Πώς ο Cacao Rocks εμπόδισε μια λαθρανασκαφή στον Υμηττό, όταν προετοίμαζε τη νέα του έκθεση

«Οι Σωτήρες του Θεού»: Η πρώτη ατομική έκθεση του καλλιτέχνη στην Αθήνα εμπνέεται από τον ναό του Ομβρίου Διός στον Υμηττό

M. Hulot 12.6.2019 | 17:11

12.6.2019 | 17:11

Το μέρος που μένει ο Cacao Rocks είναι πιο άδειο από ποτέ. Τακτοποιημένο, με έναν λευκό καναπέ και έργα του στους τοίχους, ένα που δείχνει τα λιοντάρια της Δήλου και ένα άλλο με μια τεράστια μονστέρα και δύο ανθρώπους με ανοιχτά χέρια. Έχουμε συναντηθεί για να μιλήσει για την πρώτη του έκθεση που ετοιμάζει στην Αθήνα, η οποία, παραδόξως, δεν περιέχει ούτε έναν πίνακά του. Το πρότζεκτ που παρουσιάζει το χαρακτηρίζει «πρότζεκτ ζωής» και έχει μεγάλο ενδιαφέρον πώς του προέκυψε.

«Έχω μεγάλη αγωνία για αυτή την έκθεση» λέει. «Είναι η πρώτη μου σόλο στην πόλη της Αθήνας, κι επειδή ήθελα να κάνω κάτι διαφορετικό θα την κάνω στην γκαλερί Αlibi, που μου αφήνει απόλυτη ελευθερία, χωρίς τον φόβο τού να κάνω κάτι εμπορικό. Θέλω να είναι ένα statement, μία δήλωση, και όχι απλά να αραδιάσω ό,τι απούλητα έργα έχω στο στούντιο. Έχουν περάσει τρία χρόνια από τότε που έκανα την πρώτη μου ατομική στη Μύκονο, στα "Δυο Χωριά", και τώρα έφτασε η στιγμή να δείξω αυτήν τη δουλειά στην Αθήνα».

Χωρίς να το θέλω εμπόδισα μια λαθρανασκαφή και θύμισα στους αρχαιολόγους πως εκεί υπάρχουν αρχαία. Δεν έχω φιλοδοξίες να γίνω αρχαιολόγος ή να πάρω τη δουλειά τους, εγώ κάνω ένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ και έρευνα για να βρω έμπνευση.

Η έκθεση έχει σχέση με το βουνό του Υμηττού, ένα πάθος του Ιάσονα εδώ και χρόνια. Πέρσι τέτοια εποχή με είχε ανεβάσει στην κορυφή του βουνού για να μου δείξει όσα είχε ανακαλύψει σχεδόν τυχαία σε μίας δεκαετίας περιπλανήσεις στον Υμηττό. «Η αγάπη μου για τον Υμηττό γεννήθηκε όταν ήμουν φοιτητής» εξηγεί.

«Σπούδασα στη φιλοσοφική και έζησα όλο το φοιτητικό κίνημα εναντίον της Γιαννάκου, πριν από τον Δεκέμβρη του 2008. Οι σχολές ήταν κλειστές για μήνες, είχα πάει σε μία συνέλευση που κράτησε ώρες. Τσακώνονταν οι ΕΑΚιτες με τους ΔΑΠιτες για το αν θα κλείσει η σχολή ή όχι. Κουράστηκα και έφυγα από τη συνέλευση, άρχισα να ανεβαίνω το βουνό. Είχα πάρει από τη βιβλιοθήκη την "Ασκητική" του Καζαντζάκη μαζί μου. Την είχα διαβάσει και στα δεκαπέντε, αλλά δεν είχα καταλάβει τίποτα. Έφτασα στο σημείο που γράφει για την πορεία και παρομοιάζει τη ζωή με μία ανηφόρα, προτρέπει τον αναγνώστη να πάρει το πιο δύσκολο μονοπάτι για να την ανέβει. Χωρίς λόγο άρχισα να ανεβαίνω το βουνό. Δεν είχα μαζί μου φαγητό και νερό, έτσι επέστρεψα γρήγορα στη σχολή.

Μετά από λίγο καιρό πέθανε ο σκύλος ενός φίλου μου και πήγαμε με το αυτοκίνητο να τον θάψουμε στον Υμηττό. Φτάσαμε κοντά στην μονή Αστερίου και εκεί έθαψα τον σκύλο μόνος μου, γιατί αυτός δεν άντεχε, έκλαιγε. Ήταν σαν τελετουργία αυτό το πράγμα, ήταν σκληρό, αλλά με έφερε κοντά σε κάτι πρωτόγονο και θρησκευτικό αυτή η διαδικασία. Η επιθυμία να πάω με τα πόδια μέχρι πάνω, όμως, πάλι δεν ικανοποιήθηκε.

Το 2017 ανέβηκα, επιτέλους, για πρώτη φορά. Πήγαμε με τη μηχανή ως την μονή Καισαριανής με τον φίλο μου τον Κρέοντα και από κει με τα πόδια φτάσαμε σε τρεις ώρες στην κορυφή. Τότε αποφάσισα πως βρήκα το θέμα της έκθεσής μου. Χωρίς όμως να έχω ιδέα τι κρύβεται εκεί πάνω... Αμέσως μετά έπρεπε να πάω στο Παρίσι, πήγα για να βάψω στη SAE, την σχολή ηχοληψίας και βίντεο. Εκεί ήρθε ένας φίλος μου συλλέκτης και πήγαμε στο Πομπιντού. Κάθε φορά που πάω εκεί ανοίγει το μυαλό μου και παίρνω θάρρος. Του είπα ότι θέλω να κάνω έκθεση με θέμα τον Υμηττό, χωρίς να έχω ιδέα τι θα δείξω. Ο φίλος μου είπε πως μπορώ να κάνω ένα φυτολόγιο ή κάτι σαν έρευνα και να δείξω όλη τη διαδικασία και έναν σωρό άλλες ιδέες.

Όταν γύρισα άρχισα να παίρνω ό,τι βιβλίο αναφέρεται στον Υμηττό και να διαβάζω για να βρω έμπνευση, κάνοντας παράλληλα βόλτες στο βουνό. Το ένα βιβλίο που βρήκα είναι του Γιάννη Σχιζά "Ο Υμηττός". Είναι μια μελέτη για το βουνό. Σε αυτό το βιβλίο αναφέρει τον Παυσανία. Πήρα και τα "Αττικά" του Παυσανία. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι υπάρχει εκεί ένας ναός του Απόλλωνα και ένας βωμός του Δία. Ένας Έλληνας αρχαιολόγος, ο Κοτζιάς βρήκε τον ναό του Απόλλωνα στο Κορωπί και δίπλα υπάρχει μία ορθόδοξη εκκλησία χτισμένη πάνω σε αρχαία θεμέλια. Ο Κοτζιάς θεώρησε ότι στα θεμέλιά της εκκλησίας ήταν και ο βωμός του Δία, δεν το τεκμηρίωσε όμως κάπως. Απλά επειδή τους αναφέρει ο Παυσανίας στο ίδιο χωρίο, θεώρησε ότι θα είναι δίπλα-δίπλα.

Οι Αμερικάνοι αρχαιολόγοι που έκαναν ανασκαφές στην αγορά, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, διάβασαν και αυτοί τον Παυσανία και ανέβηκαν στην κορυφή του βουνού να βρουν τον ναό του Δία. Συγκεκριμένα το 1923 ο Καρλ Μπλέγκελ ανέβηκε με γαϊδουράκια στον Υμηττό και άρχισε να κάνει ανασκαφές. Βρήκε τον πραγματικό βωμό με χιλιάδες αφιερώματα στον Δία και μία βάση αγάλματος –ο Παυσανίας λέει ότι υπήρχε άγαλμα του Δία στο βουνό– με επιγραφή αφιέρωμα για τον Δία. Μετά ξεκίνησε ο πόλεμος και αναγκαστικά έφυγαν από την Ελλάδα. Οι ανασκαφές σταμάτησαν οριστικά.

Η αρχαιολογία έχει βάλει ταμπέλα δίπλα στον ναό του Απόλλωνα στο Κορωπί που λέει "Ναός Ομβρίου Διος" και πάνω στην κορυφή του Υμηττού δεν έχει τίποτα. Η αμερικάνικη μελέτη για τον ναό του Δία δεν έχει μεταφραστεί και δεν διδάσκεται στα ελληνικά πανεπιστήμια, αν και αυτές οι εκδόσεις esperia της αμερικάνικης σχολής είναι βίβλος για τους Έλληνες αρχαιολόγους. Είναι σημαντικό να αναφερθούμε σε αυτό, γιατί αυτοί οι Αμερικάνοι στην κορυφή του βουνού βρήκαν επιγραφές οι οποίες είναι πάρα πολύ παλιές, είναι του 800, 700 π.Χ. κι από κει χρονολογούμε την ελληνική γραφή! Ιστορικά έχει μία σημασία, παρόλο που τα ευρήματα δεν ήταν πολύ εντυπωσιακά, πέρα από τη βάση του αγάλματος.

Τα ευρήματά των Αμερικάνων τώρα βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο. Αν πας στο μουσείο, γράφει ότι τα ευρήματα αυτά είναι από τον ναό του Ομβρίου Διός, αν ψάξεις πού είναι ο ναός του Ομβρίου Διός, η ελληνική αρχαιολογία σε στέλνει στο Κορωπί, ενώ αυτά βρέθηκαν στην κορυφή του Υμηττού! Ό,τι να'ναι δηλαδή.

Γκουγκλάροντας, βρήκα μια ομάδα που λέγεται ΠΟΥ (Περιπατητική Ομάδα Υμηττού) που είναι πολύ δραστήριοι, ανεβαίνουν σχεδόν κάθε Κυριακή στο βουνό. Βρήκα και ένα βίντεο με έναν νεαρό αρχαιολόγο να τους συνοδεύει, πάνε σε ένα σημείο και κάνουν ξενάγηση στους ερασιτέχνες ορειβάτες, κι αυτοί ξέρουν για τον ναό του Ομβρίου Διός, είναι κοινό μυστικό, δηλαδή, ότι υπάρχει ο ναός, δεν το ανακάλυψα εγώ. Το σημείο όμως που πάνε είναι λάθος, δεν ταιριάζει με την μελέτη των Αμερικάνων.

Συνέχισα το πρότζεκτ μου που ήταν να ανέβω στην κορυφή του βουνού σε ευθεία πορεία, τα αρχαία δεν ήταν η θεματική μου, άλλωστε. Δεν ήταν δυνατό να φτάσω στο πιο ψηλό σημείο γιατί είναι στρατιωτική ζώνη, είναι η κεραία της πολεμικής αεροπορίας, αυτή η λευκή μπάλα που φαίνεται από όλη την Αθήνα. Κάνοντας βόλτες εκεί, ανακάλυψα κόκαλα ζώων, μπουκάλια μπίρας από τη δεκαετία του '60 και κατάλαβα ότι κάποιος ζούσε σε αυτό το σημείο.

Παράλληλα, διάβαζα το βιβλίο "A Sanctuary of Zeus on Mount Hymettos" του Merle K. Langdon από το 1976, μαθητή του Μπλέγκελ, του πρώτου αρχαιολόγου που ανακάλυψε τον ναό του Δία. Ήρθε στην Ελλάδα για να επισκεφτεί τον ναό που οι καθηγητές του είχαν αφήσει λόγω του πολέμου. Αυτό που βρήκε ο Langton ήταν απογοητευτικό. Η χούντα, για να βάλει τις κεραίες της ΥΕΝΕΔ έφτιαξε ασφαλτόδρομο που περνάει ακριβώς πάνω από τον βωμό. Φαίνεται στην κάτοψη, στο σχέδιο του βιβλίου. Ακριβώς δίπλα ήταν ένας Αλβανός πρόσφυγας, όπως τον αναφέρει, ο οποίος είχε γουρούνια και ζούσε από αυτά, σε μία καλύβα. Είχα βρει τυχαία αυτή την καλύβα.

Βρήκα και ένα σπήλαιο όπου δεν μπορούσα να κατέβω χωρίς εξοπλισμό. Όταν ξαναπήγα εκεί διαπίστωσα αναταράξεις στο χώμα, κάποιος έσκαβε εκεί. Τηλεφώνησα στην αρχαιολογική και ρώτησα αν κάνουν ανασκαφές στον ναό του Ομβρίου Διός. Δεν είχαν ιδέα για τι τους μιλάω και με ρώτησαν αν είμαι στο Κορωπί. "Όχι, στην κορυφή του Υμηττού", τους είπα. Ήρθαν την επόμενη μέρα οι αρχαιολόγοι, τους έδειξα το σπήλαιο και με ρώτησαν τι κάνω εκεί και αν είμαι ερασιτέχνης αρχαιολόγος. Τους είπα ότι είμαι καλλιτέχνης και κάνω έρευνα για ένα πρότζεκτ. Έτυχε και βρέθηκα εκεί και επειδή είδα ότι κάποιος σκάβει, τους πήρα τηλέφωνο. Σφράγισαν αμέσως με κλούβα την είσοδο και σταμάτησαν την λαθρανανασκαφή. Χωρίς να το θέλω εμπόδισα μια λαθρανασκαφή και θύμισα στους αρχαιολόγους πως εκεί υπάρχουν αρχαία.

Δεν έχω φιλοδοξίες να γίνω αρχαιολόγος ή να πάρω τη δουλειά τους, εγώ κάνω ένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ και έρευνα για να βρω έμπνευση. Κατά λάθος έπεσα πάνω σε μια λαθρανασκαφή. Εγώ νόμιζα ότι οι αρχαιολόγοι σκάβουν εκεί και απλά τους πήρα γιατί έβλεπα τα αρχαία σε κομματάκια να τα παίρνει το νερό της βροχής μέσα στο σπηλαιοβάραθρο. Μάλιστα, κάποια κομματάκια από αγγεία ήταν σε μια πλαστική σακούλα στο χείλος της τρύπας στη γη και μου έκανε πολύ εντύπωση, γι' αυτό πήρα την αρχαιολογία τηλέφωνο. Δεν είχα καμία διάθεση να ανακατευτώ.

Στο βιβλίο του Σχίζα διάβασα και για ένα άλλο σημείο, το σπήλαιο του Αρχέδημου στη Βάρη, όπου λάτρευαν τον Διόνυσο και γίνονταν διονυσιακές γιορτές. Υπήρχε εκεί ένας τύπος, ο Νυμφόληπτος ή Αρχέδημος, ο οποίος έχει σμιλέψει όλα τα τοιχία της σπηλιάς. Είχε κάνει κάτι μοναδικό, τον 5ο αιώνα π.Χ., ο γλύπτης που λάτρευε τον Διόνυσο εκεί κι είχε κάνει και ένα πορτρέτο του εαυτού του σμιλεμένο, που φοράει κάτι σαν φουστανέλα – έχει πολλή πλάκα. Κρατάει ένα σφυρί και ένα καλέμι και είχε διακοσμήσει όλο το σπήλαιο με ανάγλυφα.

Οι αρχαιοκάπηλοι έχουν ρημάξει και αυτό το σπήλαιο. Η αρχαιολογική έχει βάλει και εκεί κλουβί αλλά έχουν ξηλώσει την πόρτα του και όποιος θέλει μπαίνει και παίρνει. Τα μονοπάτια δεν είναι σηματοδοτημένα, αν κάποιος θέλει να το επισκεφτεί δεν μπορεί, είναι κρίμα. Αυτό θέλω να κάνω για τον Ναό του Ομβρίου Διός. Κάτι σαν να προτρέπω τους ανθρώπους να τον επισκεφτούν, αλλά να πάνε με τα πόδια όπως έκαναν τα αρχαία χρόνια για να προσευχηθούν για την βροχή».

«Καλλιτεχνικώς εσύ πώς εμπλέκεσαι;». «Έχω χαρτογραφήσει το μονοπάτι ανεπίσημα, γιατί επίσημα δεν μπορώ ακόμα, χρειάζεται έναν σωρό πράγματα που δεν τα έχω, εγώ απλά έχω βάλει μικρά σημάδια που βάζουν οι ορειβάτες με σπρέι, σαν το γκραφίτι, σε κινητές πέτρες, για να ορίσω το μονοπάτι μου. Το όνειρό μου είναι να έχει και συνέχεια αυτό και έγινε πρότζεκτ ζωής, γι' αυτό και το "μέρος 1" στον τίτλο της έκθεσης. Σκοπός μου είναι να ασχοληθούμε με τον Υμηττό περισσότερο. Πέρσι άλλαξε ο νόμος που προστάτευε τον Υμηττό και νομιμοποιήθηκαν τα αυθαίρετα, το 1/3 του βουνού έγινε ζώνη που μπορείς να χτίσεις. Υπάρχει μεν πυροπροστασία, οι πυροσβέστες κάνουν καλά τη δουλειά τους...

Ο τελευταίος άνθρωπος που ασχολήθηκε σοβαρά με τον Υμηττό ήταν η Καίτη Αργυροπούλου, η γυναίκα κάποιου αξιωματούχου η οποία πετούσε με το αεροπλάνο ερχόμενη στην Αθήνα και είδε τη Μονή Καισαριανής. Πήγε στη μονή και ήταν ερειπωμένη, κι άρχισε να χρηματοδοτεί για να αναστηλωθεί, και επειδή οι Αθηναίοι τότε ζεσταίνονταν με ξύλα, το δάσος του Υμηττού είχε όλο κοπεί. Δεν υπήρχε δέντρο, η αναδάσωση είναι των 100 τελευταίων χρόνων, ό,τι δέντρο βλέπεις. Μετά την Καίτη Αργυροπούλου δεν είχε κανείς ασχοληθεί με τον Υμηττό που είναι ο πνεύμονας της Αθήνας. Κοιτάνε όλοι την Αθήνα και κανείς δεν κοιτάει το βουνό που είναι από πάνω, το οποίο είναι μαγικό, είναι ένα φυσικό θαύμα. Θέλει τρεις ώρες περπάτημα για να φτάσεις μέχρι την κορυφή.

Συναντάω ξένα παιδιά, Γάλλους, Άγγλους, Έλληνες πολύ σπάνια, μόνο mountain bikes ή μηχανάκια για σούζες. Μάζεψα ή μου έφεραν φίλοι μου κόκαλα από ζώα από το βουνό. Έφτιαξα ένα installation με κόκαλα και ήθελα να το συνδέσω και με τον εμφύλιο, επειδή στους πρόποδες του Υμηττού ήταν ένα πεδίο μάχης του εμφυλίου. Βρήκα ένα κράνος από την ελληνικό στρατό και ένα από τον αγγλικό. Τα έχω πειράξει και τα έχω βάλει πάνω σε ένα νεκρό δέντρο. Τραβούσα πολαρόιντ, έχω σπουδάσει φωτογραφία, έχω πάρει υποτροφία και δεν έχω δείξει ποτέ μου φωτογραφίες, ίσως επειδή δεν είμαι καλός στη φωτογραφία. Μου αρέσει η πολαρόιντ επειδή είναι κάτι μοναδικό. Έχω μια σειρά από τη διαδρομή για το βουνό, περίπου 100 πολαρόιντ, δεν θα δείξω καθόλου ζωγραφική...

Όλη η έκθεση είναι μια τεκμηρίωση της διαδρομής μου προς την κορυφή, προς το ναό του Ομβρίου Διός που βρήκα κατά λάθος. Η έκθεση λέγεται "Salvadores Dei" (άλλαξα ένα γράμμα στον τίτλο, κανονικά είναι Salvatores), είναι αναφορά στην λατινική ονομασία της "Ασκητικής" του Καζαντζάκη που ήταν η έμπνευσή μου για να ανέβω στο βουνό. Salvatores Dei σημαίνει στα λατινικά "οι σωτήρες του θεού", που κουμπώνει γιατί εκεί ήταν και ο ναός του θεού Δία και εμείς που κάνουμε τη διαδρομή σώζουμε αυτή την ανάμνηση. Είναι ένα νήμα με τα αρχαία χρόνια που έχει κοπεί και προσπαθώ να το δέσω».