Θα περίμενε κανείς ότι ο John Maus και η καριέρα του θα ήταν στα αζήτητα μετά το σκάνδαλο λόγω της παρουσίας του, μαζί με τον Ariel Pink, στα γεγονότα που οδήγησαν στην εισβολή των οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο τον Ιανουάριο του 2021, και το cancel που του έγινε. Αντίθετα, και οι δυο εμφανίσεις του τον περασμένο Νοέμβριο στο Temple ήταν τίγκα στον κόσμο, ο οποίος μια χαρά διασκέδαζε ανενόχλητος, παρά τα όσα μαύρισαν την καριέρα του για τουλάχιστον μια τετραετία – βέβαια, διάφοροι σχολίαζαν τις περιπέτειές του.
Να θυμίσουμε ότι ο John Maus είναι ένας Αμερικανός καθηγητής Φιλοσοφίας που δημιούργησε το κοινό του στα μέσα των ’00s χάρη σε μια σειρά από synth-pop άλμπουμ που περιείχαν τραγούδια γεμάτα φιλοσοφικούς και πολιτικούς στίχους και χάρη στις εμφανίσεις του που έμειναν αξέχαστες κυρίως λόγω της έντασης που έβγαζαν με σχεδόν μηδαμινά μέσα – ένας άνθρωπος στο κέντρο της σκηνής που ούρλιαζε σαν να μην υπάρχει αύριο. Ήταν ό,τι συναρπαστικότερο να βλέπεις αυτούς τους καλλιτέχνες live εκείνη την εποχή. Ακόμη είναι, κι ας έχουν περάσει τόσα χρόνια.
«Δεν έχω ψηφίσει ποτέ Τραμπ. Ήταν μεγάλη βλακεία εκ μέρους μου που δεν έκανα κάποια πιο ξεκάθαρη δήλωση αμέσως μετά» – ας πρόσεχες, John.
Για να μην τα πολυλογούμε, ο Ariel Pink και ο John Maus μπορεί να ήταν στις διαδηλώσεις που προηγήθηκαν της εισβολής, αλλά δεν πάτησαν το πόδι τους στο Καπιτώλιο. Παρ’ όλα αυτά, τους πήρε αμφότερους η κάτω βόλτα επειδή μετά ο Ariel Pink διατυμπάνιζε –ίσως και λίγο πριν– τον θαυμασμό του για τον Ντόναλντ Τραμπ, λέγοντας πόσο σπουδαίο ηγέτη τον θεωρούσε, κάτι που δεν ήταν και τόσο σοκαριστικό και απίθανο για έναν τόσο ιδιοσυγκρασιακό και αντιδραστικό μουσικό.
John Maus - Walls of Silence
Στην περίπτωση του Maus, όμως, ήταν πιο περίπλοκα τα πράγματα. Ποτέ δεν έδινε την εντύπωση του συντηρητικού, ούτε η μουσική του ούτε η στάση του γενικότερα, τουναντίον. Οπότε η ακύρωση έπεσε κάπως σαν κεραμίδα. Επιπλέον, ποτέ δεν δήλωσε τίποτα σχετικά με όσα συνέβησαν, πέρα από ένα κρυπτικό και δυσνόητο ποστ που έκανε στο Τwitter και που κανείς δεν κατάλαβε τι ακριβώς εννοούσε. Αμφιβάλλω αν είχε καταλάβει και ο ίδιος τότε ότι είχε ακυρωθεί επίσημα, μέχρι που διάφορα φεστιβάλ άρχισαν να τον βγάζουν από το πρόγραμμά τους.
Προσωπικά, διατηρούσα μια επιφύλαξη απέναντι σε όλα αυτά όχι μόνο επειδή γνωρίζω τη δουλειά του αλλά κυρίως επειδή είχα την τύχη να τον γνωρίσω από κοντά και να έχω ανταλλάξει δυο κουβέντες παραπάνω μαζί του. Βέβαια, ποτέ δεν ξέρεις, θα μου πει σοφά κάποιος. Για το μόνο που θα μπορούσε να τον κατηγορήσει κανείς είναι ότι παραμένει ο καλύτερος φίλος του Pink.
Πάνω-κάτω αυτά δήλωσε πρόσφατα σε μια τεράστια συνέντευξη που έδωσε στο Stereogum, όπου εξηγούσε χωρίς περιστροφές ότι απλώς βρισκόταν στην Ουάσινγκτον εκείνη την καταραμένη ημέρα για να συζητήσει για το σάουντρακ μιας ταινίας της Alex Moyer, η οποία είχε τη φαεινή ιδέα να απαθανατίσει με μια κάμερα τις διαδηλώσεις και ο Maus πήγε απλώς να τη βοηθήσει. Το διάστημα εκείνο δεν έμπαινε τόσο στα social media –προτιμούσε να φτιάχνει συνθεσάιζερ– και δεν είχε συνειδητοποιήσει τον χαμό που έγινε όταν έσκασαν τα νέα.
Για έναν φαν της μουσικής του που έχει παρακολουθήσει την πορεία του όλα αυτά τα χρόνια, αυτή η εξήγηση ακούγεται απολύτως φυσιολογική – δεν μιλάμε και για τον πιο εξωστρεφή καλλιτέχνη. Πίστευε αφελέστατα ότι το έργο του μιλούσε από μόνο του. «Έπρεπε να είμαι πιο σαφής ότι είμαι κάθετα αντίθετος στον τραμπισμό», ανέφερε σχετικά. Και αυτό ήταν το πρώτο πράγμα που μου είπε όταν τον συνάντησα τον Νοέμβρη. «Δεν έχω ψηφίσει ποτέ Τραμπ. Ήταν μεγάλη βλακεία εκ μέρους μου που δεν έκανα κάποια πιο ξεκάθαρη δήλωση αμέσως μετά» – ας πρόσεχες, John. Τουλάχιστον άρχισε να μιλάει περισσότερο για τις πραγματικές πολιτικές του απόψεις και αυτό είναι καλό.
Τέλος πάντων, το 2025 πλέον όλα αυτά φαίνονται μακρινό παρελθόν και ο Maus επιστρέφει φέτος, μετά από επτά χρόνια δισκογραφικής σιωπής, με ένα νέο άλμπουμ, το «Later than you think», στα τέλη του Σεπτέμβρη. Με έναν φίλο συζητούσαμε ποιον αφορά η μουσική του σήμερα, μετά απ’ όλα αυτά. Δεν ξέρω, μένει να το δούμε. Πάντως, στη συνέντευξη που ακολουθεί ο Maus απέφυγε να μιλήσει για το cancel, μάλλον είπε ό,τι είχε να πει και πλέον ανοίγει καινούργιο κεφάλαιο στην καριέρα του. Θα εμφανιστεί στο Plisskën τη δεύτερη μέρα, το Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου.
— Πώς ένιωσες που επέστρεψες μουσικά μετά από τόσα χρόνια;
Ήταν λίγο αγχωτικό, δεν ήμουν σίγουρος αν θα ερχόταν κανείς στις συναυλίες ή αν ενδιαφέρει ακόμα η μουσική μου. Τελικά, είχαμε αρκετά καλή προσέλευση στις περισσότερες πόλεις, και είμαι ευγνώμων γι’ αυτό.
— Πώς ήταν για σένα η εμπειρία της περιοδείας;
Κάνω αρκετές περιοδείες τελευταία και αυτό είναι σωματικά απαιτητικό. Η ανταπόκριση του κοινού μετά τις συναυλίες ήταν θετική, οπότε άξιζε τον κόπο.
— Υπήρξε ποτέ στιγμή που σκέφτηκες να εγκαταλείψεις εντελώς τη μουσική;
Ναι, το έχω σκεφτεί μερικές φορές τα τελευταία χρόνια. Υπήρξαν, μάλιστα, στιγμές που ευχόμουν να είχα διαλέξει κάτι άλλο στη ζωή μου, ίσως έπρεπε να στραφώ στις θετικές επιστήμες ή κάτι ανάλογο. Αλλά υποθέτω πως αυτό συμβαίνει σχεδόν σε όλους όταν φτάνουν στην ηλικία μου.
— Πώς έχει αλλάξει η σχέση σου με τη μουσική σε σχέση με τις πρώτες σου κυκλοφορίες;
Στα 20 μου η μουσική και η δημιουργία της ήταν ουσιαστικά το άπαν για μένα. Ίσως να μην το παραδεχόμουν τότε, αλλά θεωρούσα τη μουσική ως το υπέρτατο αγαθό, την ύψιστη αλήθεια. Σήμερα δεν το πιστεύω αυτό και ο τρόπος που ζω είναι ενδεικτικός αυτής της στάσης. Ωστόσο, αυτό λειτουργεί θετικά, γιατί από την εμπειρία μου η μουσική μόνο κερδίζει όταν μπαίνει στη σωστή της θέση, όταν τίθεται στην υπηρεσία μιας ανώτερης αλήθειας, την οποία μπορεί να αντικατοπτρίζει μόνο εν μέρει.
— Αν η μουσική μπορούσε να προκαλέσει πραγματική πολιτική ή κοινωνική αλλαγή, σε τι είδους αλλαγή θα προσέβλεπες;
Έχω διαβάσει κάποια πράγματα για την πολιτική της αισθητικής, για το πώς η τέχνη έχει τη δύναμη να φανταστεί έναν λαό που δεν υπάρχει ακόμη, πώς, αρνούμενη σθεναρά να συμφιλιωθεί με την παρούσα κατάσταση του κόσμου, μπορεί γίνει μάρτυρας των παράλογων μαρτυρίων που υφίστανται οι άνθρωποι και να βιώσει όλο αυτό σχεδόν σαν μια αποκάλυψη. Τα πιστεύω όλα αυτά. Από την άλλη, όμως, έτσι μπορεί να ενισχυθούν μηχανισμοί ελέγχου, να επαναληφθούν απάνθρωπες πρακτικές. Οι καλλιτέχνες κινούνται πάντα ανάμεσα σε αυτούς τους δύο πόλους. Όσον αφορά την αλλαγή που θα ήθελα να γίνει, θα επέλεγα τη δημιουργία μιας αισθητικής σχετικής με οποιαδήποτε πολιτική αντιστέκεται στο Κράτος, στην αυτοκρατορία, στις επιταγές του παγκόσμιου κεφαλαίου, της απανθρωπιάς – σε όλες τις δυνάμεις που μας βάζουν να δουλεύουμε για οτιδήποτε άλλο εκτός από τον συνάνθρωπο, στοχεύοντας σε έναν υπερβατικό ορίζοντα που μας οδηγεί στη συνύπαρξη με τον εαυτό μας και τους άλλους.
John Maus - Do Your Best
— Είναι η μουσική φύσει πολιτική ή γίνεται πολιτική μόνο μέσα από την ερμηνεία;
Όπως είπα πιο πάνω, ναι, πάντα υπάρχει μια πολιτική διάσταση στην τέχνη. Αλλά είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι ουσιαστικά η πολιτική είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από την τέχνη. Είναι πάντα επικίνδυνο να συγχέονται αυτά τα δύο. Για παράδειγμα, όταν η τέχνη υπηρετούσε την προπαγάνδα (π.χ. ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός στη Σοβιετική Ένωση) προφανώς υπέφερε από την υποταγή της στην πολιτική.
— Έχεις ακόμα τους ίδιους στόχους όπως όταν ξεκίνησες να κάνεις μουσική; Πώς βλέπεις την τεχνητή νοημοσύνη; Θετικά, αρνητικά ή πιο περίπλοκα;
Ναι, οι στόχοι μου είναι ουσιαστικά ίδιοι, δηλαδή λέω μια αλήθεια. Όσο για την «τεχνητή νοημοσύνη», τη βλέπω όπως κάθε τεχνολογία – κρύβει κινδύνους και δυνατότητες. Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους –και ο λόγος που τη βάζω πάντα σε εισαγωγικά– είναι ο πειρασμός στον οποίο υποκύπτουν οι τύποι της Silicon Valley και του Reddit όταν υποθέτουν ότι μια μηχανή μπορεί να έχει νοημοσύνη, κάτι που βασίζεται σε μια πολύ κακή και αβάσιμη μεταφυσική. Ένας υπολογιστής τσέπης, για παράδειγμα, δεν είναι «έξυπνος», δεν «ξέρει μαθηματικά». Η διαδρομή, μέσω των κυκλωμάτων του, από τον άνθρωπο που πατάει κουμπιά μέχρι αυτό που εμφανίζεται στην οθόνη δεν προϋποθέτει κάποια νοημοσύνη. Ο άνθρωπος που κοιτάζει την οθόνη, όμως, διαθέτει την απαραίτητη νοημοσύνη για να κατανοήσει το «αποτέλεσμα» που βλέπει σε αυτήν. Όταν οι άνθρωποι αρχίζουν να αντιμετωπίζουν δίκτυα αποθηκευμένα σε έναν σκληρό δίσκο σαν να είναι «ζωντανά» ή «νοήμονα», «πιο νοήμονα ακόμα και από όλη την ανθρωπότητα μαζί», ενδίδουν σε μια βλακεία που εγκυμονεί κάθε είδους κινδύνους.
— Πώς βλέπεις τη μουσική σκηνή σήμερα; Θεωρείς ότι το κοινό έχει αλλάξει από τότε που ξεκίνησες;
Είναι ακόμη πιο κατακερματισμένη όσον αφορά τις συνήθειες ακρόασης σε σχέση με είκοσι χρόνια πριν, και πιο άκαμπτη. Συγκεντρώνεται πλέον γύρω από μεγάλους πυρήνες (όπως οι λίστες τύπου «Top 40 καλλιτέχνες» που έχουν δισεκατομμύρια κλικ). Ειλικρινά, δεν ξέρω ακριβώς, πρέπει να το ψάξω περισσότερο, να μιλήσω με μερικούς από τους Zoomers που έρχονται στις συναυλίες μου.
— Πώς νιώθεις για την τρέχουσα παγκόσμια κατάσταση; Και ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη; Έμαθα ότι ακυρώνεις εμφανίσεις σε φεστιβάλ που χρηματοδοτούνται από το Ισραήλ. Ισχύει αυτό;
Δεν είναι καλά τα πράγματα. Μου φαίνεται πως οι δυνάμεις του παγκόσμιου κεφαλαίου έχουν τροφοδοτήσει αντιδράσεις σε επίπεδο αδιανόητο πριν από είκοσι χρόνια. Από την άλλη, η ικανότητά τους να αφομοιώνουν οποιαδήποτε ριζοσπαστική αντίσταση φαίνεται επίσης αναμφισβήτητη, αφού σήμερα κάθε αντίσταση προϋποθέτει τη χρήση τεχνολογιών, πλατφορμών, υποδομών, ιδιωμάτων κ.λπ., που είναι ήδη πλήρως διαβρωμένα. Μακάρι να είχαμε χρόνο να τα αναλύσουμε αυτά καλύτερα.
Ναι, ακύρωσα μια εμφάνιση για λόγους που σχετίζονταν με το Ισραήλ. Προφανώς, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράττει αυτό το απεχθές καθεστώς απαρτχάιντ σοκάρουν. Τι μπορεί να πει ή να κάνει κανείς; Να βάλει σήμα κινδύνου σε μια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης που χρηματοδοτεί πυραύλους; Γι’ αυτούς τους δύο πόλους μιλούσα προηγουμένως: από τη μια οι δυνάμεις της αντίδρασης, ο εθνικισμός, και η ριζοσπαστική αντίσταση, όλοι εμείς που βάζουμε διακριτικά στο προφίλ μας, ενώ βλέπουμε online εικόνες παιδιών που πεθαίνουν. Κάπου μέσα σε όλα αυτά, όμως, υπάρχουν και άνθρωποι, πολιτικά υποκείμενα, πρόσωπα που πραγματικά αντιμετωπίζουν αυτή την απανθρωπιά στην καθημερινότητά τους, είτε στη Γάζα είτε, σε πολύ μικρότερο βαθμό, στα πανεπιστήμιο.
John Maus - Keep Pushing On
— Με ποιους τρόπους πιστεύεις ότι η μουσική σου αγγίζει το κοινό σήμερα σε σύγκριση με το παρελθόν;
Δεν ξέρω. Αλλά αν αγγίζει τον κόσμο σήμερα, ειδικά τους νέους, αυτό είναι καλό σημάδι! Ότι δηλαδή κάνει κάτι σωστά.
— Μίλησέ μου για το νέο σου άλμπουμ. Πώς διαφέρει από τις προηγούμενες δουλειές σου;
Απλώς, όπως έλεγα πιο πάνω, ίσως ωφελήθηκε από το γεγονός ότι γενικότερα έβαλα τη μουσική στη σωστή της διάσταση σε σχέση με τη ζωή μου.
— Πώς νιώθεις που επιστρέφεις στην Αθήνα; Οι δύο τελευταίες σου συναυλίες εδώ ήταν sold-out.
Είμαι ενθουσιασμένος, εύχομαι να είχε κυκλοφορήσει το νέο άλμπουμ. Αγαπώ την Ελλάδα, όπως όλοι.·Βαθιά μέσα μας ξέρουμε ότι ήμασταν βάρβαροι από τον βορρά που θυσιάζαμε παρθένες και λατρεύαμε δέντρα, μέχρι που μας λυτρώσατε από αυτό το σκοτάδι φέρνοντάς μας το φως του Λόγου του Ηράκλειτου. Το μεσογειακό πνεύμα παραμένει ανώτερο από το δικό μας, των βαρβάρων. Φυσικά αστειεύομαι, αλλά, ναι, αγαπώ την Αθήνα, αγαπώ την Ελλάδα, και μου φαίνεται απίστευτο κάθε φορά ότι ο κόσμος εδώ με υποδέχεται τόσο θερμά.
Ο John Maus εμφανίζεται το Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου στο Plisskën Festival, στις 21:00
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για το Plisskën Festival εδώ.
