Λυμπεράκη – Καραπάνου: «Στην Ύδρα κατάλαβα πόσο συνυφασμένες ήταν η ζωή και η λογοτεχνία γι' αυτές τις δύο γυναίκες»

Λυμπεράκη – Καραπάνου: «Στην Ύδρα κατάλαβα πόσο συνυφασμένες ήταν η ζωή και η λογοτεχνία γι' αυτές τις δύο γυναίκες» Facebook Twitter
Μαργαρίτα Λυμπεράκη - Μαργαρίτα Καραπάνου στο σπίτι τους στην Ύδρα: «Οι ζωές και τα γραπτά αυτών των δύο γυναικών είχαν να κάνουν με μια διαρκή διαδικασία μετάφρασης ανάμεσα σε γλώσσες και κουλτούρες, αλλά και ανάμεσα στις ίδιες»:
0

...Τα καλοκαίρια του 1992 και του 1993 που έμεινα μαζί τους στην Ύδρα, στο ψηλό γκρίζο σπίτι τους με τη φωτεινή κίτρινη πόρτα και τη θέα στο λιμάνι και στο πέλαγος, κατάλαβα πόσο αναπόφευκτα συνυφασμένες ήταν η ζωή και η λογοτεχνία γι' αυτές τις δύο γυναίκες.

Θυμάμαι τη Λυμπεράκη εκείνο το πρώτο καλοκαίρι να μου εξηγεί καθώς βαδίζαμε προς το αγαπημένο τους σημείο για μπάνιο, ότι παρότι εκείνη είχε μόνο μία αδελφή, οι τρεις αδελφές στα «Ψάθινα καπέλα» ήταν σε μεγάλο βαθμό βασισμένες στην προσωπική της εμπειρία. Η Μαρία ήταν ευτυχής ως σύζυγος και μητέρα, η Ινφάντα ως καλλιτέχνις, και μόνο η Κατερίνα ήθελε και τα δύο. Η ίδια ήταν σαν την Κατερίνα, μου είχε πει. Η αδελφή της η Αγλαΐα, που ήταν γλύπτρια, ήταν πιο πολύ σαν την Ινφάντα (Αργότερα εκείνο το βράδυ θα συναντούσα την Αγλαΐα στα εγκαίνια της έκθεσης του διάσημου ζωγράφου και οικογενειακού τους φίλου, Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα. Ανάμεσα στα εκθέματα ήταν και τα έργα που είχε φιλοτεχνήσει ως εξώφυλλα για βιβλία της Λυμπεράκη και του Πάτρικ Λι Φέρμορ).

Το επόμενο καλοκαίρι μου προσέφερε νέα στοιχεία για την περίπλοκη σχέση μητέρας και κόρης, για τις ζωές τους, για το έργο τους, αλλά και για τον εαυτό μου. Σ' ένα δροσερό δωμάτιο, δουλεύαμε με τη Λυμπεράκη πάνω σε κάποια δύσκολα στην απόδοση αποσπάσματα του βιβλίου ενώ η Καραπάνου ήταν ξαπλωμένη στον καναπέ διαβάζοντας αμερικανική αστυνομική λογοτεχνία και τρώγοντας τα αμυγδαλωτά που είχα φέρει από την Αίγινα. Η Λυμπεράκη κι εγώ πηγαίναμε μπρος-πίσω αναζητώντας εναλλακτικές εκδοχές και η Καραπάνου κάθε τόσο μας πέταγε καυστικές ατάκες με όση αμερικανική εκφορά ακριβώς χρειαζόταν. Η μετάφραση του βιβλίου δεν θα ήταν η ίδια χωρίς εκείνη. Οι ζωές και τα γραπτά αυτών των δύο γυναικών είχαν να κάνουν με μια διαρκή διαδικασία μετάφρασης ανάμεσα σε γλώσσες και κουλτούρες, αλλά και ανάμεσα στις ίδιες, πέρα από τη συνεργασία τους στις μεταφράσεις των βιβλίων τους.

Επέλεξα τα «Τρία καλοκαίρια» αντί για τα «Ψάθινα καπέλα» επειδή ο πρωτότυπος τίτλος στην Αμερική επιτρέπει εντελώς διαφορετικούς ταξικούς συνειρμούς, παραπέμποντας πολύ περισσότερο σε αγροτική παρά σε μεγαλοαστική ζωή και πιθανόν θα έστελνε λάθος σήμα για ένα βιβλίο που έχει να κάνει με πλουσιοκόριτσα σε μεγάλα σπίτια που ετοιμάζονται να πάνε στο επόμενο καλοκαιρινό πάρτι...

Η Λυμπεράκη αστειευόταν ότι μας πήρε μόλις δύο καλοκαίρια για να μεταφράσουμε τα τρία καλοκαίρια του βιβλίου, φαντάζομαι συνεπώς ότι θα εκτιμούσε το γεγονός ότι τώρα μου πήρε κι ένα τρίτο για να επιμεληθώ αυτά που είχα γράψει τότε...

Λυμπεράκη – Καραπάνου: «Στην Ύδρα κατάλαβα πόσο συνυφασμένες ήταν η ζωή και η λογοτεχνία γι' αυτές τις δύο γυναίκες» Facebook Twitter
Το σπίτι της Ύδρας, με χειρόγραφη σημείωση της Καραπάνου.

Το πρώτο πρόβλημα ήταν ο τίτλος. Επέλεξα τα «Τρία καλοκαίρια» αντί για τα «Ψάθινα καπέλα» επειδή ο πρωτότυπος τίτλος στην Αμερική επιτρέπει εντελώς διαφορετικούς ταξικούς συνειρμούς, παραπέμποντας πολύ περισσότερο σε αγροτική παρά σε μεγαλοαστική ζωή και πιθανόν θα έστελνε λάθος σήμα για ένα βιβλίο που έχει να κάνει με πλουσιοκόριτσα σε μεγάλα σπίτια που ετοιμάζονται να πάνε στο επόμενο καλοκαιρινό πάρτι...

Εν τέλει, η νουβέλα της Λυμπεράκη, αλλά και η εμπειρία της συνεργασίας μας στη μετάφραση του βιβλίου, με βοήθησε να κατανοήσω το βάθος της σύνδεσης ανάμεσα στο γράψιμο και στη μητρότητα και πόσο συνέβαλε η διαδικασία της μετάφρασης σ' αυτή την κατανόηση. Τόσο η μετάφραση όσο και η μητρότητα αποτελούν υβριδικές πρακτικές άνισης ισχύος. Και τα δύο αποτελούν πρότζεκτ τα οποία προϋποθέτουν καθαρή σκέψη σε σχέση με το πώς δύο ανθρώπινα έργα είναι και συγχρόνως δεν είναι ίδια. Απαιτούν να αναλάβουμε την ευθύνη των αποφάσεών μας, αλλά επίσης και να αναγνωρίσουμε τις δομικές ανισορροπίες που βρίσκονται πέρα από τον έλεγχό μας. Είναι ακριβώς αυτή η αναγνώριση των διαφορών που βοηθάει ένα παιδί να μεγαλώσει και μια μετάφραση να σταθεί στα πόδια της.

Εύχομαι να απέδωσα στη μετάφρασή μου αυτή την αίσθηση μιας πρωτόγνωρης ανεξαρτησίας που προκύπτει από την ασφάλεια και την άνεση του σπιτιού. Υπάρχει κάτι τόσο αναζωογονητικό σ' αυτό το βιβλίο, κάτι που έχει να κάνει με το ξόδεμα του χρόνου, με το να μην κάνεις τίποτα πραγματικά παρά μόνο να ζεις τους ρυθμούς μιας καλοκαιρινής μέρας.

Σε μια σκηνή του βιβλίου η Κατερίνα περιγράφει πώς είναι να ξαπλώνεις στον αχυρώνα και να υποκρίνεσαι ότι είναι η ώρα του υποχρεωτικού μεσημεριανού ύπνου. Μας παρασύρει σ' ένα είδος ξεκούρασης που τόσο συχνά ξεχνάμε να του δώσουμε χρόνο, ενώ είναι τόσο απαραίτητο αν θέλουμε να έχουμε τη δύναμη να παίρνουμε ρίσκα και να κάνουμε την όποια διαφορά στον κόσμο μας.

_____________

Με στοιχεία από το κομμάτι "Three Sisters, Three Summers in the Greek Countryside" που δημοσιεύτηκε στο Paris Review και περιλαμβάνει αποσπάσματα από την εισαγωγή της Karen Van Dyck στη νέα αγγλόφωνη έκδοση των «Ψάθινων Καπέλων» που η ίδια μετέφρασε και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις New York Review of Books Classics με τίτλο "Three Summers".

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ