Ιδιωτικό πένθος, δημόσια αξιοπρέπεια και άλλες (παράξενες) εκκλήσεις. Καθοδόν προς τις 28 Φεβρουαρίου

Καθοδόν προς τις 28 Φεβρουαρίου Facebook Twitter
Στη θέση του ηχηρού πένθους που εξωτερικεύεται και ως δημόσια  πολιτική κριτική, μερικοί ενθρονίζουν ένα ‘αυθεντικό’, ιδιωτικό πένθος. Αυτό μόνο, λένε, μπορεί να διεκδικεί αξιοπρέπεια. Φωτ.: EUROKINISSI
0


ΠΛΗΣΙΑΖΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ 28η Φεβρουαρίου και την απεργία-διαδήλωση για τα δυο χρόνια από το δυστύχημα (με πολλαπλές υπαιτιότητες κράτους και εταιρίας) των Τεμπών, ένα μοτίβο επαναλαμβάνεται και διαδίδεται. Παράλληλα με τη θεωρία περί εκτροπής και νέο-αγανακτισμένου πραξικοπήματος, γίνεται συνεχώς λόγος για την κακή πολιτικοποίηση του πένθους.

Στη θέση του ηχηρού πένθους που εξωτερικεύεται και ως δημόσια  πολιτική κριτική, μερικοί ενθρονίζουν ένα ‘αυθεντικό’, ιδιωτικό πένθος. Αυτό μόνο, λένε, μπορεί να διεκδικεί αξιοπρέπεια. Είναι μια ιδέα που έχει τους οπαδούς της, η άποψη πως μόνο η σιωπή είναι τόπος αξιοπρέπειας, πως οτιδήποτε θορυβεί και διαμαρτύρεται είναι αναξιοπρεπές και εντέλει μια φτηνή μετατροπή του πόνου σε πολιτική.

Θυμάμαι που είχα διαβάσει στον Εντουάρ Λουί την θέση (που μου είχε φανεί τραβηγμένη και δογματική) ότι η σιωπή στη λογοτεχνία είναι ένα ‘αστικό’ μοτίβο, αφού, κατά τον Λουί, το εγκώμιο της σιωπής είναι το αντίθετο του αναγκαία καταγγελτικού σθένους και της απόκτησης φωνής/ ορατότητας για το θύμα.

Ακόμα πιστεύω πως είναι ακραία μια τόσο ριζική ενοχοποίηση της σιωπής. Τόσο σε έργα τέχνης όσο και στον τρόπο που νιώθουμε και εκφράζουμε συναισθήματα και σκέψεις, μπορεί οι χαμηλότεροι τόνοι να είναι πιο δραστικοί και ισχυροί από την υψιγορία, την κραυγή, τον πάταγο.

Η αυτουπονόμευση της δημοκρατίας δεν συντελείται μόνο από τις γαιδουροφωνάρες των τραμπικών ακροδεξιών αλλά και από τις φορτικές υποδείξεις για «αξιοπρεπή σιωπή» και στις προσβλητικές ιερεμιάδες εκ μέρους των νεοσυντηρητικών  μας ορθολογιστών.

Μπορεί για παράδειγμα μια συγκέντρωση εκατό χιλιάδων που τηρούν τρία λεπτά σιγής να είναι πιο αιχμηρή από μια παραδοσιακή διαδήλωση με τις διαδοχικά, προβλέψιμες εικόνες οργανώσεων, σχημάτων, ντουντούκας. Πρέπει όμως να υπάρχει η συγκέντρωση, να παρίσταται το πλήθος. Το πως θα αρθρώσει τον λόγο του είναι ένα ζήτημα άλλο, ένα θέμα στο εσωτερικό των παρόντων όχι για χάρη των απόντων και των εχθρικών προς τη συγκέντρωση/ διαδήλωση.

Ας μην έχουμε αυταπάτες. Η συνηγορία της τάχα αξιοπρεπούς σιωπής και η έκκληση για αυστηρώς ιδιωτικά πένθη και σεμνά βιωμένη εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη δεν εκφράζει αγωνία για την έλλειψη φαντασίας των διαδηλώσεων ή για τυχόν βίαια επεισόδια. Αρνείται να δει την πολιτικοποίηση του πένθους ως αναπότρεπτη διάσταση γεγονότων όπως αυτό στα Τέμπη. Είναι έτσι υπεράσπιση μιας ‘αριστοκρατικής’ σιωπής που θεμελιώνεται στην αυτό-λογοκρισία των πολιτών, στην ακύρωσή τους ως ενεργών υποκειμένων.

Είναι, εντέλει, η σκοπιά εκείνη η οποία αντιπαθεί εκ προοιμίου τις μαζικές, λαϊκές παρουσίες στο δημόσιο χώρο. Ωστόσο, η ενσώματη παρουσία των ανθρώπων για την ιδέα της δικαιοσύνης – που εύλογα υπερβαίνει το ένα θέμα των Τεμπών και αγγίζει το συνολικό πλαίσιο της ζωής των πολιτών- είναι τρόπος νοηματοδότησης του πένθους. «Βγάζει» το πένθος από την στενή σφαίρα των ατομικών και οικογενειακών τραυμάτων. Δεν είναι πλέον αυτό που χωρίζει τους χαροκαμένους γονείς από τους άλλους της κοινότητας (τους άμεσα παθόντες από εμάς τους  υπόλοιπους) αλλά κάτι που ενώνει και δημιουργεί έναν κοινωνικό δεσμό.

Φυσικά, έχουμε απόλυτη ανάγκη από δεσμούς και κοινωνικά γεγονότα τροφοδοτημένα από κατάφαση και θετικότητα. Η συλλογική αφύπνιση δεν μπορεί να οργανώνεται μόνο πάνω σε εμπειρίες πένθους ή ως αντιστάσεις σε διάφορες εκδοχές θανάτου (κοινωνικού, οικονομικού, περιβαλλοντικού κ.λπ.).

Η ίδια όμως η έκκληση για την ερχόμενη Παρασκευή που μας έρχεται συνδυάζει την απαίτηση δικαιοσύνης με την ουσιαστική απόδοση τιμής στα θύματα. Είναι μια έκκληση όπου η αλήθεια καλείται να γίνει μη λήθη, να ανακτήσει τη χαμένη της σχέση με την αποκατάσταση μιας αδικίας και το άνοιγμα ενός χώρου ελπίδας για το καλύτερο. Δεν είναι μια ευκαιρία αρνητικής υπενθύμισης, ακόμα και αν πρέπει να έχει μέσα της και την καταγγελία και το κριτικό πάθος.

Το εγκώμιο στη διακριτικότητα, στη σιωπή και στην απόμερα βιωμένη θλίψη είναι σύμμαχος μιας συγκεκριμένης πολιτικής εξουσίας και των διαχειριστών της. Η κυβέρνηση επιχειρεί καθημερινά να διαχωρίσει τα συλλογικά συναισθήματα σε αξιοπρεπείς ζώνες ψευδούς θεσμικότητας και σε αναξιοπρεπείς και εμπαθείς περιοχές αντισυστημισμού.

Αυτός ο διαχωρισμός είναι μια πονηρή διευθέτηση η οποία ονειρεύεται μια κοινωνία φιλικών σχολιαστών, πολιτικών επιτελείων και πολιτών που αποσύρονται στα του οίκου τους, περιμένοντας τη μοίρα τους. Ό,τι πιο κοντά στην αυτοκαταστροφή της δημοκρατίας. Η αυτουπονόμευση της δημοκρατίας δεν συντελείται μόνο από τις γαιδουροφωνάρες των τραμπικών ακροδεξιών αλλά και από τις φορτικές υποδείξεις για «αξιοπρεπή σιωπή» και στις προσβλητικές ιερεμιάδες εκ μέρους των νεοσυντηρητικών  μας ορθολογιστών.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βραβεία Ιδρύματος Μπότση: Πώς βραβεύεις κάποιον που έβγαλε fake news;

Οπτική Γωνία / Βραβεία Ιδρύματος Μπότση: Πώς βραβεύεις κάποιον που έβγαλε fake news;

Παρότι δεν είναι η πρώτη φορά που κάποιες βραβεύσεις του ιδρύματος Μπότση αμφισβητούνται, μετά τις φετινές απονομές, ακούστηκε από αρκετά χείλη ότι «το κακό παράγινε». Δίκαιες ή «προϊόν φθόνου» οι ενστάσεις; 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
CHECK ΜΑΡΙΑ ΕΠΕΞ Ιμπραϊμ Τραορέ: Είναι άραγε ο φιλόδοξος πρόεδρος της Μπουρκίνα Φάσο ο «Αφρικανός Τσε Γκεβάρα του 21ου αιώνα» ή ένας ακόμα δικτατορίσκος με πολύ προσεγμένη δημόσια εικόνα;

Οπτική Γωνία / Ιμπραΐμ Τραορέ: O «Τσε Γκεβάρα της Αφρικής» ή ένας ακόμα δικτατορίσκος;

Για κάποιους είναι η «φωνή των κολασμένων» της Μαύρης Ηπείρου και η ενσάρκωση του αντιαποικιοκρατικού ιδεώδους. Για άλλους, πάλι, ένας ακόμα τυχοδιώκτης στρατιωτικός που έγινε «λαϊκός ήρωας» με τη συνδρομή της AI.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Κουράστηκα να τη φροντίζω, λυτρώθηκε»: Ποιος δικαιούται να δολοφονεί από οίκτο; 

Οπτική Γωνία / «Κουράστηκα να τη φροντίζω, λυτρώθηκε από τα βάσανά της»: Ποιος δικαιούται να δολοφονεί από οίκτο; 

Το πότε και υπό ποιες συνθήκες κατανοούμε και συμπάσχουμε με έναν δολοφόνο αποκαλύπτει πολλά για τις αξίες και τις προτεραιότητές μας. 
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
ΔΟΥΝΕΙΚΑ

Ρεπορτάζ / Σκάνδαλο παιδεραστίας στα Δουνέικα: Το αποκρουστικό πρόσωπο της «αγίας» ελληνικής κοινωνίας

Η υπόθεση παιδεραστίας στα Δουνέικα, ένα χωριό 900 κατοίκων κοντά στην Αμαλιάδα, τη δεκαετία του ’80, φέρνει στο φως όχι μόνο τα φρικιαστικά εγκλήματα «ευυπόληπτων πολιτών», αλλά και τη συνωμοσία της σιωπής και την υποκρισία που επικρατεί σε κλειστές κοινωνίες.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΦΛΙΟΣ
σιούτη

Οπτική Γωνία / ΟΠΕΚΕΠΕ, μεταναστευτικό και Τέμπη ζορίζουν ξανά την κυβέρνηση

Το σκάνδαλο των αγροτικών επιδοτήσεων και η πιθανή επιστροφή προσφύγων από τη Γερμανία στην Ελλάδα έρχονται να προστεθούν στα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Κοκέτα / Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Ένας σιωπηλός ιός, μια πανδημία για την οποία δεν μιλά κανείς: μανάδες, κρύψτε τα παιδιά σας από τη μάχη του creative direction. Η Δανάη Ιωάννου σε μια επιτόπια έρευνα για το επάγγελμα που σαρώνει γύρω μας τους ανθρώπους σαν κρυφή πανδημία.
ΔΑΝΑΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Οπτική Γωνία / Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Χώρες που υποδέχτηκαν σχετικά φιλικά μετανάστες είχαν οφέλη σε οικονομικό επίπεδο. Μια από αυτές είναι η Ισπανία, που τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει σε θετικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν τους τρόπους ένταξής τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γαϊδούρια : Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;/ Ιπποειδή: Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;

Ρεπορτάζ / Γαϊδούρια: Ζώα εργασίας ή θύματα κακοποίησης;

Είναι τα ιπποειδή στην Ελλάδα εργάτες χωρίς δικαιώματα; Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσής τους, ποια μέριμνα υπάρχει για τη φροντίδα τους και γιατί η νομοθετική προστασία τους βρίσκεται σε μια γκρίζα ζώνη; Μιλούν στη LiFO εκπρόσωποι φιλοζωικών οργανώσεων και τοπικοί φορείς.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ