«Η ΠΑΡΟΡΜΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΑΡΧΑΙΑ», λέει η Σέρι Τερκλ, καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), η οποία μελετά τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις με την τεχνολογία από τη δεκαετία του ‘80. Όπως επισημαίνει, η επιθυμία μας να μιλάμε με τους νεκρούς, ιδίως με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, μέσω των σεάνς, των μέντιουμ και ποικίλων αποκρυφιστικών τελετών, αντανακλά μια βαθιά ανθρώπινη παρόρμηση που επεκτείνεται μέσω τεχνολογικών καινοτομιών στις επόμενες γενιές. Ακόμα και ο Τόμας Έντισον λέγεται ότι είχε σκεφτεί την ιδέα να κατασκευάσει ένα «τηλέφωνο επικοινωνίας με τα πνεύματα».
Μια νέα εποχή όμως βρίσκεται προ των πυλών: την περασμένη εβδομάδα, ο Τιμ Κουκ, ο διευθύνων σύμβουλος της Apple, ανακοίνωσε την άφιξη της Apple Intelligence, η οποία, όπως είπε, πρέπει να γνωρίζει «τη ρουτίνα σας, τις σχέσεις σας, τις επικοινωνίες σας και πολλά άλλα». Η Τερκλ πιστεύει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα ενσωματωθεί πλήρως στη ζωή μας πιο γρήγορα ακόμη και από ό,τι συνέβη με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Και, αναπόφευκτα, αυτή η νέα τεχνολογία χρησιμοποιείται ήδη ως μέσο επικοινωνίας με τους εκλιπόντες αγαπημένους μας, όπως διερευνάται στο εντυπωσιακό νέο ντοκιμαντέρ Eternal You. «Είναι σα να παίζουμε με τη συναισθηματική φωτιά», προειδοποιεί η Turkle. «Η επιφυλακή μας είναι πεσμένη».
Στο ντοκιμαντέρ, οι σκηνοθέτες Hans Block και Moritz Riesewieck μας συστήνουν μια Νεοϋορκέζα ονόματι Κρίστι Έιντζελ. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η Έιντζελ έμαθε ότι ο παλιός φίλος της, ο Καμερούν, είχε πεθάνει. Είχαν γνωριστεί στο λύκειο τη δεκαετία του '90. Ήταν, όπως λέει η ίδια, η «πρώτη της αγάπη, η πρώτη της φιλία, η πρώτη της… τα πάντα». Είχαν χαθεί για χρόνια αλλά επανασυνδέθηκαν και επικοινωνούσαν τακτικά. Ο Καμερούν είχε παντρευτεί, αλλά πάλευε με την κατάθλιψη και τον αλκοολισμό. Η Έιντζελ ήταν η φίλη που τον έπαιρνε τηλέφωνο για να τον ρωτήσει: «Πώς είσαι; Πίνεις;». Μια μέρα, έλαβε ένα μήνυμα από εκείνον που έλεγε: «Είμαι στο νοσοκομείο λόγω ηπατικής ανεπάρκειας... Μου είπες να σταματήσω να πίνω. Δεν σε άκουσα. Σ’ αγαπώ πάντα». Εκείνη δεν απάντησε αμέσως. Λίγο αργότερα έμαθε ότι ο Καμερούν είχε πέσει σε κώμα. Δεν θα ανακτούσε ποτέ τις αισθήσεις του – ένα μήνα αργότερα ήταν νεκρός.
Η διαδικασία διήρκεσε μήνες και η εκπομπή κατέγραψε σπαρακτικές σκηνές με την γυναίκα να κλαίει καθώς αγκάλιαζε την εικονική κόρη της. Τα πλάνα έγιναν viral, καταγράφοντας δεκάδες εκατομμύρια προβολές στο διαδίκτυο.
Η Έιντζελ δεν μπορούσε να το ξεπεράσει. Τότε είδε ένα άρθρο για έναν Καναδό που χρησιμοποίησε μια υπηρεσία που ονομάζεται Project December για να συνομιλήσει με μια AI προσομοίωση της αρραβωνιαστικιάς του, το χέρι της οποίας κρατούσε καθώς εκείνη πέθαινε. Αυτός ήταν ο Τζόσουα Μπαρμπό, ο οποίος επίσης μιλά στο ντοκιμαντέρ για την εμπειρία του, λέγοντας ότι «ήταν πραγματικά σαν ένα δώρο, σαν να μου έφυγε ένα βάρος». Αμέσως η Έιντζελ αποφάσισε να το δοκιμάσει και ή ίδια, της φάνηκε «σαν μια πύλη», όπως λέει, «σαν κάτι θεόσταλτο που μου επέτρεπε να φτάσω σ’ εκείνον».
Το τρέιλερ του Eternal You
Η πρόσβαση στο Project December κόστιζε μόλις 10 δολάρια για μια αρχική συνομιλία 100 «ανταλλαγών», οπότε προχώρησε, παρέχοντας λεπτομέρειες για τον Καμερούν, όπως τα ονόματα των σκύλων του, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του και ένα παράδειγμα του ύφους ομιλίας και γραφής του. Στη συνέχεια έκατσε να το δοκιμάσει. «Ήταν νύχτα. Ο γιος μου κοιμόταν. Όλα τα φώτα ήταν σβηστά, εκτός από τη λάμπα στο γραφείο μου, και άρχισα να πληκτρολογώ», θυμάται. «Αμέσως ένιωσα ότι αυτός που μου μιλούσε ήταν ο Καμερούν». Άρχισε να του κάνει ερωτήσεις όπως «Είσαι χαρούμενος;», «Νιώθεις καλύτερα;». Σύντομα, όμως, ο Καμερούν της τεχνητής νοημοσύνης άρχισε να της λέει πράγματα όπως ότι ήταν «σκοτεινά και μοναχικά» εκεί που βρισκόταν. «Στον παράδεισο;», τον ρώτησε. Η απάντηση ήρθε άμεσα: «Όχι, στην κόλαση». Ακολούθως, της είπε: «Θα σε στοιχειώσω». Κάθιδρη από το σοκ, η Έιντζελ έσπρωξε το πληκτρολόγιο μακριά. «Ήμουν εντελώς τρομοκρατημένη», θυμάται. «Άναψα όλα τα φώτα. Προσευχήθηκα και έλεγα: «Ο Θεός να με συγχωρέσει. Καμερούν, μη με στοιχειώνεις. Δεν ήξερα τι έκανα».
Δεν ήταν η πρώτη φορά που μια προσομοίωση είχε φύγει εκτός ελέγχου. Σύμφωνα με τον Τζέισον Ρόρερ, τον Αμερικανό προγραμματιστή που δημιούργησε το Project December, τέτοιες περιπτώσεις αποτελούν συναρπαστικά παραδείγματα αυτού που είναι γνωστό ως το πρόβλημα του «μαύρου κουτιού» με την τεχνητή νοημοσύνη – ότι ακόμη και οι προγραμματιστές της δεν μπορούν να είναι σίγουροι για το πώς θα ανταποκριθεί. Η άποψή του φαίνεται εξοργιστική στην Έιντζελ. «Το άτομο που δημιούργησε αυτό το πράγμα πραγματικά δεν δίνει δεκάρα για το αποτέλεσμα, είναι σαν παιχνίδι γι’ αυτόν», μας λέει. «Το συναίσθημα το οποίο εμπορεύεται ο Ρόρερ, είναι το πένθος».
Η δύναμη με την οποία μια προσομοίωση οικείου προσώπου μπορεί να αγγίζει τα πιο βαθιά συναισθήματά μας φάνηκε δραματικά το 2020, όταν αποσπάσματα από το Meeting You, μια κορεατική τηλεοπτική εκπομπή, άρχισαν να εμφανίζονται στο Instagram. Μια μητέρα τεσσάρων παιδιών, είχε χάσει την επτάχρονη κόρη της τέσσερα χρόνια νωρίτερα. Καθώς την θρηνούσε, η κόρη της άρχισε να εμφανίζεται στα όνειρά της. Παράλληλα, διατηρούσε ένα ιστολόγιο, το οποίο είχε ξεκινήσει όταν η μικρή ήταν στο νοσοκομείο, ώστε όποτε έβγαινε, να μπορούσε να της περιγράψει τι συνέβη. Αυτά τα κείμενα υπέπεσαν στην αντίληψη των παραγωγών μιας τηλεοπτικής εκπομπής, οι οποίοι προσφέρθηκαν να δημιουργήσουν μια προσομοίωση εικονικής πραγματικότητας της μικρής. Η γυναίκα, η οποία είναι χριστιανή, το είδε ως μια ευκαιρία να πει στην κόρη της: «Η μαμά σε αγαπάει πραγματικά και μόλις τελειώσω από εδώ, θα έρθω να σε βρω εκεί που είσαι».
Πράγματι, δημιουργήθηκε μια εικονική εκδοχή του κοριτσιού, μια εικονική Nayeon, μέσω της τρισδιάστατης σάρωσης ενός παιδικού μοντέλου, χρησιμοποιώντας φωτογραφίες και βίντεο για αναφορά, και στη συνέχεια ηθοποιούς-παιδιά για την αναπαραγωγή της φωνής της. Η διαδικασία διήρκεσε μήνες και η εκπομπή κατέγραψε σπαρακτικές σκηνές με την γυναίκα να κλαίει καθώς αγκάλιαζε την εικονική κόρη της. Τα πλάνα έγιναν viral, καταγράφοντας δεκάδες εκατομμύρια προβολές στο διαδίκτυο. Αυτή η εμπειρία, βέβαια, δημιουργήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια: η εικονική εκδοχή της μικρής είχε προγραμματιστεί να αντιδρά με συγκεκριμένο τρόπο. Αντίθετα, η τεχνητή νοημοσύνη βασίζεται σε μοντέλα που έχουν εκπαιδεύσει τα ίδια τον εαυτό τους, μελετώντας τεράστιες ποσότητες δεδομένων, ώστε να μιμούνται τις ανθρώπινες γνωστικές διαδικασίες και τη λήψη αποφάσεων.
Είναι σημαντικό, επίσης, να θυμόμαστε ότι κάθε γενιά τεχνητής νοημοσύνης είναι πιο εξελιγμένη από την προηγούμενη. Εκατομμύρια έχουν δαπανηθεί για τη δημιουργία του ChatGPT της OpenAI και του Gemini της Google DeepMind. Οι δημιουργοί του Eternal You, προβλέπουν ότι αυτό που ο αδελφός της Κρίστι Έιντζελ, αναφέρει στην ταινία ως «ο καπιταλισμός του θανάτου», σύντομα θα εξελιχθεί σε τεράστια επιχείρηση. «Είμαστε αρκετά σίγουροι ότι όλες αυτές οι μεγάλες εταιρείες, όπως η Microsoft, η Amazon, η Google, εξετάζουν αυτή τη στιγμή πολύ προσεκτικά αυτές τις εμπειρίες», λένε. «Και είναι απλώς θέμα χρόνου να μπει μία από αυτές τις εταιρείες σ’ αυτή την αγορά».
Με στοιχεία από The Telegraph
