Μία ηλικιωμένη Ουκρανή, με μια σοβιετική σημαία στα χέρια, έγινε το πρόσωπο προπαγάνδας του Κρεμλίνου όταν έγινε viral βίντεο από συνάντησή της με Ουκρανούς στρατιώτες.
Η γυναίκα που έγινε γνωστή ως «Babushka Z»- η λέξη γιαγιά στα ρωσικά μαζί με το γράμμα που έγινε σύμβολο υποστήριξης της εισβολής στην Ουκρανία- μένει κατάπληκτη όταν το BBC της δείχνει φωτογραφίες της. «Δεν έχω δει καμία τους», λέει. «Δεν νομίζω ότι πρέπει να με εξυμνήσουν. Είμαι απλά μια αγρότισσα. Δεν καταλαβαίνω γιατί έγινα διάσημη», συμπληρώνει.
Στο βίντεο που την έκανε διάσημη, πλησιάζει δύο Ουκρανούς στρατιώτες, κρατώντας μια σοβιετική σημαία. Οι στρατιώτες λένε ότι πήγαν εκεί για να τη βοηθήσουν και της προσφέρουν μια τσάντα με τρόφιμα. Μετά, της παίρνουν τη σημαία, τη ρίχνουν στο έδαφος και την πατούν. Η ηλικιωμένη, νιώθοντας προσβεβλημένη, τους δίνει πίσω τα τρόφιμα. «Οι γονείς μου πέθαναν για αυτή τη σημαία στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», αντιδρά αγανακτισμένη.
Για το Κρεμλίνο, αυτό ήταν χρυσός. Η ρωσική προπαγάνδα σπάνια μπορεί να επικεντρωθεί σε άτομα και είδαν αυτή τη γυναίκα ως ένα σπάνιο παράδειγμα Ουκρανού πολίτη που λυπάται για την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και θεωρεί τους Ρώσους απελευθερωτές.
Οι περισσότεροι Ουκρανοί- ακόμη και σε ρωσόφωνες περιοχές- δεν είναι υπέρ της εισβολής, οπότε το γεγονός ότι η γυναίκα κρατούσε τη σοβιετική σημαία χρησιμοποιήθηκε ως «απόδειξη» ότι οι ενέργειες της Μόσχας έχουν υποστήριξη ανάμεσα σε ντόπιους.
Έτσι, η προπαγάνδα του Κρεμλίνου έπιασε δουλειά. Μέσα σε μέρες η φωτογραφία της- μια αναδρομή στην στερεοτυπική αγρότισσα της σοβιετικής εποχής με το μαντήλι, τις μπότες και τη φούστα- άρχισε να εμφανίζεται παντού, από τη Μόσχα και τη Σιβηρία, ως τη νήσο Σαχαλίνη, στην άπω ανατολή.
Η μορφή της έχει αποτυπωθεί σε γκράφιτι, πλακάτ, κάρτες, γλυπτά και αυτοκόλλητα. Τραγούδια και ποιήματα είναι αφιερωμένα σε εκείνη. Ρώσοι αξιωματούχοι έκαναν τα αποκαλυπτήρια αγάλματός της στη Μαριούπολη.
Μέχρι πρόσφατα, κανείς δεν γνώριζε την πραγματική ταυτότητα της «Babushka Z». Αλλά αυτό το πρόσωπο υπάρχει. Το όνομά της είναι Άννα Ιβάνοβνα και το BBC την εντόπισε στο Βέλικα Ντανιλίβκα, ένα χωριό κοντά στο Χάρκοβο, όπου ζει με τον σύζυγό της, τους σκύλους, τις γάτες και τα κουνέλια τους.
Η 69χρονη φαίνεται έκπληκτη όταν το βρετανικό δίκτυο της δείχνει φωτογραφίες του αγάλματος με τη μορφή της. «Φαίνομαι όντως τόσο μεγάλη; Είναι σαν να με κοιτάζει μια άγνωστη», λέει. Όμως, η ιστορία της είναι πολύ διαφορετική από την εικόνα που σκιαγράφησαν τα ρωσικά ΜΜΕ. Δεν υποστηρίζει τον πόλεμο.
«Πώς μπορώ να υποστηρίξω να σκοτώνεται ο λαός μου; Τα εγγόνια και τα δισέγγονά μου αναγκάστηκαν να πάνε στην Πολωνία. Ζούμε μέσα στον φόβο και τον τρόμο», λέει.
Οπότε, γιατι υποδέχθηκε τους στρατιώτες με τη σοβιετική σημαία; Λέει ότι ήταν παρεξήγηση και πως πέρασε τους δύο Ουκρανούς που της πρόσφεραν τρόφιμα για Ρώσους στρατιώτες. «Ήμουν απλά χαρούμενη που Ρώσοι δεν θα μας πολεμούσαν. Ήμουν χαρούμενη που θα μπορούσαμε να ενωθούμε ξανά», συμπληρώνει.
Η Άννα δεν προσδίδει κάποιο πολιτικό κρυφό μήνυμα στην πράξη της. Η κόκκινη σημαία λέει δεν είναι της Σοβιετικής Ένωσης, ούτε της Ρωσίας, αλλά «ένα λάβαρο αγάπης και ευτυχίας σε κάθε οικογένεια, σε κάθε πόλη, σε κάθε δημοκρατία. Όχι της αιματοχυσίας. Και όποιος λέει κάτι διαφορετικό, κάνει λάθος».
«Αν μπορούσα να μιλήσω στον Βλαντιμίρ Πούτιν, θα έλεγα: έκανες ένα λάθος. Τι κάναμε για να το αξίζουμε αυτό εμείς οι Ουκρανοί εργάτες; Είμαστε αυτοί που υποφέρουμε περισσότερο», τονίζει, αλλά είναι απρόθυμη να επικρίνει ανοιχτά τον Ρώσο ηγέτη. «Ο Πούτιν είναι πρόεδρος. Ένας τσάρος, ένας βασιλιάς, ένας αυτοκράτορας», λέει.
Παρότι η Άννα έγινε «σταρ» στη Μόσχα, το χωριό της δεν γλίτωσε από τις δυνάμεις του Πούτιν. Έχει βομβαρδιστεί αρκετές φορές. Το BBC περιγράφει ότι είδε σπίτια να φλέγονται και άλλα κατεστραμμένα ολοσχερώς. Και το δικό της σπίτι έχει τα σημάδια του πολέμου. Τα παράθυρα είναι σπασμένα, η οροφή έχει καταστραφεί και θραύσματα βρίσκονται στην μπροστινή αυλή.
«Τώρα το καταλαβαίνω. Δεν ενδιαφέρονται για τους ανθρώπους εδώ στην Ουκρανία, ενδιαφέρονται μόνο για την κατάληψη των εδαφών μας», λέει. Τώρα, φοβάται για την ασφάλειά της. Στην Ουκρανία, γίνονται επιθέσεις σε βάρος της διαδικτυακά, επειδή θεωρείται ότι είναι υπέρ της Ρωσίας. Όλοι οι γείτονες την αποφεύγουν. Είναι ένα μικρό χωριό και όλοι ξέρουν ο ένας τον άλλον. «Δεν χαίρομαι που με έκαναν διάσημη. Γιατί στην Ουκρανία τώρα με θεωρούν προδότρια», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Στο τέλος της συνέντευξης, προσπαθεί να δώσει στους ανθρώπους του BBC την κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο. «Δεν θέλω προβλήματα. Δεν θέλω οι άνθρωποι να τη χρησιμοποιήσουν ποτέ εναντίον μου», λέει.
