13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη Facebook Twitter
Πολλοί νέοι και πολλές νέες είναι ευάλωτοι στη ρητορική μίσους και στην ακροδεξιά προπαγάνδα. Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0

— Πώς σχολιάζετε το ότι στη νέα ακροδεξιά οργάνωση «Εθνικιστική Νεολαία Θεσσαλονίκης» οι περισσότεροι συλληφθέντες ήταν ανήλικοι; 
Μπορεί η ηγεσία της Χρυσής Αυγής εδώ και κάποια χρόνια να εκτίει στη φυλακή τις ποινές που έχουν οριστεί για τα εγκλήματά της, ωστόσο στη χώρα μας η συναφής ιδεολογία και πρακτική έχει ενεργούς θυλάκους σε ορισμένους πολιτικούς χώρους της άκρας δεξιάς, και κυρίως σε ομάδες νέων. Ο Ηλίας Κασιδιάρης, με την ανεμπόδιστη (πώς και γιατί άραγε;) πολιτική και επικοινωνιακή δράση του μέσα από τη φυλακή, αποτελεί ίνδαλμα για κάποιους πολύ νέους ανθρώπους που με αυτόν τον τρόπο φαντασιώνονται ότι αποκτούν ισχύ και εξουσία. Οι πολλαπλές παγκόσμιες κρίσεις (οικονομική, πανδημική, ενεργειακή, πολεμική) και οι πρωτόγνωρα δύσκολες συνθήκες που βίωσε η ελληνική κοινωνία την τελευταία δεκαπενταετία δημιούργησαν το περιβάλλον για την άνοδο της ακροδεξιάς και του νεοφασισμού διεθνώς και στην Ελλάδα, και στη Θεσσαλονίκη ειδικότερα. Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό το φαινόμενο της εμπλοκής 13χρονων αγοριών σε ακροδεξιές και νεοναζιστικές συμμορίες. Αυτή η κατάσταση δεν αντιμετωπίζεται καθόλου εύκολα, ούτε μόνο κατασταλτικά. Χρειάζεται αποφασιστικότητα και συντονισμένες προσπάθειες από την πολιτεία και απ’ όλους τους κοινωνικούς φορείς που εμπλέκονται (δήμοι, σχολεία, εκπαιδευτικοί, οικογένειες, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, χώροι άθλησης και ψυχαγωγίας).

Το Μακεδονικό και η Συμφωνία των Πρεσπών έδωσαν την αφορμή για να συγκροτηθεί μια λούμπεν νέα εθνικοφροσύνη με χαρακτηριστικά χουλιγκανισμού.

— Ποιοι ιστορικοί, κοινωνικοί ή πολιτικοί παράγοντες συνέβαλαν στην άνοδο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία χρόνια;
Η Θεσσαλονίκη είναι μια ωραία πόλη γεμάτη αντιφάσεις. Άλλοτε κοσμοπολίτικη και πολυπολιτισμική, αποτελεί επίσης «πόλη των φαντασμάτων», κατά τον Μαρκ Μαζάουερ, ή πόλη του «σκοτεινού Βαρδάρη», σύμφωνα με μια έκδοση του Ινστιτούτου «Νίκος Πουλαντζάς». Τα τελευταία χρόνια η πολιτική ατμόσφαιρα έγινε πολύ βαριά με τη βίαιη εμφάνιση νεοφασιστικών ομάδων κρούσης κυρίως στις υποβαθμισμένες (οικονομικά και πολιτιστικά) δυτικές συνοικίες του αστικού ιστού. Το φαινόμενο αφορά κατά πρώτο λόγο τα σχολεία, τα γυμνάσια δύσκολων περιοχών και πρωτίστως τα επαγγελματικά λύκεια. Ειδικότερα, η Θεσσαλονίκη μοιάζει να παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, αφού ένα είδος πολιτικού, κοινωνικού και πολιτισμικού συντηρητισμού διεκδικεί δυναμικά την ηγεμονία. Έπειτα από μια περίοδο ανοίγματος και εξωστρέφειας, που σε αδρές γραμμές συμπίπτει με τη δημαρχία Μπουτάρη και την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, άρχισε και πάλι να συντίθεται ένα εκρηκτικό μείγμα επαρχιώτικου τοπικισμού, θρησκόληπτου ανορθολογισμού και ακροδεξιάς συνωμοσιολογίας.

Άρης Στυλιανού
Ο Άρης Στυλιανού

Το Μακεδονικό και η Συμφωνία των Πρεσπών έδωσαν την αφορμή για να συγκροτηθεί μια λούμπεν νέα εθνικοφροσύνη με χαρακτηριστικά χουλιγκανισμού. Η πανδημία του Covid-19 και οι περιορισμοί που τη συνόδευαν έδωσαν το έναυσμα και τη συγκολλητική ουσία για κάθε πιθανή ή απίθανη θεωρία συνωμοσίας. Σε πολλές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη, αρκετοί συμπολίτες μας εμφανίστηκαν ευεπίφοροι στη συνωμοσιολογία και δεν δίστασαν να στρατευτούν στο αντιεμβολιαστικό κίνημα. Τα ποσοστά εμβολιασμού ήταν αισθητά χαμηλότερα από τον εθνικό μέσο όρο στις περιοχές αυτές, οι οποίες παλαιόθεν ταλαιπωρούνται από τη δράση παραθρησκευτικών και παραεκκλησιαστικών οργανώσεων. Εδώ δεν θα μπορούσε κανείς να μην παρατηρήσει ότι το πολιτικό προσωπικό της Θεσσαλονίκης είναι πολύ κατώτερο των περιστάσεων και φέρει μεγάλη ευθύνη για τη δυστοπική αυτή κατάσταση. Από το 2019 κι έπειτα, ο δήμαρχος, ο περιφερειάρχης και αρκετοί βουλευτές εγκλωβίστηκαν σε έναν θρησκόληπτο εθνικισμό που ευνοεί κάθε σκοταδισμό. Επίσης, ο πολιτισμός οπισθοχωρεί διαρκώς. Οι εξαιρετικής σημασίας αρχαιότητες που βρέθηκαν στον σταθμό του μετρό της Βενιζέλου καταστράφηκαν χάριν του κέρδους των εκλεκτών της κυβέρνησης εργολάβων, κατά τη γνώμη μου. Η ΔΕΘ προορίζεται να αναπλαστεί σε χώρο τσιμέντου και real estate, αντί για μητροπολιτικό πάρκο. Πώς είναι δυνατό να εμπνευστεί έτσι η νέα γενιά, πώς θα της δοθεί πνοή και προοπτική;

— Τι είναι αυτό που κατά τη γνώμη σας κάνει τις ακροδεξιές ιδεολογίες να ασκούν γοητεία σήμερα σε ένα μέρος της νεολαίας;
Δυστυχώς, το φαινόμενο δεν εντοπίζεται μόνο στη Θεσσαλονίκη, αν κρίνουμε από ανάλογα συμβάντα σε όλη την Ελλάδα. Εξάλλου, εδώ και καιρό σε πολλές χώρες της Ευρώπης μια νέα, επιθετική ακροδεξιά εξαπλώνεται επικίνδυνα, από την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Αυστρία και την Ιταλία, όπου ήδη κατέχει κυβερνητικές θέσεις, μέχρι τη Γαλλία και τη Γερμανία, όπου προσπαθεί να κυριαρχήσει στο πολιτικό σκηνικό. Ο Τραμπ και ο τραμπισμός είναι το ανώτατο στάδιο αυτού του φαινομένου που αλλάζει το γενικό μοντέλο παγκόσμιας πολιτικής, οδηγώντας σε πολύ επικίνδυνες ατραπούς. Σήμερα ο εθνικισμός, ο σοβινισμός, ο ρατσισμός και η ξενοφοβία δίνουν τον τόνο, προκαλώντας θλιβερά και καταστροφικά αποτελέσματα. Ιδιαίτερα σε παραμελημένες και υποβαθμισμένες περιοχές έφηβοι και νέοι με απομειωμένο το οικονομικό και πολιτιστικό κεφάλαιο, χωρίς ελπίδα, χωρίς προοπτική και μέλλον, φαίνεται να γοητεύονται από μαύρες ιδεολογίες που τους υπόσχονται συλλογική ταυτότητα και την ψευδαίσθηση της ισχύος. Η συχνά αντιφατική και ατυχής διαχείριση των προβλημάτων της νεολαίας από την πολιτεία προσφέρει, δυστυχώς, επιχειρήματα και προσχήματα στους οπαδούς της ακροδεξιάς. Η κυβέρνηση της ΝΔ, δέσμια μιας «χωροφυλακίστικης» λογικής, αντιμετωπίζει τους νέους εχθρικά. Ας θυμηθούμε τι γινόταν μέσα στην πανδημία, ας σκεφτούμε όλο αυτό το σόου «νόμος και τάξη» στα πανεπιστήμια με την αλήστου μνήμης πανεπιστημιακή αστυνομία και την καθημερινή παρουσία των ΜΑΤ μέσα στην πανεπιστημιούπολη.

— Σήμερα, ομάδες με εθνικιστικό πρόσημο ή ακόμα και βίαιη ρητορική επιδιώκουν να εδραιώσουν την παρουσία τους κυρίως στο διαδίκτυο και στα κοινωνικά δίκτυα. Με προκάλυμμα τον πατριωτισμό ή την αντίσταση στο σύστημα, πόσο μπορεί να θεριέψει το αυγό του φιδιού;
Μέσα στην πολύπλευρη κρίση, τα πιο ευάλωτα κοινωνικά στρώματα βιώνουν με δραματικό τρόπο τις συνέπειες της αβεβαιότητας και ανασφάλειας, που οδηγούν στην επικράτηση του φόβου και της απελπισίας. Η ακροδεξιά προπαγάνδα παρεμβαίνει ακριβώς στα υπαρκτά ρήγματα του κοινωνικού δεσμού, υιοθετώντας αδιανόητες θεωρίες συνωμοσίας, επιχειρώντας να παροξύνει τις αντιθέσεις, προσβάλλοντας και συκοφαντώντας αδιακρίτως, χρησιμοποιώντας έντεχνα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πολλοί νέοι και πολλές νέες είναι ευάλωτοι στη ρητορική μίσους και στην ακροδεξιά προπαγάνδα. Το διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα προσφέρουν μεγάλες δυνατότητες επικοινωνίας και διάδοσης των αντιδραστικών ιδεών. Όλα αυτά δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τον πατριωτισμό ούτε βέβαια είναι «αντισυστημικά». Αντιθέτως, συμπληρώνουν το «σύστημα» και συμβάλλουν στην εδραίωση του υπαρκτού νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Ιστορικά, ο ναζισμός και ο φασισμός ποτέ δεν αμφισβήτησαν τον καπιταλισμό ή το υπάρχον κοινωνικό σύστημα. Το μόνο που έκαναν ήταν να σπείρουν το μίσος, να γεννήσουν τον πόλεμο, να προκαλέσουν το Ολοκαύτωμα, καταστρέφοντας την Ευρώπη και αφήνοντας πίσω τους ερείπια. Με τις συνθήκες που διαμορφώνονται σήμερα διεθνώς, δυστυχώς υπάρχει εύφορο έδαφος για την επώαση του αυγού του φιδιού και για την επανεμφάνιση του τέρατος του νεοναζισμού. Μόνο ένα παγκόσμιο κίνημα υπεράσπισης της ειρήνης, της δημοκρατίας και –γιατί να διστάσουμε να το πούμε– του σοσιαλισμού μπορεί να αλλάξει την τροπή που φαίνεται να έχει πάρει η Ιστορία.

— Πώς πρέπει να αντιδρά η τοπική κοινωνία, και ειδικά η πανεπιστημιακή κοινότητα, απέναντι σε φαινόμενα φασιστικής βίας ή ρητορικής μίσους;
Την ίδια στιγμή που σε δημόσια σχολεία εμφανίζονται οργανωμένες φασιστικές συμμορίες, το υπουργείο Παιδείας καταργεί σχεδόν όλα τα μαθήματα των Κοινωνικών Επιστημών, με πρώτο το μάθημα της Πολιτικής Παιδείας. Οι μαθητές, οι νέοι Έλληνες πολίτες που αποκτούν δικαίωμα ψήφου στα δεκαεπτά τους χρόνια, δεν διδάσκονται πλέον στο σχολείο τις αρχές του δημοκρατικού πολιτεύματος και τη λειτουργία των θεσμών του κράτους. Δεν μαθαίνουν με συστηματικό τρόπο και δεν αποκτούν επιστημονικές γνώσεις γύρω από τα μεγάλα σύγχρονα διακυβεύματα, όπως είναι τα ατομικά δικαιώματα και οι ελευθερίες, το δίκαιο και η παραβατικότητα, η εργασία και η ανεργία, η ιθαγένεια και η μετανάστευση, η παγκοσμιοποίηση και η Ευρωπαϊκή Ένωση, η κλιματική αλλαγή, τα κοινωνικά κινήματα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ασφαλώς, τα προβλήματα είναι εξαιρετικά περίπλοκα και δεν υπάρχουν έτοιμες συνταγές ούτε προσφέρονται μαγικές λύσεις. Κρίσιμο ζήτημα σήμερα αποτελεί η ακύρωση της ακροδεξιάς ατζέντας με την οργανωμένη προσπάθεια της συντεταγμένης πολιτείας και την παρέμβαση των ενεργών πολιτών. Το πολιτικό σύστημα και συνολικά η ελληνική κοινωνία οφείλουν να δράσουν άμεσα, βρίσκοντας πειστικές και αποτελεσματικές λύσεις απέναντι στη σοβαρή απειλή του εκφασισμού, ο οποίος ασκεί γοητεία σε μια μερίδα της νέας γενιάς. Η πανεπιστημιακή κοινότητα μπορεί και πρέπει να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτή την κοινή προσπάθεια. Η δημοκρατική απάντηση συνίσταται σε περισσότερη ελευθερία, συλλογικότητα και αλληλεγγύη μέσα από τη διεύρυνση και τον διαρκή εκδημοκρατισμό της δημοκρατίας μας.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO. 

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Γιώργος Φλωρίδης, υπουργός Α-δικαιοσύνης

Οπτική Γωνία / Γιώργος Φλωρίδης, υπουργός Α-δικαιοσύνης

Πολιτικός «παντός καιρού», κυνικός, αλαζόνας, οπορτουνιστής, οπισθοδρομικός με εκσυγχρονιστικό προσωπείο, γίνεται όλο και περισσότερο «βασιλικότερος του βασιλέως» μετά τη μετεγγραφή του στο κυβερνητικό στρατόπεδο, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις δηλώσεις του για τα Τέμπη, τον νέο Π.Κ. και τη χρήση της παρενθεσίας από ζευγάρια ανδρών.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Η μόνη καλλιέργεια που σώθηκε είναι της καταναλωτικής πλάνης»

Ρεπορτάζ / «Η μόνη καλλιέργεια που σώθηκε είναι της καταναλωτικής πλάνης»

Ο συγγραφέας Γιάννης Μακριδάκης, που ζει στη Χίο και καλλιεργεί εκεί ο ίδιος τη δική του γη, περιγράφει στη LiFo την καθημερινότητα, που έχει αλλάξει ριζικά μετά τις φωτιές, και την προσπάθεια των κατοίκων να σταθούν ξανά στα πόδια τους.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Θα λήξει τον πόλεμο στην Ουκρανία ο Τραμπ και με ποιους όρους;

Βασιλική Σιούτη / Θα λήξει τον πόλεμο στην Ουκρανία ο Τραμπ και με ποιους όρους;

Πώς θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και πόσο κοντά βρισκόμαστε σε αυτό το τέλος; Τραμπ και Πούτιν μοιάζουν αποφασισμένοι, αλλά ο Ζελένσκι και οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν βιάζονται.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μαζωνάκης: Το χρονικό μιας (ακόμα) διαπόμπευσης

Οπτική Γωνία / Μαζωνάκης: Το χρονικό μιας (ακόμα) διαπόμπευσης

Αν έβγαζε κάποιος ένα συμπέρασμα από τον χειρισμό της υπόθεσης αυτής, θα έλεγε πως «όλα ήταν ένα λάθος». Ένα λάθος το οποίο πολλοί δεν το βλέπουν ως τέτοιο, καθώς θεωρούν αυτονόητο να μαθαίνουν πληροφορίες για τις ζωές των άλλων, ακόμα και αν αυτές έχουν δυσκολίες και απαιτούν σεβασμό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Για τους «εμπρηστές της Πάτρας»: Ιδεολογικές καταχρήσεις μιας φωτογραφίας

Οπτική Γωνία / Για τους «εμπρηστές της Πάτρας»: Ιδεολογικές καταχρήσεις μιας φωτογραφίας

Από που προκύπτει το αναρχικό, πόσο μάλλον κάποιο «κομμουνιστικό» προφίλ των «εμπρηστών»; Από ένα σκουλαρίκι, την είδηση για το χασίς και τα τσίπουρα, τα ρούχα που είναι αυτά που συναντάς σε πλήθος εικοσάρηδων σε πλατείες και δρόμους της χώρας;
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Υπάρχει όντως λόγος να επιστρέψει ο Τσίπρας;

Οπτική Γωνία / Υπάρχει όντως λόγος να επιστρέψει ο Τσίπρας;

Υπάρχει ανάγκη στην πολιτική ζωή για ένα νέο κόμμα; Υπάρχει κρίσιμος ζωτικός χώρος που δεν έχει εκπροσώπηση; Μπορεί να ξεπεραστούν ή, έστω, να αμβλυνθούν οι έντονα αρνητικές μνήμες από τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ; Είναι ο Αλέξης Τσίπρας το ιδανικό πρόσωπο;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Σουδάν: Ο ξεχασμένος πόλεμος και τα «παιδιά-πρόσφυγες» που κατηγορούνται ως διακινητές

Οπτική Γωνία / Σουδάν: Η μεγαλύτερη τραγωδία του αιώνα δεν γίνεται ποτέ πρωτοσέλιδο

Οι νεκροί από τις συγκρούσεις, την πείνα και τις επιδημίες υπολογίζεται συνολικά περί το 1 εκατ., και περισσότεροι από τους μισούς εξ αυτών είναι παιδιά. Μια εφιαλτική κατάσταση, που έχει όμως την «ατυχία» να περνά σε δεύτερη ή και τρίτη μοίρα, καθώς ούτε τα ΜΜΕ και τους διεθνείς οργανισμούς φαίνεται να συγκινεί ιδιαίτερα ούτε εντάσσεται εύκολα σε κάποιο πολιτικό αφήγημα ώστε να εμπνεύσει μαζικά κινήματα αλληλεγγύης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Οπτική Γωνία / Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Σκέψεις πάνω στην απόφαση του Oposito, ενός μικρού εκδοτικού οίκου που έχει δώσει ενδιαφέροντα δείγματα ανήσυχης κοινωνικής και πολιτισμικής σκέψης, για την «αποδέσμευσή» του σε σχέση με το βιβλίο της κοινωνιολόγου Eύα Ιλούζ «Ψυχρή τρυφερότητα. Η άνοδος του συναισθηματικού καπιταλισμού».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ακροβατώντας / Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ένα εντυπωσιακά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας είναι διατεθειμένο να δώσει «συγχωροχάρτι» για ένα μεγάλο οικονομικό σκάνδαλο, αρκεί οι εμπλεκόμενοι να τηρήσουν ακροδεξιά και ρατσιστική στάση στο μεταναστευτικό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πέντε ιδρύματα πρώην πρωθυπουργών και ένα ινστιτούτο. Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Ρεπορτάζ / Τα ιδρύματα των πρώην πρωθυπουργών: Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Τυπικά, σκοπός τους είναι η διατήρηση των αρχείων και η προβολή του έργου πρώην πρωθυπουργών. Στην πράξη, όμως, λειτουργούν και ως think tanks και πολιτικά εργαλεία επιρροής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ