Μπορούμε να είμαστε ενωμένοι;

Μπορούμε να είμαστε ενωμένοι; Facebook Twitter
Τα σύμβολα την ίδια στιγμή ενώνουν και χωρίζουν.
0

ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΠΟΥ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ένας καλλιτέχνης-σύμβολο, μια προσωπικότητα που, όπως λέγεται συχνά, είχε σχέση ερωτική με τον λαό, ανατρέχουμε στην ενότητα. Σαν να ψάχνουμε αφορμή να βγούμε προσωρινά έξω από διαιρέσεις, σχίσματα, εχθρότητες που μας απασχολούν στη συνηθισμένη ζωή.

Γύρω από το πρόσωπο-σύμβολο αναζητούμε ιδίως μια ενότητα εν συγκινήσει. Αυτή την κοινότητα της συγκίνησης και της αμοιβαίας αναγνώρισης, που ως μοντέρνοι δεν τη βρίσκουμε ούτε στην πολιτική ούτε στη θρησκεία, την αποζητούμε στη σφαίρα των καλλιτεχνικών μύθων και στο ευεργετικό τους πέρασμα από τη ζωή μας.

Ξέρουμε, φυσικά, πως η ενότητα είναι το κατεξοχήν ανέφικτο της κοινωνικής μας κατάστασης. Αυτό που μας ενώνει (κάποιους, ενδεχομένως την πλειοψηφία) κάποιους άλλους συμπολίτες μας τους αποξενώνει, τους ενοχλεί ή τους αφήνει παγερά αδιάφορους. Τα σύμβολα την ίδια στιγμή ενώνουν και χωρίζουν. Έτσι κι αλλιώς, όμως, νοσταλγούμε μια χαμένη ενότητα, αφού, με κάποιον τρόπο, είμαστε προγραμματισμένοι από την ίδια την αφήγηση της Πτώσης μας, αφήγηση που ιδρύει την ιουδαιοχριστιανική κουλτούρα: κάποτε υπήρξαμε αρμονικά, κάποτε βιώσαμε μια αυθεντική ανθρώπινη κοινότητα και έπειτα ήρθαν διάφοροι μηχανισμοί και μας σκόρπισαν και μας αλλοτρίωσαν: η αμαρτία, η ταξική διαίρεση, οι ιδεολογίες κ.λπ.

Όσο διάσπαρτη με δυσαρμονικά γεγονότα κι αν είναι η πραγματική ζωή, η νοερή και φαντασιακή μας ζωή τρέφεται ακόμα από μια προσδοκία συντονισμού των ψυχών. Και οι συγχορδίες των τραγουδιών και οι επικές προσωπικότητες ή τα μεγάλα λαϊκά είδωλα επωμίζονται την αποστολή να μας θυμίζουν αυτήν τη μήτρα της καταγωγής μας.

Η επίκληση της ενότητας δεν είναι, όμως, μόνο η νοσταλγία για μια αυθεντική κοινότητα, νοσταλγία που, όπως είπαμε, έχει τεράστιο παρελθόν στη χριστιανική και ρομαντική φαντασία που διαμόρφωσε τον ελληνικό και δυτικό κόσμο. Η ενότητα είναι και ένα στοκ εύκολης ρητορείας που άλλοτε συμφέρει την κυβέρνηση και άλλοτε την επιστρατεύει η αντιπολίτευση για τους δικούς της σκοπούς.

Εδώ θα συναντήσουμε, εξάλλου, τη γνωστή ιδέα περί ενότητας των Ελλήνων, που επιστρέφει κατά καιρούς σε διαφορετικά συμφραζόμενα: άλλοτε στον εθνικισμό της μεγάλης παρόλας άλλοτε στον σχολικό και πανηγυρικό λόγο που ηχεί πάντα μαζί με ένα αχ, με τον καημό για τον αιώνιο αλληλοσπαραγμό μας. Αχ, αν ήμασταν μονοιασμένοι, αν δεν φαγωνόμασταν, αν δεν είχαμε στο «DNA της φυλής» τον εμφύλιο διχασμό. Πόσες φορές τα έχουμε ακούσει και διαβάσει ως αυτονόητες αλήθειες που καταλήγουν στον αυτοοικτιρμό, στο εθνικό παράπονο, στην πικραμένη αυτοκριτική.

Οι μεγάλοι νεκροί ήταν παραδοσιακά αυτοί που έφερναν στην επιφάνεια το γεγονός πως διαθέτουμε αποθέματα κοινών εικόνων και ιστοριών. Αυτά τα αποθέματα, όμως, περιέχουν ιστορίες που έγιναν με τον καιρό ακατάληπτες και μεγάλα τμήματα των νεότερων δεν τις αντιλαμβάνονται παρά ως εξωτικές και αδρανείς παρελθοντικές καταστάσεις.

Παρ’ όλα αυτά, θα ήταν μεγάλος λάθος να περιφρονούσαμε το σκίρτημα της ενότητας με τη δικαιολογία ότι υπηρέτησε, συχνά, σκοτεινές προθέσεις και ιδεολογικά σχήματα. Θα ήταν κρίμα να δούμε τους συμβολισμούς της ενότητας μόνο ως αυταπάτες ή τεχνάσματα κυριαρχίας και αποπροσανατολισμού.

Οι νεωτερικές κοινωνίες γνώρισαν αντιθέσεις κοινωνικές και οικονομικές που εκφράστηκαν με ταξικές διαμάχες και κλασικές πολιτικές συγκρούσεις. Εντούτοις, οι ορθολογικές διαιρέσεις τους –για παράδειγμα ο διαχωρισμός μας σε ανταγωνιστικά συμφέροντα‒ συντηρούσαν τη δυνατότητα της πάνδημης συγκίνησης: στους μεγάλους καλλιτέχνες, στα μεγάλα πολιτισμικά επιτεύγματα όπου μπορούσαν όλοι (ή πολύ μεγάλες πλειοψηφίες) να αναγνωρίζουν κάτι καταλυτικό από την ταυτότητά τους.

Κάπως έτσι κηδεύτηκαν από το πλήθος συγγραφείς που ανήκαν στην αριστερά, αλλά λατρεύτηκαν και από δεξιούς, μουσικοί που έγιναν κοινές εθνικές αναφορές, προσωπικότητες που διαπέρασαν τα συμβατικά σύνορα της αμοιβαίας υποψίας. Ακόμα και πολιτικές προσωπικότητες που η ιστορία τους τις έφερε σε μεγάλη αντίθεση με τμήματα του λαού τους έγιναν εν τέλει πάνδημο πένθος. Ο συντηρητικός Τσόρτσιλ, ο σφοδρά αντικομμουνιστής Γεώργιος Παπανδρέου, ο αριστερός Ηλίας Ηλιού, τιμήθηκαν ως ελληνικές μορφές, αφού ένας ευρύτερος κόσμος αναγνώρισε το νόημα και το νήμα της παρουσίας τους πέρα από τις κομματικές τους καταβολές και τις συγκρουσιακές τους περγαμηνές.

Εδώ πρέπει να θυμηθούμε το παράδειγμα του «αστού» Σεφέρη, που ο θάνατός του μέσα στη δικτατορία έγινε αφορμή να υπάρξει ένα μαχόμενο πένθος, μια μαζική απόδοση τιμών όχι μόνο στον συγκεκριμένο ποιητή αλλά και στον επιφανή πολίτη που περιφρόνησε τη δικτατορική «κανονικότητα», διεκδικώντας την αυτόνομη αξιοπρέπεια του πνεύματος. Κάποιες φορές, το πλήθος ενώνεται για να υπερασπιστεί μια ιδέα μέσα από ένα πρόσωπο και το φθαρτό του σώμα.

Υπάρχει, λοιπόν, ένα παράδοξο σε σχέση με την ενότητα: δεν μπορούμε να είμαστε ενωμένοι, αλλά υπάρχουν στιγμές που το πιστεύουμε, το θέλουμε και σχεδόν το κατορθώνουμε. Τι κατορθώνουμε; Αναγνωριζόμαστε σε ένα κοινό έδαφος, στη σκέψη μιας κοινής απώλειας που μας υπενθυμίζει την ανάγκη μετριασμού άλλων σχισμάτων που αναπόφευκτα μας διαχωρίζουν.

Αυτό το σχήμα όπου η διαιρεμένη κοινωνία αφυπνίζεται σε προσωρινές και ατελείς μορφές ενότητας και αδελφοσύνης φτάνει ως τις μέρες μας. Φαίνεται όμως πως αδυνατίζει και φθείρεται όσο περνούμε από τις κοινωνικές τάξεις στις φυλές, από το έθνος στις υποκουλτούρες, από μια κοινή βασική γλώσσα στους κώδικες ομάδων που δεν αντιλαμβάνονται καν μια κοινή γραμματική.

Οι μεγάλοι νεκροί ήταν παραδοσιακά αυτοί που έφερναν στην επιφάνεια το γεγονός πως διαθέτουμε αποθέματα κοινών εικόνων και ιστοριών. Αυτά τα αποθέματα, όμως, περιέχουν ιστορίες που έγιναν με τον καιρό ακατάληπτες και μεγάλα τμήματα των νεότερων δεν τις αντιλαμβάνονται παρά ως εξωτικές και αδρανείς παρελθοντικές καταστάσεις.

Μπορεί, όμως, να στοιχηματίσει κανείς πως το έργο δεν θα σταματήσει. Θα αλλάξουν οι όροι του, τα σύμβολα, κάποιοι από τους κανόνες του. Ωστόσο θα υπάρχει με καινούργια ονόματα. Δεν μπορούμε να ενωθούμε, αλλά είναι αφόρητο να μένει ο καθένας καρφωμένος στη φυλή του και στα εσωτερικά της τοτέμ. Κάποια στιγμή και η κάθε φυλή ονειρεύεται τη χώρα όλη και η χώρα ονειρεύεται μια οικουμένη πάνω και πέρα από αυτήν.

Και εκεί που συνδεόμαστε αποσυνδεόμαστε, εκεί που πενθούμε μαζί γυρίζουμε πάλι να πενθήσουμε ο καθένας τους δικούς του, τους νεκρούς της δικής του φυλής. Όπως το λέει σοφά ο Πατρίκιος: 

Οι άνθρωποι
σαν αρθρωτές φιγούρες
πιάνονται
συνδέονται για λίγο
κι αποσπώνται

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το πρόβλημα με την τοξικότητα του δηλητηρίου που διοχετεύεται στην ελληνική κοινωνία

Ηχητικά Άρθρα / Το πρόβλημα με την τοξικότητα του δηλητηρίου που διοχετεύεται στην ελληνική κοινωνία

Αν και ο πραγματικός «εχθρός» είναι ο κορωνοϊός, ο άμεσος κίνδυνος που εξακολουθεί να απειλεί τη δημόσια υγεία και εξαιτίας του χάνονται καθημερινά ανθρώπινες ζωές είναι και ο διχασμός της κοινωνίας.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το κρασί, το λάδι και ένας υπουργός του Τραμπ

Οπτική Γωνία / Ειδήσεις που περνούν στα ψιλά και είναι πιο σημαντικές από το μαλλί ενός υπουργού

Η σύγχρονη ακροδεξιά από τη μία κλείνει το μάτι στην πιο παραδοσιακή, αδιάφορη για θέματα υγείας και περιβάλλοντος, κουλτούρα, ενώ από την άλλη, ορισμένοι εκπρόσωποί της, όπως ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, δείχνουν ευαισθησία απέναντι στους κινδύνους του τεχνολογικού καπιταλισμού.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Το δικαίωμα στην απομόνωση

Ιλεκτρίσιτυ / Ας αφήσουμε τους ιθαγενείς στην ησυχία τους

Οι φυλές ιθαγενών που ζουν αποκομμένες από τον ανθρώπινο πολιτισμό χαίρουν νομικής προστασίας, καθώς η επαφή τους με τα οργανωμένη κράτη ενέχει καταστροφικές συνέπειες για τις κοινότητές τους.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
«To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Enrico Bellini / «To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων και Δημόσιας Πολιτικής του TikTok στη Νότια Ευρώπη, Enrico Bellini, περιγράφει το μυστικό της επιτυχίας της δημοφιλούς πλατφόρμας και εξηγεί γιατί η προστασία των δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών είναι υψίστης σημασίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Οπτική Γωνία / Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Ορθώς μας σοκάρει το «No Mercy» που «παίζει» με τον βιασμό και την αιμομιξία, όμως την ίδια στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία όπου η γυναικεία υποταγή πλασάρεται ως κανονικότητα.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τα νέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Πολιτική / Nέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Η υπόθεση των Τεμπών επιστρέφει στη Βουλή μέσω της δικογραφίας για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτήν τη φορά είναι καλά προετοιμασμένοι. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
κωνσταντοπουλου

Βασιλική Σιούτη / Ποιος είναι, τελικά, αξιωματική αντιπολίτευση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πλέον στη δεύτερη θέση το κόμμα της Πλεύσης Ελευθερίας. Θα διατηρήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου τη δυναμική που απέκτησε; Θα αλλάξει σύντομα πάλι η σειρά των κομμάτων; Το σίγουρο είναι πως η ρευστότητα είναι η νέα πολιτική συνθήκη. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Tίτλος: Explainer: Το κίνημα "Cute Winter Boots" και το κριντζ της ψηφιακής πολιτικοποίησης

Explainer / «Cute Winter Boots»: Όσο κι αν το υποτιμάτε, το TikTok παράγει πολιτική

Το hashtag #CuteWinterBoots συγκεντρώνει τους προβληματισμούς των χρηστών για την άνοδο της παγκόσμιας ακροδεξιάς και για τον τρόπο που εφαρμόζεται η δημοκρατία σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας για πάντα το «για να συμμετέχω στην πολιτική πάω σε συνελεύσεις και γράφομαι σε κόμμα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τι μας δείχνουν τα πρώτα ίχνη ζωής εκτός της Γης;

Διάστημα / Βρέθηκαν όντως ίχνη εξωγήινης ζωής;

Τι ανακάλυψε ακριβώς το τηλεσκόπιο James Webb; Θα υπάρξει σύντομα κατοικήσιμος πλανήτης; Πόσο κοντά είμαστε στην κατάκτηση του Διαστήματος; Ο αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος Ξενοφών Μουσάς εξηγεί τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Ρεπορτάζ / Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέες γραμμές μετρό, νοσοκομεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια. Στις μακέτες όλα φαίνονται φανταστικά. Πότε όμως στ' αλήθεια παραδίδονται, πόσο κοντά στις μακέτες θα είναι η πραγματικότητα; Και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η οικονομία από νέο κραχ;

Οπτική Γωνία / Έρχεται νέο παγκόσμιο κραχ;

Εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές απειλές και ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τη νέα εποχή Τραμπ; Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Κώστας Μήλας, μιλά στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Οπτική Γωνία / Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Υπάρχει τελικά ασυμβίβαστο μεταξύ χριστιανισμού και φεμινισμού; Μπορούν οι δύο ταυτότητες να συνυπάρξουν ή πρόκειται για έναν αδύνατο συνδυασμό; Δύο γυναίκες παραθέτουν τα επιχειρήματα κάθε πλευράς.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ