Ο Kendrick Lamar θέλει να δει το πάρτι να πεθαίνει

Ο Kendrick Lamar θέλει να δει το πάρτι να πεθαίνει Facebook Twitter
Mε τον τρόπο τους, τόσο το τραγούδι του Kendrick όσο και η ταινία του Φουρτούνη αγνοούν ορισμένες βασικές πτυχές του «πάρτι» της τραπ αισθητικής/ζωής που εξετάζουν. Φωτ.: Getty Images/ Ideal Image
0


ΠΡΙΝ ΔΥΟ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ, ο πιο «ποιητικός» παίχτης της αμερικανικής ραπ κυκλοφόρησε το τελευταίο του κομμάτι. Το «Watch the party die» –η πρώτη κυκλοφορία του Kendrick Lamar μετά το beef του με τον (πιο δημοφιλή και πιο ρηχό) Drake– ανέβηκε κατά τη διάρκεια των φετινών Video Music Awards, θυμίζοντας έναν επισκέπτη που σκάει «ακάλεστος στο πάρτι».

Στο κομμάτι, ο Kendrick ασκεί κριτική στη μουσική βιομηχανία και στον κόσμο του θεάματος, στηλιτεύοντας το «τσίρκο» της δημοσιότητας, τον άκρατο υλισμό, την εμμονή με το χρήμα, το glorification των ουσιών και της ματσίλας – τα πράγματα, δηλαδή, που εκπροσωπεί η τραπ στην εγχώρια σκηνή. Μπροστά σ’ αυτόν τον νοσηρό κόσμο μουσικής παραγωγής ο Kendrick καταλήγει πως ήρθε ο καιρός να δει το «πάρτι» να πεθαίνει.

Μερικές μέρες πριν ακούσω το «Watch the party die» είδα το MJ, μια μικρού μήκους του Γιώργου Φουρτούνη, που απέσπασε το βραβείο σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ Δράμας και που θα παιχτεί το επόμενο Σάββατο στις Νύχτες Πρεμιέρας. Η ταινία ακολουθεί τον τράπερ MJ, ο οποίος ενσαρκώνει τα στοιχεία του «πάρτι» που στηλιτεύει ο Kendrick: μέσα από τα ακριβά αξεσουάρ, την προβολή και τη φασαρία ο MJ εντυπωσιάζει ένα νεανικό κοινό, ενώ παραμένει δυστυχισμένος και κενός.

Στο κομμάτι, ο Kendrick ασκεί κριτική στη μουσική βιομηχανία και στον κόσμο του θεάματος, στηλιτεύοντας το «τσίρκο» της δημοσιότητας, τον άκρατο υλισμό, την εμμονή με το χρήμα, το glorification των ουσιών και της ματσίλας – τα πράγματα, δηλαδή, που εκπροσωπεί η τραπ στην εγχώρια σκηνή.

Θεωρώ πως, με τον τρόπο τους, τόσο το τραγούδι του Kendrick όσο και η ταινία του Φουρτούνη αγνοούν ορισμένες βασικές πτυχές του «πάρτι» της τραπ αισθητικής/ζωής που εξετάζουν. Το MJ, προπαντός, παρουσιάζει την τραπ ως ένα προσωπείο που χρησιμοποιούν ανασφαλείς άντρες για να κρύψουν την ανεπάρκειά τους. Το σενάριο βάζει τον MJ να παλινδρομεί στα όρια της κατάρρευσης, ενώ –επιστρατεύοντας έναν φτηνό φροϊδισμό– αφήνει να εννοηθεί πως η persona του προκύπτει από κουκουλωμένα mommy issues.

Kendrick Lamar - «Watch the party die»

Αυτή η ανάγνωση της τραπ είναι, προφανώς, σαγηνευτική: μέσα απ’ την αποδόμηση οι τράπερ ξεδοντιάζονται και παύουν να αποτελούν κίνδυνο∙ μπορεί να κυριαρχούν στη ραπ σκηνή, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται απλώς για φοβισμένα παιδάκια. Βρίσκω αυτή την ανάλυση υπερβολικά μερική: δεν είναι όλοι οι τράπερ καημένοι τύποι που κρύβονται πίσω από τα λεφτά. Πολλοί απ’ αυτούς ξέρουν τι κάνουν, ξέρουν γιατί το κάνουν, δεν το παίρνουν και πολύ στα σοβαρά, κι έτσι περνούν πολύ καλά.

Αντίστοιχα, το νέο κομμάτι του Kendrick φαίνεται να αγνοεί μια βασική διάσταση του «πάρτι» που στηλιτεύει. Αυτή η διάσταση είναι η επιθυμητική∙ είναι το γεγονός ότι η τραπ κινητοποιεί φοβερές ροές επιθυμίας με έναν πραγματικό κι ολοζώντανο τρόπο. Είναι εύκολο να κουνήσουμε το δάχτυλο απέναντι σ’ αυτή την κουλτούρα νεοφιλελεύθερης φασαρίας. Είναι πιο δύσκολο –και πιο ουσιαστικό– να εξετάσουμε τις ποιότητες της επιθυμίας που φέρει, την «καύλα» και την ενέργεια που την κάνουν δημοφιλή.

Μεταξύ άλλων, αυτό που ρέει μες στην τραπ είναι η πείνα για μια εντονότερη, «καλύτερη» και πιο φανταχτερή ζωή, ένας αφελής ενθουσιασμός και μια άγρια χαρά. Η μορφή έκφρασης που παίρνει αυτή η ροή –κυριαρχία, επιβολή, υλισμός, κραιπάλη– καθορίζεται απ’ τις καπιταλιστικές δομές που πλαισιώνουν την παραγωγή και την κατανάλωση της μουσικής. Ο πυρήνας της, όμως, παραμένει η επιθυμία για ζωή, η έκσταση του πάρτι, μια βακχική αυταρέσκεια που περνάει στο κοινό.  

Οποιαδήποτε ηθική κριτική αυτού του φαινομένου είναι καταδικασμένη ν’ αποτύχει. Κάθε λόγος περί «σωστού» και «λάθους» ωχριά μπροστά στον δυναμισμό των επιθυμητικών ροών. Ως έναν βαθμό, αυτό είναι και το σημείο όπου σφάλει ο Kendrick, καθώς τα ψήγματα (χριστιανικής) ηθικολογίας στους στίχους του ισοπεδώνονται απ’ την «καύλα» του πάρτι. Ούτε, όμως, μπορούμε να πλήξουμε αυτό το φαινόμενο μέσα απ’ την παρωδία. Το MJ δεν καταφέρνει να σταθεί ως μια ουσιαστική κριτική της τραπ, γιατί η τραπ έχει ήδη ενσωματώσει την ίδια της τη σάτιρα, δεν βασίζεται στον καθωσπρεπισμό αλλά στον πολλαπλασιασμό της εικόνας της εις το διηνεκές.

Συνεπώς, για να αντιμετωπίσουμε αυτή την κυρίαρχη τάση (στη μουσική παραγωγή κι αλλού) πρέπει να τη νικήσουμε στο επίπεδο της επιθυμίας με μορφές που κινητοποιούν εντονότερες λιβιδινικές επενδύσεις. Γράφουν οι Ντελέζ και Γκαταρί: «Οι σημαίες, τα έθνη, οι τράπεζες και οι στρατοί καυλώνουν πολύ κόσμο. Μια επαναστατική μηχανή δεν θα καταφέρει τίποτα αν δεν αποκτήσει τουλάχιστον όση ισχύ έχουν αυτές οι καταπιεστικές μηχανές [στο] να κινητοποιούν ροές [επιθυμίας]».¹

Υπάρχουν δύο βασικές οδοί προς αυτή την κατεύθυνση, δύο μορφές αντισυστημικής καλλιτεχνικής παραγωγής που κινητοποιούν την επιθυμία αποτελεσματικά. Η πρώτη βασίζεται στην πρόταση ενός «άλλου», καλύτερου «πάρτι»: μορφές ζωτικότητας που δεν χωράνε στον κορσέ της ατομικής επιτυχίας, μορφές διασκέδασης που ξενερώνουν με τα φανταχτερά κλαμπ, μορφές ερωτισμού που ξεφεύγουν απ’ τα όρια του ετεροκανονικού σεξισμού.

Αυτή η κατεύθυνση συναντάται σε διάφορες πτυχές της σύγχρονης ραπ παραγωγής και κυρίως στους καλλιτέχνες και στις καλλιτέχνιδες –το fem-rap παίζει σημαντικό ρόλο εδώ– που κινούνται μακριά από τη σοβαρότητα και τη μελαγχολία της παραδοσιακής αντισυστημικής τέχνης, ανακαλύπτοντας απ’ την αρχή τη δύναμη της ελαφρότητας, του γέλιου και της χαράς.

Η δεύτερη οδός είναι πιο σκοτεινή, μα εξίσου συνεπής προς την επιθυμία. Πατάει πάνω στην ισχύ των αρνητικών συγκινήσεων, του θυμού και του μίσους. Έχει ως όπλο την οργή όσων «δεν καλέστηκαν στο πάρτι», όσων βλέπουν καθημερινά τους τράπερ και τους influencers να τους προτείνουν lifestyle τα οποία, όχι μόνο δεν είναι προσβάσιμα σε αυτούς, αλλά βασίζονται στον ίδιο τους τον μόχθο.

Αυτή η οδός δεν προτείνει ένα «άλλο πάρτι» αλλά συνδέει την επιθυμία με μια κίνηση που καταργεί τη σημερινή κατάσταση των πάρτι. Εδώ συναντάμε ξανά το τελευταίο κομμάτι του Kendrick και –ξεπερνώντας την ηθικολογία που φέρει– δίνουμε έμφαση σε μια άλλη, πιο κρίσιμη πτυχή του: την κόπωση που εκπροσωπεί, το αδιέξοδο και την πικρία, την επιθυμία να τελειώνουμε μια και καλή μ’ αυτή την ιστορία. «This shit done got too wicked to apologize […] Burn the whole village, we start over, it’s really that time».

Αυτές οι δύο οδοί δεν είναι καθόλου ασύμβατες.


¹ G. Deleuze & F. Guattari, «Anti-Oedipus», 293.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Κι αν είμαι τραπ μη με φοβάσαι

Daily / Κι αν είμαι τραπ μη με φοβάσαι

Η εξαιρετική ταινία MJ του Γιώργου Φουρτούνη που μπορεί να δει κανείς από την πλατφόρμα του Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, έχει ως κεντρικό χαρακτήρα έναν εγχώριο σταρ της (τ)ραπ σκηνής στα πρόθυρα νευρικής κατάρρευσης.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ