εκ των υστέρων αποκαλύψεις για τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν κατέδειξαν τις πραγματικές ισορροπίες στο πεδίο των διεθνών σχέσεων: καμία πλευρά δεν κερδίζει άνευ ανταλλαγμάτων και οι διεθνείς σχέσεις δεν καθορίζονται από προσωπικές συμπάθειες.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Βασιλική Σιούτη / Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Την ώρα που η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τα Τέμπη και με την ακρίβεια, που προκαλεί κοινωνική δυσφορία, ο Νίκος Δένδιας εμφανίζεται ως μεταρρυθμιστής που θα οδηγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις στη νέα εποχή.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Ακροβατώντας / Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Αξιολογώντας ως πιο σημαντικό ένα τροχαίο από τη συνάντηση Τραμπ - Νετανιάχου, τα κυρίαρχα μέσα αναδεικνύουν το ασήμαντο χάριν τηλεθέασης, εξυπηρετώντας συγκεκριμένες σκοπιμότητες που θα μετατοπίσουν το ενδιαφέρον της κοινωνίας από τα σημαντικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Joe Coughlin: «Η τρίτη ηλικία δεν είναι κρουαζιέρες ή πατερίτσες»

Οπτική Γωνία / Joe Coughlin: «Γηρατειά δεν είναι μόνο κρουαζιέρες, πατερίτσες και να είσαι με το ένα πόδι στον τάφο»

Ο φιλέλληνας καθηγητής εξετάζει τις όψεις της μακροζωίας, πιστεύει πως στην Ελλάδα αυτό το φαινόμενο μπορεί να συνδυαστεί άνετα με το lifestyle και μιλάει με τρόπο ασυνήθιστο για το γήρας.
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Οπτική Γωνία / Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Ο δημιουργός του Greekonomics μιλά στη LiFO για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος αλλά και τις επιθέσεις που δέχτηκε πρόσφατα για κάποιες «άβολες αλήθειες» που επισήμανε αναφορικά με τα διαπλεκόμενα συμφέροντα πολιτικών, οικονομικών «καρτέλ» και ΜΜΕ στην Ελλάδα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Οπτική Γωνία / Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Από την Ουκρανία και την κρίση στη Γαλλία μέχρι τις αποφάσεις Τραμπ, η Ευρώπη περνάει κρίση ταυτότητας. Πώς επηρεάζεται η χώρα μας; Μιλά στη LiFO ο Σωτήρης Ντάλης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης του τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ