O νέος ιμπεριαλισμός και γιατί ο κόσμος κινδυνεύει να γίνει ζούγκλα

Trump SmallTalk
0


— Τι φέρνει για τον κόσμο η νέα εποχή Τραμπ; Σοκ και δέος;
Μπορούμε να πούμε πως κατά κάποιον τρόπο θα φέρει αυτό που όλοι περιμέναμε, ελπίζοντας να λειτουργήσουν κάποια θεσμικά αντίβαρα και εγγυήσεις. Ένα παγκόσμιο σύστημα ασφάλειας ισχυρά κλονισμένο από τους πολέμους της τελευταίας περιόδου θα αντιμετωπίσει ακόμα μεγαλύτερη κρίση και αμφισβήτηση. Σε έναν βαθμό ο Πρόεδρος Τραμπ θα προσπαθήσει να δημιουργήσει έναν νέο κόσμο. Η εξωθεσμική προσέγγιση με έμφαση στην προσωπικότητα και στους ατομικούς χειρισμούς θα ενισχυθεί από τη μεγαλύτερη παρουσία του «εξωπολιτικού» παράγοντα στη νέα κυβέρνηση.

Χαρακτηριστικότερη περίπτωση ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ο Ίλον Μάσκ. Σε μια μεταπολιτική δυστοπία οι επιχειρηματίες και οι δισεκατομμυριούχοι μπορούν να διαρρήξουν την παραδοσιακή πολιτική, ακόμα και τη διεθνή οργάνωση. Θα διαμορφωθεί ένας κόσμος που θα μοιάζει περισσότερο με τις περιγραφές του Τόμας Χομπς. Ο Πρόεδρος Τραμπ, άλλωστε, δεν έχει κρύψει πως από τους θεσμούς και το διεθνές δίκαιο προτιμά την ισχύ και την επιβολή των θέσεών του. Αυτός είναι και ο λόγος που δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στην προσωπική διπλωματία και όχι στη θεσμική γραφειοκρατία.

«Σε έναν βαθμό ο Πρόεδρος Τραμπ θα προσπαθήσει να δημιουργήσει έναν νέο κόσμο. Η εξωθεσμική προσέγγιση με έμφαση στην προσωπικότητα και στους ατομικούς χειρισμούς θα ενισχυθεί από τη μεγαλύτερη παρουσία του "εξωπολιτικού" παράγοντα στη νέα κυβέρνηση».

— Πώς αξιολογείτε αυτόν τον νέο τύπου ιμπεριαλισμό του Αμερικανού Προέδρου;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα βρίσκεται σε αυτήν ακριβώς τη φράση. Τα τελευταία χρόνια ο κόσμος μας είναι αντιμέτωπος με τον ιμπεριαλισμό αυταρχικών και αντιδημοκρατικών καθεστώτων, με χαρακτηριστικότερη περίπτωση την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το διεθνές σύστημα και η Δύση προσπαθούν να διατηρήσουν το φιλελεύθερο υπόδειγμα οργάνωσης που βασίζεται σε κανόνες και νόρμες. Η αλλαγή στη στάση των ΗΠΑ, ως αποτέλεσμα της διαφορετικής αντίληψης του Προέδρου Τραμπ, μπορεί να κλονίσει συθέμελα το όλο σύστημα οργάνωσης και τον μεταπολεμικό κόσμο. Αν η σημαντικότερη χώρα της Δύσης προχωρήσει σε επίδειξη σκληρής ισχύος, ο κόσμος θα κινδυνέψει να γίνει ζούγκλα.

cover
Τριαντάφυλλος Καρατράντος,
δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ

— Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τις απρόσμενες εξελίξεις;
Η Ελλάδα είναι εδώ και χρόνια μια κομβική στρατηγική σύμμαχος για τις ΗΠΑ. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι σχέσεις είχαν αρχίσει να ενισχύονται από την εποχή της πρώτης προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ. Επίσης, δεν πρέπει να περιμένουμε πως θα επηρεαστούν αρνητικά οι σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας από τη νέα κατάσταση στις ΗΠΑ, καθώς όλες οι κυβερνήσεις, δημοκρατικών και ρεπουμπλικάνων, επιδιώκουν τη σταθερότητα στην περιοχή.

Αυτό όμως που σίγουρα θα επηρεάσει και την Ελλάδα είναι η ιδιαιτέρως πιθανή ενίσχυση του ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Πέραν του γεγονότος της κοινής αντίληψης περί ηγεσίας και ισχύος μεταξύ των Προέδρων Τραμπ και Ερντογάν, υπάρχει και η εκπεφρασμένη επιθυμία για εκ νέου μετατόπιση του στρατηγικού ενδιαφέροντος στην Ασία, κάτι που θα δώσει μεγαλύτερο ρόλο στην Τουρκία ή και άλλες χώρες που θέλουν να έχουν αντίστοιχη παρέμβαση. Τέλος, είναι πιθανό η διακυβέρνηση Τραμπ να επιδιώξει την εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ- Τουρκίας.

— Τι σηματοδοτεί η ενίσχυση των ακροδεξιών πολιτικών σχηματισμών;
Οι δυτικές κοινωνίες τα τελευταία χρόνια είναι αντιμέτωπες με μια παρατεταμένη κατάσταση πολλαπλών κρίσεων, αυτό που ονομάζουμε permacrisis και polycrisis. Σε αυτό το πλαίσιο έχει δημιουργηθεί ένα κοινωνικό υπόβαθρο φόβου και ανασφάλειας, σε συνδυασμό με μια έντονη κρίσης αμφισβήτησης των θεσμών και της πολιτικής συνολικά. Οι πολίτες θεωρούν πως δεν μπορούν να βρουν λύσεις και προστασία σε υπερεθνικό επίπεδο, με αποτέλεσμα την όξυνση των εθνικιστικών αντανακλαστικών.

Επίσης, σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν τα υπαρκτά και σε αρκετές περιπτώσεις σημαντικά προβλήματα στους τομείς της οικονομίας και της ασφάλειας, τα οποία, όταν συνδυάζονται με τις λεγόμενες πολιτικές ταυτότητας (identity politics), δημιουργούν την τέλεια συνθήκη εργαλειοποίησης από ακροδεξιούς λαϊκιστικούς σχηματισμούς. Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες αυτοί οι σχηματισμοί κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Πολλοί εκ των ηγετών τους έχουν ως πρότυπο τον ίδιο τον Πρόεδρο Τραμπ και στηρίζουν την ατζέντα του, κυρίως σε τομείς όπως η μετανάστευση, η κλιματική κρίση, η ασφάλεια και ο εθνικισμός στην οικονομία. Θα προσπαθήσουν, λοιπόν, να κερδίσουν από το timing της νέας διακυβέρνησης και με την αξιοποίηση και του Ίλον Μασκ ίσως δούμε ένα δίκτυο συνεργαζόμενων πολιτικών σχηματισμών.

— Ποιες πιστεύετε ότι μπορεί να είναι οι επιπτώσεις για το δημοκρατικό πολίτευμα και την Ε.Ε;
Η ενίσχυση του εξωπολιτικού παράγοντα και η υποχώρηση των θεσμών αποτελούν εκ των πραγμάτων πρόβλημα για την ποιότητα αλλά και τη λειτουργία της δημοκρατίας. Δεν πρέπει, άλλωστε, να ξεχνάμε πως οι δημοκρατίες αντιμετωπίζουν διπλό κίνδυνο, στο εσωτερικό από τους λαϊκιστές και την εξτρεμιστική βία, και στο εξωτερικό από τα αυταρχικά καθεστώτα, όπως η Ρωσία, που πραγματοποιούν υβριδικές επιθέσεις και εκστρατείες παραπληροφόρησης με στόχο τους θεσμούς και τη δημοκρατία. Σε αυτή την κατεύθυνση είναι προβληματικές παρεμβάσεις σαν αυτές του Ίλον Μασκ στην εκλογική διαδικασία της Γερμανίας.

Επίσης, η πίεση και η λειτουργία εκτός του πλαισίου της δομημένης διεθνούς οργάνωσης προκαλούν έντονη ανησυχία. Η Ε.Ε. αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις από τη νέα προεδρία Τραμπ. Πέραν του εμπορικού τομέα και του ζητήματος των δασμών, ζητήματα ύψιστης προτεραιότητας για την Ένωση, όπως είναι κυρίως η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, δεν υπάρχουν καν στην ατζέντα της νέας διακυβέρνησης, με την αποχώρηση των ΗΠΑ από το πλαίσιο του Παρισίου να δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στην απαιτούμενη παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα.

Ο τομέας, όμως, όπου υπάρχει πίεση για πρωτοβουλίες από πλευράς της Ε.Ε. είναι αυτός της άμυνας και της ασφάλειας, με τη στρατηγική αυτονομία να γίνεται πλέον μονόδρομος και τις πρωτοβουλίες να πρέπει να τρέξουν άμεσα. Άλλωστε η πίεση της διακυβέρνησης Τραμπ στα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ θα είναι έντονη, κάτι που σημαίνει πως η Ένωση πρέπει να αναζητήσει τη δική της σκληρή ισχύ.

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Τραμπ, ο Μασκ και η νέα, «fascism friendly» τάξη πραγμάτων

Οπτική Γωνία / Ο Τραμπ, ο Μασκ και η νέα, «fascism friendly» τάξη πραγμάτων

«Ο σύγχρονος “φιλικός στον χρήστη φασισμός” δεν έχει την απροκάλυπτη βαρβαρότητα του φασισμού του 20ού αιώνα, έχει όμως στη ρίζα του την ίδια επιλεκτική άρνηση των ατομικών ελευθεριών, των δημοκρατικών δικαιωμάτων και των κοινωνικών κατακτήσεων προς όφελος των προνομιούχων και των ισχυρών. Όποιος νοιάζεται πραγματικά για το μέλλον της δημοκρατίας δεν γίνεται να αγνοήσει την τρομακτική αυτή πραγματικότητα».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

σιούτη

Οπτική Γωνία / ΟΠΕΚΕΠΕ, μεταναστευτικό και Τέμπη ζορίζουν ξανά την κυβέρνηση

Το σκάνδαλο των αγροτικών επιδοτήσεων και η πιθανή επιστροφή προσφύγων από τη Γερμανία στην Ελλάδα έρχονται να προστεθούν στα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Κοκέτα / Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Ένας σιωπηλός ιός, μια πανδημία για την οποία δεν μιλά κανείς: μανάδες, κρύψτε τα παιδιά σας από τη μάχη του creative direction. Η Δανάη Ιωάννου σε μια επιτόπια έρευνα για το επάγγελμα που σαρώνει γύρω μας τους ανθρώπους σαν κρυφή πανδημία.
ΔΑΝΑΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Οπτική Γωνία / Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Χώρες που υποδέχτηκαν σχετικά φιλικά μετανάστες είχαν οφέλη σε οικονομικό επίπεδο. Μια από αυτές είναι η Ισπανία, που τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει σε θετικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν τους τρόπους ένταξής τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γαϊδούρια : Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;/ Ιπποειδή: Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;

Ρεπορτάζ / Γαϊδούρια: Ζώα εργασίας ή θύματα κακοποίησης;

Είναι τα ιπποειδή στην Ελλάδα εργάτες χωρίς δικαιώματα; Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσής τους, ποια μέριμνα υπάρχει για τη φροντίδα τους και γιατί η νομοθετική προστασία τους βρίσκεται σε μια γκρίζα ζώνη; Μιλούν στη LiFO εκπρόσωποι φιλοζωικών οργανώσεων και τοπικοί φορείς.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ