«Σώσα» του Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ: Η λογοτεχνία ενάντια στον φασισμό

«Σώσα» του Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ: Η λογοτεχνία ενάντια στον φασισμό Facebook Twitter
O νομπελίστας Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ μπορεί να αποδομήσει το στιβαρό οικοδόμημα του εβραϊσμού του –ή μήπως το αποθεώνει;– για χάρη της αγάπης, για χάρη ενός έρωτα ή για την ίδια λογοτεχνία.
0

Είναι σχεδόν συγκινητικός ο τρόπος που στο Σώσα (σε μετάφραση Μιχάλη Πάγκαλου, επίμετρο του ίδιου και του Σταύρου Ζουμπουλάκη από τις εκδόσεις Κίχλη) ο νομπελίστας Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ μπορεί να αποδομήσει το στιβαρό οικοδόμημα του εβραϊσμού του –ή μήπως το αποθεώνει;– για χάρη της αγάπης, για χάρη ενός έρωτα ή για την ίδια λογοτεχνία.

Γιατί, διαβάζοντας την ιστορία του Άρελε, ο οποίος μεγαλώνει στο ασφυκτικό περιβάλλον μιας πολωνικής εβραϊκής συνοικίας όπου άρχουν ο νόμος και το αθέατο μάτι του ραβίνου, σε ένα σπίτι όπου οι θεόρατοι τόμοι των θρησκευτικών βιβλίων έχουν αντικαταστήσει τα έπιπλα, δεν μπορείς να πιστέψεις ότι ο ίδιος, ένας κατά τα άλλα αδύναμος χαρακτήρας, θα καταφέρει να διεκδικήσει το δικαίωμά του να φαντάζεται έναν κόσμο με ατιθάσευτη λογοτεχνική έκφραση, με σαρκική ή πνευματική δύναμη, φτάνοντας να ορίζει ακόμα και την πορεία του ντρέιντελ (η εβραϊκή σβούρα).

Οι άκρως εκλεπτυσμένες περιγραφές του Σίνγκερ και η αναζήτηση μιας επαφής με την άλλη, πιο μεταμορφική και ποιητική όψη του λόγου, έξω από τις δυνατότητες της εξήγησης, έχουν να κάνουν με το μυστηριακό φως που καταυγάζει κάθε έκφραση της γραφής και ταυτίζονται, εν τέλει, με τον έρωτα.

Τολμά να κάνει τομή στα πάντα, καθώς από τη μια γίνεται ηδονοθήρας και από την άλλη ερωτεύεται μια νέα, τη Σώσα, που όλοι θεωρούν χαζή, άσχημη, αμόρφωτη, αποδιοπομπαία. Αλλά είναι η καλή ψυχή της που τον κάνει να την ερωτευτεί, θυσιάζοντας ουσιαστικά τη ζωή του, καθώς αυτή του δίνει τη δύναμη να ονειρεύεται ένα σύμπαν γεμάτο αστείρευτες εντάσεις ανάλογα με τους τρόπους της υπόστασης, όπως λέει κάπου ο ίδιος, ακολουθώντας τον Σπινόζα, την ίδια στιγμή που θεριεύει ο αντισημιτισμός σε κάθε έκφανση της καθημερινότητας, λίγο πριν από τη σαρωτική επικράτηση της Σοά.

Ως φέρελπις συγγραφέας, λοιπόν, ο Άρελε, που εδώ μοιάζει να είναι το alter ego του Σίνγκερ, ξέρει ότι αυτό είναι το κύριο αιτούμενο της απελπισμένης ζωής του. Με την αμόρφωτη, κατά τα άλλα, Σώσα γίνεται αφηγητής, μάστορας, ελεύθερος άνθρωπος και, κυρίως, λογοτέχνης. Οι άκρως εκλεπτυσμένες περιγραφές του Σίνγκερ και η αναζήτηση μιας επαφής με την άλλη, πιο μεταμορφική και ποιητική όψη του λόγου, έξω από τις δυνατότητες της εξήγησης, έχουν να κάνουν με το μυστηριακό φως που καταυγάζει κάθε έκφραση της γραφής και ταυτίζονται, εν τέλει, με τον έρωτα.


Εδώ ακριβώς έγκειται η αρχέγονη δύναμη αντίστασης που διατηρούσαν οι Εβραίοι και την οποία ο Σίνγκερ αναδεικνύει περισσότερο από κάθε άλλον, όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο μεταφραστής Μιχάλης Πάγκαλος στο επίμετρό του, στη δύναμη της λογοτεχνίας ή στη λογοτεχνία ως παραμυθία. Όλα εμπλέκονται σε μια αδιόρατη συνάφεια ή σε ένα υφάδι που δικαιολογεί όλες τις αντιθέσεις και δεν είναι παρά η ίδια η αφήγηση στην οντολογική και μεταφυσική της βάση.

Όπως τονίζει στο πρώτο επίμετρο του βιβλίου ένας βαθύς γνώστης της λογοτεχνίας του Σίνγκερ αλλά και της εβραϊκής ταυτότητας, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης: «Τα δεκάδες διηγήματα και νουβέλες του Σίνγκερ είναι, νομίζω, το κομμάτι εκείνο του έργου του όπου αληθινά θεριεύει το υπερφυσικό ή παραφυσικό στοιχείο που χαρακτηρίζει όλη τη συγγραφική του δραστηριότητα, τα αμέτρητα –λεγεών όνομα αυτοίς (Κατά Μάρκον, 5:9)– φαντάσματα, πνεύματα δαίμονες, ντιμπούκ. Ο υπερφυσικός αυτός πληθυσμός διαπλέκεται στο έργο του Σίνγκερ αξεδιάλυτα με τον ανθρώπινο και κάνει πάντοτε την εμφάνισή του μέσα σε ένα φόντο ρεαλιστικό».

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM