Στο νέο επεισόδιο της σειράς podcast της LiFO, «Η κατάσταση των πραγμάτων», η Ντίνα Καράτζιου συνομιλεί με τον Λόη Λαμπριανίδη, οικονομικό γεωγράφο, εκτελεστικό διευθυντή του Παντείου Πανεπιστημίου και επί σειρά ετών καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ο οποίος έχει μελετήσει ενδελεχώς το φαινόμενο σε επίπεδο τόσο ερευνητικό όσο και πολιτικής σχεδίασης.
Η συζήτηση εκκινεί από το ερώτημα εάν πράγματι υφίσταται σήμερα το λεγόμενο brain regain, το αφήγημα περί «επιστροφής εγκεφάλων», το οποίο προβάλλεται έντονα τους τελευταίους μήνες. Πόσο, όμως, ανταποκρίνεται αυτή η εικόνα στα διαθέσιμα δεδομένα; Επιστρέφουν πράγματι οι νέοι επιστήμονες; Κι αν ναι, με ποιους όρους και προϋποθέσεις;
Πόσο σοβαρά λαμβάνεται υπόψη από την πολιτεία το brain drain ως αναπτυξιακή πρόκληση; Υπάρχουν σήμερα στοχευμένες πολιτικές που μπορούν να αντιστρέψουν ή, έστω, να αναχαιτίσουν την τάση αυτή; Και, κυρίως, πόσο ώριμο είναι το θεσμικό και παραγωγικό περιβάλλον ώστε να δεχτεί πίσω όσους επιστήμονες επιλέξουν να επιστρέψουν;
Μέσα από τη συζήτηση επιχειρείται μια αποτύπωση των πραγματικών διαστάσεων του brain drain: από την ανάλυση των βαθύτερων αιτίων που οδηγούν στη φυγή μέχρι την κριτική αξιολόγηση των πολιτικών που έχουν εφαρμοστεί μέχρι σήμερα για την ανάσχεση ή την αντιστροφή του. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στη συστημική αδυναμία της χώρας να προσφέρει συνθήκες επιστημονικής και επαγγελματικής ολοκλήρωσης σε όσους επιθυμούν να επιστρέψουν, γεγονός που αναδεικνύει την κρισιμότητα μιας ουσιαστικής μεταρρυθμιστικής στρατηγικής και όχι μιας απλής επικοινωνιακής προσέγγισης του ζητήματος. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο κ. Λαμπριανίδης: «Το brain drain είναι κομβικό για να κατανοήσουμε τα δομικά προβλήματα της χώρας και να τα ξεπεράσουμε, άρα, μ’ αυτή την έννοια, προσφέρει πολύ κακές υπηρεσίες κάποιος, είτε είναι η κυβέρνηση είτε είναι τα μέσα, όταν αφήνει τον κόσμο να εφησυχάζει για πράγματα τα οποία δεν είναι για εφησυχασμό».
