Ο κόσμος του Ανδρέα Βουτσινά ζωντανεύει ξανά σε μια σπάνια έκθεση
Σπάνια αντικείμενα, έργα τέχνης, memorabilia, φωτογραφίες, αφιερώσεις και μία μικρή αναπαράσταση του σπιτιού του χαρισματικού ηθοποιού, δάσκαλου και σκηνοθέτη στο Παρίσι έχουμε την ευκαιρία να δούμε στην έκθεση «Εγώ, ο Ανδρέας Βουτσινάς» που ξεκίνησε μόλις.
Η κοινή ζωή των δύο, πατέρα και γιου, άρχισε από το τέλος. Λίγο προτού ο Ανδρέας Βουτσινάς φύγει από τη ζωή, έκανε έναν αγώνα δρόμου να προλάβει να αποκαταστήσει τη σχέση του με τον γιο του, Μάριο. Ίσως να ήταν και η ανάγκη που το προκάλεσε. Η υγεία του ήταν ιδιαίτερα κλονισμένη, οι διάσημοι φίλοι του είχαν προφανώς να ασχοληθούν με άλλα, ο Τύπος πια δεν ενδιαφερόταν, είχε περάσει η εποχή του – άλλα ονόματα κυριαρχούσαν στα ελληνικά πρωτοσέλιδα. Κι όμως, όπως θυμόμαστε όλοι όσοι ζήσαμε εκείνη την εποχή των «παχιών αγελάδων» των δεκαετιών του 1980 και του 1990, ο διάσημος σκηνοθέτης από το Παρίσι, που τον είχαμε δει σε μια αδιανόητη για Έλληνα ηθοποιό κουίρ ερμηνεία στους «Τρελούς τρελούς παραγωγούς» του Μελ Μπρουκς, που λεγόταν ότι στα νιάτα του διατηρούσε δεσμό με την Τζέιν Φόντα, που ήταν μέλος του περίφημου Actors Studio και μαθητής του Λι Στράσμπεργκ την εποχή του Τζέιμς Ντιν και της Μέριλιν Μονρόε, και που υποκλινόταν στις πρεμιέρες της Επιδαύρου με ένα σκυλάκι στην αγκαλιά του, για ένα μεγάλο διάστημα υπήρξε κάτι σαν λαϊκός σταρ. Τα εξώφυλλά του ανταγωνίζονταν αυτά της Αλίκη και της Μπάρμπα, ενώ με τις εμφανίσεις του στην τηλεόραση απενοχοποίησε τις ελαφριές εκπομπές.
Όταν ο Μάριος βρέθηκε στο σπίτι του Ανδρέα στο Παρίσι με την εντολή «μάζεψε τα πάντα και στείλ’ τα στην Ελλάδα», αντίκρισε έναν χώρο που έμοιαζε να μην είχε ποτέ εγκαταλειφθεί από τον ιδιοκτήτη του, λες και είχε πεταχτεί μέχρι την κουζίνα να πάρει τον καφέ του.
Ο Μάριος λοιπόν, καρπός ενός νεανικού του έρωτα από την εποχή που έκανε τα πρώτα του βήματα στο εξωτερικό, όταν ακόμα ξεκινούσε τις σπουδές του στο Λονδίνο, είχε υπάρξει για τον Ανδρέα ένα πρόβλημα που δεν ήξερε πώς να το λύσει. Έκανε μια προσπάθεια το 1964, όταν το εννιάχρονο αγόρι βρέθηκε στο Actors Studio στη Νέα Υόρκη με τη συνοδεία της μητέρας του, αναζητώντας τον πατέρα του. Εκείνος το έσκασε από την πίσω πόρτα και το επόμενο ραντεβού δόθηκε στον ψυχαναλυτή του, αλλά λύση μάλλον δεν βρέθηκε. Χρειάστηκε να περάσουν άλλα δέκα χρόνια, να εγκατασταθεί πια ο Βουτσινάς στο Παρίσι, όπου διέπρεψε ως δάσκαλος του method acting αλλά και ως σκηνοθέτης θεάτρου, και να πάει ο γιος του να τον βρει προσποιούμενος τον δημοσιογράφο από την Ελλάδα. Τι ειρωνεία!
FacebookTwitter Πορτρέτο του Ανδρέα Βουτσινά από τον Γιάννη Τσαρούχη, 1978. Τη συνοδεύει η αφιέρωση: «Στον Α.Β., τη μόνη ελπίδα του θεάτρου του κόσμου τούτου». Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Προτομή του Ανδρέα Βουτσινά, δημιούργημα του γλύπτη Κάρολου Καμπελόπουλου, προσωπικού του φίλου. Ο Καμπελόπουλος έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο Παρίσι, όπου εργάστηκε ως κομμωτής και επιμελήθηκε τις κομμώσεις θρυλικών διασημοτήτων, μεταξύ των οποίων η Μαρίας Κάλλας, η Μπριζίτ Μπαρντό, η Σοφία Λόρεν, η Μελίνα Μερκούρη κ.ά. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Ο Μάριος γεννήθηκε στη γαλλική πρωτεύουσα, όταν η μητέρα του, επιστρέφοντας από το Λονδίνο στην Αθήνα, έκανε μια στάση εκεί, έχοντας υπολογίσει λανθασμένα την ημερομηνία του τοκετού, που νόμιζε ότι θα γίνει στην Ελλάδα. Στην πόλη, λοιπόν, στην οποία ο πατέρας δεν είχε υποδεχτεί ως όφειλε τον ερχομό του, καθώς επέλεξε την καριέρα από την οικογένεια, σε αυτήν ξανάπιασαν το νήμα. Τρόπος του λέγειν βέβαια, γιατί μπορεί να τον υποδέχτηκε όταν τον είδε μπροστά του ξεσπώντας σε γέλια –καθώς ήταν αντίγραφο ο ένας του άλλου–, αλλά στην πραγματικότητα τον ρόλο του πατέρα δεν μπόρεσε να τον αναλάβει ποτέ. Ακόμα και όταν οι δουλειές του στην Ελλάδα τον έφερναν όλο και πιο συχνά εδώ, ακόμα και όταν κατέκτησε τεράστια επιτυχία κερδίζοντας μεγάλη αποδοχή από όλους, ο Μάριος δεν αποτελούσε μέρος της παρέας του – κάθε άλλο. Μόνο όταν έμεινε πια μόνος και πιθανόν διαισθανόταν ότι ο χρόνος τέλειωνε, μόνο τότε τον δέχτηκε σε ένα δωμάτιο νοσοκομείου. Πέρασαν τους τελευταίους 7 μήνες μαζί, αποκαθιστώντας ό,τι προλάβαιναν να αποκαταστήσουν.
FacebookTwitter Ιδιόχειρη επιστολή που συνοδεύεται από καλλιτεχνική φωτογραφία του Ζαν Μαρέ, σταλμένη το 1949 από το Παρίσι: «Αγαπημένε μου Αντρέ, ποτέ στη ζωή μου δεν έχω γράψει τόσο πολύ – απεχθάνομαι το γράψιμο, είμαι τεμπέλης. Όμως δεν μπορώ να αφήνω φίλους σαν κι εσάς χωρίς νέα και είναι χαρά μου που σας γράφω. Σας ευχαριστώ για τις σκέψεις σας, για τη φιλία σας, για τα γράμματά σας. Στην Ελλάδα σας έλεγα “εσύ”, αλλά καθώς στις επιστολές σας μου μιλάτε στον πληθυντικό, δεν τολμώ να χρησιμοποιήσω το πιο φιλικό και πιο οικείο “εσύ”. Έδωσα το δώρο σας στον Ζαν Κοκτό, ο οποίος το βρήκε πολύ όμορφο και το έχει πάνω στο τραπεζάκι δίπλα στο κρεβάτι του. Μου είχε πει πως θα σας έγραφε για να σας ευχαριστήσει και μου κάνει εντύπωση που δεν το έχει κάνει ακόμα. Σας στέλνω τις φωτογραφίες που υποσχέθηκα με όλη μου τη φιλία. Ζαν Μαρέ, 30 Αυγούστου 1949, Παρίσι». Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Όταν ο Μάριος βρέθηκε στο σπίτι του Ανδρέα στο Παρίσι με την εντολή «μάζεψε τα πάντα και στείλ’ τα στην Ελλάδα», αντίκρισε έναν χώρο που έμοιαζε να μην είχε ποτέ εγκαταλειφθεί από τον ιδιοκτήτη του, λες κι είχε πεταχτεί μέχρι την κουζίνα να πάρει τον καφέ του. Ένα απίστευτο γιουσουρούμ που αποτελούνταν από εκατοντάδες αντικείμενα, χαρτιά, αρχεία, βιβλία, έργα τέχνης, επιστολές, τηλεγραφήματα, την προσωπική του τηλεφωνική ατζέντα, αποσπάσματα εφημερίδων, περιοδικά, λογαριασμούς, μια συλλογή 700 ρολογιών Swatch, άδεια μπουκάλια κολόνιας, πανάκριβα ρούχα, κασκέτα και τσάντες Louis Vuitton, αφιερώσεις μερικών από τους διασημότερους ανθρώπους της τέχνης, τα απομεινάρια μιας ολόκληρης ζωής. Αλλά και τι ζωής!
Δεν τα σταχυολόγησε αμέσως, απλώς τα συγκέντρωσε και τα έστειλε πίσω, εκεί απ’ όπου είχαν ξεκινήσει όλα, στην Αθήνα. Την πόλη όπου ο Ανδρέας είχε μεγαλώσει και εγκατέλειψε το 1950, δεκαοχτάχρονο αγόρι, για να κατακτήσει τα θέατρα και τα κινηματογραφικά σετ του κόσμου. Οι κούτες στοιβάχτηκαν στο σπίτι του στην Κυψέλη και περίμεναν την ώρα που θα ανοίγονταν για να να αποκαλυφθεί και να φωτιστεί όλη η πορεία του: Αθήνα - Λονδίνο - Νέα Υόρκη - Χόλιγουντ - Παρίσι - Θεσσαλονίκη. Συνολικά 137 παραστάσεις, χώρια οι συνεργασίες ως acting coach με τους διεθνείς σταρ.
FacebookTwitter Ο Ζαν Κοκτό, με δική του επιστολή, λέει: «Αγαπητέ Αντρέ Βουτσινά, δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο με συγκίνησε το μικρό κουτί που μου παρέδωσε ο Ζαν Μαρέ. Βρίσκεται τώρα πλάι στο κρεβάτι μου, στην εξοχή, και μου φαίνεται πιο ελληνικό και από το πιο αυθεντικό ελληνικό αντικείμενο. Και το ποντίκι μπορεί να μεταμορφωθεί σε ό,τι πιο ζωντανό και ευχάριστο. Αν μου το επιτρέπετε, σας ασπάζομαι. Ζαν Κοκτό, Αύγουστος 1949, Μιλί». Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Η αυθεντική αφίσα της παράστασης «Μάνα Κουράγιο» του Μπέρτολτ Μπρεχτ σε σκηνοθεσία του ίδιου με πρωταγωνίστρια την Έλεν Βάιγκελ, που διαφημίζει την παράσταση στο Palace Theater της Νέας Υόρκης, στο πλαίσιο της αμερικανικής περιοδείας του Berliner Ensemble. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
Ο Μάριος μάθαινε για πρώτη φορά πολλά που δεν ήξερε: διάβασε τα πολύ προσωπικά γράμματα που ο Βουτσινάς είχε ανταλλάξει με την Τζέιν Φόντα, έμαθε για παραστάσεις και συμμετοχές σε ταινίες με θρυλικά σήμερα ονόματα, για τη συνεργασία του με τον Φελίνι και τον Σάδερλαντ στον «Καζανόβα», για τη διδασκαλία της Μάρθα Κέλερ στη «Fedora» του Μπίλι Γουάιλντερ όταν γυριζόταν η ταινία στην Κέρκυρα, για τη σχέση του με το ζεύγος Ζαν Κοκτό-Ζαν Μαρέ κατά την εφηβεία του στην Αθήνα στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και άλλα πολλά. Κι αποφάσισε να συγκεντρώσει όλα αυτά τα τεκμήρια και να τα παρουσιάσει σε μια μνημειώδη έκθεση αφιερωμένη σ' αυτόν τον χαρισματικό, ταλαντούχο και κοσμοπολίτη καλλιτέχνη. Εκεί θα δούμε όλοι όσοι τον θαυμάσαμε τις αξέχαστες παραστάσεις του με το Κρατικό Θέατρο στη Θεσσαλονίκη και την Επίδαυρο, αλλά και στις εμπορικές σκηνές της Αθήνας, διασκεδάσαμε στις Λεωφόρους του (οι συνεργασίες του με Κραουνάκη, Πρωτοψάλτη, Νικολακοπούλου), μάθαμε κάτι παραπάνω από τις ιδιοσυγκρασιακές του απόψεις για όλους και όλα όσα απασχολούσαν την εποχή εκείνη μέσα από τις αμέτρητες συνεντεύξεις που έδωσε και τους καβγάδες που έπιασε με διάφορα δημόσια πρόσωπα.
Η έκθεση που μόλις εγκαινιάστηκε στην Ελληνοαμερικανική Ένωση με τίτλο «Εγώ, ο Ανδρέας Βουτσινάς» σε επιμέλεια Ίριδας Κρητικού, Μάριου Βουτσινά και Σταμάτη Γκίκα θα κρατήσει δύο μήνες, μέχρι τις 24 Ιανουαρίου του 2026. Χωρίζεται σε δύο ενότητες που απλώνονται σε δύο αίθουσες. Στη μία αίθουσα βλέπουμε όλη τη διαδρομή της ζωής του μέσα από τις προσωπικές του σχέσεις, τα αγαπημένα του αντικείμενα, τα πολλαπλά πορτρέτα από σημαντικούς ζωγράφους, memorabilia, φωτογραφίες, αφιερώσεις και μία μικρή αναπαράσταση του σπιτιού του στο Παρίσι. Στη δεύτερη αίθουσα ξαναθυμόμαστε μέσα από αφίσες, προγράμματα, φωτογραφίες, μακέτες και props τις ταινίες στις οποίες συμμετείχε και τις παραστάσεις που σκηνοθέτησε σε Νέα Υόρκη, Παρίσι, Αθήνα, Θεσσαλονίκη και αλλού.
FacebookTwitter Στιγμιότυπα από το Actors Studio με αυθεντικές φωτογραφίες από τους χώρους και τα μαθήματα του Λι Στράσμπεργκ. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Στιγμιότυπα από το Actors Studio με αυθεντικές φωτογραφίες από τους χώρους και τα μαθήματα του Λι Στράσμπεργκ. Ανάμεσα στις φωτογραφίες, η Μονρόε και ο Τζέιμς Ντιν, αλλά και ο Βουτσινάς. Δίπλα σε φωτογραφία του Ελία Καζάν, μια επιστολή: «Σε θεωρώ ένα θαυμάσιο ταλέντο και θέλω να συνεργαστώ μαζί σου. Όμως πιστεύω πως αυτό που κάνεις τώρα είναι το σωστό: είμαι απολύτως πεπεισμένος ότι θα καταλήξεις να γίνεις ένας εξαιρετικός σκηνοθέτης κινηματογράφου. Και θεωρώ ότι το Παρίσι είναι η κατάλληλη σκηνή για σένα. Εκεί εκτιμάται το ύφος, εκτιμάται η φαντασία, εκτιμάται το ανοίκειο, εκτιμάται η ζωντάνια – και κατ’ αναλογία μπορείς να συμπεράνεις τι πιστεύω για τη Νότια Καλιφόρνια… Με εκτίμηση, Ελία». Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Στιγμιότυπα από το Actors Studio με αυθεντικές φωτογραφίες από τους χώρους και τα μαθήματα του Λι Στράσμπεργκ. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Ανάμεσα στα δέκα αριστουργήματα της θρυλικής σκηνογράφου Λίλα Ντε Νόμπιλι ξεχωρίζει ένα μικρό έργο το οποίο μιμείται τον διάσημο πίνακα του Ζορζ Κλερέν, όπου η Σάρα Μπερνάρ είναι ξαπλωμένη σε ένα ανάκλιντρο με έναν σκύλο. Μπροστά της η μαύρη φιγούρα του Βουτσινά τής διδάσκει τον ρόλο. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Ασπρόμαυρη φωτογραφία του Théâtre des Bouffes du Nord, το οποίο θυμίζει εγκαταλελειμμένη βυζαντινή εκκλησία, πριν από την ανακαίνισή του από τη Χλόη Ομπολένσκι. Υπήρξε η βάση του Πίτερ Μπρουκ κι εκεί φιλοξενήθηκε για δύο χρονιές το Atélier Andréas Voutsinas, όπου και ανέβασε τη «Νύχτα της Ιγκουάνα» του Τενεσί Ουίλιαμς με πρωταγωνίστρια τη Νατάσα Πέρι, σύζυγο του Μπρουκ. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Αυθεντικό αυτόγραφο της Σάρα Μπερνάρ, θρυλικής ηθοποιού του γαλλικού θεάτρου των αρχών του 20ού αιώνα. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Διαφήμιση των ιαματικών νερών Perrier με την Τζέιν Φόντα ως αστροναύτισσα Μπαρμπαρέλα από την ομώνυμη ταινία του Ροζέ Βαντίμ του 1968, στην οποία πρωταγωνιστούσε. Κάτω: Φωτογραφίες της Φόντα, ανάμεσά τους κάποιες αφιερωμένες «στους δύο πιο αγαπημένους της Έλληνες», όπως λέει, εκτός του Ανδρέα, τον Μάριο και τη γιαγιά του, η οποία τη φιλοξένησε στο σπίτι της στην Κυψέλη όταν γύριζε εδώ το «Διακοπές στην Αθήνα». Μάλιστα η αφιέρωση γράφει: «To the lady with the loveliest legs», ενώ μια άλλη: «Na me thymaste, Jane». Ο αφιερωμένος στην Αμερικανίδα ηθοποιό τοίχος συμπληρώνεται από δύο εκμαγεία της ίδιας και του Ανδρέα Βουτσινά από το 1962, φτιαγμένα με αφορμή την πρώτη τους συνεργασία στο Μπρόντγουεϊ, στο «Fun Couple» των Neil Jansen και John Haase στο Lyceum Theatre. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Εκμαγείο της Τζέιν Φόντα από το 1962. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Εκμαγείο του Ανδρέα Βουτσινά από το 1962. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Ασημένια ταμπακέρα του Γιώργου Χειμωνά. Όταν ο Ανδρέας Βουτσινάς σκηνοθέτησε σε μορφή αναλογίου τους «Χτίστες» στην Πάτρα το 2006, στο πλαίσιο του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, είχε τοποθετήσει ένα βαρέλι όπου έκαιγε φωτιά, μέσα στο οποίο οι ηθοποιοί Λυδία Φωτοπούλου, Φιλαρέτη Κομνηνού και Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος πετούσαν κάθε σελίδα αφού τη διάβαζαν. Ο Χειμωνάς πλησίασε εντυπωσιασμένος τον σκηνοθέτη μετά την παράσταση και του είπε: «Να σας ρωτήσω κάτι, κύριε Βουτσινά, πού ξέρετε ότι καίω ό,τι δεν δημοσιεύω;». Κι έβγαλε την ασημένια του ταμπακέρα και του τη χάρισε. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Αναπαράσταση του σπιτιού του Ανδρέα Βουτσινά. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Ζωγραφιά και μακέτα του σκηνογράφου Νίκου Στεφάνου για το «Χάρολντ και Μοντ» του Κόλιν Χίγκινς που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή του ΚΘΒΕ το 1985, με τις Δέσπω Διαμαντίδου και Αλεξάνδρα Λαδικού. Δώρο του Στεφάνου στην ονομαστική γιορτή του σκηνοθέτη τον Νοέμβριο του 1984 με την αφιέρωση: «Χρόνια πολλά, Ανδρέα - Καλή επιτυχία στο Χάρολντ και Μοντ». Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Ο Δούρειος Ίππος από πορσελάνη διά χειρός Άγγελου Παπαδημητρίου, δώρο του τελευταίου στον Βουτσινά με αφορμή την πρώτη τους παράσταση, τις αριστοφανικές «Νεφέλες» το 2000 με το ΚΘΒΕ, όπου ερμήνευσε τον ρόλο του Σωκράτη. FacebookTwitter Τα περίφημα κασκέτα του Βουτσινά που παράγγελνε από την ιστορική πιλοποιία Gélot χρησιμοποιώντας το ύφασμα του κοστουμιού που έραβε κάθε φορά. Στο τέλος, η ιστορική επιχείρηση ονόμασε τον συγκεκριμένο τύπο κασκέτου «AVS» από τα αρχικά του ονόματός του. Συμπληρώνεται από μια ζωγραφιά της Λίλα Ντε Νόμπιλι όπου εικονίζεται ο ίδιος να φορά κασκέτο και η αγαπημένη του σκυλίτσα Μίκα. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Μακέτα του Απόστολου Βέττα για την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή από το ΚΘΒΕ. Η παράσταση έκανε πρεμιέρα στην Επίδαυρο στις 10 Ιουλίου του 1992. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Άποψη της έκθεσης. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Κουκλάκι με τη μορφή του Ανδρέα Βουτσινά ντυμένου «γιατρός του θεάτρου». Δώρο των μαθητών του από το στούντιο υποκριτικής του Théâtre des Cinquante. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO FacebookTwitter Κεφαλή του Τζέιμς Ντιν σε αναμνηστικό. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO
