Στην παρούσα συγκυρία, με τις νέες κυρώσεις, οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν «συντονίσει τους ρόλους τους» σε μια κίνηση που ενδέχεται να καθορίσει το μέλλον του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Οι πρόσφατες κυρώσεις των ΗΠΑ προς τις μεγάλες ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες, Rosneft και Lukoil, και οι παράλληλες αποφάσεις της Ε.Ε. για σταδιακή διακοπή του υγροποιημένου φυσικού αερίου από τη Ρωσία, σηματοδοτούν ένα κρίσιμο σημείο καμπής.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, οι παράγοντες που θα καθορίσουν την επιτυχία των κυρώσεων των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τη Ρωσία είναι τρεις:
- η αυστηρότητα και η ποιότητα εφαρμογής των νέων μέτρων.
- η συμπεριφορά των μεγάλων αγορών, Ινδία, Κίνα, που έως τώρα εξαγόραζαν ρωσικό πετρέλαιο.
- η δυνατότητα της Μόσχας να παρακάμψει τα εμπόδια μέσω εναλλακτικών διαδρομών και «σκιώδους» στόλου.
Οι αναλυτές επισημαίνουν πως η κίνηση αυτή των ΗΠΑ αποτελεί «την πιο ουσιαστική προσπάθεια μέχρι σήμερα» για να πληγεί το «πολεμικό ATM» της Ρωσίας. Μέχρι τώρα, η ρωσική οικονομία άντεξε εν μέρει επειδή οι κυρώσεις απέφευγαν τον πιο κρίσιμο κλάδο της παραγωγής πετρελαίου.
Ευρωπαϊκή Ένωση: Η νέα φάση της πίεσης προς τη Ρωσία
Με τις κυρώσεις πλέον να καλύπτουν και τις δύο εταιρείες παραγωγής που συναποτελούσαν τον κορμό της ρωσικής εξαγωγικής ροής, ανοίγει ένας νέος κύκλος. Η Rosneft και η Lukoil, που μαζί αντιπροσωπεύουν σχεδόν το μισό της ρωσικής παραγωγής, μπαίνουν στο στόχαστρο. Αυτό ανοίγει δρόμο για μεγαλύτερη επίδραση στα κρατικά έσοδα της Ρωσίας, δεδομένου ότι οι πωλήσεις ενέργειας αντιπροσωπεύουν έως και το ένα τρίτο του κρατικού προϋπολογισμού.
Η Ε.Ε., παράλληλα, ενισχύει τις δικές της κυρώσεις με στοχευμένα μέτρα: απαγόρευση αγορών ρωσικού LNG, στοχοποίηση ξένων εταιρειών που διευκολύνουν το ρωσικό εμπόριο πετρελαίου και μέτρα κατά εταιρειών και τραπεζών που συνεργάζονται με τη Ρωσία. Το γεγονός ότι πλέον προστίθενται «σκιώδη» πλοία στη «μαύρη λίστα» και επιβάλλονται κυρώσεις σε λιμένες που συμμετέχουν στις μεταφορές ρωσικών προϊόντων, δείχνει το βάθος της στρατηγικής.
Η Ρωσία, για την ώρα, επιχειρεί να εμφανίσει ανθεκτικότητα. Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι η χώρα διαθέτει «ισχυρή ανοσία» σε δυτικές κυρώσεις και ότι θα συνεχίσει να αναπτύσσει το οικονομικό της δυναμικό. Από την άλλη πλευρά, η ένωση μικρών επιχειρήσεων της Ρωσίας καταγγέλλει τις αυξήσεις φόρων ως «σοκ» για τον ιδιωτικό τομέα.
Η πραγματικότητα είναι ότι η ρωσική οικονομία ήδη δείχνει σημάδια κόπωσης: η βιομηχανία συρρικνώνεται, η κατανάλωση εξασθενεί, ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός και η έλλειψη εργατικού δυναμικού γίνεται όλο και πιο αισθητή.
Με τις εξαγωγές πετρελαίου να συρρικνώνονται, ενώ οι τιμές παγκοσμίως είναι ήδη πιεσμένες, η πίεση στο κρατικό ταμείο της Ρωσίας εντείνεται. Η Ρωσία προχωρά σε αύξηση φόρων, αξιοποίηση αποθεματικών και έκδοση εγχώριων κρατικών ομολόγων, συρρικνώνοντας τις επιλογές της.
Η στρατηγική των δυτικών χωρών να ασκήσουν συνδυασμένη πίεση, με τις ΗΠΑ να φέρνουν τη δύναμη του δολαρίου, των αγορών κεφαλαίων και της δικτύωσης, μαζί με την ευρωπαϊκή συμμόρφωση, οδηγεί σε μια πιεστική αλλά στοχευμένη προσέγγιση. Εάν οι χώρες, και κυρίως η Κίνα και η Ινδία, σταματήσουν να λειτουργούν ως εναλλακτικές οδοί για τη Μόσχα, τότε η αποτελεσματικότητα των κυρώσεων μπορεί να αυξηθεί σημαντικά.
Παρόλα αυτά, είναι αμφίβολο αν οι νέες κυρώσεις, από μόνες τους, θα μεταβάλλουν τον πυρήνα των στρατιωτικών στόχων της Ρωσίας. Πρόκειται για ένα μαραθώνιο επιβράδυνσης, όχι έναν άμεσο τερματισμό του πολέμου.
Η πολιτική και γεωστρατηγική διάσταση της κίνησης αυτής είναι σαφής: η Δύση παρουσιάζει ενότητα, η Ρωσία απομονώνεται σταδιακά, και η ενέργεια μετατρέπεται σε όπλο στο νέο παγκόσμιο σκηνικό. Το πόσο αποτελεσματικές θα αποδειχθούν αυτές οι ενέργειες εξαρτάται από την εφαρμογή — και από αυτό που θα κάνει η Μόσχα κάτω από τη σκιά των νέων μέτρων.
Η εξέλιξη αυτής της κατάστασης, τόσο για την ενέργεια όσο και για την οικονομία της Ρωσίας, θα παραμείνει κρίσιμη για το πώς θα διαμορφωθεί το επόμενο κεφάλαιο του πολέμου στην Ουκρανία αλλά και των παγκόσμιων ενεργειακών ροών.
Με πληροφορίες από Wall Street Journal
