Βενετία: Πόλη, κράτος, εταιρεία, ναυτική δύναμη, δημοκρατία

Βενετία: Πόλη, κράτος, εταιρεία, ναυτική δύναμη, δημοκρατία Facebook Twitter
Canaleto. H Πλατεία του Αγίου Μάρκου (1720)
0



Ο ΚΑΝΑΔΟΣ ΓΟΥΙΛΙΑΜ ΜΑΚΝΙΛ
 υπήρξε ένα από τους κλασικούς ιστορικούς του εικοστού αιώνα. Πολυμαθής και ευρυμαθής, πίστευε βαθιά στην παγκόσμια ιστορία και στην επίδραση του διεθνούς πλαισίου στη διαμόρφωση των γεγονότων. Γι’ αυτό και η ματιά του ήταν πάντα καθολική και εποπτική του πεδίου, ενώ προκρίνει την παγκόσμια ματιά πάνω στην Ιστορία. O Καναδός ιστορικός θεωρείται ένας εκ των σημαντικών ειδικών στην ιστορία της Δύσης, με εμβληματικά έργα στον τομέα αυτό.

Επιπλέον, ο ΜακΝίλ είχε μεγάλη ειδικότητα και στο θέμα της Ελλάδας, αφού λειτούργησε ως σύμβουλος στο πλάι των εξόριστων ελληνικών κυβερνήσεων την περίοδο της Κατοχής, έχοντας πλήρη εικόνα της Ελλάδας, της επανασυγκρότησης και της δύσκολης αλλά και σταθερής ένταξής της στον δυτικό κόσμο, την οποία έχει εξετάσει ενδελεχώς στο βιβλίο του «Η μεταμόρφωση της Ελλάδας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο» (Παπαδόπουλος, 2017).

Σε αυτόν ακριβώς τον άξονα, δηλαδή της μελέτης του δυτικού κόσμου, εντάσσεται και το βιβλίο του που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, «Βενετία - Γέφυρα Δύσης και Ανατολής 1081-1791», το οποίο δεν καλύπτει απλώς επτά αιώνες ιστορίας της Βενετίας αλλά στην πραγματικότητα επτά αιώνες ιστορίας της Δύσης.

Το βιβλίο, αν και γραμμένο το 1974 ‒στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 2020‒, παρουσιάζει αμείωτο ενδιαφέρον όχι μόνο γιατί ανοίγει ιστορικά και γεωγραφικά πεδία που ακόμα μοιάζουν δυσπρόσιτα, όπως αυτό της Νότιας Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου, που αποκτούν σήμερα εκ νέου μεγάλη γεωστρατηγική σημασία, αλλά και χάρη στις ιδιαίτερες συνδέσεις και στα νήματα που αναδεικνύει όσον αφορά τη βενετική επιρροή στη συγκρότηση και τη διαμόρφωση κομματιών του ελληνισμού, που θα έχουν εν τέλει πρωταγωνιστικό ρόλο στο 1821.

Ένα συναρπαστικό και συχνά εξαιρετικό ανάγνωσμα που φέρνει σε επαφή τον αναγνώστη με την ιστορία της Βενετίας και με πολλές άγνωστες πτυχές της, που παράλληλα είναι και μια ιστορία της Ευρώπης και της Ανατολής.

Η Βενετία είναι ένα σημείο αναφοράς που επιδεικνύει θαυμαστή αντοχή στο πέρασμα του χρόνου, ξεπερνάει εθνικούς ή θρησκευτικούς φραγμούς, αλλά αποτελεί μια αυτοτελή δύναμη στον γεωγραφικό χώρο της Νότιας Ευρώπης όπως και της Ανατολικής Μεσογείου. Η ισχυροποίησή της μέσα από την εμπορική δραστηριότητα την καθιστά έναν από τους πιο ισχυρούς ενδιάμεσους κρίκους ανάμεσα στη λατινική, την ελληνική, τη σλαβική και την τουρκική κοινότητα αλλά και έναν από τους πλέον ισχυρούς διαπεριφερειακούς εμπορικούς κόμβους της εποχής τουλάχιστον έως τον δέκατο έκτο αιώνα, δηλαδή έως ότου αυξηθεί δυναμικά η γαλλική εμπορική παρουσία, και λίγο αργότερα η μη ισλαμική εμπορική δραστηριότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (Έλληνες, Εβραίοι, Αρμένιοι).

BENETIA
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ:
​​​William H. Mcneill, Βενετία - 
Γέφυρα Δύσης και Ανατολής 1081-1797, Μτφρ.: Γεωργία Μίχα, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, Σελ.: 480

Η Βενετία, όμως, δεν είναι απλώς ένας σημαντικός εμπορικός κόμβος αλλά και διαδραστικός. Λειτουργεί ως αντίβαρο στρατιωτικό και γεωπολιτικό στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ως καταφύγιο αλλά και ως εξουσιαστής των ορθοδόξων της Ανατολής, με ιδιαίτερη επιδραστικότητα σε πολλές περιοχές στην Ελλάδα (Ιόνια, Κυκλάδες, Πελοπόννησος, Κρήτη), και ως ένας σημαντικός πολιτισμικός κόμβος, αφού η βενετική Κρήτη έγινε πεδίο αλληλεπίδρασης ελληνικών και ιταλικών υψηλών μορφών τέχνης, ενώ στο πανεπιστήμιο της Πάντοβας, το οποίο τελούσε υπό βενετική δικαιοδοσία από το 1405 και διατηρούσε σθεναρή αντιπαπική στάση, βρήκαν εκπαιδευτικό καταφύγιο με ένα κοινό πρόγραμμα σπουδών, όπως εύστοχα παρατηρεί ο ΜακΝίλ στην κατακλείδα του βιβλίου του, σημαντικές και ισχυρές προσωπικότητες του απανταχού ελληνισμού, όπως οι Παναγιώτης Νικούσιος, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο «εξ απορρήτων», και ο Ιωάννης Καποδίστριας, οι οποίοι πέρασαν από αυτό το πανεπιστήμιο, σπουδάζοντας Ιατρική και μετά περνώντας στην πολιτική.

Οι δύο πρώτοι είναι αυτοί που ιδρύουν τον θεσμό του μεγάλου δραγουμάνου, θεμελιώνοντας την τάξη των Ρωμιών αξιωματούχων που ανέλαβαν το κορυφαίο αυτό αξίωμα του υπουργού Εξωτερικών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ουσιαστικά, παίζοντας σπουδαίο ρόλο στην παράδοση του Χάνδακα το 1669 και στη Συνθήκη του Κάρλοβιτς για την ειρήνευση μεταξύ της Αυστροουγγρικής και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εκπροσωπώντας την τελευταία και δημιουργώντας αυτόν τον ιδιότυπο αλλά τόσο σημαντικό «ρωμαίικο» θύλακα με δυτικές επιρροές εντός μιας αλλόγλωσσης και αλλόδοξης αυτοκρατορίας.

Ο τρίτος αυτού του νήματος, ο Καποδίστριας, έφτασε να γίνει υπουργός Εξωτερικών της τσαρικής Ρωσίας και πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας. Η Βενετία ήταν ένα τεράστιο φροντιστήριο των Ρωμιών, διαμορφώνοντάς τους στο παιδαγωγικό και πολιτικό κομμάτι, και προετοιμάζοντάς τους και για σημαντικούς κυβερνητικούς ρόλους. Η θητεία τους σε μια ακμάζουσα δημοκρατία που λειτουργούσε ως ένα ιδιαίτερο αντιπαράδειγμα στον κόσμο των αυτοκρατοριών ήταν μια σπουδαία μαθητεία.

Ο ΜακΝίλ αντιλαμβάνεται και αποδίδει πλήρως αυτόν τον πολύπλοκο χαρακτήρα τα Βενετίας, που είναι παράλληλα πόλη, κράτος, εμπορική εταιρεία, ναυτική δύναμη και δημοκρατία, που από τη Δύση εισβάλλει στην Ανατολή, την κατακτά στρατιωτικά, τη χειραγωγεί εμπορικά και ελκύει τα καλύτερα μυαλά ως ένα υπόδειγμα και ως ένα καταφύγιο. Μια πορεία επτά αιώνων που συντρίβεται τελικά από τη φιλοδοξία του Ναπολέοντα για την επιβολή μίας μόνης ευρωπαϊκής αυτοκρατορίας, από την οποία η Βενετία δεν θα μπορούσε να λείψει.

Βενετία: Πόλη, κράτος, εταιρεία, ναυτική δύναμη, δημοκρατία Facebook Twitter
Canaleto, Campo Santa Maria Zobenigo, Bενετία (1730)

Ο ΜακΝίλ περιγράφει με θαυμαστό τρόπο αυτό το ταξίδι με έναν κλασικό, αλλά τόσο συναρπαστικό ιστορικό τρόπο που εξετάζει διεισδυτικά τη μεγάλη εικόνα, όμως μένει προσηλωμένος σε αυτήν και μόνο. Δεν προσπαθεί από τις μικρές ιστορίες να σχηματίσει τη μεγάλη εικόνα, ούτε να κεντρίσει το ενδιαφέρον με αφηγηματικά τεχνάσματα. Η αφήγησή του είναι καθαρή, σέβεται τη χρονική ακολουθία και συγκροτεί το αφήγημα αυτού του πολύμορφου και πολυσχιδούς εγχειρήματος, της Βενετίας. Η εμπορική άνοδος, η ναυτική επέκταση, η στρατιωτική πυγμή, η επαφή με το Βυζάντιο, η ανάδειξη και η καθιέρωση της Βενετίας, όλα αναδεικνύονται με επιμέλεια και συνέπεια από τον Καναδό ιστορικό.

Από τις εμπορικές και ναυπηγικές τεχνικές ως την πολιτική, την τέχνη και τη φιλοσοφία, ο ΜακΝίλ καλύπτει ένα απίστευτα ευρύ πεδίο, δίνοντας όμως βάρος στις πολιτιστικές και διανοητικές παρακαταθήκες της Βενετίας. Το έργο του εκτείνεται σε μια τεράστια χρονική και γεωγραφική περίοδο, εισάγοντας πάντα πρωτότυπες θεάσεις, όπως αυτή που αφορά τους τρεις Ρωμιούς, ενδιαφέρουσες συγκρίσεις και συχνά απροσδόκητους συνειρμούς. Το παρελθόν της Βενετίας, όπως παραδίδεται από τον ΜακΝίλ, δίνει πολλές απαντήσεις και για το σήμερα ακόμα.

Ένα συναρπαστικό και συχνά εξαιρετικό ανάγνωσμα που φέρνει σε επαφή τον αναγνώστη με την ιστορία της Βενετίας και πολλές άγνωστες πτυχές της, που παράλληλα είναι και μια ιστορία της Ευρώπης και της Ανατολής, αφού η Γαληνότατη Δημοκρατία είναι ένα βασικό κλειδί για την κατανόηση της Μεσαιωνικής και Νεότερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας αλλά και για τη μελέτη των Βαλκανίων, της Νότιας Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η Αρτεμίσια και το πρωτο-φεμινιστικό κεντρί της

Εικαστικά / Η Αρτεμίσια Τζεντιλέσκι ήταν πολύ περισσότερο από μια εκδικήτρια ηρωίδα της ζωγραφικής

Μια νέα έκθεση στο Παρίσι επιχειρεί να αναδείξει το έργο της γενναίας καλλιτέχνιδας της μπαρόκ ζωγραφικής του 17ου αιώνα, με την πρώιμη φεμινιστική προσέγγιση, μέσα από μια φρέσκια οπτική, φωτίζοντας πτυχές πέρα από τη μυθολογία της προσωπικής της τραγωδίας και παρουσιάζοντας έργα της για πρώτη φορά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ
Oι αναγεννησιακές φορεσιές της Χίου

Βιβλίο / Oι αναγεννησιακές φορεσιές της Χίου

Η επίκουρη καθηγήτρια Λαογραφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Νάντια Μαχά-Μπιζούμη, μιλά με αφορμή το βιβλίο της για τις τοπικές ενδυμασίες των Μαστιχοχωρίων από το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
ΕΠΕΞ Γυναικείες φωνές από διαφορετικά μέρη του κόσμου

Βιβλίο / Από τη Μαλαισία μέχρι το Μεξικό: 5 νέα βιλία που αξίζει να διαβάσετε

5 συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του πλανήτη χαράζουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, η Τζόχα Αλχάρθι που κέρδισε το Booker και η βραβευμένη με Πούλιτζερ Κριστίνα Ριβέρα Γκάρσα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Αρχαιολογία / Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Η διακεκριμένη ιστορικός Mary Beard στο βιβλίο της «Οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες. Οι ηγεμόνες του αρχαίου ρωμαϊκού κόσμου», παρουσιάζει τη ζωή και το έργο των αυτοκρατόρων μέσα από ανεκδοτολογικές αφηγήσεις και συναρπαστικές λεπτομέρειες, που θυμίζουν απολαυστικό μυθιστόρημα. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια εστιάζει στον ρόλο των δούλων, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στη σεξουαλική ζωή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων.
M. HULOT
Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Βιβλίο / Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Από την Αμοργό ως την Αλεξανδρούπολη και από την Ξάνθη ως τη Μυτιλήνη, τα μικρά βιβλιοπωλεία αποκτούν για πρώτη φορά συλλογική φωνή. Βιβλιοπώλες και βιβλιοπώλισσες αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT