ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΔΙΕΤΙΑ οι ταινίες πιθανότατα ευνοήθηκαν από τη μακρά παύση της καραντίνας, καθώς βρέθηκε περισσότερος χρόνος για να ζυμωθούν στο κεφάλι των δημιουργών τους. Μοιραία, η σοδειά του 2024 υστέρησε ποιοτικά, εν μέρει έγιναν περισσότερο αισθητά και τα αποτελέσματα της περσινής, πολύμηνης απεργίας στον κλάδο. Φυσικά, μερικές από τις δυνατότερες προτάσεις του έτους δεν προβλήθηκαν καν στις αίθουσες –για το «Juror #2» του Κλιντ Ίστγουντ χτυπά η καμπάνα– και άλλες, σαν το «Brutalist», το «I’m not there», το «Flow» και το «Queer», μετατέθηκαν στα μέρη μας για το 2025.
Εκείνο που δεν άλλαξε είναι ο υπέρογκος αριθμός κυκλοφοριών στις αίθουσες κάθε εβδομάδα. Ένας αριθμός που υπερβαίνει το μέγεθος της αγοράς και τα όρια του πορτοφολιού του μέσου σινεφίλ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μερικές αξιόλογες κινηματογραφικές προτάσεις να μην μπορέσουν να βρουν το κοινό τους – τις είδαν είτε ελάχιστοι είτε λιγότεροι απ' όσους θα μπορούσαν. Με μεγάλη μας χαρά αποκτήσαμε μέσα στο τελευταίο τρίμηνο του έτους ένα σινεμά που παίζει ρεπερτόριο και αφιερώματα αλά Prince Charles, το Cinobo Πατησίων, αλλά αυτό που εξακολουθεί να λείπει είναι μια αίθουσα β’ προβολής που θα επέτρεπε στις ταινίες να αναπνεύσουν και στους θεατές να τις προλάβουν.
Ο υπέρογκος αριθμός κυκλοφοριών στις αίθουσες κάθε εβδομάδα υπερβαίνει το μέγεθος της αγοράς και τα όρια του πορτοφολιού του μέσου σινεφίλ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μερικές αξιόλογες κινηματογραφικές προτάσεις να μην μπορέσουν να βρουν το κοινό τους.
Αυτά ως μικρή εισαγωγή. Για τις ανάγκες του άρθρου επιλέξαμε δέκα ταινίες της χρονιάς με βάση την ελληνική διανομή, που πέρασαν σχετικά απαρατήρητες και αξίζουν μια δεύτερη ευκαιρία, είτε στο σπίτι είτε σε αίθουσα, σε περίπτωση που τις πετύχετε.
Ο φίλος μου το ρομπότ
(Robot Dreams)
Σε μια εναλλακτική Νέα Υόρκη των '80s όπου κατοικούν ζώα αντί για ανθρώπους, ένας σκύλος που περνά την ώρα του παίζοντας Pong, νιώθει μοναξιά και παραγγέλνει ρομπότ για συντροφιά. Η Νέα Υόρκη της ταινίας νιώθεις ότι όντως κατοικείται, η '80s φούσκα είναι καμωμένη με σπουδή και η φιλοσοφία κατασκευής του έργου παραπέμπει σε άλλες, ωραίες εποχές του animation, μα δυστυχώς, όταν έχεις εκπαιδεύσει το κοινό στο ψηφιακό, τρισδιάστατο σκίτσο, είναι δύσκολο να το (ξανα)πείσεις για την αρετή του δισδιάστατου και χειροποίητου. Οι ενήλικες θα χορεύουν στους ρυθμούς των Earth, Wind and Fire και θα αναγκαστούν να βρουν μια καλή δικαιολογία στην ερώτηση των παιδιών τους γιατί κλαίνε. Κι αν δεν σας πείσαμε ακόμα, να σας ενημερώσουμε ότι η ταινία ενδείκνυται για double bill με το «Past Lives» – θα καταλάβετε γιατί όταν τη δείτε.
To δέντρο με τις χρυσές πεταλούδες
(Inside the yellow cocoon shell)
Η σκληρή arthouse επιλογή της λίστας. Το ντεμπούτο του Βιετναμέζου Τιεν Αν Φαμ μπορεί να αποτελέσει pho για την ψυχή των φαν του επονομαζόμενου slow cinema. Oι τελευταίοι θα διαπιστώσουν ότι βρίσκονται σε καλά χέρια από το πρώτο tracking shot που δικαιολογημένα φέρνει στον νου τον πρόωρα χαμένο Έντουαρντ Γιανγκ. Στην ταινία ακολουθούμε έναν χαρακτήρα που επιστρέφει από την πόλη στην επαρχία, αναγκάζεται να αφουγκραστεί ένα σύμπαν πέρα από τον μικρόκοσμό του και τελικά βγαίνει από το κουκούλι του και «μεταμορφώνεται» σε ένα πιο ολοκληρωμένο ον. Πλην του προαναφερθέντος Γιάνγκ, η κριτική έκανε συγκρίσεις με το σινεμά του Τσάι Μιν Λιάνγκ και του Απιτσατπόνγκ Βιρασετάκουν και δικαιολογημένα δεν ξέχασε την ταινία στις λίστες της που κυκλοφόρησαν στο τέλος της χρονιάς.
Mια ζωή
(One life)
Με την εμφάνισή του στον «Πατέρα» ο Άντονι Χόπκινς απέδειξε γιατί δεν πρέπει να βιαζόμαστε να ξεγράψουμε τους σπουδαίους ηθοποιούς, ενώ με την ολιγόλεπτη εμφάνισή του στον «Γιο» στοίχειωσε την υπόλοιπη ταινία, την έκανε να φαντάζει μικρότερη των περιστάσεων. Ο Χόπκινς κατέγραψε ακόμα μία έκτακτη ερμηνεία στο ενεργητικό του με αυτό εδώ το παραδοσιακό, ενήλικο δράμα μεγάλου κοινού, από εκείνα που κάποιοι θεατές αναζητούν με το κιάλι, (αδίκως) παραπονούμενοι ότι δεν βγαίνουν πια ταινίες γι’ αυτούς. Το «One life» βασίζεται στην αληθινή ιστορία του σερ Νίκολας Γουίντον που κατάφερε να φυγαδεύσει εκατοντάδες παιδιά, κυρίως εβραϊκής καταγωγής, από την Τσεχοσλοβακία. Το θέαμα δεν είναι εξίσου διακριτικό με την ερμηνεία του Ουαλού σολίστα, που λειτουργεί σε mode βρετανικής εγκράτειας, αλλά αναμένεται να συγκινήσει πολλούς θεατές εκεί έξω, αν το προτιμήσουν.
Στενές επαφές με τον Διάβολο
(Late night with the Devil)
To concept είναι απλό, αλλά θαυματουργό και παραπέμπει στο θρυλικό «Ghostwatch» του BBC. Πρακτικά πρακολουθούμε το χαμένο VHS της τελευταίας εκπομπής ενός παρουσιαστή νυχτερινής εκπομπής που πάλευε να ξεπεράσει τον Τζόνι Κάρσον σε νούμερα τηλεθέασης και, στην προσπάθειά του αυτή, κάλεσε δαιμονισμένη νεαρή με στόχο να συνομιλήσει απευθείας με τον Διάβολο. Μικρή, ηθική ιστορία αλά «Twilight Zone», γεμάτη νοσηρές εκπλήξεις, που υπηρετεί άψογα και άπταιστα το ιδιαίτερο format της και δίνει στον καρατερίστα Ντέιβιντ Νταστμόλτσιαν τη δυνατότητα να λάμψει σε έναν αβανταδόρικο ρόλο. Οι φίλοι του σινεμά τρόμου σπεύσατε.
Ανθρωπίστρια βρικόλακας αναζητά αυτοκτονικό άτομο
(Humanist vampire seeking consenting suicidal person)
Έφηβη βαμπιρίνα αρνείται πεισματικά να σκοτώσει για να τραφεί, γνωρίζει αυτοκτονικό νεαρό σε μια απρόσφορη απόπειρά του να φύγει από τη ζωή και μαζί του θα διεκδικήσει τον εκβαμπιρισμό της –δηλαδή την ενηλικίωσή της– με τους δικούς της όρους. Χαριτωμένη hip κατάθεση στον βαμπιρικό μύθο, που συνέλαβε εύστοχα τη χαρμολύπη της εφηβείας μέσω του τόνου και της ατμόσφαιράς της και μας σύστησε το εθιστικό «Dracula Ye Ye», ένα σκωπτικό ισπανόφωνο «γιεγιέδικο». Μικρής εμβέλειας, αλλά απείρως πιο ενδιαφέρουσα από δεκάδες, μεγαλόσχημες στουντιακές απόπειρες που επιχείρησαν να αξιοποιήσουν τον βαμπιρικό μύθο εντός της δεκαετίας.
Strange Darling
Εδώ έχουμε μια περίπτωση ταινίας για την οποία καλό θα ήταν ο θεατής να μη διαβάσει τίποτα. Ακόμα και για τη φόρμα της αν μιλήσουμε, βαδίζουμε επικίνδυνα στη σφαίρα του spoiler. Θα πούμε μόνο ότι πρόκειται για θρίλερ, από εκείνα που στόχο έχουν να σου τραβήξουν το χαλί κάτω από τα πόδια με τους σεναριακούς και τους αφηγηματικούς ελιγμούς του – και το κάνει επιτυχημένα. Θα προσθέσουμε επίσης ότι έχει serial killer που κερδίζει με το σπαθί του μια θέση στο πάνθεο της σχετικής πινακοθήκης χαρακτήρων και, τέλος, για να σας πείσουμε να τη δείτε, ότι κατά κάποιον τρόπο είναι ταραντινική. Αυτά, και καλή προβολή.
Kneecap
Στον αντίποδα συμβατικών, ατομοκεντρικών μουσικών βιογραφιών, το «Kneecap» βάζει την παλαβή τριπλέτα του χιπ-χοπ από την Ιρλανδία να υποδυθούν τον εαυτό τους και στήνει ένα μυθοπλαστικό biopic που έχει πάντα τον νου του στην ευρύτερη εικόνα, υπογραμμίζοντας εμφατικά την ανάγκη διαφύλαξης της ιρλανδικής γλώσσας –και κάθε αντίστοιχης διαλέκτου–, ενώ παράλληλα ψυχαγωγεί με ενεργητική κινηματογράφηση, ασταμάτητα οπτικά και κωμικά ευρήματα και μια γενναία στάση αποχαιρετισμού στα (παραδοσιακά) όπλα μέσω της συγκινητικής κατακλείδας του. Πιθανότατα το crowdpleaser της χρονιάς που, δυστυχώς, τα πλήθη δεν είδαν στο σινεμά.
The Apprentice
Oι απρόσμενα αρνητικές κριτικές που έλαβε η ταινία στις ΗΠΑ ενδεχομένως οφείλονται στην άρνηση του φιλμ να απεικονίσει τον Ντόναλντ Τραμπ ως τον Σατανά επί Γης, όπως απαιτεί ο ατομοκεντρισμός της αμερικανικής ψυχοσύνθεσης. Στην ταινία του Αλί Αμπάσι ο Τραμπ παρουσιάζεται ως σύμπτωμα ενός οικονομικού και κατ’ επέκταση κοινωνικοπολιτικού μοντέλου που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα και στηρίζεται στον ανθρωποφαγικό ανταγωνισμό, στην ασύδοτη κερδοσκοπία και στην πεισματική άρνηση λογοδοσίας των ευνοουμένων του. Με έναν αρμοστά αποκρουστικό Τζέρεμι Στρονγκ ως Ρόι Κον κι έναν μεταμορφωμένο Σεμπάστιαν Σταν ως Ντόναλντ Τραμπ, ο Ιρανοσουηδός Αλί Αμπάσι μας παρουσιάζει τα έργα της νεοφιλελεύθερης λαίλαπας και μας στέλνει σπίτι με ένα παγωμένο φινάλε που, μοιραία, υπερβαίνει τα όρια μιας μυθοπλαστικής δημιουργίας.
Μy Sunshine
Οι συγκρίσεις της ταινίας του Χιρόσι Οκουγιάμα με το σινεμά του συμπατριώτη του Χιροκάζου Κόρε Έντα δεν είναι αβάσιμες. Μοιράζονται την ίδια ροπή προς τον λυρισμό του καθημερινού, την ίδια έγνοια για τους ανθρώπους, την ίδια πίστη ότι στο τέλος θα πρυτανεύσει η καλοσύνη, όχι λόγω των περιστάσεων αλλά από ενδιάθετο φρόνημα. Εδώ οι πρώτες νιφάδες χιονιού φτιάχνουν μια τριμελή συντροφιά στην οποία ο Οκουγιάμα εντοπίζει ζεστασιά μέσα στην καρδιά του χειμώνα –από τις πολλές αντιθέσεις που συνυπάρχουν αρμονικά μέσα στο έργο–, σε μια δημιουργία που προσφέρεται στον δυνητικό θεατή της σαν χάδι, περίπου όπως ευεργετούν οι χειμωνιάτικες ηλιαχτίδες την παγωμένη επιδερμίδα του. Ιδεώδης χειμερινή προβολή.
Πέρασμα
(Crossing)
Ο Γεωργιανός Λεβάν Ακίν, που κατέθεσε μία από τις ωραιότερες πρόσφατες προσθήκες στον queer κανόνα με το «And then we danced», επέστρεψε φέτος με την ιστορία μιας συντηρητικής δασκάλας που αναζητά τη χαμένη trans ανιψιά της στην Κωνσταντινούπολη. Στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται για queer αφήγηση αλλά για ιστορία εξιλέωσης με ένα φινάλε-συναισθηματικό δυναμίτη, ευλογημένη από την ικανότητα του Γεωργιανού σκηνοθέτη να αφουγκράζεται τον ήχο της πόλης (και, πιο συγκεκριμένα, της Πόλης), να συγχρονίζεται με τους ανθρώπους της, να μετρά τους σφυγμούς της και να τους μετατρέπει σε κινηματογραφικό ρυθμό. Και, βέβαια, ο Ακίν έχει στη διάθεσή του πρωταγωνίστρια περιωπής, που κρύβει στις αυλακιές του προσώπου της δέκα βασανισμένες ζωές. Λίγοι θεατές είδαν την ταινία στις αίθουσες, μα δεν ακούστηκε κακή κουβέντα από κανέναν τους.
