Αγγίζοντας (και υπερβαίνοντας) τα όρια

Αγγίζοντας ( και υπερβαίνοντας) τα όρια Facebook Twitter
Η επίθεση στον πολιτισμό του ορίου έχει πια διαστάσεις που τρομάζουν. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0

ΕΝΑ ΚΟΙΝΟ ΝΗΜΑ φαίνεται να ενώνει τη μανία ανέγερσης ξενοδοχείων στη θέση ιστορικών κινηματογράφων, τις καταχρηστικές περιφράξεις της Μυκόνου και τη γενικότερη αίσθηση ότι έχει χαθεί το μέτρο: η περιφρόνηση για τα όρια. Η αδυναμία των δημόσιων εξουσιών, κυβερνητικών ή αυτοδιοικητικών, να αντιληφθούν το πρόβλημα· η ευκολία που έχουν οι ιδιώτες να περνούν το δικό τους, δημιουργώντας τετελεσμένα.

Είναι ένα μοντέλο που αισθανόμαστε πως συνεχίζει σαν να μη συνέβη τίποτα. Θυμίζει αυτό που διαβάσαμε πρόσφατα για τη μεγάλη αύξηση της κυκλοφορίας των ιδιωτικών λίαρ τζετ πάνω από την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια: κίνηση κάθετα αντίθετη προς την ανάγκη των καιρών.

Συχνά, βέβαια, αυτές οι μετατροπές εμφανίζονται με τη βιτρίνα μιας εντυπωσιακής αισθητικής, λες και το design μιας κατασκευής αντισταθμίζει την ιστορική βλάβη. Έχουμε έτσι ένα αδιέξοδο εκκρεμές μεταξύ της μιζέριας της εγκατάλειψης κτιρίων και υποδομών και ενός εκνευριστικά επεκτατικού «εξευγενισμό», ως εάν μοναδική επιλογή στις πόλεις να είναι είτε η πάση θυσία «αξιοποίηση» είτε το ρήμαγμα και η μαυρίλα.

Η μεσαία κλίμακα, η αστική κλίμακα, δεν ενδιαφέρει ως ενσάρκωση ενός ήπιου μοντερνισμού. Αιχμή των μετασχηματισμών γίνεται η κερδοσκοπία του real estate και επιπλέον ένας μηχανισμός συρρίκνωσης και κατατεμαχισμού του φυσικού τοπίου.

Ο αστικός πολιτισμός περνάει πια από τον ελεύθερο χώρο που δεν τον καταστρέφει η κρατική αδιαφορία ή η ηλίθια βαναυσότητα των ίδιων των κατοίκων-χρηστών. 

Η επίθεση στον πολιτισμό του ορίου έχει πια διαστάσεις που τρομάζουν. Γιατί τα όρια είναι μέρος της κοινής ελευθερίας μας. Όπως ο νόμος είναι όρος για να έχει νόημα η ανθρώπινη συμβίωση. Δεν βρισκόμαστε στη δεκαετία του ’90 ούτε μπορούμε να πιθηκίζουμε τις ιδεολογίες της επέκτασης και της ποσοτικής μεγέθυνσης στην αριστερή ή δεξιά εκδοχή τους.

Όπως γράφει κάπου ο Γιάννης Βούλγαρης, ο σημερινός εκσυγχρονισμός οφείλει να είναι αναστοχαστικός, να έχει, θα λέγαμε, ενσωματώσει την πρόληψη, τους κανόνες και μια μέριμνα για τις συνέπειες. Δεν είναι υποχρεωτικό, επειδή κάτι υπάρχει ως τεχνική δυνατότητα, να «ενεργοποιείται» αυτόματα και να περνάει στην πράξη. Η φαντασίωση πως όλα πρέπει να τρέχουν, να μεγαλώνουν, να εξαπλώνονται σε εικοσιτετράωρη βάση και επτά φορές την εβδομάδα είναι καθαρή υστερία. Μπορεί κάποτε να υπήρχαν άρθρα που προέτρεπαν να μην κλείνουν ποτέ τα καταστήματα και η πόλη να φωταγωγείται σαν διαρκής γιορτή, όμως αυτό ήταν ο καημός μιας άλλης εποχής.

Στους αντίποδες της υστερίας βρίσκεται, πάντως, το αληθινά επείγον: να συντηρηθούν και να ανανεωθούν οι υποδομές της χώρας, γέφυρες, δημόσια κτίρια, οδικοί άξονες αλλά και τα «μικρά», παιδικές χαρές, πάρκα, κάθε λογής εγκαταστάσεις και δίκτυα. Ο αστικός πολιτισμός περνάει πια από τον ελεύθερο χώρο που δεν τον καταστρέφει η κρατική αδιαφορία ή η ηλίθια βαναυσότητα των ίδιων των κατοίκων-χρηστών. Και φυσικά η αντίληψη πως οτιδήποτε παράγει πλούτο είναι καλό –και μόνο ξεκάθαρα ποινικά κολάσιμες πράξεις πρέπει να καταδικάζονται‒ δεν μπορεί να σταθεί.

Το ότι η Μύκονος «φέρνει πολύ χρήμα στη χώρα» είναι ένα επιχείρημα μιας εποχής πρωτόγονου πλουτοκρατισμού. Το επιχείρημα αδυνατίζει όταν σκεφτεί κανείς τι θα γίνει ο τόπος πέντε ή είκοσι χρόνια μετά, το πώς θα γίνεται όλο και πιο αδύνατο να απελευθερωθεί χώρος και να υπάρξει μια ποικιλία τρόπων ζωής και βιοπορισμού πέρα από τη μονοκρατορία του τουρισμού. Το ίδιο ισχύει και για πολλά άλλα μέρη.

Ο πολιτισμός του ορίου περνάει από μια νέα συνείδηση των απειλών. Δεν μπορεί όμως να επαναπαύεται απλώς στην ατομική σύνεση ή στη φωτισμένη και ανήσυχη παρέμβαση προσώπων και συλλογικών φορέων. Ο χρόνος πιέζει και ο μικρός ελληνικός τόπος ακόμα περισσότερο. Η φροντίδα των υποδομών, η αναστολή οικιστικών επεκτάσεων σε βαρυφορτωμένες περιοχές, η αποφυγή βιαστικών επενδύσεων που αλλάζουν τον χαρακτήρα κτιρίων και γειτονιών συναντούν πια το αναγκαίο, όχι κάποιον ιδεολογικό εξωτισμό.

Μπορούν οι φιλελεύθεροι να αποβάλουν το ιερό δέος που τους προκαλεί ο δυναμισμός του πλούτου; Μπορούν οι αριστεροί να αισθανθούν ως προσβολή στην κοινότητα τους βανδαλισμούς και την κουλτούρα της κοινωνικής βίας κατά των πραγμάτων; Μπορεί οι συντηρητικοί να αντιληφθούν πως η κοινωνική συνοχή δεν είναι υπόθεση των αστυνομιών ή μιας ρηχής και επιδερμικής νομιμοφροσύνης;

Κατά κάποιον τρόπο, ο πολιτισμός των ορίων επιβάλλει ανατροπές σε όλο το οικοσύστημα της πολιτικής και των συνηθισμένων αντανακλαστικών κάθε πολιτικού χώρου. Θα έχει αντιστάσεις και αρνήσεις, παρ’ όλα αυτά θα μπορέσει να αλλάξει τη σχέση μας με τα περιττά και τα ουσιώδη. Ή, έστω, αυτό είναι το στοίχημα.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Antinero: Καταγγελία-μαμούθ για το μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης

Ρεπορτάζ / Antinero: Πώς το «μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης» έγινε πεδίο καταγγελιών

Με εκατομμύρια ευρώ να έχουν ήδη διατεθεί, το πρόγραμμα Antinero μπαίνει στο στόχαστρο: 213 φορείς και πολίτες υπέβαλαν αναφορά στην Ε.Ε., αμφισβητώντας τη νομιμότητα και την αποτελεσματικότητά του.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ