Ερευνητές στη Σκωτία μελέτησαν τα δεδομένα υγείας πάνω από 1.000 ανθρώπων σε βάθος δεκαετιών και εντόπισαν μοτίβα που υποδηλώνουν ότι η έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανση κατά την παιδική ηλικία μπορεί να επηρεάσει τις πιθανότητες που έχει κάποιος να πάσχει από άνοια στη μετέπειτα ζωή του.
Η πρώτη ένδειξη ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να επηρεάσει την υγεία του εγκεφάλου ανακαλύφθηκε πριν από περίπου 20 χρόνια, όταν ερευνητές διαπίστωσαν εγκεφαλικές μεταβολές σε κατοικίδια σκυλιά στην πόλη του Μεξικού, μία από τις πιο μολυσμένες του κόσμου.
Το 2022, μία κυβερνητική επιτροπή του Ηνωμένου Βασιλείου εξέτασε 69 μελέτες πάνω στο θέμα. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ήταν πιθανό η ατμοσφαιρική ρύπανση να επιταχύνει τη διανοητική παρακμή στη μετέπειτα ζωή και να αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας. Βρήκαν επίσης κάποιες ενδείξεις για αλλαγές στους εγκεφάλους των παιδιών που εκτίθενται συστηματικά στην ατμοσφαιρική ρύπανση.
«Ενώ ο ρόλος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ως παράγοντας κινδύνου για την εξέλιξη άνοιας στην τρίτη ηλικία έχει μελετηθεί εκτενώς, λιγότερα είναι γνωστά για τον αντίκτυπο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον ανθρώπινο οργανισμό σε βάθος πολλών δεκαετιών», εξηγεί στον Guardian ο Otto-Emil Jutila, από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και πρώτος συγγραφέας της νέας μελέτης.
Το 2004, περισσότερα από 1.000 άτομα προσλήφθηκαν για να συμμετάσχουν σε μια μελέτη σχετικά με τον εγκέφαλο και τη γήρανση. Όλοι τους είχαν γεννηθεί το 1936 και μεγάλωσαν γύρω από το Εδιμβούργο, τη σκωτσέζικη πρωτεύουσα. Από την ηλικία των 70 ετών, αξιολογούνταν κάθε τρία χρόνια.
Το πρώτο άτομο διαγνώστηκε με άνοια το 2011. Μέχρι το 2019, το 17% των ατόμων πλέον έπασχε από άνοια, δηλαδή περίπου ένας στους έξι. Έπειτα, οι επιστήμονες κλήθηκαν να ερευνήσουν τον βαθμό έκθεσης τους σε ατμοσφαιρική ρύπανση κατά την παιδική τους ηλικία.
Το επόμενο στάδιο ήταν να υπολογιστεί η ατμοσφαιρική ρύπανση στις γειτονιές των παιδικών τους χρόνων. Τελικά, τα αποτελέσματα δεν έφτασαν το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας, αλλά η μελέτη τους ανέδειξε διάφορα μοτίβα.
Το πρώτο, και επικρατέστερο συμπέρασμα, ήταν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση το 1936 συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο άνοιας, συμπεριλαμβανομένης και της νόσου Αλτσχάιμερ. Εκείνη την εποχή, οι συμμετέχοντες στη μελέτη είτε βρίσκονταν ακόμη στη μήτρα της μητέρας τους, είτε ήταν ηλικίας μικρότερης του ενός έτους.
Το δεύτερο εύρημα, ωστόσο, ήταν πιο περίεργο. Η έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανση στη μετέπειτα ζωή φάνηκε να δρα ως προστατευτικός παράγοντας για την άνοια, αν και οι επιστήμονες επισημάνουν ότι αυτό μπορεί να αποδοθεί στο ότι οι νέες ασθένειες που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση χρειάζονται χρόνια για να εξελιχθούν.
Όπως εξηγεί ο Jutila, «η υψηλότερη έκθεση στη μέση ηλικία μπορεί να σχετίζεται με πρόωρο θάνατο από άλλες παθήσεις που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση, όπως καρδιαγγειακές και αναπνευστικές παθήσεις, πριν οι άνθρωποι προλάβουν να αναπτύξουν άνοια.»
«Η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ένα πρόβλημα με μακροχρόνιες επιζήμιες επιπτώσεις στην υγεία. Η μελέτη μας ενισχύει τη σημασία της μείωσης της έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής, ιδίως κατά τις ευάλωτες περιόδους της προγεννητικής και της πρώιμης παιδικής ηλικίας».
Αν και δεν είναι καταληκτική, η νέα μελέτη δείχνει ότι η έρευνα σχετικά με την υγεία των ηλικιωμένων και την ατμοσφαιρική ρύπανση που στην οποία εκτέθηκαν στο παρελθόν μπορεί να βοηθήσει στην προστασία των μελλοντικών γενεών.
Με πληροφορίες από Guardian
