ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΜΕ ΠΟΛΛΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ που φεύγει, αφήνοντας πίσω του μια κυβέρνηση που έχει απολέσει ισχύ, μια αντιπολίτευση κατακερματισμένη, έναν πρώην αρχηγό κόμματος που επέστρεψε και μία μητέρα που έγινε σύμβολο και πρωταγωνίστησε στο κίνημα των Τεμπών να προαναγγέλλει τη δημιουργία κόμματος και την ανάληψη πολιτικού ρόλου. Αφήνει πίσω του επίσης μια κοινωνία απογοητευμένη συνολικά από το πολιτικό σύστημα της χώρας και προβληματισμένη από τους αργούς ρυθμούς ανάκαμψης, που δεν αρκούν για να καλυφθεί η καθυστέρηση που σημειώθηκε στα χρόνια της κρίσης.
Ένας πολιτικά πυκνός χρόνος
Το 2025 ξεκίνησε με την απώλεια του πρώην πρωθυπουργού και προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Κώστα Σημίτη, ο οποίος λίγο καιρό πριν είχε προειδοποιήσει το κόμμα του ότι η συγκυρία τού προσέφερε μια σημαντική ευκαιρία, την οποία θα έπρεπε να αξιοποιήσει, καθώς δεν θα υπήρχαν πολλές άλλες τέτοιες ευκαιρίες στο μέλλον.
Στα μέσα Ιανουαρίου ο πρωθυπουργός γνωστοποίησε την απόφασή του να μην ανανεώσει τη θητεία της Κατερίνας Σακελλαροπούλου ως Προέδρου της Δημοκρατίας (παρότι θα ψηφιζόταν) και την επιλογή του, για το αξίωμα αυτό, του συντηρητικού νεοδημοκράτη Κωνσταντίνου Τασούλα. Επέλεξε δηλαδή να ικανοποιήσει την Κοινοβουλευτική Ομάδα του και την κομματική βάση, αντί για μια επιλογή συναίνεσης.
Το 2025 αφήνει πίσω του μια κοινωνία απογοητευμένη συνολικά από το πολιτικό σύστημα της χώρας και προβληματισμένη από τους αργούς ρυθμούς ανάκαμψης, που δεν αρκούν για να καλυφθεί η καθυστέρηση που σημειώθηκε στα χρόνια της κρίσης.
Τον Ιανουάριο ανέλαβε επισήμως τα προεδρικά καθήκοντά του στον Λευκό Οίκο ο Ντόναλντ Τραμπ, ξεκινώντας τη δεύτερη θητεία του, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να δηλώνει ότι η Ελλάδα είναι προσηλωμένη στην ισχυρή, στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ και προσβλέπει σε συνεργασία με την κυβέρνησή του για την προώθηση της ασφάλειας, της σταθερότητας και της κοινής ευημερίας. Το διάστημα εκείνο, μετά το πολιτικό κόστος που είχε από τον νόμο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, ο Έλληνας πρωθυπουργός επιχειρούσε μια συντηρητική στροφή, τουλάχιστον επικοινωνιακά, όχι μόνο για να συσπειρώσει την κομματική βάση αλλά και για να προσεγγίσει το πολιτικό πνεύμα της νέας αμερικανικής διοίκησης. Γι’ αυτό και έκανε αίσθηση, λίγες ώρες μετά την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ, η επιδοκιμαστική αναφορά στην ομιλία του ότι «στο εξής η επίσημη πολιτική της κυβέρνησης των ΗΠΑ είναι να υπάρχουν μόνο δύο φύλα, το αρσενικό και το θηλυκό».
Το μεγάλο γεγονός του Ιανουαρίου του 2025 ήταν το κίνημα των Τεμπών που ξέσπασε απρόσμενα, με αφορμή τη δημοσιοποίηση σπαρακτικών ηχητικών ντοκουμέντων, δύο χρόνια μετά το σιδηροδρομικό δυστύχημα. Οι μαζικές διαδηλώσεις για την τραγωδία των Τεμπών, με σύνθημα το «Δεν έχω οξυγόνο» και το τεράστιο υπερκομματικό πλήθος που βγήκε στους δρόμους πανελλαδικά, υπενθύμισαν ότι η πληγή αυτή παρέμενε ανοιχτή και η απαίτηση χιλιάδων ανθρώπων για δικαιοσύνη, κάθαρση και λογοδοσία επηρέασε το πολιτικό κλίμα για μεγάλο διάστημα. Η συμμετοχή των πολιτών, ειδικά των νέων, στις διαδηλώσεις ήταν πρωτοφανής και εξελίχθηκε σε μια μεγάλη κοινωνική κινητοποίηση με πολιτικό αντίκτυπο.
Οι διαδηλώσεις άσκησαν μεγάλη πίεση στο Μέγαρο Μαξίμου, αναγκάζοντας τον πρωθυπουργό να δώσει τηλεοπτική συνέντευξη για να πει ότι έλαβε το μήνυμα και να παραδεχθεί κυβερνητικά λάθη, αν και στην πορεία κάποια από όσα είπε τότε τα αναίρεσε πάλι. Παρότι αρχικά η κυβέρνηση χαρακτήριζε θεωρίες συνωμοσίας τα περί μπαζώματος και διαβεβαίωνε ότι δεν υπήρχαν εύφλεκτες ύλες, ο πρωθυπουργός, μετά τις διαδηλώσεις, παραδέχθηκε ότι το μπάζωμα έγινε, υποστηρίζοντας όμως ότι ήταν για καλό σκοπό και ίσως, είπε, να υπήρχε και κάποιο παράνομο φορτίο με εύφλεκτες ύλες.
Χωρίς αμφιβολία, τα Τέμπη κλόνισαν όλο το πολιτικό σύστημα και τα αποτελέσματα ήταν άμεσα. Η κυβέρνηση έχασε σημαντική πολιτική δύναμη, το ΠΑΣΟΚ έπεσε και αυτό δημοσκοπικά, καθώς έμοιαζε να είναι απόν από το κίνημα των Τεμπών που αγκάλιασε η κοινωνία, το ίδιο και ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ η Ζωή Κωνσταντοπούλου, η οποία το ανέδειξε σε κεντρικό ζήτημα με καθημερινό καταγγελτικό λόγο, είδε το ποσοστό του κόμματός της να εκτοξεύεται, φτάνοντας ακόμα και τη δεύτερη θέση και χαρίζοντάς της μεγάλη δημοφιλία.
Εκλογή Προέδρου, πρόταση δυσπιστίας, προανακριτική επιτροπή και ανασχηματισμός
Τον Φεβρουάριο πραγματοποιήθηκε η εκλογή του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, με την τέταρτη ψηφοφορία, για την οποία απαιτούνταν μόνο 151 ψήφοι, και ο Κωνσταντίνος Τασούλας εξελέγη συγκεντρώνοντας 160 ψήφους. Τον κ. Τασούλα ψήφισαν οι δύο διαγραφέντες από τη ΝΔ, Αντώνης Σαμαράς και Μάριος Σαλμάς, ο προερχόμενος από την Ελληνική Λύση, Παύλος Σαράκης και ο προερχόμενος από τους Σπαρτιάτες, Χαράλαμπος Κατσιβαρδάς.
Στις 28 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκαν νέες διαδηλώσεις για τα Τέμπη, ακόμα πιο μαζικές, με εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες σε όλη τη χώρα να απαιτούν από την κυβέρνηση να φωτιστούν τα αίτια και να τιμωρηθούν όλοι οι υπεύθυνοι.
Μία μέρα πριν δόθηκε στη δημοσιότητα το πολυαναμενόμενο πόρισμα του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ), σύμφωνα με το οποίο τίποτα δεν λειτουργούσε σωστά. Οι διαδικασίες στον σιδηρόδρομο δεν τηρούνταν, έλεγχοι δεν γίνονταν, ούτε ουσιαστική αξιολόγηση υπήρχε. Οι κανονισμοί ήταν ξεπερασμένοι και δεν είχαν εναρμονιστεί με τα σύγχρονα διεθνή πρότυπα, αλλά ο αρμόδιος υπουργός διαβεβαίωσε στη Βουλή, πριν από το δυστύχημα, ότι τα τρένα ήταν ασφαλή. Το πόρισμα ανέφερε ότι και μετά το δυστύχημα οι αρχές δεν φρόντισαν να φυλαχθεί το πεδίο του δυστυχήματος και αυτό είχε ως συνέπεια να χαθούν πολύτιμα στοιχεία που ήταν απαραίτητα για την έρευνα.
Τον Μάρτιο ξεκίνησε η Προανακριτική Επιτροπή στη Βουλή για τις ευθύνες του Χρήστου Τριαντόπουλου σχετικά με την αλλοίωση του πεδίου του δυστυχήματος, με τον ίδιο να αρνείται ότι έδωσε αυτός την εντολή, αλλά χωρίς κανένας από την κυβέρνηση να λέει ποιος την έδωσε.
Η κορύφωση της πολιτικής σύγκρουσης στη Βουλή, μετά τις μεγάλες διαδηλώσεις για τα Τέμπη, ήταν η πρόταση δυσπιστίας που έγινε τον Μάρτιο του 2025. Συζητήθηκε επί τρεις ημέρες στη Βουλή σε υψηλούς τόνους και, παρότι απορρίφθηκε, λειτούργησε ως πολιτική καταγραφή της κοινωνικής δυσαρέσκειας και θεσμική έκφραση των μαζικών κινητοποιήσεων. Η πρόταση κατατέθηκε από τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, Νίκο Ανδρουλάκη, αλλά τη συνυπέγραφαν 85 βουλευτές, 33 από το ΠΑΣΟΚ, 26 από τον ΣΥΡΙΖΑ, 11 από τη Νέα Αριστερά, 6 από την Πλεύση Ελευθερίας, 6 βουλευτές προσκείμενοι στο Κίνημα Δημοκρατίας και οι ανεξάρτητοι Ευάγγελος Αποστολάκης, Ιωάννης Σαρακιώτης και Μπουρχάν Μπαράν.
Άλλη μία συνέπεια της πίεσης που άσκησαν οι διαδηλώσεις για τα Τέμπη ήταν ο ανασχηματισμός για την αποσυμπίεση της κοινωνικής δυσαρέσκειας, με τον οποίο ο Κυριάκος Μητσοτάκης θυσίασε τον Χρήστο Σταϊκούρα, μέχρι τότε υπουργό Μεταφορών, και πήγε τον Μάκη Βορίδη στο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής για να κατευνάσει τους εκ δεξιών διαμαρτυρόμενους. Ο ανασχηματισμός εκείνος, ωστόσο, επισκιάστηκε από την παραίτηση του Αρίστου Δοξιάδη, λίγο μετά την ορκωμοσία του ως υφυπουργού Ανάπτυξης και κατόπιν των καταγγελιών που ακολούθησαν από την αντιπολίτευση, η οποία είχε ζητήσει την αποπομπή και του υφυπουργού Ενέργειας, Νίκου Τσάφου, επειδή είχε αποκαλέσει δημόσια τα Κατεχόμενα «Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου».
Ένα μήνα μετά την τραγική επέτειο των δύο χρόνων από το δυστύχημα των Τεμπών, η ΝΔ συνέχισε να καταγράφει απώλειες δημοσκοπικά, το ΠΑΣΟΚ να χάνει και αυτό από τα κέρδη που είχε σημειώσει μετά την επανεκλογή του Νίκου Ανδρουλάκη, ο ΣΥΡΙΖΑ να πέφτει πολύ χαμηλά και το κόμμα της Ζωής Κωνσταντοπούλου να καταγράφει αλματώδη άνοδο. Την ίδια περίοδο οι εταιρείες δημοσκοπήσεων ξεκίνησαν να καταγράφουν τη δημοφιλία της μητέρας θύματος των Τεμπών, Μαρίας Καρυστιανού, με ποσοστό άνω του 70% των πολιτών να έχει θετική γνώμη για εκείνη. Η εκτόξευση της Πλεύσης Ελευθερίας και η υψηλή δημοφιλία της Μαρίας Καρυστιανού αποτύπωσαν την επίδραση του κινήματος των Τεμπών και την ανάδειξη μέσα από αυτό ενός κινήματος τιμωρίας του πολιτικού συστήματος.
Θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, επιδοματικά μέτρα και ΟΠΕΚΕΠΕ
Μόλις τον Απρίλιο η κυβέρνηση κατάφερε να πάρει μια επικοινωνιακή ανάσα, μετά από κυριαρχία τριών μηνών της υπόθεσης των Τεμπών στην επικαιρότητα. Το Μέγαρο Μαξίμου προσπάθησε να δημιουργήσει ένα περιβάλλον θετικών ειδήσεων με σκοπό να καλύψει τη φθορά που είχε υποστεί, κυρίως λόγω των ατυχών χειρισμών του στο θέμα αυτό. Η αύξηση του κατώτατου μισθού, οι αυξήσεις στις Ένοπλες Δυνάμεις και η εξαγγελία των αυξήσεων για τα υπόλοιπα Σώματα (αστυνομικοί, πυροσβέστες, λιμενικό) προσέθεσαν κάποια νέα θέματα στην ατζέντα που μονοπωλούσαν τα Τέμπη.
Στις 9 Απριλίου 2025 πραγματοποιήθηκε μετά από πολύ καιρό 24ωρη πανελλαδική απεργία που είχαν προκηρύξει η ΓΣΕΕ και η ΑΔΕΔΥ, με ευρεία συμμετοχή σε πολλούς κλάδους και βασικά αιτήματα την αντιμετώπιση της ακρίβειας και της στεγαστικής κρίσης, τις αυξήσεις μισθών, την επαναφορά του 13ου και 14ου μισθού στο Δημόσιο και την υπογραφή Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας.
Η ανακοίνωση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού ήταν μια υποχρέωση που είχε καθυστερήσει τέσσερα χρόνια να εκπληρώσει η κυβέρνηση και δεχόταν έντονη κριτική από την αντιπολίτευση αλλά και από στελέχη του κόμματός της. Μετά και τη στασιμότητα στο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κύπρο, η κυβέρνηση χρειαζόταν μια «επιτυχία». Τη Μεγάλη Τετάρτη ανακοίνωσε την επίσημη κατάθεση της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον θαλάσσιο χώρο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με έναν χάρτη που αποτυπώνει τα ελληνικά χωρικά ύδατα στα 12 ν.μ. στο Ιόνιο και στα 6 ν.μ. στο Αιγαίο, και με την «επιφύλαξη άσκησης του δικαιώματος επέκτασης έως τα 12 ν.μ.».
Την ίδια περίοδο, όλος ο κυβερνητικός μηχανισμός και το κόμμα της ΝΔ βρέθηκαν να ασχολούνται με την υποστήριξη της «Ομάδας Αλήθειας», ενός επικοινωνιακού-προπαγανδιστικού εργαλείου του κυβερνώντος κόμματος, που βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας μετά από δημοσιογραφικές αποκαλύψεις για τη χρηματοδότησή της και τη σύνδεση που είχε με τον Θωμά Βαρβιτσιώτη και την εταιρεία του.
Επίσης, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη λαϊκή δυσαρέσκεια που κατέγραφαν όλες οι δημοσκοπήσεις τον Απρίλιο, η κυβέρνηση εξήγγειλε πρόωρα επιδοματικά μέτρα για διάφορες κατηγορίες (ενοικιαστές, χαμηλοσυνταξιούχοι κ.ά.).
Στο τέλος Απριλίου διαβιβάστηκε στη Βουλή νέα δικογραφία για τα Τέμπη, προκειμένου να διερευνηθούν τυχόν ποινικές ευθύνες των πρώην υπουργών Μεταφορών, Χρήστου Σπίρτζη και Κώστα Αχ. Καραμανλή, λόγω ελλιπούς εποπτείας της ΡΑΣ και του ΟΣΕ αναφορικά με την ασφαλή λειτουργία των σιδηροδρομικών συγκοινωνιών. Δύο κατηγορούμενοι, στελέχη του υπουργείου Μεταφορών, απολογούμενοι για το κακούργημα της διατάραξης ασφάλειας των συγκοινωνιών, ανέφεραν ότι οι πολιτικοί τους προϊστάμενοι ήταν ενήμεροι για την κακή κατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου λόγω μη ολοκλήρωσης των έργων εκσυγχρονισμού και λόγω της έλλειψης προσωπικού.
Τον Μάιο η κυβέρνηση εξακολουθούσε να παραμένει στη σκιά των Τεμπών, προσπαθώντας να αποφύγει με κάθε τρόπο τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής, όπως ορίζει το άρθρο 86 του Συντάγματος, για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αποφασισμένη να επαναλάβει την τακτική που ακολούθησε για τον Χρ. Τριαντόπουλο, με απευθείας παραπομπή στο δικαστικό συμβούλιο. Κι ενώ προσπαθούσε να αρχειοθετήσει επικοινωνιακά τα Τέμπη, παρότι τα χαμένα βίντεο εξακολουθούσαν να απασχολούν την επικαιρότητα, έσκασε η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), που έκανε γνωστό ότι προσπάθησε να ελέγξει τον οργανισμό αλλά διαπίστωσε έλλειψη ειλικρινούς συνεργασίας. Το θέμα των ευρωπαϊκών αγροτικών επιδοτήσεων και των αδιαφανών διαδικασιών ξεκίνησε να αποτελεί από τότε ένα νέο πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, χωρίς ακόμα να έχουν αποκαλυφθεί το εύρος και τα πολιτικά πλοκάμια των κυκλωμάτων.
Τον Μάιο ελήφθη από τον πρωθυπουργό η απόφαση για την κατάργηση του ΟΠΕΚΕΠΕ, με την εξήγηση ότι δεν μπορούσαν να τον εξυγιάνουν. Ο ελληνικός οργανισμός πληρωμών των κοινοτικών ενισχύσεων βρισκόταν υπό την εποπτεία της Ε.Ε. για μήνες, λόγω της μη συμμόρφωσής του με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και της διασπάθισης των αγροτικών επιδοτήσεων. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία συνέχιζε εν τω μεταξύ την έρευνά της, που θα αποκάλυπτε σύντομα και την πολιτική διαπλοκή, η οποία είχε διαφύγει της ελληνικής Δικαιοσύνης, παρότι υπήρχαν σχετικές καταγγελίες.
Στο θέμα των Τεμπών, η πολυαναμενόμενη έκθεση του καθηγητή Καρώνη του ΕΜΠ, που παραδόθηκε τον Μάιο, δεν έδωσε σαφείς απαντήσεις για την αιτία πρόκλησης της φωτιάς. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση ερμήνευσε την έκθεσή του ως «τέλος της θεωρίας του παράνομου φορτίου» και «τέλος της θεωρίας της συγκάλυψης».
Λίγο αργότερα δόθηκε στη δημοσιότητα και η πρόταση της ΝΔ για τον πρώην υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Κ. Αχ. Καραμανλή και ήταν, όπως περίπου την είχε προαναγγείλει ο πρωθυπουργός σε συνέντευξή του, λέγοντας πως δεν βλέπουν κακούργημα και ότι αυτό δεν στοιχειοθετείται «σε καμία περίπτωση». Οπότε, όπως αναμενόταν, η πρόταση της ΝΔ αφορούσε μόνο πλημμέλημα παράβασης καθήκοντος για την «ενδεχόμενη παράλειψή του να καθορίσει ένα επαρκές πλαίσιο χρηματοδότησης για τον τομέα των σιδηροδρόμων, χάριν και της στελέχωσης της εταιρείας ΟΣΕ Α.Ε. με επαρκές προσωπικό». Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις της περιόδου, ένα ποσοστό της κοινής γνώμης, μεγαλύτερο του 70%, εξακολουθούσε να θεωρεί ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να συγκαλύψει ευθύνες για τα Τέμπη.
Η συνάντηση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, με τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς τον Μάιο έγινε σε καλό κλίμα, καθώς ο Κυριάκος Μητσοτάκης διατηρεί μια καλή σχέση μαζί του, σίγουρα καλύτερη από εκείνη που είχε με την Άνγκελα Μέρκελ. Όσον αφορά το Μεταναστευτικό, ο καγκελάριος Μερτς, που υποστηρίζει μια αυστηρότερη πολιτική, του είπε πως οι μετανάστες που παίρνουν άσυλο στην Ελλάδα και πηγαίνουν στη Γερμανία πρέπει να μειωθούν κι άλλο, ανακοινώνοντας επιστροφές μεταναστών από τη Γερμανία στην Ελλάδα. Ο Κ. Μητσοτάκης τού απάντησε πως αναγνωρίζει ότι υπάρχουν ζητήματα δευτερογενών ροών στη Γερμανία αλλά ζήτησε κατανόηση και για τη θέση της Ελλάδας, που είναι στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε.
Ένα άρθρο του Αντώνη Σαμαρά, με το οποίο ασκούσε ξανά κριτική στην κυβέρνηση για την εξωτερική πολιτική, θεωρήθηκε ότι έκρυβε ένα μήνυμα στην κατακλείδα, με την οποία κατέληγε στο συμπέρασμα ότι: «Αυτή δεν είναι πια κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Είναι κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη». Η ερμηνεία ήταν ότι έμοιαζε πολύ με προαναγγελία δημιουργίας κόμματος και έκτοτε ξεκίνησε η σχετική συζήτηση που διαρκεί μέχρι σήμερα.
Στις 28 Μαΐου με απόφαση της αιγυπτιακής Δικαιοσύνης δεν αναγνωρίζεται κυριότητα της Μονής Σινά σε κανένα από τα 71 ακίνητα που κατέχει, παρότι, σύμφωνα με την ελληνική πλευρά, υπήρχαν διαβεβαιώσεις από την αιγυπτιακή κυβέρνηση για εξωδικαστικό διακανονισμό που θα έβαζε τέλος στη δικαστική διαμάχη. Στις 7 Μαΐου είχε προηγηθεί επίσκεψη του Αιγύπτιου Προέδρου Σίσι στην Αθήνα και στο Μέγαρο Μαξίμου. Στις δηλώσεις που έγιναν μετά τη συνάντηση, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε –χωρίς λεπτομέρειες– στο θέμα της Μονής Σινά και ο Πρόεδρος της Αιγύπτου διαβεβαίωνε για την προστασία του θρησκευτικού χαρακτήρα της ιστορικής μονής, αλλά τότε σχεδόν κανείς δεν κατάλαβε τι συνέβαινε, καθώς δεν ήταν γνωστό το παρασκήνιο που υπήρχε γύρω από τη δικαστική υπόθεση.
Η κρίση στη Μονή Σινά και η επανεμφάνιση των πρώην
Οι πρώτες μέρες του Ιουνίου βρήκαν την ελληνική κυβέρνηση και το υπουργείο Εξωτερικών σε μια διπλωματική κινητικότητα για το θέμα της Μονής Σινά χωρίς όμως αποτελέσματα. Η αδελφότητα της Μονής βρέθηκε στη δίνη μιας σημαντικής κρίσης την οποία κατάφερε να ξεπεράσει μετά την εκλογή νέου ηγούμενου, αλλά το ιδιοκτησιακό παραμένει άλυτο.
Η δικαστική απόφαση για την πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι έφερε κάποια ικανοποίηση αλλά και απογοήτευση. Οι δικαστές του Τριμελούς Εφετείου Πλημμελημάτων κήρυξαν ενόχους 10 από τους συνολικά 21 κατηγορουμένους, με 4 από αυτούς να οδηγούνται στη φυλακή. Τα πολιτικά πρόσωπα δεν λογοδότησαν ποτέ, αλλά η μεγαλύτερη απογοήτευση των συγγενών θυμάτων και των εγκαυματιών που επέζησαν ήταν ότι το Μάτι δικάστηκε ως πλημμέλημα, παρά την προσπάθειά τους για αναβάθμιση του κατηγορητηρίου ώστε να δικαστεί ως κακούργημα.
Λίγες μέρες μετά την απόφαση του Εφετείου για το Μάτι –ειρωνεία ή σύμπτωση άραγε;–, σε εκδήλωση του ινστιτούτου του, ο Αλέξης Τσίπρας κατέστησε σαφή την επιστροφή του μέσα από μια επικοινωνιακή προσπάθεια να εμφανιστεί αλλαγμένος και ανανεωμένος.
Μετά την επανεμφάνιση του Αλέξη Τσίπρα, είχαμε επίσης την επανεμφάνιση των δύο πρώην πρωθυπουργών της ΝΔ, Κώστα Καραμανλή και Αντώνη Σαμαρά, καθώς και τις φήμες για ίδρυση νέου κόμματος από τον δεύτερο. Αλλά η κυβέρνηση είχε σοβαρά εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα να αντιμετωπίσει. Η Τουρκία, ξεχνώντας τα «ήρεμα νερά», κοινοποίησε έναν αυθαίρετο δικό της χάρτη θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, με τον οποίο επιχειρεί «να σφετεριστεί περιοχές ελληνικής δικαιοδοσίας», σύμφωνα με το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, στέλνοντας μήνυμα ότι δεν σκοπεύει να επιτρέψει καμία ελληνική ενέργεια στο Αιγαίο χωρίς την έγκρισή της, ακόμα και αν πρόκειται για νόμιμη ευρωπαϊκή υποχρέωση, όπως τα θαλάσσια πάρκα ή το εξίσου νόμιμο και με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Μετά την αποστολή της δικογραφίας που τον αφορούσε στη Βουλή για την πιθανή τέλεση του αδικήματος της απιστίας, σχετικά με τις παράνομες επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ με τα ευρωπαϊκά κονδύλια, η παραίτηση του Μάκη Βορίδη από την κυβέρνηση ήταν αναμενόμενη. Η δικογραφία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, που είχε ευρήματα και για τον Λευτέρη Αυγενάκη, φάνηκε να αιφνιδιάζει την κυβέρνηση, παρότι γνώριζε για τις έρευνες που είχαν προηγηθεί.
Οι διάλογοι των επισυνδέσεων και η παραίτηση του Βορίδη
Ο Ιούλιος ξεκίνησε με τις αποκαλύψεις των συνομιλιών από τις νόμιμες παρακολουθήσεις που έγιναν στο πλαίσιο της έρευνας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, οι οποίες σόκαραν την ελληνική κοινωνία. Ο πρωθυπουργός μίλησε για δικαιολογημένη οργή και ομολόγησε ότι η κυβέρνησή του απέτυχε να βάλει τέλος στην πελατειακή συμπεριφορά και στα ρουσφέτια, αναγνωρίζοντας ότι κάποιοι τους ψήφισαν για να τα αλλάξουν όλα αυτά και όχι για να τα διαιωνίσουν.
Ο Λευτέρης Αυγενάκης και ο Μάκης Βορίδης ισχυρίστηκαν ότι είναι αθώοι και ότι δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία εναντίον τους. Ωστόσο δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν περισσότερα (όχι ότι είναι λίγα) στοιχεία στην έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας γι’ αυτούς, αφού ο νόμος περί ευθύνης υπουργών την υποχρέωσε να σταματήσει την έρευνα αμέσως μόλις έπεσε πάνω στα ονόματά τους και να τα στείλει στη Βουλή για να αποφασίσει αυτή αν θα διερευνηθούν ή όχι. Οργή προκάλεσαν και οι δηλώσεις του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστα Τσιάρα, για το ευρωπαϊκό πρόστιμο που θα πληρωθεί από τον προϋπολογισμό και τους Έλληνες φορολογούμενους, αναγκάζοντάς τον να επανέλθει δηλώνοντας ότι η κυβέρνηση θα δημιουργήσει έναν μηχανισμό ανάκτησης των χρημάτων από εκείνους που τα έλαβαν παράνομα (και οι οποίοι δεν τα επιστρέφουν, πλην ελαχίστων).
Μετά την παραίτηση του Μάκη Βορίδη, ο πρωθυπουργός τοποθέτησε στο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής τον Θάνο Πλεύρη χωρίς καμία εξήγηση από πλευράς του για τις ακραίες θέσεις που είχε διατυπώσει στο παρελθόν για τους μετανάστες.
Ο Ιούλιος ήταν ένας μήνας με πολύ μεγάλες αφίξεις μεταναστών από τη Λιβύη στην Κρήτη, με την κατάσταση να γίνεται μη διαχειρίσιμη, καθώς σε κανένα νομό δεν υπήρχε δομή φιλοξενίας. Η Κρήτη έχει καταστεί πύλη εισόδου με αυξημένη κίνηση τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά τον Ιούλιο οι ροές αυξήθηκαν σε τέτοιο βαθμό που είχε ως αποτέλεσμα εκατοντάδες άνθρωποι να στοιβάζονται έξω από τα λιμεναρχεία ή να μένουν στους δρόμους, περιμένοντας τα πλοία για να πάνε στον Πειραιά. Λόγω τουριστικής περιόδου, όμως, ούτε η μεταφορά στην ενδοχώρα ήταν εύκολη υπόθεση. Ο Μάκης Βορίδης άφησε την Κρήτη εντελώς απροετοίμαστη, ενώ οι ροές αυξάνονταν διαρκώς. Η αύξηση των ροών συνδέθηκε με την πίεση που ήθελαν να ασκήσουν οι Λίβυοι στην Ελλάδα και στην Ε.Ε. προκειμένου να λάβουν ανταλλάγματα, κατά το παράδειγμα της Τουρκίας.
Τον Αύγουστο η χώρα δοκιμάστηκε πάλι από τις φωτιές, οι οποίες ήταν λιγότερες από πέρσι αλλά με περισσότερες καμένες εκτάσεις και μια μεγάλη καταστροφή στη Χίο.
Η απεργία πείνας του Ρούτσι, ο Δένδιας και το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη
Τον Σεπτέμβριο, στη ΔΕΘ, ο πρωθυπουργός, αναγνωρίζοντας ότι η ακρίβεια εξανεμίζει τα εισοδήματα των πολλών, ανακοίνωσε στοχευμένες μειώσεις άμεσων φόρων και μέτρα με στόχο τη μείωση της λαϊκής δυσαρέσκειας. Η κυβέρνηση υποστήριξε ότι η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος μέσω της μείωσης των φόρων αντιμετωπίζει έμμεσα το πρόβλημα της ακρίβειας. Ωστόσο, τα κόμματα της αντιπολίτευσης χαρακτήρισαν τα μέτρα ως επιστροφή ενός μικρού μέρους της υπερφορολόγησης και υποστήριξαν ότι δεν ανακοινώθηκε κανένα ουσιαστικό μέτρο για την άμεση αντιμετώπιση της ακρίβειας. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Ανδρουλάκης, στη δική του ομιλία στη ΔΕΘ υποστήριξε ότι η επιστροφή του 13ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων είναι μέσα στις δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας αλλά δεν είναι στις επιλογές της κυβέρνησης.
Η απεργία πείνας του Πάνου Ρούτσι, γονέα θύματος που απανθρακώθηκε, με αίτημα την εκταφή και την άδεια να γίνουν τοξικολογικές εξετάσεις, επανέφερε στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας την υπόθεση των Τεμπών.
Ο Οκτώβριος ήταν ένας μήνας έντονης κινητικότητας για τον Νίκο Δένδια, ο οποίος θέλει να διαδεχθεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη, όταν εκείνος αποχωρήσει. Έτσι, την ώρα που η κυβέρνηση βρισκόταν στη δίνη του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ και στη σκιά των Τεμπών, ο Νίκος Δένδιας εμφανιζόταν ως μεταρρυθμιστής που θα οδηγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις στη νέα εποχή, χωρίς να λείπουν και κόντρες με το Μέγαρο Μαξίμου. Ίσως γι’ αυτό του ανέθεσαν τη φροντίδα του μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη.
Επί τρεις εβδομάδες που διήρκεσε η απεργία του Πάνου Ρούτσι, η κυβέρνηση ισχυριζόταν, με απόλυτο και κατηγορηματικό τρόπο, ότι το αίτημά του δεν μπορούσε να γίνει δεκτό. Τελικά, το αίτημα έγινε δεκτό και αποδείχθηκε ότι αν υπήρχε βούληση από την αρχή, θα μπορούσε να βρεθεί λύση χωρίς να έρχεται η κυβέρνηση διαρκώς σε αντιπαράθεση με τους συγγενείς των θυμάτων.
Ο Κάθετος Διάδρομος και οι συμφωνίες με τις ΗΠΑ
Το γεγονός του Νοεμβρίου, που έδωσε μετά από πολύ καιρό άλλη μία ανάσα στην κυβέρνηση, ήταν η ανακοίνωση της στρατηγικής συνεργασίας της Ελλάδας με τις ΗΠΑ στον τομέα της ενέργειας και η συμφωνία για τον Κάθετο Διάδρομο, ένα έργο που συνδέει τις ενεργειακές υποδομές της Ελλάδας με της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Ουγγαρίας και της Ουκρανίας, με σκοπό να διευκολυνθεί η ροή του αμερικανικού φυσικού αερίου. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης που έχουν κυβερνήσει συμφωνούν με την κυβέρνηση Μητσοτάκη που το παρουσιάζει ως έργο γεωπολιτικής αναβάθμισης αλλά επισημαίνουν ότι το γεωπολιτικό κέρδος δεν μεταφράζεται σε φθηνότερο ρεύμα για τους καταναλωτές. Άλλα κόμματα ωστόσο προβάλλουν ότι ο Κάθετος Διάδρομος εξυπηρετεί κυρίως τα αμερικανικά συμφέροντα.
Την ίδια στιγμή όσα ακούγονταν στην Εξεταστική Επιτροπή για τον ΟΠΕΚΕΠΕ έφερναν στο φως πολύ σκοτεινές πτυχές της υπόθεσης. Η κατάθεση του πρώην υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και προσωπικού φίλου του Κυριάκου Μητσοτάκη, Σπήλιου Λιβανού, ήταν μία από τις πλέον αποκαλυπτικές για το μέγεθος της απάτης που είχε στηθεί.
Η ανακοίνωση του κλεισίματος των καταστημάτων των ΕΛΤΑ προκάλεσε άλλη μία αναστάτωση στην κυβέρνηση, με τους βουλευτές της ΝΔ από την περιφέρεια να αντιδρούν εντόνως.
Μετά τις παλινωδίες της ελληνικής και της κυπριακής κυβέρνησης στο θέμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης αλλά και των απειλών της Τουρκίας, οι δύο πλευρές ανακοίνωσαν ότι θα προσπαθήσουν να προσελκύσουν αμερικανικό επενδυτικό ενδιαφέρον για το έργο, χωρίς να υπάρχει τίποτα συγκεκριμένο επ’ αυτού.
Αγροτικές κινητοποιήσεις και ψήφιση προϋπολογισμού
Ο Δεκέμβριος μπήκε με την κυβέρνηση να αισιοδοξεί λόγω του θετικού κλίματος που δημιούργησαν οι ενεργειακές συμφωνίες, αλλά η χαρά της κράτησε λίγο, μέχρι να ανακοινωθούν οι αγροτικές κινητοποιήσεις, οι οποίες αυτήν τη φορά επιδοκιμάζονται και από την κοινή γνώμη. Οι αποκαλύψεις για παράνομες επιδοτήσεις και το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ μεγάλωσαν την κρίση εμπιστοσύνης που ήδη υπήρχε. Το υψηλό κόστος παραγωγής και η καθυστέρηση στις πληρωμές των ενισχύσεων οδήγησαν τους αγρότες σε δυναμικές και μαζικές κινητοποιήσεις μετά από πολύ καιρό.
Το σημαντικότερο θεσμικό γεγονός του Δεκεμβρίου ήταν η συζήτηση και η τελική ψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού του 2026 από την Ολομέλεια της Βουλής, κατά την οποία δεν υπήρχαν εκπλήξεις.
Πέρα από τα πολιτικά γεγονότα του 2025, στον δημόσιο διάλογο τη χρονιά που φεύγει κυριάρχησε έντονα το δημογραφικό ζήτημα, με την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση να το αναγνωρίζουν ως το σημαντικότερο πρόβλημα της χώρας, ενώ το πρόβλημα της στέγης και η αδυναμία της χώρας να φέρει πίσω όσους έφυγαν στα χρόνια της κρίσης ήταν επίσης από τα ζητήματα που απασχόλησαν έντονα τον δημόσιο διάλογο.
Αναμφίβολα, το γεγονός της χρονιάς ήταν το κίνημα των Τεμπών που ξέσπασε τον Ιανουάριο και συνεχίστηκε με μεγαλύτερη ένταση τον Φεβρουάριο, προκαλώντας μια σειρά από πολιτικά γεγονότα (ανασχηματισμός, εξεταστικές επιτροπές, παραπομπές, δημοσκοπική εκτόξευση Πλεύσης Ελευθερίας κ.ά.). Κι έτσι όπως ξεκίνησε η χρονιά, με τις μαζικές διαδηλώσεις που πυροδότησαν οι πρωτοβουλίες της Μαρίας Καρυστιανού, κλείνει με την εξαγγελία δημιουργίας κόμματος από την ίδια. Μένει να δούμε, στην περίπτωση που προχωρήσει στην υλοποίηση της εξαγγελίας της, αν αυτό θα επηρεάσει τον πολιτικό χάρτη της χώρας τη νέα χρονιά που έρχεται, προκαλώντας νέες ανακατατάξεις.
