Λυμπεράκη – Καραπάνου: «Στην Ύδρα κατάλαβα πόσο συνυφασμένες ήταν η ζωή και η λογοτεχνία γι' αυτές τις δύο γυναίκες»

Λυμπεράκη – Καραπάνου: «Στην Ύδρα κατάλαβα πόσο συνυφασμένες ήταν η ζωή και η λογοτεχνία γι' αυτές τις δύο γυναίκες» Facebook Twitter
Μαργαρίτα Λυμπεράκη - Μαργαρίτα Καραπάνου στο σπίτι τους στην Ύδρα: «Οι ζωές και τα γραπτά αυτών των δύο γυναικών είχαν να κάνουν με μια διαρκή διαδικασία μετάφρασης ανάμεσα σε γλώσσες και κουλτούρες, αλλά και ανάμεσα στις ίδιες»:
0

...Τα καλοκαίρια του 1992 και του 1993 που έμεινα μαζί τους στην Ύδρα, στο ψηλό γκρίζο σπίτι τους με τη φωτεινή κίτρινη πόρτα και τη θέα στο λιμάνι και στο πέλαγος, κατάλαβα πόσο αναπόφευκτα συνυφασμένες ήταν η ζωή και η λογοτεχνία γι' αυτές τις δύο γυναίκες.

Θυμάμαι τη Λυμπεράκη εκείνο το πρώτο καλοκαίρι να μου εξηγεί καθώς βαδίζαμε προς το αγαπημένο τους σημείο για μπάνιο, ότι παρότι εκείνη είχε μόνο μία αδελφή, οι τρεις αδελφές στα «Ψάθινα καπέλα» ήταν σε μεγάλο βαθμό βασισμένες στην προσωπική της εμπειρία. Η Μαρία ήταν ευτυχής ως σύζυγος και μητέρα, η Ινφάντα ως καλλιτέχνις, και μόνο η Κατερίνα ήθελε και τα δύο. Η ίδια ήταν σαν την Κατερίνα, μου είχε πει. Η αδελφή της η Αγλαΐα, που ήταν γλύπτρια, ήταν πιο πολύ σαν την Ινφάντα (Αργότερα εκείνο το βράδυ θα συναντούσα την Αγλαΐα στα εγκαίνια της έκθεσης του διάσημου ζωγράφου και οικογενειακού τους φίλου, Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα. Ανάμεσα στα εκθέματα ήταν και τα έργα που είχε φιλοτεχνήσει ως εξώφυλλα για βιβλία της Λυμπεράκη και του Πάτρικ Λι Φέρμορ).

Το επόμενο καλοκαίρι μου προσέφερε νέα στοιχεία για την περίπλοκη σχέση μητέρας και κόρης, για τις ζωές τους, για το έργο τους, αλλά και για τον εαυτό μου. Σ' ένα δροσερό δωμάτιο, δουλεύαμε με τη Λυμπεράκη πάνω σε κάποια δύσκολα στην απόδοση αποσπάσματα του βιβλίου ενώ η Καραπάνου ήταν ξαπλωμένη στον καναπέ διαβάζοντας αμερικανική αστυνομική λογοτεχνία και τρώγοντας τα αμυγδαλωτά που είχα φέρει από την Αίγινα. Η Λυμπεράκη κι εγώ πηγαίναμε μπρος-πίσω αναζητώντας εναλλακτικές εκδοχές και η Καραπάνου κάθε τόσο μας πέταγε καυστικές ατάκες με όση αμερικανική εκφορά ακριβώς χρειαζόταν. Η μετάφραση του βιβλίου δεν θα ήταν η ίδια χωρίς εκείνη. Οι ζωές και τα γραπτά αυτών των δύο γυναικών είχαν να κάνουν με μια διαρκή διαδικασία μετάφρασης ανάμεσα σε γλώσσες και κουλτούρες, αλλά και ανάμεσα στις ίδιες, πέρα από τη συνεργασία τους στις μεταφράσεις των βιβλίων τους.

Επέλεξα τα «Τρία καλοκαίρια» αντί για τα «Ψάθινα καπέλα» επειδή ο πρωτότυπος τίτλος στην Αμερική επιτρέπει εντελώς διαφορετικούς ταξικούς συνειρμούς, παραπέμποντας πολύ περισσότερο σε αγροτική παρά σε μεγαλοαστική ζωή και πιθανόν θα έστελνε λάθος σήμα για ένα βιβλίο που έχει να κάνει με πλουσιοκόριτσα σε μεγάλα σπίτια που ετοιμάζονται να πάνε στο επόμενο καλοκαιρινό πάρτι...

Η Λυμπεράκη αστειευόταν ότι μας πήρε μόλις δύο καλοκαίρια για να μεταφράσουμε τα τρία καλοκαίρια του βιβλίου, φαντάζομαι συνεπώς ότι θα εκτιμούσε το γεγονός ότι τώρα μου πήρε κι ένα τρίτο για να επιμεληθώ αυτά που είχα γράψει τότε...

Λυμπεράκη – Καραπάνου: «Στην Ύδρα κατάλαβα πόσο συνυφασμένες ήταν η ζωή και η λογοτεχνία γι' αυτές τις δύο γυναίκες» Facebook Twitter
Το σπίτι της Ύδρας, με χειρόγραφη σημείωση της Καραπάνου.

Το πρώτο πρόβλημα ήταν ο τίτλος. Επέλεξα τα «Τρία καλοκαίρια» αντί για τα «Ψάθινα καπέλα» επειδή ο πρωτότυπος τίτλος στην Αμερική επιτρέπει εντελώς διαφορετικούς ταξικούς συνειρμούς, παραπέμποντας πολύ περισσότερο σε αγροτική παρά σε μεγαλοαστική ζωή και πιθανόν θα έστελνε λάθος σήμα για ένα βιβλίο που έχει να κάνει με πλουσιοκόριτσα σε μεγάλα σπίτια που ετοιμάζονται να πάνε στο επόμενο καλοκαιρινό πάρτι...

Εν τέλει, η νουβέλα της Λυμπεράκη, αλλά και η εμπειρία της συνεργασίας μας στη μετάφραση του βιβλίου, με βοήθησε να κατανοήσω το βάθος της σύνδεσης ανάμεσα στο γράψιμο και στη μητρότητα και πόσο συνέβαλε η διαδικασία της μετάφρασης σ' αυτή την κατανόηση. Τόσο η μετάφραση όσο και η μητρότητα αποτελούν υβριδικές πρακτικές άνισης ισχύος. Και τα δύο αποτελούν πρότζεκτ τα οποία προϋποθέτουν καθαρή σκέψη σε σχέση με το πώς δύο ανθρώπινα έργα είναι και συγχρόνως δεν είναι ίδια. Απαιτούν να αναλάβουμε την ευθύνη των αποφάσεών μας, αλλά επίσης και να αναγνωρίσουμε τις δομικές ανισορροπίες που βρίσκονται πέρα από τον έλεγχό μας. Είναι ακριβώς αυτή η αναγνώριση των διαφορών που βοηθάει ένα παιδί να μεγαλώσει και μια μετάφραση να σταθεί στα πόδια της.

Εύχομαι να απέδωσα στη μετάφρασή μου αυτή την αίσθηση μιας πρωτόγνωρης ανεξαρτησίας που προκύπτει από την ασφάλεια και την άνεση του σπιτιού. Υπάρχει κάτι τόσο αναζωογονητικό σ' αυτό το βιβλίο, κάτι που έχει να κάνει με το ξόδεμα του χρόνου, με το να μην κάνεις τίποτα πραγματικά παρά μόνο να ζεις τους ρυθμούς μιας καλοκαιρινής μέρας.

Σε μια σκηνή του βιβλίου η Κατερίνα περιγράφει πώς είναι να ξαπλώνεις στον αχυρώνα και να υποκρίνεσαι ότι είναι η ώρα του υποχρεωτικού μεσημεριανού ύπνου. Μας παρασύρει σ' ένα είδος ξεκούρασης που τόσο συχνά ξεχνάμε να του δώσουμε χρόνο, ενώ είναι τόσο απαραίτητο αν θέλουμε να έχουμε τη δύναμη να παίρνουμε ρίσκα και να κάνουμε την όποια διαφορά στον κόσμο μας.

_____________

Με στοιχεία από το κομμάτι "Three Sisters, Three Summers in the Greek Countryside" που δημοσιεύτηκε στο Paris Review και περιλαμβάνει αποσπάσματα από την εισαγωγή της Karen Van Dyck στη νέα αγγλόφωνη έκδοση των «Ψάθινων Καπέλων» που η ίδια μετέφρασε και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις New York Review of Books Classics με τίτλο "Three Summers".

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ