Για μία ακόμη οικονομική κρίση προετοιμάζονται οι κάτοικοι της Βενεζουέλας, όσο οι ΗΠΑ εντείνουν την πίεσή τους προς τον ηγέτη της χώρας της Νότιας Αμερικής, Νικολάς Μαδούρο.
Η εκστρατεία πίεσης, που έχουν εξαπολύσει οι ΗΠΑ, «σβήνει την πρόσφατη, βραχύβια οικονομική ανάκαμψη της Βενεζουέλας», γράφουν σχετικά οι New York Times παρουσιάζοντας τους τρόπους, με τους οποίους η χώρα προσπαθεί να ξεπεράσει τις αμερικάνικες κυρώσεις.
Η αυστηροποίηση των αμερικανικών κυρώσεων φέτος έχει επαναφέρει τον πληθωρισμό σε τριψήφια επίπεδα, έχει ρίξει το εθνικό νόμισμα σε ελεύθερη πτώση, έχει επιδεινώσει τις διακοπές ρεύματος και έχει οδηγήσει την κυβέρνηση, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες να αποθηκεύουν δολάρια και να μειώνουν δραστικά τις δαπάνες τους.
Βενεζουέλα: Πώς βιώνουν τη νέα κρίση οι κάτοικοί της
Για τους κατοίκους της Βενεζουέλας, ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης, τα σημάδια οικονομικής ύφεσης, που διαφαίνονται στον ορίζοντα, ξυπνούν μνήμες στερήσεων τις οποίες πολλοί ήλπιζαν ότι είχαν αφήσει πίσω τους. Την τελευταία δεκαετία, η Βενεζουέλα βίωσε τη βαθύτερη ύφεση που έχει γνωρίσει ποτέ σύγχρονο κράτος εκτός εμπόλεμης ζώνης.
Ένας συνδυασμός καταστροφικών οικονομικών πολιτικών, διαφθοράς και αμερικανικών κυρώσεων προκάλεσε παρατεταμένο υπερπληθωρισμό, κατάρρευση βασικών υπηρεσιών, αύξηση του υποσιτισμού και μαζική μετανάστευση εκατομμυρίων πολιτών που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από την ακραία φτώχεια.
Ο Μαδούρο απάντησε με έναν συνδυασμό πολιτικής καταστολής και φιλελεύθερης οικονομικής μεταρρύθμισης. Αυτά τα μέτρα σταθεροποίησαν τις τιμές, τόνωσαν την ανάπτυξη και έκαναν τη ζωή πιο ανεκτή για τους περισσότερους κατοίκους της χώρας, με τίμημα όμως την εξάλειψη των τελευταίων υπολειμμάτων δημοκρατικών δικαιωμάτων, αναφέρουν επίσης οι New York Times.
Η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ τον Ιούλιο να χαρακτηρίσει το καθεστώς Μαδούρο ως «ναρκοκαρτέλ» και να δρομολογήσει μια σειρά στρατιωτικών και οικονομικών μέτρων με πρόσχημα την παρεμπόδιση της διακίνησης ναρκωτικών από τη Βενεζουέλα, αντιστρέφει αυτά τα οικονομικά κέρδη.
Βενεζουέλα: Πώς αλλάζει τη ζωή της ο Τραμπ
Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι ο ετήσιος πληθωρισμός της Βενεζουέλας θα αυξηθεί στο 600% από 50% φέτος, ενώ οι τιμές ενδέχεται να αρχίσουν να αυξάνονται εκθετικά — ένα σενάριο γνωστό ως υπερπληθωρισμός — μέσα στο 2026. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η χώρα θα εισέλθει σε ύφεση το επόμενο έτος, με την οικονομία της να προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 3%.
Το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης στη Βενεζουέλα και οι σύμμαχοί του στην κυβέρνηση Τραμπ ποντάρουν στο ότι μια νέα οικονομική κρίση, σε συνδυασμό με την επιθετική αμερικανική στρατιωτική εκστρατεία στην Καραϊβική, θα διασπάσει το καθεστώς της χώρας και θα τερματίσει 25 χρόνια εξουσίας του σημερινού προέδρου, Νικολάς Μαδούρο.
Βλέπουν την επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης στη Βενεζουέλα ως ένα αναπόφευκτο, αλλά προσωρινό τίμημα για την επαναφορά της δημοκρατίας.
Ωστόσο, οι περισσότεροι οικονομολόγοι και επιχειρηματίες από τη Βενεζουέλα, που μίλησαν στους New York Times, υποστηρίζουν ότι ο Μαδούρο είναι πολύ καλύτερα προετοιμασμένος αυτή τη φορά απέναντι στις εξωτερικές πιέσεις. Μίλησαν και μοιράστηκαν στοιχεία υπό τον όρο της ανωνυμίας, για να προστατευθούν τόσο από την κυβέρνηση της Βενεζουέλας όσο και από ενδεχόμενες αμερικανικές κυρώσεις.
Βενεζουέλα: Πώς ελπίζει στα κρυπτονομίσματα
Λίγο μετά την επανεκλογή του προέδρου Τραμπ, η κυβέρνηση της Βενεζουέλας ενέκρινε τη λειτουργία των πρώτων ανταλλακτηρίων κρυπτονομισμάτων στη χώρα, ανοίγοντας τον δρόμο για μια ευρύτερη στροφή προς χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται εκτός του πεδίου επιβολής των παραδοσιακών κυρώσεων.
Σήμερα, η Βενεζουέλα πουλά το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου της στην Κίνα, λαμβάνει πληρωμές σε κρυπτονομίσματα και διοχετεύει μέρος αυτών των εσόδων πίσω στην εθνική οικονομία μέσω των επίσημων ανταλλακτηρίων. Αυτές οι κινήσεις έχουν μετατρέψει, μέσα σε λίγους μήνες, τη Βενεζουέλα πιθανόν στην πρώτη χώρα στον κόσμο που διαχειρίζεται σημαντικό μέρος των δημόσιων οικονομικών της σε κρυπτονομίσματα.
Την ίδια στιγμή, η αντιπρόεδρος και «τσάρος» της οικονομίας, Ντέλσι Ροντρίγκες, προχωρά σε ιδιωτικοποίηση των φυσικών πόρων της Βενεζουέλας, προκειμένου να ενισχύσει τα έσοδα από εξαγωγές, παραχωρώντας, μεταξύ άλλων, δεκάδες μικρά, υπολειτουργούντα πετρελαϊκά κοιτάσματα σε ιδιώτες επενδυτές.
Αυτό έχει βοηθήσει την παραγωγή πετρελαίου να αυξηθεί κατά 12% φέτος, ενισχύοντας τα έσοδα της Βενεζουέλας σε ξένο συνάλλαγμα. Αυτά τα σημάδια ανθεκτικότητας έχουν οδηγήσει ορισμένους οικονομολόγους και επιχειρηματίες να υποστηρίζουν ότι ο Μαδούρο ίσως καταφέρει να αποτρέψει την επικείμενη ύφεση από το να εξελιχθεί σε πλήρη κατάρρευση. Άλλοι ειδικοί, ωστόσο, επισημαίνουν ότι έχει αποδείξει πολλές φορές πως μπορεί να επιβιώσει οικονομικών κρίσεων.
«Αν υπάρχει μια χώρα που αποδεικνύει ότι η κατάρρευση της οικονομίας της δεν συνεπάγεται και αλλαγή κυβέρνησης, αυτή είναι η Βενεζουέλα», δήλωσε ο Φρανσίσκο Ροντρίγκες, οικονομολόγος από τη Βενεζουέλα, που μελετά τις κυρώσεις στο Πανεπιστήμιο του Ντένβερ. «Όσο φτωχότερη γίνεται η χώρα, τόσο δεν εξασθενεί η κυβέρνηση».
Βενεζουέλα: Πότε άρχισαν τα οικονομικά προβλήματα
Τα τρέχοντα οικονομικά προβλήματα της Βενεζουέλας ξεκίνησαν με την απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να αλλάξει τους κανονισμούς που διέπουν τις δραστηριότητες των δυτικών πετρελαϊκών εταιρειών στη χώρα. Η μεγαλύτερη ιδιωτική πετρελαϊκή εταιρεία που δραστηριοποιείται στη Βενεζουέλα, η αμερικανική Chevron, μέχρι τον Μάρτιο πωλούσε αργό πετρέλαιο από τα βενεζουελάνικα έργα της στις Ηνωμένες Πολιτείες και κατέθετε το μερίδιο της Βενεζουέλας από τα έσοδα σε τοπικές ιδιωτικές τράπεζες σε δολάρια.
Οι τράπεζες αυτές στη συνέχεια διένειμαν τα δολάρια σε επιχειρηματικούς πελάτες, επιτρέποντάς τους να πληρώνουν για εισαγωγές και να στηρίζουν την οικονομική ανάπτυξη. Πέρυσι, η Chevron διοχέτευσε σχεδόν 2,4 δισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία της Βενεζουέλας, περίπου το ένα τρίτο του συνολικού αποθέματος σκληρού νομίσματος της χώρας για εκείνο το έτος.
Η αναθεώρηση της άδειας λειτουργίας της Chevron από την κυβέρνηση Τραμπ έβαλε τέλος σε αυτή τη ροή συναλλάγματος. Από τον Αύγουστο, η Chevron υποχρεώθηκε να παραδίδει το μισό της παραγωγής της στη Βενεζουέλα στην κρατική πετρελαϊκή εταιρεία, την P.D.V.S.A., σε φυσικό πετρέλαιο. Το πετρέλαιο αυτό προστέθηκε στον κύριο όγκο των εξαγωγών αργού που η P.D.V.S.A. ήδη πουλούσε στην Κίνα με παρόμοια συστήματα πληρωμών.
Οι νέοι κανόνες λειτουργίας της Chevron μείωσαν την κερδοφορία των εξαγωγών πετρελαίου της Βενεζουέλας, καθώς η P.D.V.S.A. αναγκάζεται να προσφέρει εκπτώσεις και να πληρώνει μεσάζοντες για να παρακάμπτει τις κυρώσεις. Όμως, αυτοί οι κανόνες δίνουν επίσης στον Μαδούρο μεγαλύτερο έλεγχο επί της οικονομίας, ενισχύοντας την επιρροή του στα περιορισμένα πλέον αποθέματα σκληρού νομίσματος που εισέρχονται στη χώρα.
Αντιμέτωπη με τη στρατιωτική απειλή από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η οικονομική ομάδα της αντιπροέδρου Ντέλσι Ροντρίγκες αποφάσισε να θυσιάσει την ανάπτυξη για να δημιουργήσει οικονομικά «μαξιλάρια». Μείωσαν τις δημόσιες δαπάνες και περιόρισαν δραστικά το ποσοστό των αποθεματικών που δαπανούσαν για την υπεράσπιση της επίσημης ισοτιμίας του μπολίβαρ, του εθνικού νομίσματος.
Αντί αυτού, η κυβέρνηση προσπάθησε να προστατεύσει το νόμισμα μέσω καταστολής. Έχει φυλακίσει τουλάχιστον οκτώ οικονομολόγους για τη δημοσίευση αρνητικών στοιχείων, έχει συλλάβει δεκάδες άλλους επειδή δημοσιοποίησαν την ισοτιμία της μαύρης αγοράς και έχει πραγματοποιήσει εφόδους σε καταστήματα και εστιατόρια για να διασφαλίσει ότι πωλούν προϊόντα στις επίσημες τιμές. Παρ’ όλα αυτά, το μπολίβαρ συνεχίζει να καταρρέει, περιγράφουν οι New York Times.
Εκπρόσωπος της Tether, του πιο δημοφιλούς κρυπτονομίσματος που χρησιμοποιείται στη Βενεζουέλα, αρνήθηκε να σχολιάσει. Η Tether έχει στο παρελθόν υπογραμμίσει τη συνεργασία της με τις αρχές επιβολής του νόμου, προκειμένου να αντικρούσει κατηγορίες ότι διευκολύνει το ξέπλυμα χρήματος και το οργανωμένο έγκλημα.
Ειδικοί στα κρυπτονομίσματα επισημαίνουν ότι η Tether διαθέτει την τεχνική δυνατότητα να εντοπίζει και να «παγώνει» τα tokens της, κάτι που αναδεικνύει τους κινδύνους της στροφής της βενεζουελάνικης κυβέρνησης στα crypto.
Η Binance, η πιο δημοφιλής πλατφόρμα συναλλαγών κρυπτονομισμάτων στη Βενεζουέλα, είχε ήδη βρεθεί στο στόχαστρο των Αμερικανών εισαγγελέων. Ο ιδρυτής της εταιρείας, Changpeng Zhao, είχε δηλώσει ένοχος για παραβάσεις σχετικές με ξέπλυμα χρήματος το 2023 και εξέτισε ποινή τεσσάρων μηνών φυλάκισης. Ο Ντόναλντ Τραμπ τον απένειμε χάρη την Πέμπτη.
Εκπρόσωπος της Binance δήλωσε ότι η εταιρεία «δεσμεύεται να συμμορφώνεται με όλες τις ισχύουσες αμερικανικές κυρώσεις». Η στροφή προς τα κρυπτονομίσματα έχει μέχρι στιγμής επιτρέψει στην κυβέρνηση της Βενεζουέλας να διαχειριστεί την ύφεση, ωστόσο οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι οικονομικές συνθήκες πιθανότατα θα επιδεινωθούν σημαντικά το επόμενο έτος.
Η διαφορά ανάμεσα στην επίσημη ισοτιμία του μπολίβαρ και εκείνη της μαύρης αγοράς φτάνει πλέον περίπου το 50%, ασκώντας πιέσεις στην κυβέρνηση να κλείσει το χάσμα — αλλιώς κινδυνεύει με υπερπληθωρισμό.
Η αποδυνάμωση της επίσημης ισοτιμίας, μια πολιτική γνωστή ως υποτίμηση, ενέχει πολιτικούς κινδύνους: θα εξανεμίσει την αγοραστική δύναμη των εργαζομένων, ιδιαίτερα των δημοσίων υπαλλήλων και στρατιωτικών, που αποτελούν τον βασικό πυλώνα της εξουσίας του Μαδούρο.
Ο Μαδούρο βρίσκεται πλέον αντιμέτωπος με ένα δίλημμα, σημειώνει ο οικονομολόγος Ροντρίγκες: είτε να αναλάβει αυτό το ρίσκο, είτε να επιστρέψει στους ελέγχους τιμών και συναλλάγματος που είχαν βαθύνει τη χώρα στην προηγούμενη ύφεση.
Με πληροφορίες από New York Times
