Είναι τέχνη τα φλούο οπίσθια του Δαβίδ;

Είναι τέχνη τα φλούο οπίσθια του Δαβίδ; Facebook Twitter
Ανάμεσα στα αναρίθμητα αναμνηστικά που πωλούνται στα καταστήματα με σουβενίρ στην πόλη φιγουράρουν σε φλούο χρώματα από το πρόσωπο μέχρι τα οπίσθια και τα γεννητικά όργανα του διάσημου αριστουργήματος της Αναγέννησης.
0

ΤΟΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΜΗΝΑ, με αφορμή δημοσίευμα του Associated Press, κυκλοφόρησε διεθνώς η είδηση για τον πόλεμο που έχει κηρύξει στη Φλωρεντία η διευθύντρια της Galleria dell’ Accademia, Σεσίλιε Χόλμπεργκ, κατά της αθρόας εμπορικής εκμετάλλευσης του περίφημου αγάλματος του Δαβίδ που δημιούργησε ο Μιχαήλ Άγγελος το 1504, το οποίο φυλάσσεται στο εν λόγω μουσείο. Ανάμεσα στα αναρίθμητα αναμνηστικά που πωλούνται στα καταστήματα με σουβενίρ στην πόλη φιγουράρουν σε φλούο χρώματα από το πρόσωπο μέχρι τα οπίσθια και τα γεννητικά όργανα του διάσημου αριστουργήματος της Αναγέννησης, που αποτελεί διαχρονικό σύμβολο της δύναμης και του αρχαίου κάλλους.

Η Ιταλία διαθέτει ένα ιδιαίτερα αυστηρό νομικό πλαίσιο για την προστασία της πολιτιστικής της κληρονομιάς και χάρη σε αυτό η Galleria dell’ Accademia έχει κερδίσει πολλές φορές δικαστικές αποφάσεις για μη εξουσιοδοτημένη εμπορική χρήση από όσους χρησιμοποιούν το έργο του Μιχαήλ Άγγελου για λόγους κερδοσκοπίας, γεγονός που ανοίγει τον δρόμο για την προστασία και άλλων εμβληματικών έργων τέχνης, ομοιώματα των οποίων αναπαράγονται κατά κόρον.

Αντίθετα με τον Μιχαήλ Άγγελο που είδε τον βασιλιά Δαβίδ όχι σαν έναν μικρόσωμο βοσκό που θα τα έβαζε με τον θηριώδη Γολιάθ αλλά σαν έναν γίγαντα ύψους 5,17 μέτρων, η τουριστική βιομηχανία τον κατακερμάτισε, εστιάζοντας σε ό, τι ακριβώς αντιπροσώπευε το αρχαιοελληνικό κάλλος, όπως τα γεννητικά του όργανα.

Πρόκειται για ένα ζήτημα με πολλές διαστάσεις που εγείρει ποικίλες συζητήσεις, με επιχειρήματα υπέρ και κατά, και επεκτείνεται και σε θέματα όπως η διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς ενός κράτους, οι συνέπειες από τις μεταπλάσεις έργων τέχνης και η ελευθερία της έκφρασης. Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν στο γνωστό δοκίμιό του «Το έργο τέχνης στην εποχή της μηχανικής του αναπαραγωγής» το 1935 κατέστησε σαφές πως η διαρκής μηχανική αναπαραγωγή ενός έργου έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της αυθεντικότητάς του και της λεγόμενης «αύρας» του, ενώ το έργο αποκτά μια νέα υπόσταση μέσα από τους πολλαπλούς μετασχηματισμούς του και δύναται να σχολιάζει κάθε φορά τα κοινωνικά και πολιτικά τεκταινόμενα· μια θέση που έγινε αντιληπτή στην πράξη από το κίνημα του ντανταϊσμού και στη συνέχεια από την pop art, που οδήγησε σε μια νέα ερμηνεία έργων του παρελθόντος.

Το ρεπορτάζ του Associated Press, που ανέδειξε το θέμα με τη διαμάχη που έχει ξεσπάσει με αφορμή τον αναγεννησιακό Δαβίδ στη Φλωρεντία, αναφέρει και μια δήλωση τoυ δικηγόρου Thomas C. Danziger, με ειδίκευση στην αγορά έργων τέχνης και έδρα τη Νέα Υόρκη, ο οποίος, αντιδρώντας στις ενέργειες του μουσείου, σχολίασε: «Θα εμποδίσετε καλλιτέχνες όπως ο Γουόρχολ να δημιουργήσουν ένα παράγωγο έργο;»

Είναι Τέχνη τα φλούο οπίσθια του Δαβίδ; Facebook Twitter
Mια από τις εκδοχές του «Μυστικού Δείπνου» από τον Άντι Γουόρχολ.

Ωστόσο, αναρωτιέται κανείς πόση σχέση μπορεί να έχουν οι πολλαπλές εκδοχές του «Μυστικού Δείπνου» του Άντι Γουόρχολ, που εμπνεύστηκε από την ομώνυμη νωπογραφία του Ντα Βίντσι, ή η Τζοκόντα με το μουστάκι από τον ρηξικέλευθο Μαρσέλ Ντισάν, με τα χιλιάδες κακόγουστα μαγνητάκια με τα γεννητικά όργανα του Δαβίδ σε νέον χρώματα που διακοσμούν ψυγεία σε όλα τα πέρατα της γης.

Μπορεί οι πρωτεργάτες της pop art να οραματίστηκαν μια τέχνη για τις μάζες και να προσπάθησαν να θολώσουν τα όρια μεταξύ υψηλής τέχνης και υποκουλτούρας, αλλά μήπως ό,τι ακριβώς στηλίτευε η pop art, όπως η υπερκαταναλωτική κοινωνία, δεν είναι σε μια μετεξέλιξή της και η τουριστική υπερεκμετάλλευση; Η pop art χρησιμοποιούσε ευτελή αντικείμενα μετατρέποντάς τα σε έργα τέχνης ή, αντίθετα, έκανε πιο προσιτά στο ευρύ κοινό τα παγκόσμια αριστουργήματα, ενώ εδώ πλέον μιλάμε για το πώς ένα αριστούργημα μπορεί να ευτελίζεται από τις χιλιάδες φθηνές αναπαραγωγές του.

Αντίθετα με τον Μιχαήλ Άγγελο που είδε τον βασιλιά Δαβίδ όχι σαν έναν μικρόσωμο βοσκό που θα τα έβαζε με τον θηριώδη Γολιάθ αλλά σαν έναν γίγαντα ύψους 5,17 μέτρων, η τουριστική βιομηχανία τον κατακερμάτισε, εστιάζοντας σε ό,τι ακριβώς αντιπροσώπευε το αρχαιοελληνικό κάλλος, όπως τα γεννητικά όργανά του που δεν είχαν υποστεί περιτομή σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση και τα σμιλευτά οπίσθιά του, μετατρέποντάς τον σε έναν πολιτισμικό νάνο, έναν κατακρεουργημένο βασιλιά σε σμίκρυνση, ένα προϊόν προς εκμετάλλευση, έτοιμο να ταξιδέψει σε όλες τις γωνιές του κόσμου μέσα από τα κιτσάτα αναμνηστικά του.

Είναι Τέχνη τα φλούο οπίσθια του Δαβίδ; Facebook Twitter
Ένα προϊόν προς εκμετάλλευση, έτοιμο να ταξιδέψει σε όλες τις γωνιές του κόσμου μέσα από τα κιτσάτα αναμνηστικά του.

Μια περίπου παρόμοια συζήτηση άνοιξε και στη Βενετία πριν από λίγες βδομάδες, όταν ομάδα κατοίκων της πόλης διαμαρτυρήθηκε για την κατάληψη του δημόσιου χώρου από το έργο του Ισπανού Manolo Valdés «Las Meninas a San Marco», που αποτελείται από 13 χάλκινα γλυπτά, εμπνευσμένα από τον διάσημο πίνακα του Βελάσκεθ «Las Meninas», στο πλαίσιο της Μπιενάλε. Οι ογκώδεις μαύρες «δεσποινίδες των τιμών» που θα βρίσκονται παραταγμένες μέχρι και τις 15 Ιουνίου στην πλατεία του Αγίου Μάρκου στο ιστορικό κέντρο της Βενετίας δεν έγιναν ασμένως δεκτές στην πολύπαθη από τα πλήθη των τουριστών Βενετία.

Πού μπαίνει το όριο στην εμπορευματοποίηση της τέχνης, στην τυποποίηση και στη μαζική αναπαραγωγή της; Μέχρι ποιο σημείο αποδεχόμαστε τη φετιχοποίηση των έργων της; Τα ιστορικά μνημεία διατηρούν την αυτονομία τους, ανεξάρτητα από την όποια χρήση τους; Τι ρόλο έχει παίξει σε όλα αυτά η τουριστική βιομηχανία; Ερωτήματα που δεν έχουν εύκολες απαντήσεις και που κι αυτές δεν γίνεται να μην προσαρμόζονται στα εκάστοτε ραγδαία μεταβαλλόμενα συμφραζόμενα.

Στην Ελλάδα, για οποιαδήποτε χρήση, αναπαραγωγή και απεικόνιση αρχαίου μνημείου για εμπορικούς σκοπούς απαιτείται σχετική άδεια, ενώ ο νόμος προστατεύει τα αρχαία μνημεία και από χρήσεις που τα προσβάλλουν ή τα αλλοιώνουν. Θυμόμαστε πως η φωτογράφιση του οίκου μόδας Dior στην Ακρόπολη το 2021, για την οποία είχε δοθεί άδεια από το υπουργείο Πολιτισμού, είχε προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις, ενώ όταν πριν από δύο μήνες πραγματοποιήθηκε επίδειξη του τουρκικής καταγωγής Βρετανού σχεδιαστή Erdem Moralıoğlu στην αίθουσα του Βρετανικού Μουσείου, όπου βρίσκονται τα γλυπτά του Παρθενώνα, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη μίλησε για ευτελισμό των γλυπτών, που χρησιμοποιήθηκαν ως ντεκόρ, ενώ απαντώντας σε όσους σύγκριναν την εκδήλωση στο Βρετανικό Μουσείο με τη φωτογράφιση του Dior, υπεραμύνθηκε της τότε επιλογής να δοθεί άδεια, λέγοντας πως: «Η συλλογή του οίκου Dior ήταν εμπνευσμένη από την ελληνική αρχαιότητα», ενώ σε αυτήν στο Βρετανικό Μουσείο «τα γλυπτά χρησιμοποιήθηκαν ως απλά διακοσμητικά στοιχεία, χωρίς να υπάρχει η οποιαδήποτε διαλεκτική σχέση της συλλογής με την ελληνική αρχαιότητα, χωρίς να υπάρχει καμία σχέση με τις αξίες που τα φειδιακά έργα εκπέμπουν και συμβολίζουν». Ένα κριτήριο, ωστόσο, αρκετά υποκειμενικό, καθώς το τι συνιστά και τι δεν συνιστά «διαλεκτική σχέση» με την αρχαιότητα επιτρέπει πολλές ερμηνείες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά το δοκούν.

Τι κοινό υπάρχει ανάμεσα στις επιδείξεις μόδας που έχουν πραγματοποιηθεί στο Ηρώδειο και στις εικαστικές παρεμβάσεις που καταλαμβάνουν πλατείες για χάρη των επισκεπτών της Μπιενάλε; Και ποια κοινή συνισταμένη ενώνει τις Καρυάτιδες σε έντονα νέον χρώματα που κυκλοφορούν στο εμπόριο – ευτυχώς για καλή τους και καλή μας τύχη όχι σε κλίμακα ανάλογη με αυτή του αγάλματος του Δαβίδ στη Φλωρεντία; Είναι η σχέση μας με τα έργα τέχνης του παρελθόντος, τα όρια που βάζουμε ή η ανεξέλεγκτη παράδοση στην εμπορευματοποίησή τους, το πώς αντιμετωπίζουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά κάθε φορά και κατά πόσο εκχωρούμε κάτι από αυτήν ή την επανανοηματοδοτούμε.

Δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια μπροστά σε κραυγαλέες και καταχρηστικές περιπτώσεις ευτελισμού έργων τέχνης και μνημείων και στην αντιμετώπισή τους ως εμπορικών προϊόντων, ούτε και να μένουμε αμετακίνητοι μέσα σε μια παρωχημένη και περίκλειστη μουσειακή διαχείριση, αλλά να αναζητούμε τη χρυσή εκείνη τομή που θα τα αναδεικνύει χωρίς να τα περιχαρακώνει και θα τα αξιοποιεί χωρίς να τα ξεπουλά.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τουρίστες, γυρίστε σπίτι σας!»: Απ' την Αθήνα και τη Βενετία μέχρι το Άμστερνταμ οι ασεβείς επισκέπτες «θυμώνουν» την Ευρώπη

Διεθνή / «Τουρίστες, γυρίστε σπίτι σας!»: Απ' την Αθήνα ως το Άμστερνταμ οι ασεβείς επισκέπτες θυμώνουν την Ευρώπη

Σε αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις, οι χαμηλής ποιότητας τουριστικές ροές φέρνουν παράπονα και διαμαρτυρίες, ωστόσο, μία πόλη πρωτοπορεί και ξεκίνησε καμπάνια εναντίον των τουριστών που μαζί τους φέρνουν μόνο μπελάδες
LIFO NEWSROOM
Γιατί ο Μιχαήλ Άγγελος άφησε αυτόν τον πίνακα ημιτελή;

Lifo Picks / Γιατί ο Μιχαήλ Άγγελος άφησε αυτόν τον πίνακα ημιτελή;

Πώς θα ένιωθε άραγε ο κορυφαίος καλλιτέχνης της Αναγέννησης για το γεγονός ότι, αν και ημιτελές, το έργο του «Ο ενταφιασμός» εκτίθεται στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου; Δύο άνθρωποι του μουσείου αναλύουν το συγκεκριμένο έργο.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δημήτρης Παρασκευής: «Φέτος, έπειτα από καιρό, ο κορωνοϊός παρουσιάζει έξαρση»

Οπτική Γωνία / «Φέτος, έπειτα από καιρό, ο κορωνοϊός παρουσιάζει έξαρση»

Ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής, εξηγεί γιατί κάθε φθινόπωρο αυξάνονται οι ιώσεις του αναπνευστικού, ποια είναι η εικόνα του Covid-19 στην Ελλάδα και ποια μέτρα πρέπει να πάρουμε εν όψει του χειμώνα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Στέλιος Νέστωρ: «Ό,τι έκανα, δεν το έκανα για να ρίξω τη δικτατορία αλλά γιατί ντρεπόμουνα» 

Θεσσαλονίκη / Στέλιος Νέστωρ: «Δεν ήμουν από αυτούς που κάθονται σπίτι τους, βγάζουν λεφτά, τρώνε και πίνουνε» 

Μια πολιτική φυσιογνωμία που έδινε πάντα ηχηρό «παρών» στα πολιτικά και πολιτιστικά πράγματα της Θεσσαλονίκης. Μιλώντας στη LiFO, ζωντανεύει ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της πόλης, από την Κατοχή και τη χούντα μέχρι την ίδρυση του Μεγάρου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Κοινωνική κατοικία: Μπορεί το παράδειγμα της La Borda να εφαρμοστεί στην Αθήνα;

Συνεταιριστική κατοικία / Μπορούμε να αντιγράψουμε τη Βαρκελώνη και να λύσουμε το στεγαστικό;

Ενώ στην Ευρώπη παρατηρείται αναζωπύρωση των συνεταιριστικών στεγαστικών κινημάτων, στην Ελλάδα, ειδικά στην Αθήνα, η στεγαστική κρίση οξύνεται. Το παράδειγμα της La Borda στη Βαρκελώνη θα μπορούσε να δώσει τη λύση, χρειάζεται όμως πολιτική βούληση.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας»

Βασιλική Σιούτη / Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας

Η κυβέρνηση αξιοποίησε τη ρύθμιση για τη φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη για να αλλάξει την πολιτική ατζέντα και να ενισχύσει την απήχησή της στο συντηρητικό κοινό, παρά τις διαφοροποιήσεις ακόμη και μέσα στην κυβερνητική παράταξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

Οπτική Γωνία / Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

«Ό,τι όμως και αν υπήρξε ο Διονύσης Σαββόπουλος, είχε τη δόνηση, τον λοξό τόνο, μια διάθεση μεταμόρφωσης και γιορτής. Επέστρεφε σε μια πάμφωτη αυλή, περιμένοντας τους φίλους, το νόημα της συνάθροισης».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
ΕΠΕΞ Στην εποχή του Οφθαλμού

Ιλεκτρίσιτυ / Στην εποχή του Οφθαλμού

Οι κρίσεις ευνοούν την εξουσία, διατηρώντας ένα επίπεδο φόβου μες στην κοινωνία, νομιμοποιώντας μέτρα που ανακουφίζουν τον φόβο αυξάνοντας τον έλεγχο, και δημιουργώντας ευκαιρίες για τη διοχέτευση του κεφαλαίου.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Μετά τα ερείπια της Γάζας: ποιος μπορεί να χτίσει ξανά την ελπίδα;;

Οπτική Γωνία / Η Γάζα μετά τον πόλεμο: Υπάρχει ελπίδα;

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Μαρία Γαβουνέλη, αναλύει τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης, τον ρόλο της Ευρώπης και της Ελλάδας και το αβέβαιο μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Ακροβατώντας / Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Οι μοναχικοί θάνατοι ηλικιωμένων ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που ολοένα εντείνεται και στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, μήπως πειστούν οι αρμόδιοι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Ρεπορτάζ / Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Η προκήρυξη διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που αφορούν τη χρήση της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου ως ποδηλατοδρόμου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την οριστική απώλεια μιας εμβληματικής υποδομής με υψηλή ιστορική, τουριστική και συγκοινωνιακή αξία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οπτική Γωνία / Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν ξανά τη φθορά εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να δείχνουν ανήμπορες να ανατρέψουν το κλίμα απαξίωσης, όπως και οι νέοι παίκτες – που είναι παλιοί. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Υγεία / «Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Δημήτρης Δασκαλάκης: Ο διακεκριμένος ελληνικής καταγωγής λοιμωξιολόγος, που παραιτήθηκε πρόσφατα από επιτελική θέση  καταγγέλλοντας το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ για εξωθεσμικές πιέσεις και αντιεπιστημονικές πρακτικές, μιλά για την απόφασή του, τη δημόσια υγεία στην Αμερική, τον Covid, τον HIV αλλά και την αφύπνιση του επικίνδυνου «ιού» του φασισμού.   
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Ρεπορτάζ / Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Πάνω από 312.000 θανατώσεις ζώων, φόβοι για lockdown και απειλή για μείωση των εξαγωγών του εθνικού προϊόντος μας εξαιτίας της ευλογιάς των προβάτων. Εμβολιασμός ή εκρίζωση του ιού; Ειδικοί μιλούν στη LiFO για το τι διακυβεύεται πραγματικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ