Το Διάστημα είναι ένα επικίνδυνο μέρος και δε συγχωρεί λάθη. Περνώντας χρόνο μακριά από τη βαρύτητα έχει τις συνέπειές του στο ανθρώπινο σώμα, όπως αρκετοί αστροναύτες έχουν διαπιστώσει μετά την επιστροφή τους στη Γη.
Όμως ποια ακριβώς είναι τα ρίσκα;
Νωρίτερα αυτή τη βδομάδα ο Ιάπωνας αστροναύτης Norishige Kanai ανακοίνωσε ότι ψήλωσε κατά εννέα εκατοστά σε μόλις τρεις εβδομάδες παραμονής του στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, απασχολώντας σε μεγάλο βαθμό τα μέσα ενημέρωσης.
Αργότερα παραδέχτηκε ότι έκανε λάθος στη μέτρησή του και ότι στην πραγματικότητα το ύψος του αυξήθηκε κατά δύο εκατοστά.
Η αύξηση του ύψους στις διαστημικές αποστολές δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο και αποδίδεται στην έλλειψη βαρύτητας, που δεν συμπιέζει προς τα κάτω τη σπονδυλική στήλη και τους μεσοσπονδύλιους δίσκους. Έρευνες όμως δείχνουν ότι όταν οι αστροναύτες επιστρέφουν στη Γη, επανέρχονται στο κανονικό τους ύψος.
Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια παραμονής ενός χρόνου στο διάστημα;
Συνήθως οι αστροναύτες που πηγαίνουν σε αποστολή στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό μένουν για περίπου έξι μήνες τη φορά. Όμως, ο Αμερικανός Σκοτ Κέλι έγραψε ιστορία το 2016, αφού ολοκλήρωσε ένα ταξίδι 340 ημερών μαζί με τον Ρώσο κοσμοναύτη Μιχαήλ Κορνιένκο.
Στόχος της αποστολής ήταν η καλύτερη κατανόηση των επιπτώσεων της έλλειψης βαρύτητας, της ακτινοβολίας και της απομόνωσης στο ανθρώπινο σώμα κατά τη διάρκεια μεγάλης παραμονής στο διάστημα. Σκοπός η προετοιμασία αποστολών στον Άρη που θα έχουν διάρκεια τουλάχιστον δύο ετών.
Ο Κέλι, που έχει δίδυμο αδερφό, παρέχει μία μοναδική ευκαιρία για τη μελέτη των μακροπρόθεσμων συνεπειών του διαστημικού ταξιδιού. Ο αδερφός του, Μαρκ, έμεινε στη Γη, έτσι ώστε να μπορεί να υπάρχει σύγκριση αποτελεσμάτων μετά το τέλος της αποστολής.
«Τα περισσότερα από τα προβλήματα υγείας δεν είναι συμπτωματικά, δεν μπορείς να αισθανθείς την μάζα των οστών σου», είπε στο BBC ο Σκοτ Κέλι.
Αφού επέστρεψε στη Γη, έπρεπε να περάσει από αυστηρούς και ενδελεχείς ελέγχους σώματος. Η μακρά διαμονή στο διάστημα τον άφησε με έναν εξαντλητικό κατάλογο συμπτωμάτων.
#YearInSpace science continues. Dueling ultrasound scans 4 @ISS_Research fluid shifts study https://t.co/BM6Bt04Olu pic.twitter.com/7kXNovuCov
— Scott Kelly (@StationCDRKelly) March 15, 2016
«Είχα πόνους, δυσκαμψία, μερική απώλεια οστικής μάζας και κάποια απώλεια μυικής μάζας. Είχα φούσκωμα και αύξηση στην εσωτερική κρανιακή πίεση». Εξήγησε.
Επίσης εμφάνισε δερματικές παθήσεις όπως εξανθήματα, καθώς και ναυτία και ζαλάδα κατά την προσαρμογή του στην ατμόσφαιρα της Γης.
«Δεν μας είχαν προειδοποιήσει σε καμία ειδική ενημέρωση, όμως ξέρουμε ότι αυτό είναι μέρος του να είσαι αστροναύτης» είπε.
Η NASA είπε ότι το ταξίδι του Σκοτ Κέλι αποτέλεσε ένα πολύ σημαντικό βήμα στη μείωση του βιοϊατρικού κινδύνου στα διαστημικά ταξίδια, το οποίο μπορεί να βοηθήσει στην οργάνωση μελλοντικών ταξιδιών, όπου οι αστροναύτες μπορεί να επισκεφτούν τον πλανήτη Άρη ή ακόμη παραπέρα.
Οποιαδήποτε αποστολή στον κόκκινο πλανήτη θα απαιτούσε τουλάχιστον 30 μήνες για να ολοκληρωθεί, πολύ περισσότερο από το μέγιστο χρονικό διάστημα που έχουν περάσει οι άνθρωποι στο διάστημα μέχρι τώρα.
Θέματα υγείας που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι αστροναύτες στο διάστημα
Η ταχεία αλλαγή της βαρύτητας στο διάστημα, μπορεί να προκαλέσει απώλεια οστικής πυκνότητας έως και 1% το μήνα. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάγματα που σχετίζονται με την οστεοπόρωση και σε μακροχρόνια προβλήματα υγείας.
Η έλλειψη βαρύτητας μπορεί επίσης να προκαλέσει τη μετατόπιση προς τα πάνω των σωματικών υγρών, πράγμα που μπορεί να προκαλέσει οίδημα, υψηλή αρτηριακή πίεση και προβλήματα όρασης και οργάνων.
Η διατροφή και η άσκηση είναι πολύ σημαντικά και ειδικά μέτρα όπως φαρμακευτική αγωγή και εξοπλισμός στήριξης σώματος στοχεύουν στη μείωση του κινδύνου μακροχρόνιων ιατρικών προβλημάτων που σχετίζονται με την απώλεια μάζας μυών και οστών.
Η ζωή σε απομόνωση και περιορισμό μπορεί να προκαλέσει συμπεριφορικά και ψυχολογικά προβλήματα. Ζώντας χωρίς «φυσικό ρολόι» μπορεί να αναπτυχθεί κατάθλιψη και διαταραχές ύπνου. Ο διαστημικός σταθμός χρησιμοποιεί τεχνολογία LED για να μιμείται το φως στη Γη, έτσι ώστε να βελτιώνει τους ρυθμούς του σώματος.
Ένα κλειστό περιβάλλον επίσης σημαίνει ότι τα μικρόβια στο σώμα μπορούν να μεταφερθούν πιο εύκολα. Το περιβάλλον μπορεί να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα, γι' αυτό και δείγματα ούρων, σάλιου και αίματος παρακολουθούνται προσεκτικά, για να διαβεβαιωθεί ότι αδρανείς ιοί δεν έχουν επανενεργοποιηθεί.
Η έκθεση στην ακτινοβολία είναι πολύ μεγαλύτερη στο διάστημα από ότι στη Γη. Χωρίς την ασπίδα της ατμόσφαιρας της Γης, υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος για καρκίνο και βλάβη του νευρικού συστήματος.
Η διαστημική ακτινοβολία μπορεί επίσης να προκαλέσει ασθένεια και κόπωση. Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός βρίσκεται ακριβώς μέσα στο προστατευτικό πεδίο της Γης για να μειώσει τέτοιους κινδύνους, όμως οι αποστολές πιο μακριά στο διάστημα θα χρειαστεί να το ξεπεράσουν.
Το πλήρωμα θα είναι εκπαιδευμένο για να παρακολουθεί το σώμα του και να έχει επαρκείς ιατρικές και επισιτιστικές προμήθειες για να παραμείνει υγιες.
Με πληροφορίες από BBC και NASA
