Μουσεία δύο ταχυτήτων. Του Άγγελου Χανιώτη

arxaiologiko mouseio Facebook Twitter
«Αν το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ήταν διοικητικά αυτόνοµο και είχε ένα Δ.Σ. που να αποτελείται από κορυφαίες προσωπικότητες της Ελλάδας και της διασποράς, όντας ο σηµαντικότερος θεµατοφύλακας της κλασικής κληρονοµιάς, δεν θα είχε προικοδοτηθεί µε µερικές εκατοντάδες εκατοµµύρια ευρώ από την ευεργεσία;». Φωτ.: Eurokinissi
0

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ να μετατρέψει πέντε μεγάλα μουσεία (Εθνικό Αρχαιολογικό, Ηρακλείου, Θεσσαλονίκης, Βυζαντινό και Βυζαντινού Πολιτισμού) σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με το επιχείρημα ότι έτσι θα έχουν μεγαλύτερη αυτονομία στη διοίκησή τους και θα δουν αύξηση των πόρων τους από εισιτήρια, πωλητήρια και χορηγίες έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από τον πρωθυπουργό.

Η διαφωνία 487 ειδικών από την Ελλάδα και το εξωτερικό όσον αφορά την αποκοπή των μεγάλων μουσείων από τον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και η έκκλησή τους να ενισχυθούν με προσωπικό, οικονομικούς πόρους και τεχνογνωσία απαντήθηκαν από θιασώτες του μέτρου.

Κατά τον Νίκο Παπανδρέου («Τα Νέα», 5.6), ξαφνικά τα μουσεία θα γίνουν πιο λειτουργικά και θα λύνουν τα προβλήματά τους, απαλλάσσοντας το υπουργείο και από χρονοβόρες λειτουργικές λεπτομέρειες. Ο Αντώνης Καμάρας («Καθημερινή», 26.5) ψέγει «την έωλη επιχειρηµατολογία των πολέµιων της απόφασης» και αναρωτιέται: «Αν το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ήταν διοικητικά αυτόνοµο και είχε ένα Δ.Σ. που να αποτελείται από κορυφαίες προσωπικότητες της Ελλάδας και της διασποράς, όντας ο σηµαντικότερος θεµατοφύλακας της κλασικής κληρονοµιάς, δεν θα είχε προικοδοτηθεί µε µερικές εκατοντάδες εκατοµµύρια ευρώ από την ευεργεσία;». 

Ας δούμε τα δεδομένα με νηφαλιότητα. Ο διεθνής ανταγωνισμός πολιτιστικών ιδρυμάτων για δωρεές είναι αμείλικτος· δεν αρκεί ένα Δ.Σ. για να ανοίξουν οι κρουνοί των τραπεζικών καταθέσεων και να αρχίσει να βρέχει δολάρια. Χρειάζεται επαγγελματικό κυνήγι χορηγιών (fundraising). Οι αμοιβές όσων το κάνουν κυμαίνονται από εκατό ως πεντακόσιες χιλιάδες δολάρια τον χρόνο.

Το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, με υψηλό εισιτήριο, μεγάλη επισκεψιμότητα και πρόσβαση στους πλουσιότερους χορηγούς στον κόσμο, έχει έλλειμμα 150 εκατ. δολάρια και σχεδιάζει την πώληση μέρους των συλλογών του. Προϋπόθεση για δωρεές από ομογενείς είναι ο αποδέκτης της δωρεάς να αναγνωρίζεται ως κοινωφελής οργανισμός στη χώρα κατοικίας του ομογενούς. Μετά την ένταξη των ομογενών στις νέες χώρες κατοικίας τους, η δεύτερη και η τρίτη γενιά της διασποράς προτιμούν δωρεές σε αυτές και δεν εμπιστεύονται ελληνικούς οργανισμούς, είτε δημόσιους είτε ιδιωτικούς.

Αλλαγή στο καθεστώς πέντε μουσείων δεν είναι η μαγική φράση «σουσάμι άνοιξε», που θα δώσει στα μουσεία την πρόσβαση σε κρυμμένους θησαυρούς. Αντίθετα, θα επιτείνει τον ανταγωνισμό για την εξασφάλιση χορηγιών κάτω από δύσκολες συνθήκες.

Η αυτονομία των μουσείων που θα γίνουν ΝΠΔΔ είναι αυτονομία αλά ελληνικά. Ας δούμε τι προβλέπει ο νόμος 3711/2008 για το Μουσείο Ακρόπολης, που είναι ΝΠΔΔ. Το διοικητικό του συμβούλιο και ο προϊστάμενος της γενικής διεύθυνσης διορίζονται από τον εκάστοτε υπουργό Πολιτισμού (άρθρα 6 και 9).

Σύμφωνα με το άρθρο 8, «το Δ.Σ. είναι αρμόδιο για την υλοποίηση της πολιτικής του Μουσείου, στο πλαίσιο της κείμενης νομοθεσίας, του οργανισμού του και της πολιτικής που χαράσσεται από το υπουργείο Πολιτισμού»· αυτή η ευέλικτη διατύπωση επιτρέπει κάθε είδους παρεμβάσεις. Σύμφωνα με το άρθρο 4.3, «με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Πολιτισμού μπορεί να καθορίζεται ποσοστό επί των εσόδων του μουσείου υπέρ του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων»: απότομη προσγείωση στην πραγματικότητα.

Ενώ τα δήθεν πλεονεκτήματα του ΝΠΔΔ δεν υπάρχουν, τα μειονεκτήματα είναι απτά. Οι δωρεές έρχονται με ένα τίμημα: την επιρροή που ασκεί ο χορηγός στην πολιτική του μουσείου. Αυτό μπορεί να μην είναι σημαντικό σε ιδιωτικές συλλογές χωρίς σύνδεση με την ιστορία και την παράδοση μιας χώρας, αλλά σε μια χώρα της οποίας η ταυτότητα και αυτοπροβολή στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στην πολιτιστική της κληρονομιά και στα αρχαία μνημεία, ιδιωτικές παρεμβάσεις στο δημόσιο μουσείο ενέχουν κινδύνους.

Είναι αθέμιτο ιδιώτες χορηγοί να χρησιμοποιούν το δημόσιο μουσείο για την προώθηση των δικών τους οραμάτων, ιδεών ή ιδεοληψιών. Δεν ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας το ενδεχόμενο κάποιος μεγαλοχορηγός να θεωρήσει ότι η μετακλασική εποχή δεν αποτελεί άξιο λόγου, μνήμης και προβολής κομμάτι της ελληνικής ιστορίας και να υποβαθμίσει την παρουσία της στα χρηματοδοτούμενα μουσεία.

byzantino mouseio Facebook Twitter
Είναι αθέμιτο ιδιώτες χορηγοί να χρησιμοποιούν το δημόσιο μουσείο για την προώθηση των δικών τους οραμάτων, ιδεών ή ιδεοληψιών. Φωτ.: Eurokinissi

Η αναπόφευκτη και καθόλου αμελητέα συνέπεια που θα έχει η ιδιαίτερη μεταχείριση πέντε μουσείων είναι η δημιουργία μουσείων δύο ταχυτήτων. Εκείνα που θα είναι ΝΠΔΔ, εκτός από τα δικά τους έσοδα, θα δέχονται επιχορηγήσεις για τις λειτουργικές τους ανάγκες από το ΥΠ.ΠΟ.

Αναπόφευκτα, τα ποσά που θα διατίθενται από τον ούτως ή άλλως περιορισμένο προϋπολογισμό του ΥΠ.ΠΟ. για τις ανάγκες των προνομιούχων μουσείων θα τα στερούνται τα επαρχιακά μουσεία, που τις τελευταίες δεκαετίες, κάτω από δύσκολες συνθήκες, έχουν κάνει εξαιρετική δουλειά στην επανέκθεση και διδακτική παρουσίαση των εκθεμάτων τους (π.χ. τα μουσεία Θηβών, Πατρών, Θάσου, Λήμνου, Μυτιλήνης και Ιωαννίνων).

Τα πέντε μεγάλα μουσεία που δεν είναι ΝΠΔΔ δεν υστερούν του Μουσείου Ακρόπολης σε εκθέσεις, εξωστρέφεια και διαρκή αύξηση των επισκεπτών τους. Το πρόβλημα δεν είναι το νομικό τους καθεστώς. Όλα τα μουσεία, όχι μόνο πέντε, χρειάζονται ευελιξία σε διοικητικά θέματα, αυτονομία στη διαχείριση των πωλητηρίων και κυλικείων –που σημειωτέον τα διαχειρίζεται ένα ΝΠΔΔ, το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων– και, κυρίως, μορφές διοίκησης που προσιδιάζουν σε αυτό που είναι πρώτιστα, δηλαδή επιστημονικοί οργανισμοί.

Η ύπαρξη εξωτερικών συμβουλίων, επιλεγμένων από τα ίδια και όχι από το ΥΠ.ΠΟ, με συμμετοχή επιστημόνων, πολιτιστικών παραγόντων και μελών της τοπικής αυτοδιοίκησης –συμβουλίων που κρίνουν, χωρίς να ελέγχουν και δίνουν ιδέες χωρίς να αποφασίζουν–, μπορεί να συμβάλει στην εξωστρέφεια και τη διαρκή προσαρμογή των μουσείων στα δεδομένα της επιστήμης και τις ανάγκες της κοινωνίας. 

Αλλαγή στο καθεστώς πέντε μουσείων δεν είναι η μαγική φράση «σουσάμι άνοιξε», που θα δώσει στα μουσεία την πρόσβαση σε κρυμμένους θησαυρούς. Αντίθετα, θα επιτείνει τον ανταγωνισμό για την εξασφάλιση χορηγιών κάτω από δύσκολες συνθήκες.

Το χειρότερο είναι ότι το ΥΠ.ΠΟ. συνεχίζει μια πολιτική αποσπασματικής αντιμετώπισης ενός πλέγματος συνδεδεμένων θεμάτων, που περιλαμβάνει την αρχαιολογική εκπαίδευση, τη στελέχωση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας με κριτήρια επιστημονικού οργανισμού και τη μελέτη, συντήρηση και προβολή των αρχαιοτήτων.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Στην εποχή του Οφθαλμού

Ιλεκτρίσιτυ / Στην εποχή του Οφθαλμού

Οι κρίσεις ευνοούν την εξουσία, διατηρώντας ένα επίπεδο φόβου μες στην κοινωνία, νομιμοποιώντας μέτρα που ανακουφίζουν τον φόβο αυξάνοντας τον έλεγχο, και δημιουργώντας ευκαιρίες για τη διοχέτευση του κεφαλαίου.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Μετά τα ερείπια της Γάζας: ποιος μπορεί να χτίσει ξανά την ελπίδα;;

Οπτική Γωνία / Η Γάζα μετά τον πόλεμο: Υπάρχει ελπίδα;

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Μαρία Γαβουνέλη, αναλύει τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης, τον ρόλο της Ευρώπης και της Ελλάδας και το αβέβαιο μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Ακροβατώντας / Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Οι μοναχικοί θάνατοι ηλικιωμένων ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που ολοένα εντείνεται και στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, μήπως πειστούν οι αρμόδιοι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Ρεπορτάζ / Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Η προκήρυξη διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που αφορούν τη χρήση της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου ως ποδηλατοδρόμου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την οριστική απώλεια μιας εμβληματικής υποδομής με υψηλή ιστορική, τουριστική και συγκοινωνιακή αξία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οπτική Γωνία / Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν ξανά τη φθορά εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να δείχνουν ανήμπορες να ανατρέψουν το κλίμα απαξίωσης, όπως και οι νέοι παίκτες – που είναι παλιοί. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Υγεία / «Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Δημήτρης Δασκαλάκης: Ο διακεκριμένος ελληνικής καταγωγής λοιμωξιολόγος, που παραιτήθηκε πρόσφατα από επιτελική θέση  καταγγέλλοντας το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ για εξωθεσμικές πιέσεις και αντιεπιστημονικές πρακτικές, μιλά για την απόφασή του, τη δημόσια υγεία στην Αμερική, τον Covid, τον HIV αλλά και την αφύπνιση του επικίνδυνου «ιού» του φασισμού.   
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Ρεπορτάζ / Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Πάνω από 312.000 θανατώσεις ζώων, φόβοι για lockdown και απειλή για μείωση των εξαγωγών του εθνικού προϊόντος μας εξαιτίας της ευλογιάς των προβάτων. Εμβολιασμός ή εκρίζωση του ιού; Ειδικοί μιλούν στη LiFO για το τι διακυβεύεται πραγματικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Social Media / Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Kαθορίζει την εικόνα μας, τη διάθεσή μας, τα οικονομικά μας, καθορίζει τον τρόπο που ζούμε. Θα έλεγε κανείς πως, μετά την έλευσή του, μια πετυχημένη selfie, σαν την περίφημη selfie των Oscar του 2014, αλλάζει τον μικρόκοσμο που ζούμε. Ο Χαράλαμπος Τσέκερης, κύριος ερευνητής ΕΚΚΕ και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής, αναλύει το φαινόμενο Instagram.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Οπτική Γωνία / Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Το κόστος ζωής, η ανισότητα, η διαφθορά, ο νεποτισμός, η βιαιότητα των δυνάμεων καταστολής: αυτά είναι τα ζητήματα που απασχολούν τα κινήματα της Γενιάς Ζ και όχι τόσο τα memes ή τα καρτούν.
THE LIFO TEAM
Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Οπτική Γωνία / Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Δεν μιλάμε πια για ειδικούς αναλυτές θεμάτων ασφάλειας, αλλά για έναν νέο τύπο τηλεοπτικού ιεροκήρυκα: ο αστυνομικός που εξηγεί, καθοδηγεί και κρίνει τα πάντα «με τάξη και ασφάλεια».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αναστασία Ντραγκομίροβα: «Στήριξη δεν υπάρχει από πουθενά, αλλά έχω μάθει να μην γκρινιάζω»

Αθλητισμός / Αναστασία Ντραγκομίροβα: «Στήριξη δεν υπάρχει, αλλά έχω μάθει να μην γκρινιάζω»

H ανερχόμενη αθλήτρια του ελληνικού στίβου έχει μάθει να μην αφήνει το παρελθόν να την κρατά πίσω, τροφοδοτείται από το συναίσθημα, έχει στόχο τους Ολυμπιακούς και ζωγραφίζει παντού, ακόμα και στο δέρμα της.
ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ
Γιατί ανοίγει ξανά η υπόθεση θανάτου της Μαίρης Χρονοπούλου

Ρεπορτάζ / Γιατί ανοίγει ξανά η υπόθεση θανάτου της Μαίρης Χρονοπούλου

Δύο χρόνια μετά τον θάνατο της αγαπητής ηθοποιού, η υπόθεση βρίσκεται στο Τμήμα Ανθρωποκτονιών και ερευνάται εκ νέου. Κοντινοί της άνθρωποι ισχυρίζονται ότι «δεν ήταν ατύχημα, αλλά εγκληματική ενέργεια».
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ