Σάρα Μπίφεν: Μια ζωγράφος χωρίς χέρια και πόδια

Μια έκθεση με μια ζωγράφο χωρίς χέρια και πόδια εξετάζει την αναπηρία με διαφορετικό τρόπο Facebook Twitter
Η επίσκεψη της Σάρα Μπίφεν στο Bury Fair, Bury St Edmunds, 1810
0

Γεννήθηκε χωρίς χέρια και πόδια και, με ύψος μόλις 93 εκατοστά, παρουσιαζόταν ως ενήλικη γυναίκα σε περιοδεύοντα θεάματα σε πανηγύρια. Με την ονομασία «Το χωρίς άκρα θαύμα», η Σάρα Μπίφεν ζωγράφιζε, έγραφε και έραβε με το στόμα και τον ώμο της «αξιοπερίεργα» θέματα που ο κόσμος πλήρωνε για να δει.

Ξεπέρασε τις αντιξοότητες, κερδίζοντας αναγνώριση για το εξαιρετικό ταλέντο της ως ζωγράφου σε μια εποχή που η τέχνη των γυναικών και των ατόμων με αναπηρία αγνοούνταν γενικά.

Γεννήθηκε το 1784 σε μια οικογένεια αγροτών στο Ιστ Κουάντοξχεντ του Σόμερσετ, χωρίς χέρια και με υπανάπτυκτα πόδια, αποτέλεσμα της συγγενούς πάθησης της φωκομέλειας (δυσμελία). Έμαθε να διαβάζει και αργότερα κατάφερε να γράφει χρησιμοποιώντας το στόμα της.

Η Μπίφεν υπέγραφε τα έργα της ως «χωρίς χέρια» και η υπογραφή αυτή δείχνει το σθένος και την αποφασιστικότητά της. Ήταν μια γυναίκα της εργατικής τάξης που έδωσε μάχη για να ξεπεράσει εμπόδια και προκαταλήψεις.

Όταν ήταν περίπου 13 ετών, η οικογένειά της την εμπιστεύτηκε σε έναν άνδρα ονόματι Ιμάνουελ Ντιουκς, ο οποίος την εξέθετε σε πανηγύρια και γιορτές σε όλη την Αγγλία, κάτι πολύ δημοφιλές σε μια εποχή που οι άνθρωποι με δυσπλασίες ή αναπηρίες εμφανίζονταν σε τσίρκα και πανηγύρια ως αξιοθέατα.

Κάποια στιγμή έμαθε να ζωγραφίζει κρατώντας το πινέλο με το στόμα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, διοργάνωνε εκθέσεις, πουλούσε τους πίνακές της και έκοβε εισιτήριο για να τη βλέπουν οι άλλοι να ράβει, να ζωγραφίζει και να σχεδιάζει. Οι μινιατούρες της πωλούνταν τρεις γκινέες η καθεμία, ωστόσο λάμβανε μόνο 5 λίρες τον χρόνο, ένα ποσό μικρό, που τη βοηθούσε να συντηρεί τη φτωχή οικογένειά της.

Στο πανηγύρι του Αγίου Βαρθολομαίου το 1808 τράβηξε την προσοχή του Τζορτζ Ντάγκλας, κόμη του Μόρτον, ο οποίος τη χρηματοδότησε για να παρακολουθήσει μαθήματα από τον ζωγράφο της Βασιλικής Ακαδημίας Τεχνών, Γουίλιαμ Κρεγκ. Η Society of Arts τής απένειμε μετάλλιο το 1821 για μια ιστορική μινιατούρα και η Βασιλική Ακαδημία αποδέχτηκε τους πίνακές της. Η βασιλική οικογένεια της ανέθεσε να ζωγραφίσει μικρογραφίες πορτρέτων τους, με αποτέλεσμα να γίνει πολύ δημοφιλής και να στήσει ένα στούντιο στην Bond Street του Λονδίνου. Η φήμη της ήταν τέτοια που ο Κάρολος Ντίκενς αναφέρθηκε σε αυτήν σε πολλά μυθιστορήματα, μεταξύ των οποίων και το «Old Curiosity Shop», στο οποίο έγραψε για «τη μικρή κυρία χωρίς πόδια ή χέρια».

Μια έκθεση με μια ζωγράφο χωρίς χέρια και πόδια εξετάζει την αναπηρία με διαφορετικό τρόπο Facebook Twitter
Η Σάρα Μπίφεν, μετέπειτα κυρία Ράιτ. Αυτοπροσωπογραφία μπροστά στο καβαλέτο της, περ. 1821. Ευγενική παραχώρηση του Sotheby’s

Όταν πέθανε ο προστάτης της, η Μπίφεν αντιμετώπισε πολλά οικονομικά προβλήματα που την ακολούθησαν μέχρι το τέλος της ζωής της, παρά το γεγονός ότι η βασίλισσα Βικτόρια τής χορήγησε σύνταξη.

Η ίδια υπέγραφε τα έργα της ως «χωρίς χέρια» και η υπογραφή αυτή δείχνει το σθένος και την αποφασιστικότητά της. Ήταν μια γυναίκα της εργατικής τάξης που έδωσε μάχη για να ξεπεράσει εμπόδια και προκαταλήψεις τα οποία άφηναν τους ανάπηρους καθηλωμένους στα σπίτια τους, σε άθλιες συνθήκες, χωρίς να τους αναγνωρίζεται κανένα δικαίωμα.

Μια έκθεση με μια ζωγράφο χωρίς χέρια και πόδια εξετάζει την αναπηρία με διαφορετικό τρόπο Facebook Twitter
Μελέτη φτερών της Σάρα Μπίφεν, υδατογραφία του 1812

Η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για την Μπίφεν τα τελευταία χρόνια αντικατοπτρίζεται στην αύξηση των τιμών των έργων της. Το 2019, μία από τις μινιατούρες αυτοπροσωπογραφίας της πωλήθηκε για 137.500 λίρες, ένα αξιοσημείωτο ποσό για μια ελάχιστα γνωστή καλλιτέχνιδα.

Στις περισσότερες αυτοπροσωπογραφίες της απεικονίζεται με ένα πινέλο ραμμένο στο μανίκι του φορέματός της, το οποίο χειριζόταν και με τον ώμο και με το στόμα.

Οι χειρόγραφες επιστολές της αποκαλύπτουν μια γυναίκα που είχε χιούμορ, όχι πικρία, μια καλλιτέχνιδα που αντιλαμβανόταν την τέχνη με εξαιρετική λεπτότητα και ρεαλισμό.

Μια έκθεση με μια ζωγράφο χωρίς χέρια και πόδια εξετάζει την αναπηρία με διαφορετικό τρόπο Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία της Σάρα Μπίφεν, 1825
Μια έκθεση με μια ζωγράφο χωρίς χέρια και πόδια εξετάζει την αναπηρία με διαφορετικό τρόπο Facebook Twitter
Σάρα Μπίφεν, Πορτρέτο της βασίλισσας Βικτόρια, 1848
Μια έκθεση με μια ζωγράφο χωρίς χέρια και πόδια εξετάζει την αναπηρία με διαφορετικό τρόπο Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία της Σάρα Μπίφεν. Με την ευγενική παραχώρηση της Wellcome Collection
Μια έκθεση με μια ζωγράφο χωρίς χέρια και πόδια εξετάζει την αναπηρία με διαφορετικό τρόπο Facebook Twitter
Σάρα Μπίφεν, «Κορίτσι με λευκό φόρεμα»
Μια έκθεση με μια ζωγράφο χωρίς χέρια και πόδια εξετάζει την αναπηρία με διαφορετικό τρόπο Facebook Twitter
Σάρα Μπίφεν, πορτρέτο κυρίας
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

12 διαμάντια από την έκθεση «Από τον Μονέ στον Πικάσο» και η ιστορία τους

Εικαστικά / 12 διαμάντια στην έκθεση «Από τον Μονέ στον Γουόρχολ» και η ιστορία τους

Από τα 84 έργα που φιλοξενεί η έκθεση, επιλέξαμε αυτά στα οποία αξίζει να σταθούμε, καθώς περιηγούμαστε στην ιστορία, στον πλούτο και στην περιπλοκότητα των κινημάτων της τέχνης τα τελευταία 130 χρόνια.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Εκθέσεις Δεκέμβριος 2025

Εικαστικά / Ο Δεκέμβρης έχει εκθέσεις που δεν χάνονται

Η έκθεση «Από τον Monet στον Warhol», που άνοιξε πριν από λίγες μέρες, δικαίως μονοπωλεί το ενδιαφέρον μας, όπως και το αφιέρωμα στο έργο της Λίλα ντε Νόμπιλι. Η λίστα μας όμως δεν εξαντλείται σε αυτές τις δύο!
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Δυο τιτάνες της ζωγραφικής, δυο μεγάλοι αντίπαλοι στην Tate Britain

Εικαστικά / Τέρνερ και Κόνσταμπλ: Δύο μεγάλοι ανταγωνιστές συναντιούνται ξανά

Για να τιμήσει τα 250 χρόνια από τη γέννησή τους η Tate Britain εξερευνά με μια έκθεση-ορόσημο τις αλληλένδετες ζωές τους και αυτό που τους ένωνε πάνω απ' όλα, την ανεξάντλητη πηγή ομορφιάς και έμπνευσης που είναι η φύση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Η Chryssa συνέδεσε την αρχαία μορφή και απλότητα με τη σύγχρονη τεχνολογία»

Εικαστικά / «Η Chryssa συνέδεσε την αρχαία μορφή και απλότητα με τη σύγχρονη τεχνολογία»

Με αφορμή τη δωρεά του αρχείου της στο ΕΜΣΤ, μέσα από πλήθος τεκμηρίων και σημειώσεων, ξαναδιαβάζουμε το έργο μιας σπουδαίας καλλιτέχνιδας της πρωτοπορίας και αναζητάμε εκ νέου την προσωπικότητά της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο κόσμος του Ανδρέα Βουτσινά ζωντανεύει ξανά σε μια σπάνια εκθεση

Εικαστικά / Ο κόσμος του Ανδρέα Βουτσινά ζωντανεύει ξανά σε μια σπάνια έκθεση

Σπάνια αντικείμενα, έργα τέχνης, memorabilia, φωτογραφίες, αφιερώσεις και μία μικρή αναπαράσταση του σπιτιού του χαρισματικού ηθοποιού, δάσκαλου και σκηνοθέτη στο Παρίσι έχουμε την ευκαιρία να δούμε στην έκθεση «Εγώ, ο Ανδρέας Βουτσινάς» που ξεκίνησε μόλις.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Η Λίλα Ντε Νόμπιλι έχτισε περιοχές θαυμάτων, ρομαντισμού και τρυφερότητας»

Εικαστικά / «Η Λίλα Ντε Νόμπιλι έχτισε περιοχές θαυμάτων, ρομαντισμού και τρυφερότητας»

Μια έκθεση για τη θρυλική ζωγράφο, σκηνογράφο και ενδυματολόγο εμβληματικών παραστάσεων όπερας και θεάτρου ανοίγει στην Αθήνα χάρη στη μοναδική συλλογή του Ερρίκου Σοφρά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ορόσημο της σύγχρονης τέχνης και της γκέι ορατότητας: Ο πίνακας του Χόκνεϊ που έπιασε τα 44 εκατομμύρια

Εικαστικά / Ορόσημο της ζωγραφικής και της γκέι ορατότητας: Ο πίνακας του Χόκνεϊ που έπιασε τα 44 εκατομμύρια

Πριν από λίγες μέρες ο οίκος Christie’s δημοπράτησε το πρώτο από τα διπλά πορτρέτα που δημιούργησε ο μεγάλος Βρετανός καλλιτέχνης στα τέλη της δεκαετίας του 1960.
THE LIFO TEAM
Ο Λάζαρος Ζήκος ήθελε να χαρίζει τα έργα του

Εικαστικά / Ο Λάζαρος Ζήκος ήθελε να χαρίζει τα έργα του

H έκθεση «Tα εικονο-όργανα του Λάζαρου Ζήκου» μάς θυμίζει τον ανήσυχο, ευφάνταστο καλλιτέχνη που έφυγε νωρίς, ξανασυστήνοντας τα ανατρεπτικά, ευφυή, παιγνιώδη, σκοτεινά και ενοχλητικά πολλές φορές έργα του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ευγενία Βερελή αφηγείται ιστορίες που κάνουν την τέχνη μαγεία

Εικαστικά / Τα «μαγικά» κεραμικά της Ευγενίας Βερελή συνομιλούν με το έργο του Αλέκου Φασιανού

«Στις εξιστορήσεις της ζωής σου συχνά ανταποκρίνομαι με ρίγη» λέγεται η έκθεση της νεαρής εικαστικού που λαμβάνει χώρα στο Μουσείο Αλέκου Φασιανού. Το χάσμα του χρόνου εξαφανίζεται και ένας γόνιμος διάλογος ξεκινά ανάμεσα στους δύο καλλιτέχνες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα γλυπτό ζωντανεύει το «άγνωστο» λατομείο του Φιλοπάππου

Εικαστικά / Ένα γλυπτό ζωντανεύει το «άγνωστο» λατομείο του Φιλοπάππου

Ο Αλέξανδρος Τζάννης δημιουργεί σε μια ερειπωμένη κατασκευή στον λόφο του Φιλοπάππου ένα έργο στο οποίο αποτυπώνονται μέρη από τα κλαδιά του φυτού που βρίσκεται διάσπαρτο στον λόφο, «μεταφρασμένα» σε σίδερο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόρτζιο ντε Κίρικο: «Η μοντέρνα τέχνη δεν αρέσει σε κανένα»

Εικαστικά / Τζόρτζιο ντε Κίρικο: «Η μοντέρνα τέχνη δεν αρέσει σε κανέναν»

Πεθαίνει σαν σήμερα ο Ιταλός ζωγράφος Τζόρτζιο ντε Κίρικο. Διαβάζουμε ξανά μια δύστροπη και νευρική συνέντευξή του από το 1966, στην οποία μιλάει ελεύθερα, σκληρά, συχνά όμως και με αλήθειες, για τη σύγχρονη ζωγραφική.
ΦΩΝΤΑΣ ΤΡΟΥΣΑΣ
Στη Θεσσαλονίκη θα περάσεις τέλεια, όποιο κι αν είναι το vibe σου

Εικαστικά / Στη Θεσσαλονίκη θα περάσεις τέλεια, όποιο κι αν είναι το vibe σου

Από την έκθεση με τις φωτογραφίες της Φρίντα Κάλο μέχρι τις άπειρες συναυλίες: Αυτά τα 22 events αξίζουν την προσοχή σας στην αγαπημένη πόλη της Θεσσαλονίκης.
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ, ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ & ΧΡΗΣΤΟ ΠΑΡΙΔΗ