Χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια για να πείσω τον Τάσο να πάμε για πρώτη φορά διήμερο στο Ναύπλιο, μιας και το είχε συνδέσει με σχολικές εκδρομές και η ιδέα να ξαναβρεθεί εκεί δεν τον συγκινούσε καθόλου. Μετά από πολλά, πάρα πολλά επιχειρήματα, παρακάλια και γκρίνιες, εγένετο φως: το αγόρι μου αποφάσισε να πάρει το… τεράστιο ρίσκο μιας εκδρομής σε προορισμό που δεν είχε στο πρόγραμμά του.
Η εξόρμηση αυτή χάνεται κάπου στον χρόνο, καθώς στην πόλη φτάσαμε με τρένο –θα σέβεστε– και καταφέραμε να πετύχουμε ακόμα και χιόνι. Το Ναύπλιο έκανε τα μαγικά του και από τότε επανερχόμαστε με κάθε ευκαιρία: εδώ ήταν η πρώτη εκδρομή με τον τριών μηνών Άλκη που κοιμόταν καθ' όλη τη διάρκειά της, εδώ πεταγόμαστε για τα μάτια του εξαιρετικού Φεστιβάλ Ναυπλίου, εδώ κλείνουμε –αν βρούμε– δωμάτιο, όταν θέλουμε να δούμε παραστάσεις στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Κοντολογίς, αγαπάμε πολύ το Ναύπλιο.
Πρώτη ημέρα
Ως γνωστόν από τα μαθητικά μας χρόνια, το Ναύπλιο –Ανάπλι επί το λαϊκότερον– υπήρξε η πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας από το 1823 μέχρι το 1834, όταν ο Όθωνας μετέφερε την πρωτεύουσα στην Αθήνα, επιθυμώντας να αναβιώσει την ένδοξη πόλη του Περικλή – «περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις!».
Στις 6 Ιανουαρίου 1828, ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας, Ιωάννης Καποδίστριας, φτάνει στο Ναύπλιο με τη συνοδεία πλοίων των Μεγάλων Δυνάμεων, τα οποία την επομένη υψώνουν την ελληνική σημαία και με κανονιοβολισμούς αναγνωρίζουν την ελληνική ανεξαρτησία.
Αν σκοπεύετε να ανεβείτε με τα πόδια στο Παλαμήδι, καλό είναι να ξεκινήσετε νωρίς, γιατί τα 999 σκαλοπάτια –857 για την ακρίβεια– θέλουν τον χρόνο τους. Προσωπικά, προτιμώ το αυτοκίνητο, γιατί τη μοναδική φορά που κατέβηκα –σιγά μην ανέβαινα– από τα σκαλιά, θυμάμαι ότι έτρεμαν τα πόδια μου για ώρα, παρότι ήμουν μόλις δεκαεπτά.
Στις 8 Ιανουαρίου ο Καποδίστριας αποβιβάζεται στο Ανάπλι και οι κάτοικοι μαζί με τον κλήρο τον υποδέχονται με ζητωκραυγές ως λυτρωτή. Μαζί του έχει τον Σταμάτη Βούλγαρη, ο οποίος θα αναλάβει να εκπονήσει το νέο πολεοδομικό σχέδιο της πόλης, αφήνοντας απείραχτο τον Ψαρομαχαλά, την παλαιότερη σωζόμενη συνοικία του Ναυπλίου (13ος αιώνας), που βρίσκεται στις παρυφές της Ακροναυπλίας.
«Ό,τι αρχίζει ωραία, τελειώνει με πόνο» και ο Καποδίστριας δεν θα μακροημερεύσει στο Ναύπλιο. Την Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου 1831, ο κυβερνήτης θα δολοφονηθεί έξω από τον Άγιο Σπυρίδωνα από τον Γιωργάκη και τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, μέλη της ισχυρής μανιάτικης οικογένειας τα προνόμια της οποίας ο Καποδίστριας είχε περιορίσει.
Ο Κωνσταντίνος θα λιντσαριστεί, ο Γιωργάκης θα εκτελεστεί λίγες μέρες μετά και η Ελλάδα θα μπει στη δίνη της Βαυαροκρατίας, τα απόνερα της οποίας πληρώνουμε μέχρι σήμερα.
Σήμερα, η καρδιά του Ναυπλίου χτυπά στην πλατεία Συντάγματος που, μαζί με τη συνονόματή της αθηναϊκή πλατεία, χρωστά το όνομά της στο κίνημα της 3ης Σεπτέμβρη, με το οποίο το 1843 οι Έλληνες διεκδίκησαν –και κέρδισαν– Σύνταγμα από τον Βασιλιά Όθωνα.
Διάσημη και πολύβουη, η πλατεία περιβάλλεται από σημαντικά κτίρια-τοπόσημα, τόσο της ενετικής όσο και της οθωμανικής περιόδου, που θα τα εντοπίσετε αμέσως. Η Ενετική Αποθήκη του Στόλου στεγάζει τώρα το αρχαιολογικό μουσείο, που η συλλογή του περιλαμβάνει σημαντικά εκθέματα της προϊστορικής και της μυκηναϊκής περιόδου.
Το Παλιό Τζαμί, το παλαιότερο σωζόμενο οθωμανικό κτίσμα της πόλης, λειτουργεί ως κινηματοθέατρο και είναι γνωστό ως «Τριανόν», στο παρελθόν έχει υπάρξει καθολικός ναός του Αγίου Αντωνίου της Πάδοβας, ενώ επί Καποδίστρια φιλοξένησε το πρώτο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο.
Άλλο ένα τζαμί-πολυεργαλείο είναι το τζαμί του Αγά Πασά, που μετά την Επανάσταση επισκευάστηκε για να στεγάσει την Πρώτη Βουλή των Ελλήνων, το Βουλευτικό. Εδώ θα γίνει η δίκη του Κολοκοτρώνη και θα γραφτεί άλλη μια μελανή σελίδα της ελληνικής Ιστορίας, καθώς ο Γέρος του Μοριά θα καταδικαστεί σε θάνατο μαζί με τον Πλαπούτα – τουλάχιστον στη συνέχεια τη γλίτωσαν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο χώρος –που πλέον φιλοξενεί εκδηλώσεις, στο ισόγειο στεγάζει τη Δημοτική Πινακοθήκη και κατά τη διάρκεια της Κατοχής λειτούργησε ως φυλακή– έχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία: ο Αγά Πασάς έχτισε το τζαμί για να εξιλεωθεί για τη δολοφονία δύο νεαρών Βενετών που αναζητούσαν έναν κρυμμένο θησαυρό των προγόνων τους – τους βοήθησε να τον βρουν και στη συνέχεια τους σκότωσε για να τον βάλει στο χέρι.
Η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα βρίσκεται λίγο παρακάτω. Ο λιτός μεταβυζαντινός ναός του 1702 είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον Καποδίστρια, τα σπλάχνα του οποίου είναι θαμμένα, μέσα σε πολυτελή θήκη, κάτω από το Άγιο Βήμα. Στον εξωτερικό τοίχο της εκκλησίας ένα μικρό πλαίσιο υποδεικνύει το σημείο όπου εξοστρακίστηκε η δεύτερη σφαίρα που έριξε ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης.
Η κηδεία του κυβερνήτη πραγματοποιήθηκε –μετά από σαράντα μέρες λαϊκού προσκυνήματος της ταριχευμένης, από τον Ιταλό φαρμακοποιό Βονιφάτιο Βοναφίν, σορού– στον σημαντικότερο ναό της πόλης, τον Άγιο Γεώργιο.
Στην εκκλησία των αρχών του 16ου αιώνα τελέστηκαν και οι κηδείες του Παλαιών Πατρών Γερμανού και του Δημητρίου Υψηλάντη, ενώ πολλοί την επισκέπτονται για να δουν ένα από τα καλύτερα αντίγραφα του «Μυστικού Δείπνου» του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, που βρίσκεται στο εσωτερικό της.
Υποθέτω ότι ήρθε η ώρα για ξεκούραση. Αφού υπενθυμίσω ότι το Ναύπλιο φημίζεται για το τζελάτο του –καλοδεχούμενο κατάλοιπο της Ενετοκρατίας–, να πω ότι η Ακτή Μιαούλη, η προκυμαία, έχει άπειρα μαγαζιά, σε όλα τα σχέδια και τα χρώματα και για όλα τα πορτοφόλια, με επιπλέον μπόνους τη θέα στο πολυφωτογραφημένο Μπούρτζι.
Δεύτερη ημέρα
Αν σκοπεύετε να ανεβείτε με τα πόδια στο Παλαμήδι, καλό είναι να ξεκινήσετε νωρίς, γιατί τα 999 σκαλοπάτια –857 για την ακρίβεια– θέλουν τον χρόνο τους. Προσωπικά, προτιμώ το αυτοκίνητο, γιατί τη μοναδική φορά που κατέβηκα –σιγά μην ανέβαινα– από τα σκαλιά, θυμάμαι ότι έτρεμαν τα πόδια μου για ώρα, παρότι ήμουν μόλις δεκαεπτά.
Το κάστρο στο Παλαμήδι (1687) είναι έργο των Ενετών και θεωρείται αρχιτεκτονικό επίτευγμα. Στον προμαχώνα του Άγιου Ανδρέα με το ομώνυμο εκκλησάκι, όπου γιορτάζεται κάθε χρόνο η απελευθέρωση της πόλης, εκτός από τη μοναδική θέα θα δείτε και τη φυλακή μέσα στην οποία ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης έζησε για έντεκα μήνες, μέχρι να δεήσει ο Όθωνας να του δώσει χάρη – ακόμα θυμάμαι το σοκ και την ταραχή μου όταν πρωτομπήκα μέσα.
Στο επόμενο φρούριο θα φτάσετε σίγουρα ξεκούραστοι, αφού θα πάτε με καραβάκι. Έργο του Ενετού αρχιτέκτονα Antonio Gambello, ολοκληρώθηκε το 1477, θεωρείται από τα σπουδαιότερα οχυρωματικά έργα στην Ελλάδα, άλλαξε διάφορα ονόματα και τελικά επικράτησε το σημερινό, που σημαίνει «πύργος» στα τούρκικα.
Το Μπούρτζι είναι χτισμένο πάνω στο νησάκι των Αγίων Θεοδώρων και επί Ενετοκρατίας ενωνόταν με μια «ενισχυμένη» αλυσίδα με την Ακροναυπλία, φράζοντας με αυτόν τον τρόπο την είσοδο του λιμανιού και προστατεύοντας την πόλη από επιθέσεις διά θαλάσσης. Μετά το 1865 στο κάστρο ζούσαν οι δήμιοι που εκτελούσαν στο Παλαμήδι με γκιλοτίνα τους θανατοποινίτες. Ξενοδοχείο, εστιατόριο, αναψυκτήριο και… ρημαδιό ήταν οι επόμενες χρήσεις του, πριν αποκατασταθεί και μετατραπεί σε μουσείο.
Αν βαριέστε να μπαίνετε σε καραβάκια ή έχετε στις τσέπες… καβουράκια, περάστε μια βόλτα από την Πλατεία Τριών Ναυάρχων με το εντυπωσιακό νεοκλασικό δημαρχείο (1857), που αρχικά ήταν γυμνάσιο. Στο κέντρο της πλατείας υψώνεται ένα μνημείο αφιερωμένο στον Δημήτριο Υψηλάντη, που πέθανε στο Ναύπλιο το 1832. Δεν πρόκειται για ένα ακόμη γλυπτό προς τιμήν του, καθώς περιέχει τα οστά του Έλληνα πρίγκιπα και στρατιωτικού, που ερωτεύτηκε παράφορα η Μαντώ Μαυρογένους.
Στο Ναύπλιο, εκτός από το Αρχαιολογικό, υπάρχουν και άλλα σημαντικά μουσεία, αν έχετε χρόνο να τους αφιερώσετε: το βραβευμένο Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα «Βασίλειος Παπαντωνίου» με την εξαιρετική ενδυματολογική συλλογή, το παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης με σημαντικά έργα σχετικά με την Επανάσταση αλλά και όπλα αγωνιστών, καθώς και το μοναδικό στον κόσμο Μουσείο Κομπολογιού είναι τα πιο βασικά.
Αν πάλι θέλετε να χαλαρώσετε, μια καλή ιδέα είναι να κάνετε τον γύρο της Αρβανιτιάς. Ξεκινήστε από το τέλος της προκυμαίας, πάρτε τον πλακόστρωτο δρόμο που ξετυλίγεται κάτω από βράχια με φραγκοσυκιές, περάστε το αγαπημένο εκκλησάκι των Ενετών αλλά και των Ναυπλιέων, τη Santa Maria della Grotta (Παναγία της Σπηλιάς), και θα φτάσετε στην πλατεία της Αρβανιτιάς.
Μπροστά σας υπάρχουν δύο επιλογές, η μία σαφώς πιο ξεκούραστη. Μπορείτε να κατευθυνθείτε προς το παλιό «στοιχειωμένο» Ξενία που καταρρέει σιωπηλά και να περιπλανηθείτε στην Ακροναυπλία, την οχυρωμένη βραχώδη χερσόνησο που κατοικείται από τον 7ο αιώνα π.Χ. και πάνω της σώζονται τρία ανεξάρτητα κάστρα, με Βυζαντινούς, Φράγκους και Ενετούς να έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στην πάλαι ποτέ αρχαία ακρόπολη.
Σε περίπτωση, ωστόσο, που μετά από τόση Ιστορία το μόνο που λαχταράτε είναι μια δροσερή βουτιά, η οργανωμένη παραλία της Αρβανιτιάς σας περιμένει – αρκεί να χωράτε. Αν τα βρείτε σκούρα, η Καραθώνα είναι μεγάλη, ρηχή, αμμουδερή, απέχει μισή ωρίτσα περπάτημα σε παραθαλάσσιο μονοπάτι και σας περιμένει. Πάρτε το... αυτοκίνητο και καλές βουτιές!
