Αγγίζοντας (και υπερβαίνοντας) τα όρια

Αγγίζοντας ( και υπερβαίνοντας) τα όρια Facebook Twitter
Η επίθεση στον πολιτισμό του ορίου έχει πια διαστάσεις που τρομάζουν. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0

ΕΝΑ ΚΟΙΝΟ ΝΗΜΑ φαίνεται να ενώνει τη μανία ανέγερσης ξενοδοχείων στη θέση ιστορικών κινηματογράφων, τις καταχρηστικές περιφράξεις της Μυκόνου και τη γενικότερη αίσθηση ότι έχει χαθεί το μέτρο: η περιφρόνηση για τα όρια. Η αδυναμία των δημόσιων εξουσιών, κυβερνητικών ή αυτοδιοικητικών, να αντιληφθούν το πρόβλημα· η ευκολία που έχουν οι ιδιώτες να περνούν το δικό τους, δημιουργώντας τετελεσμένα.

Είναι ένα μοντέλο που αισθανόμαστε πως συνεχίζει σαν να μη συνέβη τίποτα. Θυμίζει αυτό που διαβάσαμε πρόσφατα για τη μεγάλη αύξηση της κυκλοφορίας των ιδιωτικών λίαρ τζετ πάνω από την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια: κίνηση κάθετα αντίθετη προς την ανάγκη των καιρών.

Συχνά, βέβαια, αυτές οι μετατροπές εμφανίζονται με τη βιτρίνα μιας εντυπωσιακής αισθητικής, λες και το design μιας κατασκευής αντισταθμίζει την ιστορική βλάβη. Έχουμε έτσι ένα αδιέξοδο εκκρεμές μεταξύ της μιζέριας της εγκατάλειψης κτιρίων και υποδομών και ενός εκνευριστικά επεκτατικού «εξευγενισμό», ως εάν μοναδική επιλογή στις πόλεις να είναι είτε η πάση θυσία «αξιοποίηση» είτε το ρήμαγμα και η μαυρίλα.

Η μεσαία κλίμακα, η αστική κλίμακα, δεν ενδιαφέρει ως ενσάρκωση ενός ήπιου μοντερνισμού. Αιχμή των μετασχηματισμών γίνεται η κερδοσκοπία του real estate και επιπλέον ένας μηχανισμός συρρίκνωσης και κατατεμαχισμού του φυσικού τοπίου.

Ο αστικός πολιτισμός περνάει πια από τον ελεύθερο χώρο που δεν τον καταστρέφει η κρατική αδιαφορία ή η ηλίθια βαναυσότητα των ίδιων των κατοίκων-χρηστών. 

Η επίθεση στον πολιτισμό του ορίου έχει πια διαστάσεις που τρομάζουν. Γιατί τα όρια είναι μέρος της κοινής ελευθερίας μας. Όπως ο νόμος είναι όρος για να έχει νόημα η ανθρώπινη συμβίωση. Δεν βρισκόμαστε στη δεκαετία του ’90 ούτε μπορούμε να πιθηκίζουμε τις ιδεολογίες της επέκτασης και της ποσοτικής μεγέθυνσης στην αριστερή ή δεξιά εκδοχή τους.

Όπως γράφει κάπου ο Γιάννης Βούλγαρης, ο σημερινός εκσυγχρονισμός οφείλει να είναι αναστοχαστικός, να έχει, θα λέγαμε, ενσωματώσει την πρόληψη, τους κανόνες και μια μέριμνα για τις συνέπειες. Δεν είναι υποχρεωτικό, επειδή κάτι υπάρχει ως τεχνική δυνατότητα, να «ενεργοποιείται» αυτόματα και να περνάει στην πράξη. Η φαντασίωση πως όλα πρέπει να τρέχουν, να μεγαλώνουν, να εξαπλώνονται σε εικοσιτετράωρη βάση και επτά φορές την εβδομάδα είναι καθαρή υστερία. Μπορεί κάποτε να υπήρχαν άρθρα που προέτρεπαν να μην κλείνουν ποτέ τα καταστήματα και η πόλη να φωταγωγείται σαν διαρκής γιορτή, όμως αυτό ήταν ο καημός μιας άλλης εποχής.

Στους αντίποδες της υστερίας βρίσκεται, πάντως, το αληθινά επείγον: να συντηρηθούν και να ανανεωθούν οι υποδομές της χώρας, γέφυρες, δημόσια κτίρια, οδικοί άξονες αλλά και τα «μικρά», παιδικές χαρές, πάρκα, κάθε λογής εγκαταστάσεις και δίκτυα. Ο αστικός πολιτισμός περνάει πια από τον ελεύθερο χώρο που δεν τον καταστρέφει η κρατική αδιαφορία ή η ηλίθια βαναυσότητα των ίδιων των κατοίκων-χρηστών. Και φυσικά η αντίληψη πως οτιδήποτε παράγει πλούτο είναι καλό –και μόνο ξεκάθαρα ποινικά κολάσιμες πράξεις πρέπει να καταδικάζονται‒ δεν μπορεί να σταθεί.

Το ότι η Μύκονος «φέρνει πολύ χρήμα στη χώρα» είναι ένα επιχείρημα μιας εποχής πρωτόγονου πλουτοκρατισμού. Το επιχείρημα αδυνατίζει όταν σκεφτεί κανείς τι θα γίνει ο τόπος πέντε ή είκοσι χρόνια μετά, το πώς θα γίνεται όλο και πιο αδύνατο να απελευθερωθεί χώρος και να υπάρξει μια ποικιλία τρόπων ζωής και βιοπορισμού πέρα από τη μονοκρατορία του τουρισμού. Το ίδιο ισχύει και για πολλά άλλα μέρη.

Ο πολιτισμός του ορίου περνάει από μια νέα συνείδηση των απειλών. Δεν μπορεί όμως να επαναπαύεται απλώς στην ατομική σύνεση ή στη φωτισμένη και ανήσυχη παρέμβαση προσώπων και συλλογικών φορέων. Ο χρόνος πιέζει και ο μικρός ελληνικός τόπος ακόμα περισσότερο. Η φροντίδα των υποδομών, η αναστολή οικιστικών επεκτάσεων σε βαρυφορτωμένες περιοχές, η αποφυγή βιαστικών επενδύσεων που αλλάζουν τον χαρακτήρα κτιρίων και γειτονιών συναντούν πια το αναγκαίο, όχι κάποιον ιδεολογικό εξωτισμό.

Μπορούν οι φιλελεύθεροι να αποβάλουν το ιερό δέος που τους προκαλεί ο δυναμισμός του πλούτου; Μπορούν οι αριστεροί να αισθανθούν ως προσβολή στην κοινότητα τους βανδαλισμούς και την κουλτούρα της κοινωνικής βίας κατά των πραγμάτων; Μπορεί οι συντηρητικοί να αντιληφθούν πως η κοινωνική συνοχή δεν είναι υπόθεση των αστυνομιών ή μιας ρηχής και επιδερμικής νομιμοφροσύνης;

Κατά κάποιον τρόπο, ο πολιτισμός των ορίων επιβάλλει ανατροπές σε όλο το οικοσύστημα της πολιτικής και των συνηθισμένων αντανακλαστικών κάθε πολιτικού χώρου. Θα έχει αντιστάσεις και αρνήσεις, παρ’ όλα αυτά θα μπορέσει να αλλάξει τη σχέση μας με τα περιττά και τα ουσιώδη. Ή, έστω, αυτό είναι το στοίχημα.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Σουδάν: Ο ξεχασμένος πόλεμος και τα «παιδιά-πρόσφυγες» που κατηγορούνται ως διακινητές

Οπτική Γωνία / Σουδάν: Η μεγαλύτερη τραγωδία του αιώνα δεν γίνεται ποτέ πρωτοσέλιδο

Οι νεκροί από τις συγκρούσεις, την πείνα και τις επιδημίες υπολογίζεται συνολικά περί το 1 εκατ., και περισσότεροι από τους μισούς εξ αυτών είναι παιδιά. Μια εφιαλτική κατάσταση, που έχει όμως την «ατυχία» να περνά σε δεύτερη ή και τρίτη μοίρα, καθώς ούτε τα ΜΜΕ και τους διεθνείς οργανισμούς φαίνεται να συγκινεί ιδιαίτερα ούτε εντάσσεται εύκολα σε κάποιο πολιτικό αφήγημα ώστε να εμπνεύσει μαζικά κινήματα αλληλεγγύης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Οπτική Γωνία / Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Σκέψεις πάνω στην απόφαση του Oposito, ενός μικρού εκδοτικού οίκου που έχει δώσει ενδιαφέροντα δείγματα ανήσυχης κοινωνικής και πολιτισμικής σκέψης, για την «αποδέσμευσή» του σε σχέση με το βιβλίο της κοινωνιολόγου Eύα Ιλούζ «Ψυχρή τρυφερότητα. Η άνοδος του συναισθηματικού καπιταλισμού».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ακροβατώντας / Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ένα εντυπωσιακά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας είναι διατεθειμένο να δώσει «συγχωροχάρτι» για ένα μεγάλο οικονομικό σκάνδαλο, αρκεί οι εμπλεκόμενοι να τηρήσουν ακροδεξιά και ρατσιστική στάση στο μεταναστευτικό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πέντε ιδρύματα πρώην πρωθυπουργών και ένα ινστιτούτο. Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Ρεπορτάζ / Τα ιδρύματα των πρώην πρωθυπουργών: Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Τυπικά, σκοπός τους είναι η διατήρηση των αρχείων και η προβολή του έργου πρώην πρωθυπουργών. Στην πράξη, όμως, λειτουργούν και ως think tanks και πολιτικά εργαλεία επιρροής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ